Bomenbeleidsplan 2008

Transcriptie

1 Bomenbeleidsplan 2008 "Ruimte voor bomen" Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer April 2008 EINDHOVEN VERRASSEND GROEN

2

3 Colofon Uitgave Bomenbeleidsplan 2008 "Ruimte voor bomen" Gemeente Eindhoven Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer Vastgesteld gemeenteraad 22 april 2008

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Probleem Doel Status/ positie/ duur Werkwijze Leeswijzer 7 2 Analyse Het algemeen belang van bomen Visueel ruimtelijke waarde Milieuwaarde Economische waarde Ecologische waarde Praktijk/ huidige aanpak Beleid/ ruimtelijke ontwikkeling Ontwerp en realisatie Beheer en onderhoud Regelgeving en handhaving Communicatie 11 3 Visie Eindhoven: Ruimte voor bomen Strategie Boomstatus Boomstructuur Boomeffectrapportage Richtlijnen Regelgeving en handhaving Compensatie 17 4 Uitvoeringsplan 19 Bijlagen

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Nadat eerst prioriteit is gegeven aan het kwantitatief uitwerken van de doelstelling van het GBP (door het veiligstellen van oppervlakte structureel groen en de bomen) is de volgende stap het ontwikkelen van een hoogwaardige kwaliteit. De aanwezigheid van bomen in de stad is vanzelfsprekend. Bomen in parken, tuinen en straten leveren een onmisbare bijdrage aan het groene karakter en aan de leefbaarheid van de stad. Daarnaast leveren bomen een bijdrage aan de gezondheid van de bewoners. Binnen de bebouwde kom heeft Eindhoven momenteel circa individueel geregistreerde bomen in beheer. Buiten de bebouwde kom staan nog eens circa geregistreerde bomen in beheer van de gemeente Eindhoven. Beleid Groenbeleidsplan Uitvoering Afgezien van de door iedereen erkende rol van bomen voor het straatbeeld en zelfs voor de identiteit van de stad, hebben bomen ook een grote kwalitatieve betekenis voor de stad en haar bewoners. Deze kwaliteit is van belang voor: b gezondheid van mensen (kostenbesparing in de gezondheidzorg wordt landelijk geschat op miljarden euro s); b ecologie (voor diverse faunasoorten) ; b economie (bomen verhogen bijvoorbeeld de waarde van een huis met ca. 10%); b algemeen welzijn (de meeste mensen voelen zich prettiger in een groene woon- en werkomgeving); b milieu (bomen hebben een gunstig effect op de luchtkwaliteit). Bomenbeleidsplan Natuur Stedelijk groen Spelen en recreëren Etc. Uitvoeringsprogramma In 2001 is het Groenbeleidsplan (GBP) vastgesteld. Doelstelling van het GBP is: "het duurzaam veiligstellen en ontwikkelen van een kwalitatief hoogwaardige groenstructuur met daarin passende functies en het bevorderen van aantrekkelijke groene woon- en werkomgeving als karakteristieke kwaliteit van Eindhoven". Figuur 1: Samenhang tussen Bomenbeleidsplan en Groenbeleidsplan 5

6 Bomen zijn belangrijk voor het creëren van een prettig leef- en vestigingsklimaat en het imago van de stad. Niet alleen op het gebied van milieu (fijnstof, temperatuur, CO2, geluid, etc.) en ecologie maar ook op het gebied van economie zijn bomen factoren die een wezenlijke bijdrage leveren. De betekenis van groen is verankerd in de Brainport gedachte. De Nota: "Niet kappen tenzij..." (2002) stelt dat alle bomen waardevol zijn. Met dit bomenbeleid wordt in de behoefte voorzien van een boomstatus, zodat bomen gecategoriseerd worden. De gedachten dat alle bomen belangrijk zijn blijft overeind, het is echter intussen mogelijk geworden om bepaalde particuliere bomen eenvoudiger te kappen, na de vereenvoudiging van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) in Probleem Bomen in de stad hebben extra aandacht nodig. Vaak hebben ze (te) weinig boven- en ondergrondse groeiruimte wat resulteert in een gebrek aan vocht, zuurstof en voedsel. Als gevolg hiervan ondervindt men last van wortelopdruk, laaghangende takken, etc. Hierdoor worden bomen soms onnodig opgesnoeid, ondervinden bomen wortelschade door werkzaamheden, enz. Daarnaast staan ze in de weg bij nieuwbouw en herinrichtingswerkzaamheden. Een boom heeft tijd nodig om volledig tot zijn recht te komen. In een stad met zijn hoge dynamiek, hebben bomen het moeilijk en vragen bijzondere en voortdurende zorg. Dit vraagt tevens om voldoende financiële middelen en mankracht. Kortom, er is gebrek aan ruimte voor bomen in brede zin: fysiek, organisatorisch en financieel. 6

