'We zijn verliefd op onze eigen argumenten en op het strijdtoneel'

Transcriptie

1 'We zijn verliefd op onze eigen argumenten en op het strijdtoneel' Op 24 mei las ik een vrij humoristisch geschreven opinie artikel van Renzo Verwer in de Volkskrant in het katern 'Opinie en debat'. Hij reageerde hiermee op een artikel dat Lotfi Abdel Hamid drie dagen eerder in dezelfde krant voor het katern 'Vonk' had geschreven. Verwer ergert zich aan de manier waarop we praten over de plaats van moslims in Nederland. Het artikel van Hamid was daar volgens hem weer een goed voorbeeld van. Zo schrijft hij bijvoorbeeld: 'We zullen nooit uitgedebatteerd raken, verliefd als we zijn ik heb er zelf ook last van! - op onze eigen argumenten en op het strijdtoneel.'

2 Ik had na dit gelezen te hebben meteen een beeld van wat Hamid geschreven zou hebben en kon me wel vinden in wat Verwer schreef. Maar toen ik het artikel van Hamid ging lezen, besefte ik me dat dit heel anders geschreven was dan dat ik had verwacht. Naar mijn idee heeft Verwer Hamid geen recht gedaan. En dat is ontzettend jammer, want het is juist met alle angst en strijd in deze tijd heel belangrijk dat we op een goede manier leren praten over islam en integratie. Waarom is het toch zo moeilijk om te praten over islam? Laat ik de argumenten van beide artikelen eens uitschrijven om te kijken waar het fout gaat. Dan kunnen we ook zien wat we daarvan kunnen leren voor andere gesprekken, zodat het geen oneindig debat wordt, zoals Verwer verwacht. Het artikel van Lotfi Abdel Hamid Een persoonlijke introductie Lotfi Abdel Hamid, 29 jaar, stuurde een artikel naar de Volkskrant dat op 21 mei in het Vonk katern geplaatst werd. Hij begint zijn artikel heel persoonlijk door te vertellen hoe het was om aan het begin van de 21ste eeuw op te groeien in Amsterdam Bijlmer. Al jong moest hij leren om zich als moslim te verdedigen en dat was niet eenvoudig. Er gebeurde aan het begin van de 21ste eeuw nogal veel. Denk aan: Tweede intifada 9/11 Irakoorlog De rellen in de Franse banlieues Hierdoor wordt de islam al 15 jaar lang wordt gepolitiseerd, geproblematiseerd en gecriminaliseerd. Hij geeft in zijn artikel verschillende tegenstellingen aan : Een vicieuze cirkel Er is een vicieuze cirkel tussen aan de ene kant de minachting in de politiek sinds 9/11 en aan de andere kant het fundamentalisme dat voor veel mensen de gehele islam typeert. Deze twee werken elkaar in de hand en de cirkel is moeilijk te doorbreken. Een redelijke islamitische stem

3 Als puber zat hij zat vast tussen de vijandige taal van rechts en de betutteling van links die hen in een slachtofferrol duwden. Hij miste een volwassen en redelijke stem uit de moslimwereld. De groep als geheel tegenover misstanden van individuen We moeten niet dingen als cultuur en religie niet met elkaar vermengen, want als we dat doen dan gaan we de gehele groep moslims over één kam scheren. Volgens Hamid moeten vrouwenhaat, homohaat en antisemitisme moeten worden aangepakt als misstanden. Maar we moeten niet meisjes met hoofddoeken gaan lastigvallen of aanslagen op moskeeën plegen. Niet de groep als geheel aanpakken, maar de afzonderlijke misstanden. Niet alle moslims zijn fundamentalisten Hij beschrijft dat hij zelf heel veel positieve dingen uit het Islamistische geloof haalt. Hij weet ook dat niet alle moslims zo denken zo. Maar net zoals hij niet representatief voor alle moslims is, zijn ook fundamentalisten dat niet. Moslims worden als fundamenteel anders gezien Hij vindt dit belangrijk omdat er nu iets in onze samenleving is dat verder gaat dan religiekritiek. Moslims worden daarbij als fundamenteel 'anders' neergezet. Een aantal voorbeelden: Woorden als: stemvee kopvodden tsunami importbruiden Beelden als diegene waarin Mohammed met een bom in zijn tulband. Sikhs worden hierdoor lastiggevallen, maar zij zijn geen moslims. En niet alleen Sikhs worden lastiggevallen, maar er zijn ook mensen die Amerikaanse vliegtuigen uitgezet werden omdat ze niet vertrouwd werden. En juist omdat moslims als groep met een achterlijk waardestelsel worden weggezet, is er volgens Hamid geen basis voor een gelijkwaardige dialoog.

