Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH

Transcriptie

1 Gedeputeerde Staten STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten PS HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Toelichting op het Leefomgevingsoffensief HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Beknopte samenvatting statennotitie: In de commissievergaderingen van 29 oktober 2003 (Economie en Milieu) en 5 november 2003 (Verkeer en Water) zijn de ontwerpen van het Gelders Milieu Plan-3 en Provinciaal Verkeer en Vervoer Plan-2 met het daarbijbehorende Leefomgevingsoffensief besproken. Bijgevoegd was een brief met de financiële consequenties van uitvoering van de plannen (zie bijlage, begeleidende brief DS ). Wij menen er goed aan te doen de raming van de bedragen van het Leefomgevingsoffensief nader toe te lichten. Deze notitie strekt daartoe. Op weg naar een duurzame kwaliteit van de leefomgeving in Gelderland zetten wij in op het voorkomen van nieuwe problemen en op een gedegen aanpak van bestaande problemen. Voor het oplossen van bestaande knelpunten op provinciale wegen zijn, op het raakvlak van verkeer en gezondheid en verkeer en natuur, extra middelen nodig. Uit de begeleidende brief kan worden opgemaakt dat er na 2004 budgettair mogelijkheden zijn voor het realiseren van nieuwe beleidswensen. Het Leefomgevingsoffensief bestaat uit een gefaseerde aanpak van de belangrijkste knelpunten op het gebied van verkeer en gezondheid en verkeer en natuur. Dit Leefomgevingsoffensief geeft uiting aan de uitstekende integrale samenwerking tussen de beleidsvelden Verkeer en Vervoer, Milieu en Landelijk Gebied bij de planvorming en is gericht op uitvoering. De notitie Leefomgevingsoffensief geeft een nadere toelichting op en verantwoording van de gevraagde extra middelen. Voor verkeergezondheid (inclusief stilte) is jaarlijks 1,3 miljoen nodig; voor verkeer en natuur 2,1 miljoen; totaal 3,4 miljoen. Bij de raming is uitgegaan van een gefaseerde aanpak. Alleen de meest ernstige overschrijdingen van de wettelijke normen voor gezondheid (gebaseerd op Europese en nationale wetgeving) en de doorsnijdingen van de meest kwetsbare aaneengesloten natuurgebieden zijn opgenomen in het Leefomgevingsoffensief. Inlichtingen bij mw. A. van de Werfhorst, tel. (026) a.vande.werfhorst@prv.gelderland.nl verzonden