7 1.3 Doel 1.5 Werkwijze De tijd is dan ook rijp voor een integraal bomenbeleidsplan: Ruimte voor bomen. Doel is het ontwikkelen van: een kwalitatief hoogwaardig bomenbestand dat een duurzame bijdrage levert aan de ruimtelijke kwaliteit en het groene imago van Eindhoven. Centraal hierbij staat enerzijds het behoud en het versterken van een gezond, gevarieerd, duurzaam en kwalitatief hoogwaardig bomenbestand. Anderzijds kan Eindhoven zich vanuit de Brainportgedachte profileren op het gebied van groene innovatieve technologieën. Het Bomenbeleidsplan is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met: b Trefpunt Groen Eindhoven (TGE); b Stichting Stadsbomen Eindhoven (SSBE); b Medewerkers van de dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer en de dienst Algemene en Publiekszaken. Het Bomenbeleidsplan ontleent zijn integrale karakter aan het Groenbeleidsplan 2001 (GBP 2001). 1.4 Status/ positie/ duur 1.6 Leeswijzer Het Bomenbeleidsplan heeft een bindend kader tot Het is een strategisch beleidskader voor de instandhouding en versterking van de Eindhovense boomstructuur. In dit document zijn de hoofdlijnen en uitgangspunten geformuleerd voor: b ruimtelijke ontwikkeling; b ontwerp en realisatie; b beheer en onderhoud; b regelgeving en handhaving; b communicatie. Het Bomenbeleidsplan bestaat uit vier hoofdstukken. Na de Inleiding (hoofdstuk 1) wordt in hoofdstuk 2 het belang van bomen beschreven (Analyse). In hoofdstuk 3 wordt de analyse vertaald naar een visie met een strategische aanpak. In hoofdstuk 4 staat tenslotte een overzicht van alle activiteiten behorende bij het uitvoeringsprogramma. De bijlagen maken integraal onderdeel uit van het bomenbeleidsplan. 7

8 2 Analyse 2.1 Het algemeen belang van bomen Bomen hebben als levende organismen een grote maatschappelijke, ecologische en economische waarde, afhankelijk van de schaal, mate en wijze waarop ze benut worden. In dit hoofdstuk wordt de Eindhovense situatie geschetst Visueel ruimtelijke waarde Structuur en identiteit De hoofdgroenstructuur is van essentieel belang voor de identiteit en leefbaarheid van de stad. Bomen leveren daaraan een belangrijke bijdrage. Het Groenbeleidsplan (2001) noemt als sterke punten: b de landschappelijke verscheidenheid rondom Eindhoven en de nog aanwezige cultuurhistorische waarde; b de soortenrijkdom van het bomenbestand. De steeds beperktere ruimte voor bomen en de dreigende nivellering maken een heldere functieafweging steeds urgenter. Historische kwaliteit Visueel ruimtelijke waarde Het algemeen belang van bomen in Eindhoven Milieu waarde Economische waarde Ecologische waarde De structuur van Eindhoven wordt vaak gekarakteriseerd als bloembladen en groene wiggen : oude dorpskernen zijn duidelijk herkenbare vlakken, met daaroverheen een heldere structuur van lijnen, cirkels, radialen en wegen. Deze historische kwaliteiten kunnen op dit moment niet optimaal beleefd worden. Eindhoven staat bekend als een stad met een ruime sortering boomsoorten en variëteiten. Vanaf 1983 hebben bezuinigingen voor nivellering gezorgd door veelvuldig aanplanten van bosplantsoen. Hierdoor komt de soortenrijkdom in gevaar en daarmee tevens de gewenste identiteit van Eindhoven. Dit wordt versterkt door het ontbreken van richtlijnen voor beheer. Esthetische kwaliteit Bomen zijn door hun vorm, kleur en omvang belangrijke beeldbepalende elementen in de stad. Voor deze esthetische functie is voldoende ruimte essentieel. In de stedelijke omgeving staat de ruimtebehoefte continu onder druk. Figuur 2: Algemeen belang van bomen in Eindhoven 8

9 2.1.2 Milieuwaarde Bomen zorgen voor een eigen microklimaat. Zij dragen op vele manieren bij aan een gezond en veilig woon- werk- en leefmilieu in de stad en zo aan het welzijn van de mens. Het bomenbeleid moet daarom bewuster omgaan met de milieuwaarde van bomen Economische waarde De financiële vertaling van het belang van bomen wordt nog steeds te weinig ingezet, waardoor bestaande bomen regelmatig het onderspit delven. De Bomeneffectanalyse (BEA) van de Nationale Bomenstichting kan hierbij uitkomst bieden Ecologische waarde Bomen vergroten de ecologische waarden, waarbij de grootte van het bomenbestand, de leeftijdsopbouw en de diversiteit aan soorten een belangrijke rol spelen. 2.2 Praktijk/ huidige aanpak De huidige stand van zaken in Eindhoven is geanalyseerd aan de hand van een benchmark door de Nationale Bomenstichting en een interne SWOT-analyse Beleid/ ruimtelijke ontwikkeling In het Groenbeleidsplan (GBP) (2001) is de gemeentelijke visie ten aanzien van het groen in de stad uiteengezet, rekening houdend met het groenbeleid op rijks- en provinciaal niveau. De ambitie in dit GBP is volgens de Nationale Bomenstichting van hoog niveau. Vertaling van dit abstracte beleid naar concretere en specifiekere beleidsnota s is echter dringend gewenst. Dit Bomenbeleidsplan kan in deze behoefte voorzien, o.a. als toetssteen voor huidig en door te ontwikkelen beleid Ontwerp en realisatie Bij ruimtelijke inrichtingsprojecten moeten vroegtijdig voorwaarden gesteld worden voor ontwerp en realisatie. Integrale besluitvorming is essentieel voor het inpassen van waardevol groen en beeldbepalende bomen, zowel bestaand als nieuw. Daarnaast bieden innovatieve technologieën betere mogelijkheden om bestaande en nieuwe bomen duurzaam in stand te houden. 9

10 2.2.3 Beheer en onderhoud De gemeente heeft binnen de bebouwde kom circa individueel geregistreerde bomen in beheer, en daarbuiten nog eens circa bomen. Deze zijn met relevante detailinformatie opgenomen in een registratiesysteem. Doorgaande laanstructuren zijn belangrijk voor een hoogwaardige groenstructuur. Deze structuren doorsnijden echter vaak de denkbeeldige scheiding tussen het stedelijke en het landelijke gebied. Hierdoor is er een ongewenste differentiatie in beheer, regelgeving en handhaving (o.a. Boswet versus APV). Stedelijk gebied Volgens de Nationale Bomenstichting scoort Eindhoven voor de stedelijke bomen matig op beheer en onderhoud. De kritiek richt zich met name op de kwaliteit van het snoeiwerk. Een duidelijke koppeling tussen ontwerp en beheer ontbreekt. Daarnaast zijn er geen harde, vastgestelde richtlijnen voor beheer (bijvoorbeeld een beheerplan Bomen). Daardoor is een duidelijke vertaling van de gewenste eindbeelden via het beheerplan naar bestekken onmogelijk; de beheerder kan daardoor niet proactief werken maar reageert vaak ad hoc op bestaande en nieuwe situaties. Controle Bomen kunnen de veiligheid van de burger in gevaar brengen, door wegnemen van zicht, dood hout, laaghangende takken en wortelopdruk. De gemeente neemt haar zorgplicht serieus en controleert al haar bomen periodiek. Aantastingen als ziekten en plagen vormen daarbij een bijzonder aandachtspunt Regelgeving en handhaving Bestemmingsplannen, APV (Algemene Plaatselijke Verordening) en Boswet bieden juridische verankering van het bomenbeleid en handvatten voor toezicht op de naleving. Landelijk gebied In het landelijk gebied is sprake van extensiever onderhoud van bomen. Ondergronds en bovengronds kunnen bomen zich vaak goed en ruim ontwikkelen, wat het beheer vereenvoudigt. Door minder schadelijke effecten kunnen ze beter tot hun volwassen eindbeeld uitgroeien. Bestemmingsplan Het bestemmingsplan biedt sterke bescherming voor waardevolle bomen, mits voorzien van zorgvuldige planvoorschriften. Vanaf 2003 worden binnen 6 jaar 50 bestemmingsplannen herzien. De taskforce is nu (2008) halverwege; ongeveer de helft van de monumentale bomen is nu in bestemmingsplannen vastgelegd. De overige monumentale bomen en bomen die om andere redenen duurzaam in stand moeten worden gehouden, zijn evenwel (nog) niet in beeld. 10

11 APV In het kader van Goed Geregeld is in 2007 de verplichting van een kapvergunning beperkt tot een vastgestelde lijst. Hiermee is echter de bescherming particuliere bomen in, met name groenarme gebieden weggevallen. Daarnaast is actualisering van de lijst, die is opgenomen in 2004, gewenst. Voor bomen in de openbare ruimte blijft onverminderd het principe Niet kappen, tenzij van kracht. Hiervoor blijft zorgvuldige communicatie essentieel. Kapvergunningen vereisen een zorgvuldige afweging tussen publiek en particulier belang en de intrinsieke waarden van een boom, ofwel tussen boomwaarde en boombezwaren. Het kapbeleid biedt hiervoor concrete en meetbare richtlijnen. Het compensatiebeginsel geeft een voorkeur aan compensatie in de directe omgeving van de kap. Is dat echt niet mogelijk, dan bestaat de mogelijkheid tot financiële compensatie. Helaas wordt door ruimtegebrek te vaak voor het laatste gekozen. Daarmee loopt de kwaliteit van het bomenbestand terug en schiet de aanpak zijn doel voorbij. Handhaving Onder handhaving vallen toezicht op naleving van regelgeving, strafrechtelijke vervolging, schadeverhaal en opleggen van herplant plicht. Handhaving geeft de regelgeving ruggengraat. In Eindhoven is de uitvoering van de handhaving nog onvoldoende geregeld Communicatie Zorgvuldige voorlichting en interactieve beleidsvorming zijn essentieel voor het imago van de gemeente, het imago van de bomenbeheerder en de betrokkenheid van de burgers. Zorgvuldige voorlichting en interactieve beleidsvorming levert meer waardering op voor bomen. Daarnaast zorgt burgerparticipatie ook voor handhaving door bewoners zelf. Boswet De Boswet geldt alleen voor het buitengebied, niet voor erven en tuinen. Er is geen vergunningstelsel maar een meldingsplicht. Herplant binnen drie jaar is verplicht. Beoordeling van verzoeken en toezicht op herplant worden uitgevoerd door de provincie. Onderscheid tussen Boswet en APV is in praktijk vaak moeilijk, vooral bij doorgaande structuren binnen en buiten de bebouwde kom. Aanpassingen van de bebouwde komgrens en definitieverschillen maken het nog lastiger. 11

12 3 Visie 3.1 Eindhoven: Ruimte voor bomen Eindhoven is een stad die groen hoog in het vaandel heeft staan. Als grootste stad van Nederland met een groen karakter wil Eindhoven een stad zijn die door bewoners, bedrijven en bezoekers wordt ervaren als een Complete Stad met een hoogwaardig groen woon-, werk- en leefklimaat. 3.2 Strategie Ruimte voor bomen wil zeggen dat het bomenbeleid zich niet zozeer richt op een zo groot mogelijk aantal bomen (kwantiteit), maar vooral op een hogere kwaliteit van het bomenbestand. Om dit te bewerkstelligen wordt de visie uitgewerkt op een vijftal aspecten: boomstatus, boomstructuur, boomeffectrapportage, richtlijnen en regelgeving en handhaving (zie ook onderstaand schema). Bomen zijn beeldbepalend, geven een stad identiteit, geven structuren massa en status. Bomen, zowel gemeentelijk als particulier, kunnen derhalve een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren en in stand houden van de groene ambitie van Eindhoven. Daarnaast dragen bomen in belangrijke mate bij aan de pijler klimaatbeleid binnen de kaderstelling duurzaamheid en klimaatbeleid. Een grotere massa bomen (aantallen maar ook kroonvolume) levert een belangrijke bijdrage in de CO2 reductie. Voorwaarde daarvoor is dat wordt onderkend dat hiervoor ruimte moet worden gecreëerd. Niet alleen fysieke ruimte, maar vooral ook mentaal. Boomstatusdefinitie Boomstatusbepaling Structuur - Stedelijk niveau - Buurtniveau De visie is daarom kernachtig te omschrijven: Ruimte voor bomen. Boomeffectrapportage Richtlijnen Regelgeving en handhaving 12 Figuur 3: Opbouw bomenbeleidsplan 2008

13 3.2.1 Boomstatus Aan bomen en boomstructuren in Eindhoven wordt een status toegekend. De status wordt onderverdeeld in 3 categorieën: Unieke locaties Definitie: Het label uniek wordt toegekend aan locaties en niet aan bomen. Het is een plek waar een boom de ruimte krijgt en ongestoord kan uitgroeien. Een locatie krijgt de status uniek als de plek (standplaats) nu en in de toekomst behouden moet blijven voor bomen en/of boomstructuren. Dit betekent dat de plaats voldoende ruimte biedt voor het uitgroeien tot volwassen bomen. De status wordt toegekend aan plekken die onder grote druk staan (bijvoorbeeld in de binnenstad) of aan plekken waar bomen van essentieel belang zijn. Waardevol Definitie: Het label waardevol wordt toegekend aan bomen als de boom of boomstructuur in principe in stand moet worden gehouden. b b b b b Lijst particuliere waardevolle bomen (zie bijlage G.1); - De leeftijd van de boom is minimaal 50 jaar; - De boom mag niet in een onherstelbaar slechte conditie verkeren (volledig verval van de boom mag niet binnen 15 jaar te verwachten zijn); - De boom is beeldbepalend; - De boom staat niet op gemeentelijk eigendom; - De boom dient zichtbaar te zijn vanaf de openbare weg (een uitzondering kan worden gemaakt indien de boom door de eigenaar wordt aangedragen). Lijst gemeentelijke waardevolle bomen (zie bijlage G.2); - De leeftijd van de boom is minimaal 50 jaar; - De boom mag niet in een onherstelbaar slechte conditie verkeren (volledig verval van de boom mag niet binnen 15 jaar te verwachten zijn); - De boom is beeldbepalend; - De boom staat op gemeentelijk eigendom. Bomen uit de bomenhoofdstructuur (zie kaart op de volgende pagina); Bestaande cultuurhistorische bomenlanen (zie kaart op de volgende pagina); Bomen uit de bomennevenstructuur. Het label waardevol wordt opgesplitst in 6 categorieën namelijk: b Monumentale bomen; - De leeftijd van de boom is minimaal 80 jaar (een uitzondering kan gemaakt worden voor een herdenkingsboom, een boom met grote dendrologische waarde of zeldzame boom); - De boom mag niet in een onherstelbaar slechte conditie verkeren (volledig verval van de boom mag niet binnen 10 jaar te verwachten zijn); - De boom heeft tenminste één van de volgende specifieke kenmerken (beeldbepalend, cultuurhistorische waarde, dendrologische waarde, natuurwaarde, zeldzaamheid) (bron Bomenstichting). Basis Definitie: Het label basis wordt toegekend aan bomen die in principe vervangbaar zijn. Het label basis geldt voor de overige bomen in de openbare ruimte. Ze zijn in principe vervangbaar. Hiervoor is nog steeds het uitgangspunt de boom te sparen. Als dit echter tot problemen leidt of het gewenste eindbeeld is niet meer haalbaar dan is vervanging/ revitalisering hier een reële optie. 13

14 3.2.2 Boomstructuur De boomstatus kan worden toegekend aan onderdelen van de boomstructuur. De boomstructuur wordt op zowel stedelijk - als wijkniveau in kaart gebracht. Op stedelijk niveau worden de volgende structuurdelen onderscheiden: b Structureel stadsgroen (GBP 2001) ; b Multifunctioneel groen (GBP 2001) ; b Natuur (GBP 2001); b Bomenhoofdstructuur (zie ook bijlage A); (robuuste lijnvormige structuren op stedelijk niveau die een belangrijke bijdrage leveren in de oriëntering, routing en ecologie. De structuur bevindt zich hoofdzakelijk langs de hoofdinfrastructuur.) b Cultuurhistorische structuur (zie ook bijlage B). Dit heeft geresulteerd in de twee hiernaast staande kaarten van de bomenhoofdstructuur en de cultuurhistorische structuur. Kaart 1: Boomstructuurkaart op stedelijk niveau Op wijkniveau worden de volgende structuurdelen onderscheiden: b Structureel groen (structureel groenkaarten); b Monumentale bomen; b Lijst particuliere waardevolle bomen; b Lijst gemeentelijke waardevolle bomen; b Bomennevenstructuur. (robuuste lijnvormige structuren op wijkniveau die een belangrijke bijdrage leveren in de oriëntering, routing en ecologie. De structuur bevindt zich hoofdzakelijk langs de wijkontsluitingswegen.) Dit zal gaan resulteren in diverse kaarten op wijkniveau waarin alle genoemde structuuronderdelen naar voren zullen komen. 14 Kaart 2: Cultuurhistorische kaart

