13 september startzondag: naar buiten. Lezing Lucas 10, Voorganger ds. Hetty Boersma

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "13 september startzondag: naar buiten. Lezing Lucas 10, Voorganger ds. Hetty Boersma"

Gabriël de Smet
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 13 september startzondag: naar buiten Thema Goede buren Lezing Lucas 10, Voorganger ds. Hetty Boersma Gemeente van Christus, gasten, Ruim een jaar geleden is een groep jongeren vanuit deze kerk naar Gambia vertrokken. Bepakt en bezakt waren ze; met kleren, geld en spullen, van zichzelf en van goedgeefse anderen. Veel daarvan zouden ze weggeven. Daarnaast was iedere deelnemer van plan hard aan de bouw van het schoollokaal mee te werken. Alles met het doel om de kinderen in Jambanelly te helpen, alles met het doel om de naaste te dienen, lief te hebben misschien zelfs wel. Toen ze drie weken later in Hoogeveen terug kwamen, zagen we vermoeide, maar ook opgetogen intense gezichten. De koffers waren minder vol, de spieren wellicht wat stram, maar er was ook iets anders te zien: iets nieuws, een verrijking. Later hoorden we de verhalen: wat de Hoogeveense jongeren gegeven hadden, maar vooral ook wat ze ontvangen hadden: gastvrijheid, vrolijkheid, wijsheid en liefde. En ik dacht...wie heeft nu eigenlijk wie geholpen. En wie is nu wiens naaste geweest? Over zo n soort omkering, over een verandering van perspectief gaat het ook in het verhaal dat we zojuist gehoord hebben. De bijbel vraagt ons om onze naasten lief te hebben als onszelf. We weten het allemaal. Ook mensen die niet naar de kerk gaan, zijn zich bewust van deze belangrijke regel in een mensenleven. De wetgeleerde uit het verhaal kent het ook: in ieder geval van buiten. Maar ergens krijgt hij, en ik eigenlijk ook - er soms ook een lastig gevoel bij. Want als we Gods gebod tot naastenliefde tot ons door laten dringen, denken we al snel aan die momenten dat we die liefde niet gaven. Ik denk aan al die keren dat ik mezelf belangrijker achtte, er even geen zin in had, de ander in de kou liet staan. Ik denk dat de wetgeleerde ook met dit probleem zit. Hij kent het

2 gebod tot liefde voor de naaste, maar hij voelt ook dat hij tekort schiet. Daarom gaat hij naar Jezus toe. En dat doet hij om zichzelf te rechtvaardigen. Daarmee wordt bedoeld dat de wetgeleerde van dit nare gevoel van binnen af wil. Hij wil niet voelen dat hij tekort schiet. Hij wil geen gat in zijn hart. Hij wil zich goed voelen. Hij wil goed zijn. Misschien lijken u en ik wel op deze wetgeleerde. Als hij, als wij, nu maar precies omschreven zouden krijgen wie die naaste is, misschien zouden we dan van ons rottige gevoel af kunnen komen. En dus gaan we naar de kerk, naar Jezus. Maar Jezus heeft in de gaten hoe een goddelijk gebod dat in zichzelf zuiver en goed is, toch verkeerd kan uitpakken. Want als we de naastenliefde gebruiken voor onze eigen rechtvaardiging, voor ons eigen goede gevoel, dan wordt die naaste een ding of een methode. Sommige mensen met een handicap kunnen ons goed uitleggen hoe dat is om object te zijn van iemands naastenliefde. Je zit in de rolstoel aan de kant van de weg. Er komt een voorbijganger langs. O u wilt oversteken? Ik help u wel. Voordat je het weet sta je met rolstoel en al aan de overkant. En dat terwijl je gewoon op iemand zat te wachten. Ook minder in pregnante vormen komt het voor dat naasten geen mensen zijn aan wie je liefde geeft, maar objecten die de ander helpen om zelf het geluk te bereiken. Ook zelf kunnen we onbedoeld wellicht verstrikt raken in goede bedoelingen en daden die alles te maken lijken te hebben met onze eigen hang naar zelfrechtvaardiging. Jezus ziet dat en daarom vertelt hij een verhaal. Een verhaal over een man wiens weg niet naar boven gaat, naar Jeruzalem, maar naar beneden, naar Jericho. Zijn leven gaat dus niet bergopwaarts, naar het eeuwige leven, het geluk, maar omlaag, naar de dood. Daar ligt hij langs de kant van de weg. Zo zwaar gewond, dat hij niet in staat is om zichzelf te redden. Wie zal hem oppakken? Wie zal hem verzorgen en thuisbrengen? De wetgeleerde luistert naar Jezus. Heeft hij al in de gaten hoe Jezus met dit verhaal zijn leven op de kop zal zetten? Voelt hij al hoe Jezus hem al vertellende wil verwarren, maar ook een nieuw perspectief wil aanreiken? Beseft hij, beseffen wij, dat Jezus met