2 Zoals in brief DS is aangegeven is in relatie tot de looptijd van de plannen een geleidelijke ingroei mogelijk. 2

3 Verkeer en gezondheid: Voor de aanpak van geluidsoverlast (geluidsbelastingen die de wettelijke grens van 65 db(a) overschrijden) zullen wij, daar waar het om grote aantallen inwoners gaat, stillere wegdekken toepassen op het moment dat er sprake is van groot onderhoud en er een nieuwe laag wordt aangebracht. Daar waar in onze stiltegebieden de norm van 40 db(a) wordt overschreden zal ook stiller wegdek worden aangebracht, bij groot onderhoud. De komende 10 jaar groeien wij naar een investering van ,-- (inclusief de meerkosten voor beheer en onderhoud) per jaar. Ter voorkoming van nieuwe knelpunten en het oplossen van bestaande op het gebied van lucht en geluid, is adequate kennis bij de provincie noodzakelijk. Deze kennis kan worden ingezet bij nieuwe ruimtelijke plannen, reconstructieplannen en bij MER- en tracéstudies. De kosten worden geschat op ,-- structureel per jaar. In grondwaterbeschermingsgebieden wordt de afspoeling van vervuiling (run-off) van provinciale wegen aangepakt om het risico voor de Gelderse drinkwatervoorziening op een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Dit zal alleen gedaan worden voor de grondwaterbeschermingsgebieden die liggen op de zeer kwetsbare zandgronden en meeliften met beheers- en onderhoudsmaatregelen: kosten ,-- structureel per jaar. Op een aantal plaatsen in Gelderland is sprake van een combinatie van problemen (vooral lucht en geluid) en is een gebiedsgerichte integrale aanpak noodzakelijk. Hierbij is samenwerking tussen de diverse beleidsterreinen (verkeer, milieu, ruimtelijke ordening) en de verschillende overheden noodzakelijk. Voorbeelden van zo n project zijn de Pleyroute: aanpak van geluid, lucht en externe veiligheid in samenhang met bereikbaarheid en verkeersveiligheid en in samenhang met aangrenzende belangrijke wegen (zoals A12, doortrekking A15) en een project voor een gecombineerde aanpak van stilte en donkerte op de Veluwe in het kader van Veluwe De kosten voor onderzoek naar integrale oplossingen in gebiedsgerichte projecten worden geschat op ,-- structureel per jaar. Verkeer en natuur: Versnippering van natuurgebieden door infrastructuur vormt een bedreiging voor het vitaal voortbestaan van een aantal faunasoorten. Daarnaast is op deze wegen sprake van onveilige situaties door overstekend wild. Aanpak vindt op twee manieren plaats: ten eerste het waar mogelijk verkeersluw maken van wegen, te beginnen met de N244 op de Veluwe (voor aanpassingen aan het wegprofiel en andere verkeersremmende maatregelen worden de kosten geschat op ,-- per jaar (inclusief beheer en onderhoud)) en ten tweede worden er faunavoorzieningen getroffen bij provinciale wegen in en langs drie belangrijke kerngebieden voor de natuur, te weten de Veluwe (het CVN inclusief het noordelijk deel van de Gelderse Vallei en het landgoederengebied van Brummen- Voorst), het Rijk van Nijmegen en Montferland. De kosten worden geraamd op ,-- per jaar (inclusief beheer en onderhoud van deze voorzieningen). 3

4 Aan de leden van Provinciale Staten TOELICHTING OP HET LEEFOMGEVINGSOFFENSIEF Behorend bij het Provinciaal Verkeer en Vervoer Plan-2 en het Gelders Milieu Plan-3 0. KADER Op weg naar een duurzame kwaliteit van de leefomgeving in Gelderland is het nodig niet alleen in te zetten op het voorkomen van nieuwe problemen, maar ook de bestaande problemen gedegen aan te pakken. Voor het oplossen van bestaande knelpunten op provinciale wegen op het raakvlak van verkeer en gezondheid en verkeer en natuur zijn, voor de duur van de planperiode, extra middelen nodig. In de commissievergaderingen van 29 oktober 2003 (Economie en Milieu) en 5 november 2003 (Verkeer en Water) zijn de ontwerpen van het Gelders Milieu Plan-3 en Provinciaal Verkeer en Vervoer Plan-2 met het daarbijbehorende Leefomgevingsoffensief besproken. Bijgevoegd was een brief met de financiële consequenties van uitvoering van de plannen (zie bijlage, begeleidende brief DS ). Wij menen er goed aan te doen de raming van de bedragen van het Leefomgevingsoffensief nader toe te lichten. Deze notitie strekt daartoe. In de begeleidende brief DS hebben wij aangegeven voorkeur te hebben voor de basis-variant hetgeen gedurende de planperiode een additionele middeleninzet betekent van 9,6 miljoen structureel (PVVP, GMP en Leefomgevingsoffensief) en 2,3 miljoen eenmalig (GMP). PVVP-2: Het basisscenario vergt een extra structurele financiële inzet van 3,5 miljoen voor beheer en onderhoud en kent een gelijkblijvend budget voor infrastructuur en niet-infrastructuur. GMP-3: Het basisscenario vergt een extra financiële inspanning van structureel 2,7 miljoen en eenmalig 2,3 miljoen. Leefomgevingsoffensief: Het basisscenario gaat uit van een structureel bedrag van 3,4 miljoen, waarvan 1,3 miljoen te rangschikken is onder maatregelen die betrekking hebben op gezondheid en 2,1 miljoen voor maatregelen in de sfeer van natuur. Met het basisscenario wordt een aanvaardbare milieukwaliteit, zijnde de basiskwaliteit, bereikt voor de (leef)omgeving voor zowel mens als natuur in Zoals in brief DS is aangegeven is in relatie tot de looptijd van de plannen een geleidelijke ingroei mogelijk. De feitelijke inzet van extra middelen zal jaarlijks worden afgewogen in het kader van de integrale prioriteitenafweging bij de begroting en in dat verband aan Provinciale Staten ter besluitvorming worden voorgelegd. 1. LEEFOMGEVINGSOFFENSIEF Op weg naar een duurzame kwaliteit van de leefomgeving is er zowel vanuit het verkeer- en vervoerbeleid, het milieubeleid als het natuur- en landschapsbeleid fors aandacht voor de problemen die met name het gemotoriseerde verkeer oplevert ten aanzien van de gezondheid en de natuur. Ook recente ontwikkelingen in (Europese) wet- en regelgeving en ontwikkelingen in het rijksbeleid noodzaken tot forse inspanningen. Inzet is allereerst gericht op het voorkomen van nieuwe problemen. Maar voor het oplossen van bestaande knelpunten zijn extra inspanningen nodig. 4