15 Quick-scan Bomen 1. Vindt er bronbemaling plaats? Ja Nee Boomeffectrapportage De boomeffectrapportage is een instrument dat ingezet wordt om de effecten op bomen beter in beeld te brengen bij (voorgenomen) bouw of aanleg. Met behulp hiervan wordt beoordeeld of een duurzame instandhouding van de houtopstand mogelijk is met uitvoering van de voorgenomen plannen. 2. Staat er een boom (stam) binnen de projectgrenzen of 10 meter naar buiten Ja Nee De boomeffectrapportage wordt onderverdeeld in twee stadia: b De quick-scan bomen; Allereerst wordt door middel van een checklist bepaald of een gedetailleerde boomeffectanalyse (BEA) moet worden uitgevoerd of dat vanuit bomenoptiek geen aandacht wordt gevraagd voor de bestaande bomen (zie nevenstaand schema en bijlage C1). b De boomeffectanalyse; Als de quick-scan bomen daartoe aanleiding geeft wordt een boomeffectanalyse uitgevoerd (BEA-standaard van de Bomenstichting zie ook bijlage C2). Hierbij wordt gedetailleerd in beeld gebracht wat de risico s zijn van de ruimtelijke plannen voor het bestaande boomareaal. Hierdoor wordt het mogelijk vroegtijdig in het proces maatregelen te treffen. De boomeffectanalyse heeft een maximale doorlooptijd van zes weken. Boom Effect Analyse (BEA) 3. Is/ zijn dit unieke locaties en/ of waardevolle boom/ bomen? ja 4. Wat is de omtrek van de stam op 130 cm boven maaiveld van de boom? Groter dan 30 cm Nee Kleiner dan 30 cm 5. Zijn er werkzaamheden binnen 10 meter uit de stam van de boom? (Verplaatsing van de werkzaamheden buiten 10 meter uit de stam is niet mogelijk) Er zijn geen belemmerende factoren voor de bomen binnen de projectgrenzen en 10 meter daar buiten Ja Nee 6. Vinden graafwerkzaamheden plaats die (tijdelijke) invloed hebben op de Grondwaterstand? Ja Nee 15 Figuur 4: Quick-scan Bomen

16 3.2.4 Richtlijnen Richtlijnen worden onderverdeeld naar twee aspecten: b Aanleg en realisatie; Hierbij is naast de aandacht voor de aanplantvoorschriften en de juiste soort op de juiste plek ook aandacht voor boombescherming van bestaande bomen bij werkzaamheden. b Beheer en onderhoud; Door een boombeheerplan op te stellen wordt uitwerking gegeven aan de visie. Ruimte voor bomen betekent ook het in stand houden van het gewenste boomareaal. Onderhoud en controle zijn hierbij essentieel. Het bomenbeheerplan is kaderstellend voor onderhoudsbestekken. Bij aanvraag van deze OVE is een ingevulde quick-scan Bomen verplicht zodat in een vroeg stadium de neveneffecten van een ontwikkeling bij een unieke locatie of beschermde boom inzichtelijk gemaakt kunnen worden. Tevens kan dan ook snel bekeken worden of een kapvergunning noodzakelijk is. In 2007 is de APV aangepast waardoor alleen voor bomen op de lijst particuliere waardevolle bomen, bomen op eigendommen van bedrijven en instellingen en bomen in de openbare ruimte / gemeentelijke bomen een kapvergunning verplicht is. Tenslotte zal onderzoek worden gedaan naar de haalbaarheid van het aanpassen van de bebouwde kom Boswet (zie onderstaande kaart) zodanig dat alleen bospercelen buiten de bebouwde kom nog onder deze wet vallen Regelgeving en handhaving Voor het beschermen van bomen is een aantal wettelijke instrumenten belangrijk, te weten: Bestemmingsplannen (waaraan bouwplannen worden getoetst), Streekplan (aanduiding Groene Hoofdstructuur (GHS), de kapverordening binnen de Omgevingsvergunning Eindhoven (APV) en de Boswet. Het is mogelijk om plekken met een unieke locatie status en monumentale bomen op te nemen in het bestemmingsplan. Hierdoor kan een bouwvergunning geweigerd worden indien dit een bedreiging is voor de plek en/of de boom. Op dit moment is een deel van de monumentale bomen reeds opgenomen. Dit dient te worden aangevuld met de monumentale bomen die nog niet geregistreerd staan. De aangewezen unieke locaties en de monumentale bomen zullen door middel van één paraplunota van toepassing worden voor alle bestemmingsplannen. De Omgevingsvergunning Eindhoven (OVE) is een verzameling van ongeveer 30 bestaande maar voorheen losse vergunningen op het terrein van bouwen, milieu, brandveiligheid en de APV. 16 Kaart 3: Huidige grens bebouwde kom Boswet