4 De reactie van Renzo Verwer Wat deden en doen moslims verkeerd? Drie dagen na de publicatie van het artikel van Hamid kon de Volkskrantlezer de reactie van Verwer hierop lezen. Volgens Verwer schrijft Hamid dat moslims sinds 9/11 door de politiek als minderwaardig worden behandeld en dat het debat te eenzijdig is. Maar volgens Verwer zijn de problemen tussen moslims en nietmoslims in Nederland al voor 9/11 begonnen. Hij geeft daarvoor verschillende voorbeelden: In 1986 weigerden moslims in Zwolle een ruimte te delen met homovereniging COC. De homo's lieten het erbij en gingen ergens anders heen. Mohamed Rabbae van GroenLinks zei een aantal jaren later dat we eraan moeten wennen dat moslims homo's niet accepteren. Hamid beweert dat veel moslims niet dogmatisch zijn, maar Verwer brengt daar tegenin dat veel moslims wel dogmatische ideeën wel steunen. Twee voorbeelden daarbij zijn: De uitkomsten van een onderzoek van socioloog Ruud Koopmans. Hamid is vast geen voorstander van de doodstraf, maar moslims voeren die in Europa nog wel uit en Moslims zeggen daar niets tegen. Wel leven veel ex-moslims voortdurend in angst. Daarbij is hij het niet eens met hoe het islamdebat gevoerd wordt: Hij vindt de redenatie dat de meeste doden door moslimgeweld moslims zijn een hele verkeerde. Hamid zegt dat je moslims niet apart moet zetten als groep. Maar volgens Verwer kun dat niet anders, anders kan je niet debatteren. Alle debatten leveren niets op: de ene denkt dat de Islam intrinsiek slechte eigenschappen heeft, de ander niet. Wat ziet Verwer als de oplossing Verwer ziet wel een oplossing voor het probleem van Hamid. Moslims mogen in Nederland meer dan niet-moslims omdat ze bij die groep horen. Neem gewoon afstand van die voorrechten en ze zullen ook niet meer als groep behandeld worden.

5 Voorbeelden van wat moslims volgens Verwer wel mogen en nietmoslims niet: Ze mogen met hun haar onzichtbaar op de foto voor de pasfoto. Niet-moslims niet. Ze mogen gescheiden zwemmen. Ze mogen vrouwen discrimineren door: ze geen hand te geven weigeren door hen geholpen te worden in een winkel in het dorp Oranje En dan eindigt hij het artikel met dat hij uitkijkt naar alle reacties op dit artikel omdat we blijven debatteren en verliefd zijn op onze eigen argumenten en het strijdtoneel. En er verandert ondertussen niets. Mijn reactie Het einde van het artikel van Verwer vind ik wel triest klinken, omdat niemand toch een eeuwig strijdtoneel wil. Als het mogelijk is, dan willen we toch allemaal dat we uiteindelijk een vreedzame samenleving worden met iedereen die hier woont. Na het lezen van het artikel van Hamid werd ik ook heel erg verbaasd, omdat ik besefte dat wat Verwer doet precies is wat Hamid probeert te vertellen. Mensen hebben zo'n negatief beeld van moslims dat het niet meer mogelijk is om een normaal gesprek te volgen zonder in vooroordelen te vallen. De privileges en misstanden zijn hetzelfde De privileges die Verwer noemt, zou je kunnen zien als de misstanden van Hamid. Hamid zegt dat misstanden binnen de islamitische gemeenschap aangepakt moeten worden, maar niet de hele gemeenschap daarop aangekeken moet worden. Het woord 'privilege' is dus niet echt gepast. Een aantal van deze privileges gaan over homohaat en scheiding tussen man en vrouw. Maar Hamid noemt juist homo- en vrouwenhaat als misstanden die aangepakt moet worden. De voorbeelden van Verwer zijn dus geen goede argumenten. Ook andere argumenten die Verwer gebruikt gaan niet op: Niet alle privileges gelden alleen voor moslims Alleen moslims mogen zonder hun haar te tonen op de foto voor de pasfoto's. Dat is niet waar, want iedereen die op basis van