5 Binnen het ontwerp-pvvp-2, het ontwerp-gmp-3 en het beleidsveld Natuur en Landschap is daarom een Leefomgevingsoffensief gestart: het oplossen van de meest ernstige knelpunten gezondheid en natuur in relatie tot verkeer op provinciale wegen. Als wegbeheerder hebben wij de taak te voldoen aan wetten, het rijksbeleid en het door onszelf opgelegde beleid teneinde de duurzame kwaliteit van de leefomgeving te realiseren. Uitvoering van dit Leefomgevingsoffensief vergt extra financiële inzet. Als wij de inspanningen laten drukken op bestaande begrotingen gaat dit ten koste van het onderhoud en brengt daarmee de bereikbaarheid en verkeersveiligheid ernstig in gevaar, ook de wettelijke termijnen waarop de politiek de basiskwaliteit gerealiseerd wil hebben, zullen dan niet worden gehaald. In het basisscenario gaat het hierbij om een structureel bedrag van 3,4 miljoen, waarvan 1,3 mil-joen te rangschikken is onder maatregelen die betrekking hebben op gezondheid en 2,1 miljoen op maatregelen voor de natuur. Deze bedragen omvatten zowel de investeringskosten als de kosten van beheer en onderhoud van aangebrachte voorzieningen. 2. AANDACHTSGEBIED LEEFOMGEVINGSOFFENSIEF Als wegbeheerder hebben wij de taak te voldoen aan wetten, het rijksbeleid en het door onszelf opgelegde beleid teneinde de duurzame kwaliteit van de leefomgeving te realiseren. Het verkeer en dan met name het autoverkeer heeft de volgende relatie met gezondheid en verkeer. De uitstoot van vervuilende stoffen, vervoer van gevaarlijke stoffen en geluidsoverlast door het verkeer vormen een bedreiging voor de gezondheid van de bevolking. Overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen, geluidsnormen en externe veiligheid, door het wegverkeer doen zich vooral voor bij bevolkingsconcentraties. Versnippering van natuurgebieden door infrastructuur vormt een bedreiging voor het duurzaam voortbestaan van een aantal diersoorten. Knelpunten ten aanzien van de versnippering van ecologisch waardevolle gebieden (de ecologische hoofdstructuur, inclusief bijbehorende verbindingszones) dienen in navolging van het rijksbeleid in 2020 te zijn opgelost. Daarbij kan gedacht worden aan het verkeersluw maken van bepaalde wegen als aan het aanbrengen van specifieke faunavoorzieningen. De provincie heeft stiltegebieden aangewezen waar de ge-luidsbelasting de 40 db(a) niet mag overschrijden. Knelpunt bij de huidige stiltegebieden is het verlies aan areaal door de snellere toename van de geluidsbelasting door wegverkeer door de enorme groei van dat wegverkeer. Bij reconstructie en beheer en onderhoud van wegen komen afvalstoffen vrij, bijvoorbeeld bermmaaisel en PAK-houdend asfalt. De verwerking van dit restmateriaal is gebonden aan regelgeving, zoals Wet milieubeheer, Wet bodembescherming, Afvalstoffenregeling en Bouw-stoffenbesluit. Inzet voor de provincie is de hoeveelheid vrijkomende materialen te minimaliseren en waar nodig duurzaam (laten) verwerken. Infrastructuur doorsnijdt gebieden die bescherming genieten ten behoeve van de drinkwatervoorziening: de grondwaterbeschermingsgebieden. Maar ook wateren die schoon moeten zijn voor natuur van het hoogste ecologische niveau (HEN/SED-wateren). Het doel is het gebruik van infrastructuur geen negatieve invloed te laten hebben op de (grond)waterkwaliteit in die gebieden. 5

6 3. HUIDIGE BESCHIKBARE MIDDELEN Bij aanleg nieuwe wegen en reconstructies De eisen aan de weg en de directe omgeving die gesteld worden vanuit leefomgeving en die een wettelijk kader of beleid ten grondslag hebben worden al meegenomen in het ontwerp. Een integraal ontwerp is het uitgangspunt en de kosten vallen binnen de gereserveerde budgetten. Bij het oplossen van bestaande knelpunten Een deel van de bestaande knelpunten wordt aangepakt via de aanleg van rondwegen volgens het Statenakkoord en de aanpak van bebouwde kommen (vooral ook aanpak van verkeersveiligheid en bereikbaarheid). Voor het oplossen van het grote merendeel van de knelpunten in bestaande situaties geldt dat er zeer beperkte middelen voorhanden zijn. Het meest economisch is om de aanpak van knelpunten mee te laten liften met het beheer en onderhoud van wegen. De benodigde extra maatregelen drukken evenwel op de bestaande budgetten. Een oplossing kan zijn te schuiven in de tijd, maar dit kan niet ongelimiteerd omdat ook bereikbaarheid en verkeersveiligheid eisen stellen aan de onderhoudsstaat van de weg. 4. EXTRA BENODIGDE MIDDELEN VOOR DE AANPAK VAN KNELPUNTEN Voor verkeergezondheid (inclusief stilte) is jaarlijks 1,3 miljoen nodig; voor ontsnippering (incl. autoluw maken) 2,1 miljoen; totaal 3,4 miljoen. Hierbij is uitgegaan van een geprioriteerde aanpak. Alleen de meest ernstige overschrijdingen van grenswaarden en normen voor gezondheid en de doorsnijdingen van de meest kwetsbare aaneengesloten natuurgebieden zijn opgenomen in het Leefomgevingsoffensief. Voor de aanpak van geluidsoverlast (geluidsbelastingen die de wettelijke grens van 65 db(a) overschrijden) zullen wij, daar waar het om grote aantallen inwoners gaat, stillere wegdekken toepassen op het moment dat er sprake is van groot onderhoud en er een nieuwe laag wordt aangebracht. Daar waar in onze stiltegebieden de norm van 40 db(a) wordt overschreden zal ook stiller wegdek worden aangebracht, bij groot onderhoud. De komende 10 jaar groeien wij naar een investering van ,-- (inclusief meerkosten voor beheer en onderhoud) per jaar. In de bijlage is een uitgebreide toelichting te vinden over de toepassing van stille wegdekken. Ter voorkoming van nieuwe knelpunten en het oplossen van bestaande op het gebied van lucht en geluid, is adequate kennis bij de provincie noodzakelijk. Deze kennis kan worden ingezet bij nieuwe ruimtelijke plannen, reconstructieplannen en bij MER- en tracéstudies. De kosten worden geschat op ,-- structureel per jaar. In grondwaterbeschermingsgebieden wordt de afspoeling van vervuiling (run-off) van provinciale wegen aangepakt om het risico voor de Gelderse drinkwatervoorziening op een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Dit zal alleen gedaan worden voor de grondwaterbeschermingsgebieden die liggen op de zeer kwetsbare zandgronden en meeliften met beheers- en onderhoudsmaatregelen: kosten ,-- structureel per jaar. 6

7 Op een aantal plaatsen in Gelderland is sprake van een combinatie van problemen (vooral lucht en geluid) en is een gebiedsgerichte integrale aanpak. Hierbij is samenwerking tussen de diverse beleidsterreinen (verkeer, milieu, ruimtelijke ordening) en de verschillende overheden noodzakelijk. Voorbeelden van zo n project zijn de Pleyroute: aanpak van geluid, lucht en externe veiligheid in samenhang met bereikbaarheid en verkeersveiligheid en in samenhang met aangrenzende belangrijke wegen (zoals A12, doortrekking A15) en een project voor een gecombineerde aanpak van stilte en donkerte op de Veluwe in het kader van Veluwe De kosten voor onderzoek naar integrale oplossingen in gebiedsgerichte projecten worden geschat op ,-- structureel per jaar. Versnippering van natuurgebieden door infrastructuur vormt een bedreiging voor het vitaal voortbestaan van een aantal faunasoorten. Daarnaast is op deze wegen sprake van onveilige situaties door overstekend wild. Aanpak vindt op twee manieren plaats: ten eerste het waar mogelijk verkeersluw maken van wegen, te beginnen met de N244 op de Veluwe (voor aanpassingen aan het wegprofiel en andere verkeersremmende maatregelen worden de kosten geschat op ,-- per jaar (inclusief beheer en onderhoud)) en ten tweede worden er faunavoorzieningen getroffen bij provinciale wegen in en langs drie belangrijke kerngebieden voor de natuur, te weten de Veluwe (het CVN inclusief het noordelijk deel van de Gelderse Vallei en het landgoederengebied van Brummen- Voorst), het Rijk van Nijmegen en Montferland. De kosten worden geraamd op ,-- per jaar (inclusief beheer en onderhoud van deze voorzieningen). In de bijlage worden de geraamde bedragen nader toegelicht. Om een inschatting te maken van de totale problematiek in Gelderland is voor de uitwerkingen in de bijlage gebruikgemaakt van de beschikbare, globale informatie. Om naar een daadwerkelijke uitvoeringsstrategie over te gaan zal de informatie meer gedetailleerd en geactualiseerd moeten worden. Totaaloverzicht: Afgerond 1,3 miljoen structureel jaarlijks voor gezondheid: ,-- stillere wegdekken ,-- kennis en planbegeleiding lucht en geluid ,-- grondwaterbescherming ,-- gebiedsgerichte integrale aanpak ,-- Voor natuur 2,1 miljoen structureel jaarlijks: ,-- faunavoorzieningen ,-- verkeersluw maken van wegen Als wij de komende jaren erin slagen de meest ernstige knelpunten aan te pakken hebben wij een zichtbare en een voor de burger merkbare stap gezet op weg naar een duurzame kwaliteit van de leefomgeving. 7

8 Wij hopen u met deze notitie voldoende te hebben geïnformeerd. Arnhem, 6 januari nr. WV Gedeputeerde Staten van Gelderland J. Kamminga - Commissaris van de Koningin H.M.D. Brouwer - secretaris coll. code: ()TVW_12830/MV 8