17 Voor het vellen van bomen op unieke locaties,(particuliere) bomen met het label waardevol en bomen op gemeentelijk grondgebied moet altijd een kapvergunning worden aangevraagd. Vellen betekent: kappen, rooien of het verrichten van andere handelingen, zowel boven- als ondergronds, die de dood, ernstige beschadiging of ernstige ontsiering van de houtopstand tot gevolg kunnen hebben. Dit heeft betrekking op zowel gezonde, als zieke bomen. Een vergunning is ook nodig voor het kandelaberen voor zover het voor de eerste keer gebeurt - en verplanten van bomen. Kandelaberen is het afzagen van alle takken tot er alleen nog een stam en takstompen overblijven. De uiteindelijke beslissing voor behoud dan wel vellen van een boom is maatwerk. Hoe waardevoller de boom des te zwaarder het belang van de boom gaat wegen. Zo zal getracht worden het vellen van bijvoorbeeld monumentale bomen te allen tijde te voorkomen. Als echter andere belangen zwaarder wegen, dient dit verlies gecompenseerd te worden. Dit kan door verplaatsing, herplant gelijkwaardige bomen of door storting van een financiële compensatie in het groenfonds (zie ook 'compensatie'). De bevoegdheid voor het verlenen van een kapvergunning en het opleggen van een financiële compensatieplicht ligt bij het college van B&W. Zonder vergunning vellen Het illegaal (zonder vergunning) vellen van een boom is in strijd met de APV. Binnen de Gemeente Eindhoven zijn voor toezicht en handhaving van onderdelen van de APV stadstoezichthouders aangewezen. Bij het vaststellen van een illegale activiteit wordt een proces verbaal opgemaakt en een boete opgelegd. Afhankelijk van het soort boom, varieert de boete van e 100,- tot e 300,-. Naast de eventuele boete voor illegaal vellen wordt ook een herplantplicht opgelegd waarbij sprake is van kwalitatieve vervanging. Dit houdt in dat de herplantplicht geldt voor minimaal de waarde van de gevelde boom Compensatie In het kader van de eerder vastgestelde nota "Niet kappen, tenzij..." is een compensatierichtlijn opgesteld. Hierbij wordt voorgestaan alle bomen die om een rode reden moeten wijken te compenseren. Onder een rode reden worden alle motieven tot vellen bedoeld, die niet te maken hebben met het bomenbeheer zelf. Dit compensatieprincipe blijft van kracht. Als er geen kapvergunning vereist is, is geen compensatie nodig (zie ook bijlage E). 17

18 Bij de compensatie wordt de volgende prioritering in acht genomen: 1. gelijkwaardige compensatie op de locatie; De voorkeur gaat uit naar een compensatie die gelijkwaardig is aan de te vellen boom/bomen en naar compensatie in de directe omgeving. Onder gelijkwaardigheid wordt gedoeld op een gelijke totaalwaarde, gelijkwaardige boomgrootte en gelijkwaardige plaats in de boomstructuur (dus een laan in principe compenseren door de aanleg van een nieuwe laan) en rekening houdend met het principe ruimte voor bomen. 2. gelijkwaardige compensatie buiten het plangebied; Pas als kan worden aangetoond dat een dergelijke compensatie niet binnen redelijke termijn haalbaar is kan als alternatief, in overleg met de gemeente, worden gezocht naar compensatie buiten het plangebied, maar binnen de gemeentegrens. 3. financiële compensatie door storting groenfonds Als de aanvrager van de kapvergunning redelijkerwijze niet in staat is een concrete compensatie te realiseren binnen twee jaar, is een financiële compensatie verplicht door het storten van het compensatiebedrag in het groenfonds, zodat de gemeente de compensatie ter hand kan nemen. Ook als een toegezegde concrete compensatie niet tijdig wordt gerealiseerd dient de compensatieplichtige instantie de compensatie financieel af te wikkelen door het overeengekomen compensatiebedrag in het groenfonds te storten. De hoogte van het compensatiebedrag is doorgaans gelijk aan de boomwaarde aangevuld met waardefactoren, die met het groenbeleid te maken hebben. Bij die financiële compensatie (en bij compensatie buiten het plangebied) moet rekening gehouden worden met extra compensatiefactoren. Zo is het verlies van een boom in de binnenstad beslist niet gelijkwaardig te compenseren door de aanplant van een boom in het buitengebied. In dat geval is een extra compensatie nodig. Deze extra compensatiefactoren zijn opgenomen in bijlage E. De besteding van middelen uit dit grondfonds zullen ten goede komen aan de kwaliteit van het boomareaal van Eindhoven. Bovenal zullen de middelen aangewend worden voor een kwaliteitsimpuls. Te denken valt hierbij aan het creëren van plaatsen voor bomen in de binnenstad, nieuwe linten door de stad of revitalisering van het huidige bomenbestand. Daarnaast kunnen de middelen worden aangewend voor subsidiëring van het onderhoud van particuliere bomen die voorkomen op de lijst particuliere waardevolle bomen. Deze subsidievorm zal nader worden uitgewerkt. Tenslotte zal worden onderzocht of de inzet van een Bomenwacht kan bijdragen in het handhaven van boombeschermende maatregelen en herplant. 18

19 4 Uitvoeringsplan Ruimte voor bomen wordt gerealiseerd door enerzijds binnen het huidige areaal de belangrijke bomen te beschermen en anderzijds door voor nieuwe aanplant de juiste voorwaarden te scheppen. De in het vorige hoofdstuk benoemde aspecten zijn op strategisch niveau uitgewerkt op het gebied van: b Status definiëring bomen; b Boomstructuurkaart op stedelijk niveau; b Cultuur historische structuur; b Toekennen van status aan onderdelen van de bomenhoofdstructuur en cultuurhistorische structuur; b Quick-scan bomen / bomeneffectrapportage; b Boomeffectanalyse; (zie voor uitleg bijlage C) b Voorschriften beschermen bomen bij ruimtelijke plannen/ projecten (flyer Boombescherming op bouwlocaties). b Opstellen Bomenbeheerplan; b Opstellen revitaliseringsplan; (zie voor uitleg bijlage F) b Opstellen paraplunota voor opnemen unieke locaties en monumentale bomen in bestemmingsplannen; b Aanpassen bebouwde kom Boswet; b Bomenwacht; b Regeling subsidie particulieren; b Ruimte voor bomen campagne. Boomstatusdefinitie Boomstatusbepaling Structuur - Stedelijk niveau - Buurtniveau Aanvullend zal het op details nog worden aangevuld. De aanvulling bestaat uit de volgende onderdelen : b Boomstructuurkaart op wijkniveau; b Actualiseren monumentale bomenlijst; b Actualiseren lijst particuliere waardevolle bomen; b Actualiseren lijst gemeentelijke waardevolle bomen; b Toekenning van status aan bomen op wijkniveau; b Actualiseren handboek aanleg en realisatie (richtlijnen); Boomeffectrapportage Richtlijnen Regelgeving en handhaving Figuur 4: Opbouw bomenbeleidsplan

20 Uitvoeringsplanning Beleid Product Structuur CommunicatieBoomstructuurkaart op wijkniveau Actualiseren monumentale bomenlijst Actualiseren lijst particuliere waardevolle bomen Actualiseren lijst gemeentelijke waardevolle bomen Toekennen status aan bomen op wijkniveau Ontwerp en Actualiseren handboek aanleg en realisatie (richtlijnen) Realisatie Beheer en onderhoud Regelgeving en Handhaving Opstellen bomenbeheerplan Opstellen revitaliseringsplan Paraplunota bestemmingsplannen APV, bebouwde kom boswet Regeling subsidie particulieren Bomenwacht Communicatie Ruimte voor bomen campagne 20

21 21