6 levensbeschouwing of medische gronden (denk aan kankerpatiënten) niet met het haar op de foto wil die mag daarvoor kiezen. Maar ook zij moeten wel hun gezicht van oorgrens tot oorgrens laten zien. We kunnen ook weigeren om te doen wat ze zeggen Moslimmannen die niet door vrouwen geholpen willen worden in de supermarkt. Voor zover ik het gezien heb heeft de supermarkt er heel gemakkelijk op toegegeven heeft om voortaan mannen achter de kassa te zetten. Dan doen we het zelf. We kunnen er ook voor kiezen om dat soort dingen te weigeren en immigranten duidelijk maken dat ze daaraan zullen moeten wennen in Nederland. Niet alles heeft een eenvoudige oplossing En met het gescheiden zwemmen. Dit is iets waar we als Nederland mee moeten omgaan. Aan de ene kant kan het helpen om vrouwen die anders niet durven te sporten toch aan het sporten te krijgen. Aan de andere kant kan het het idee in de hand werken dat scheiding tussen man en vrouw hier toch mag. Hoe we hiermee om willen gaan moeten we als Nederland bedenken. Maar als zwembaden dit gaan aanbieden, dan doen we dat zelf en daar kunnen we moslims niet de schuld ervan geven als ze daar gebruik van maken. Laten we de discussie serieus nemen Dus wat Verwer zegt, is precies wat Hamid ook probeert te zeggen. Deze privileges/misstanden moeten worden aangepakt, zonder dat de hele gemeenschap daarop aangekeken wordt. Dit zijn dus geen tegenargumenten op het artikel van Hamid. Verwer doet er nogal lacherig over dat dit een oneindige discussie lijkt en dat we 'verliefd zijn op onze eigen argumenten'. Zelf vind ik dit niet zo grappig, want dankzij deze discussie worden mensen wel echt lastiggevallen, zijn mensen wantrouwig naar elkaar, wint het rechtspopulisme aan populariteit, etc. Eén Volkskrantlezer reageerde met de opmerking dat Hamid weliswaar gelijk had, maar dat ze de oplossingen miste. Laat ik eens een voorzet geven, want oplossingen hebben we nodig. Een voorzet voor een mogelijke oplossing: Islamdialoog

7 Een debat helpt mogelijk inderdaad niet Verwer zegt dat het islamdebat niets oplevert. Misschien klopt dat wel omdat een debat een vorm van praten is waarbij je elkaar moet overtuigen van je eigen gelijk. Dat scheidt mensen van elkaar. We hoeven de komende tijd in de discussies tussen Trump en Clinton niet te verwachten dat één van de twee ineens zegt: Hé, daar heb je een interessant punt. Dat is niet waar een debat voor bedoeld is. Dit is wel wat er bij het stuk van Verwer gebeurd lijkt te zijn. Hamid schrijft dat moslims niet als één groep benaderd moeten worden, maar dat misstanden moeten worden aangepakt. En Verwer pakt dat op om te laten zien welke misstanden er allemaal zijn binnen de islamitische gemeenschap en zegt dat ze daar iets aan moeten doen om niet meer als groep gezien te worden. Maar ik denk dat een dialoog wel helpt Heel anders is een dialoog. Een dialoog is een manier van praten waarbij je naar de ander luistert om die ander echt te proberen te begrijpen. Dus niet luisteren om te horen waar je met jouw tegenargumenten op in kunt gaan. Maar echt luisteren om het onderwerp vanuit het perspectief van die andere persoon te kunnen zien en daar echt iets van te kunnen leren. En dan kun je wel na het gesprek zeggen: Dat had ik nog nooit zo gezien. Ik had nooit verwacht dat ik het zou zeggen, maar volgens mij heb je een punt. Laten we van het islamdebat daarom een islamdialoog maken! Dan staan we niet langer tegenover elkaar, maar juist naast elkaar tegenover de mensen die foute dingen doen. Moslims verschillen net zoveel van elkaar als Nederlanders. Dus laten we samen met de 'gewone moslims' leren begrijpen waar het misgaat bij de misstanden binnen de islamitische gemeenschap en wat de beste oplossingen zijn. Dat is toch iets wat Verwer en Hamid allebei (en ik neem aan de meeste Nederlanders, zowel allochtoon als autochtoon) willen. Dialoog en onderliggende ideeën Onderliggende ideeën zijn erg sterk Maar laten we dan ook wel beseffen dat dit alles niet heel snel kan. De mensen die uit een andere cultuur naar Nederland komen zijn hun hele leven al overtuigd van bepaalde dingen, bijvoorbeeld dat je een vrouw geen hand geeft. Dan kun je daar niet in één week anders over gaan denken. En we moeten ook beseffen dat hun ideeën niet zo vreemd zijn als er

8 soms gezegd wordt. Sommige van deze ideeën waren nog niet zo lang geleden hier ook normaal. Zo is de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen in Nederland pas in 1980 ingegaan. Laten we dan juist mensen de tijd geven om eraan te wennen. Daar hebben we meer aan dan wanneer we mensen in het harnas jagen, zodat we weer tegenover elkaar staan. Wat kunnen wij doen? Immigranten die moeten wennen aan onze cultuur gaan een proces in. Willen we dat dit proces succesvol is? Dan moeten we goede plannen maken om dat mogelijk te maken en mensen de tijd geven. En als we vervolgens gewoon de misstanden aanpakken en daar niet alle moslims op aanspreken, dan zal de sfeer tussen moslims en nietmoslims steeds beter worden.» Ga naar deze introductieblog om meer te lezen over onderliggende ideeën en hoe we door dialoog meer van elkaar kunnen leren. Bron-URL (Laatst gewijzigd op woensdag 19 oktober 2016):