3 deze naamloze gewonde man ons op het oog heeft? Dat wíj het zijn die met ons tekort langs de kant van de weg liggen? Een priester komt voorbij, een leviet. Het zijn dienaars van God, kenners van de wet. Maar ook zij gaan de verkeerde kant op. Ook zij gaan niet óp naar Jeruzalem, maar bergafwaarts. Ja, ze hebben in de tempel gediend. Ze hebben geofferd. Zij hebben zichzelf met hun religieuze taken verrijkt. Ze voelen zich goed en zeker, want ze hebben de problemen tussen God en henzelf opgelost. Ze voelen niet de ingewikkeldheid van hun bestaan, waarin zo veel dingen de liefde weerspreken. Ze zien hun eigen nood niet. En dus zien ze het gebrek en de nood van de man langs de weg ook niet. Hij is een vreemdeling voor hen. Ze hebben niets met hem te maken. Net zei ik: misschien heeft Jezus met de gewonde man langs de weg óns op het oog. Maar het zou ook kunnen dat hij daarnaast vindt dat we ook op de leviet of priester lijken. Als ik de vraag bij me toelaat, schokt het me te constateren hoe zeer ik soms op hen lijk. En dat vooral op de momenten dat ik denk het allemaal goed voor elkaar te hebben. Keurig dominee, tegen niemand een kwaad woord en af en toe wat geld naar een goed doel. En het mooie van alles is: ik doe het zelf. Ik ben van niemand afhankelijk. Niet van anderen en niet van God. Voelt de volgende voorbijganger, voelt de Samaritaan zich ook zo? Ik denk het niet. In Juda is hij immers degene met een ander geloof en een andere cultuur. Hij is een vreemdeling. In tegenstelling tot de leviet en de priester, heeft de Samaritaan het juist niet voor elkaar. In de ogen van de goegemeente en misschien ook wel in de ogen van zichzelf weet hij: ik ben iemand die tekort schiet en tekort komt. Ik blijf in gebreke. Maar toch...juist het bewustzijn van zijn eigen gebrekkigheid, maakt dat hij geraakt wordt door de gewonde. Want voor de Samaritaan is deze gewonde geen vreemdeling. De gewonde is iemand die op hem lijkt. Hij is als hij. Zou Jezus bij die Samaritaan ook aan zichzelf denken? Wellicht! Want Hij, Jezus is door zijn woorden en daden ook een vreemdeling. En hij gaat bewust de weg van boven naar beneden,

4 waar hij verguisd zal worden en vernederd, gekruisigd. omdat hij alleen zo in alles, ja zelfs in onze dood, onze naaste kan worden en ons zijn liefde kan geven. Na zijn gelijkenis stelt Jezus een vraag die net zo simpel is als wijs. De wetgeleerde had hem gevraagd: Wie is mijn naaste. Hij wilde zichzelf namelijk rechtvaardigen en kon de naaste daar goed voor gebruiken. Maar na het verhaal stelt Jezus hem een wedervraag: Wie is de naaste geworden van de beroofde man? En de wetgeleerde kan er niet meer om heen. Die man, die halfdood langs de weg ligt. Dat is hijzelf. Wat Jezus dus in dit verhaal doet, is de wetgeleerde én ons laten zien dat we niet zomaar een naaste kunnen zoeken in Gambia of aan de Leeuweriklaan of in Krakeel - om goede daden aan te verrichten. Een reisje naar Afrika, een mooie collecte lopen voor de zielige naasten en we hebben het voor elkaar. Nee, de diepere waarheid is dat we in de eerste plaats zelf een naaste nodig hebben. Als het erop aan komt blijven we in gebreke. We kunnen het niet zelf en we kunnen al helemaal onszelf niet redden. We hebben Jezus nodig. En hij is niet een naaste, maar onze naaste bij uitstek. Deze unieke naaste wordt in de gelijkenis verbeeld door de vreemde ander, de outsider, de Samaritaan. In hem herkennen wij Jezus. Maar ik denk dat we Jezus ook kunnen herkennen in al die andere outsiders die onze naasten, dat wil zeggen onze helpers zouden kunnen zijn. En dan blijkt die buurman met andere gewoonten, andere praat, andere hobby s en een vreselijke muzieksmaak de eerste te zijn die bij je aanbelt. Hé, zegt hij ik dacht: de gordijnen blijven maar dicht. We spreken elkaar wel nooit, maar ik wilde toch even vragen of er iets met je aan de hand is. Of die collega. In geen enkel opzicht past ze in het team. Je ergert je aan haar, zoals ze zichzelf buiten de groep plaatst. En toch is zij het die naar de baas gaat om te zorgen voor meer hulp op de afdeling. Ja en dan is het ook nog zo dat Jezus aan het einde zegt; doet gij evenzo. Want ja het klopt. Jezus wil dat wij zo barmhartig zijn als de Samaritaan en hij. Maar ik ben ervan overtuigd dat we pas echt

5 kunnen helpen, als we ook weten wat het is om geholpen te worden. Ook voor ons is de eerste stap ontvangen. Ontvangen van Jezus, de enige vervuller van de wet. En laten we alsjeblieft uit ons hoofd halen dat wij die vervullers zijn. Wij zijn geen liefdadige almachten, niet God, noch zijn zoon. Wij zijn mensen.. We zijn en blijven afhankelijk van zijn vervulling, zijn liefde. En vanuit die gave van het bemind zijn, mogen, kunnen en moeten wij zelfs liefhebben. Niet als middel om ons eigen heil of ons eigen goede gevoel of een plekje in de hemel te bewerken. Maar omdat we ín de nood van de ander onszelf herkennen. Omdat we naasten zijn van elkaar. Omdat we elkaar zijn gegeven. Amen

Vergelijkbare documenten

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen