Dalton handboek

Transcriptie

1 Dalton handboek Vanuit onze visie: Leerkracht als coach en leerling als eigenaar van het leerproces, bieden wij een veilig ontwikkelingsklimaat waarin wij de kinderen coachen, samen met ouders en externe deskundigen, het optimale uit zichzelf te halen 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Voor wie is dit handboek geschreven 4 Uitgangspunten van het Daltononderwijs op de Meander 5 Leerlijn zelfstandig werken op de Meander 7 Leerlijn verantwoordelijkheid op de Meander 11 Leerlijn samenwerken op de Meander 13 Team de Meander 16 Kleuren van de week 17 Dagritmebord 18 Symbolen 19 De weektaak 20 Takenbord kleuters 24 Dalton instructiebord groepen Dalton en bewegingsonderwijs 26 Keuzewerk 27 Zelfcorrectie/nakijken 27 De kring 28 Klassenmanagement 28 Communicatie 28 Bijlagen 29 1: Keuzewerk 30 2: Nakijkprotocol 30 3: Stilwerkplek/samenwerkplek 30 4: Werkbespreking 31 5: Werken met de weektaak in groep 1/2 32 6: Werken met de weektaak in groep 3 (eerste helft van het jaar) 33 7: Werken met de weektaak in groep 3 (tweede helft van het jaar) 34 8: Werken met de weektaak in groep 4 t/m : Gebruik Stoplicht (groep 3 t/m 8) 36 10: Handelingswijzer: Acties in de klas groep ½ 37 11: Handelingswijzer: Acties in de klas groep : Handelingswijzer: Acties in de klas groep

3 Inleiding De Meander heeft haar 10-jarig jubileum gevierd. De afgelopen jaren kenmerkt zich door een structurele dynamiek, vanuit een snelle leerlingen groei naar een meer stabiele leerlingengroei. De Meander heeft ongeveer 400 leerlingen. Er zijn veel verhuisbewegingen in de beginjaren geweest. De school heeft 2 identieke locaties, maar streeft er nadrukkelijk naar een eenheid te blijven. Wij hechten grote waarde aan de doorgaande lijnen op beide locaties. In dit handboek, dat geschreven is door de daltonwerkgroep van de Meander, staan de in de afgelopen jaren gemaakte afspraken wat betreft het daltononderwijs op de Meander. In dit handboek wordt een beschrijving gegeven van de gang van zaken in alle groepen. De Meander is bij de Nederlandse Dalton vereniging aangesloten. Dalton komt voort uit het gedachtegoed van de Amerikaanse pedagoge Helen Parkhurst. Zij heeft aan het begin van de vorige eeuw een geheel eigen visie ontwikkeld op de wijze waarop zij kinderen het beste tot leren kon laten komen. In het plaatsje Dalton, in de staat Massachusets, heeft zij destijds haar ideeën in praktijk gebracht. In haar visie op onderwijs en opvoeden spelen zes basisprincipes een erg belangrijke rol: zelfstandigheid, vrijheid in gebondenheid, samenwerken, effectiviteit, reflectie en borging. Het Daltononderwijs op de Meander gaat uit van het gegeven dat elk mens in staat is tot het dragen van verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving. De pedagogische principes in het Daltononderwijs gaan ervan uit dat een kind verantwoordelijkheid kan en moet dragen voor het leerproces dat het aangaat. Naarmate er een ontwikkeling plaats vindt naar zelfverantwoordelijk leren zullen er meer keuzes door het kind zelf gemaakt worden in: tempo van leren en verwerken van de speel/leerstof; de volgorde van vakken en taken; het tijdstip wanneer welke taak wordt opgepakt; het kiezen met wie het wil samenwerken, een ander kind en/of de leerkracht; de afspraken die worden gemaakt met de leerkracht over de controle op de eigen leerresultaten en de verantwoording voor de taak. De Meander is een school waar aan de hand van dalton principes gewerkt wordt. Deze principes zijn: het leren hanteren van vrijheid (het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid), het leren zelfstandig te werken, het leren samenwerken. effectiviteit/doelmatigheid reflectie borging Namens het team van daltonschool de Meander Mya Hummel, Daltoncoördinator Actuele informatie over de school is te vinden op de website van de school: 3

4 Voor wie is dit handboek geschreven Misschien is het goed om eerst te vertellen hoe dit plan tot stand is gekomen. In mei 2008 heeft de onderwijsinspectie de Meander beoordeeld als zeer zwak. Het schoolbestuur heeft vervolgens in de daarop volgende maanden het KPC de opdracht gegeven om een diepgaande kwalitatieve analyse van het onderwijs op de Meander te maken. Deze kwalitatieve analyse heeft geleid tot een volledig herzien schoolontwikkelingsplan voor de jaren en Tegelijkertijd zijn alle andere plannen, zo ook het daltonontwikkelingsplan, op de lange baan geschoven. Een voorbeeld hiervan is het keuzewerk, samenwerkend leren, het werken met portfolio s, kinderen leren reflecteren op hun werk, kinderen structureel uitnodigen bij de 10 minuten gesprekken en differentiatie in aanleg, tempo en interesse. Wat dat laatste betreft: De onderwijsinspectie is van mening dat in beginsel alle kinderen het totale onderwijsaanbod moeten krijgen. Slechts op basis van extern individueel onderzoek kan van deze regel worden afgeweken. In het plan zoals in opgesteld, op basis van de visitatie destijds, is ervoor gekozen om een zo praktisch mogelijke beschrijving te maken van ons daltononderwijs in een Dalton handboek. Een team van enthousiaste leerkrachten werkt op de Meander. De school kan echter ook te maken krijgen met een verandering van teamsamenstelling. Het is dus belangrijk dat alle (nieuwe) medewerkers worden opgevangen en ingewerkt door het zittende personeel. Dit gebeurt onder de verantwoordelijkheid van de directeur. Er is duidelijk een behoefte om afgesproken zaken op papier te zetten. Op deze wijze is het goed om afspraken over te dragen aan nieuwe collega s en is het een instrument dat kan dienen om de (Dalton)cultuur van de school te bewaken. Dit Daltonhandboek is geschreven voor: de leerkrachten en het overige personeel van de Meander stagiaires van de Pabo en ROC die op de Meander stage lopen Verder is dit document waarschijnlijk interessant voor instanties die zich op de hoogte willen stellen van de werkwijze van de school. Te denken valt aan: de onderwijsinspectie, visiteurs van de Nederlandse Dalton Vereniging, het bestuur van stichting SchOOL andere Daltonbasisscholen in Lelystad 4

5 De uitgangspunten van het Daltononderwijs op de Meander Het leidende onderwijskundige principe is dat het kind van ontwikkelingsgericht leren naar zelf ontdekkend leren gaat. Om dat te kunnen, moet het kind de taak kunnen overzien. Het moet weten wat het leerdoel is en aan welke normen het moet voldoen. Het leerdoel wordt bepaald door de eisen van de overheid (de kerndoelen) en de eisen van de samenleving. Wij hebben een beeld voor ogen van de school als plek waar kinderen graag zijn en waar zij hun cognitieve- en sociaal-emotionele mogelijkheden optimaal ontwikkelen. Dat willen wij doen door te werken volgens de 1-zorgroute, waarbij wij rekening houden met verschillen tussen kinderen. Daarbij willen wij vooral de relatie met, competentie - autonomie van kinderen stimuleren. Tenslotte willen we zorgen voor afstemming van het onderwijs op de leef- en belevingswereld van de kinderen. De onderwijskundige en pedagogische principes dienen hun vertaling te krijgen in de schoolorganisatie. Alle kinderen verwerken een deel van de speel/leerstof zelf: al of niet in samenwerking met medeleerlingen; naar keuze met of zonder directe begeleiding van de leerkracht; op een zelf gekozen, en daarvoor bestemde, werkplek in de school. Er wordt per definitie een TAAK opgegeven, die meer omvat dan het werk voor dat bepaalde moment en voor de volgende keer. Daardoor kan het kind, afhankelijk van de ontwikkeling en de leeftijd de stappen zetten om een dag-, meerdagen- of weektaak tot een goed einde te brengen. De kernwaarden van het Ned. Daltononderwijs: Vrijheid in gebondenheid/ verantwoordelijkheid en vertrouwen Zelfstandigheid Samenwerken Effectiviteit/ doelmatigheid Reflectie Borging Vrijheid in gebondenheid/ verantwoordelijkheid en vertrouwen Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om de weektaak zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfschatting een grote rol spelen. Zelfstandigheid Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht een klus klaren en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van een 5

6 leerling. Om later als volwassenen goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn. Samenwerking Een Daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een Daltonschool is ook leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van een medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Effectiviteit/doelmatigheid Het Daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Een taak als drager van de te leren vaardigheden en kennis biedt optimaal gelegenheid om tot een doelmatige inrichting te komen. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. Reflectie Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats. Reflectie en evaluatie dragen in hoge mate bij tot een verkenning van de leerweg om het beoogde doel te bereiken. Borging Daltonscholen in Nederland werken samen aan kwalitatief goed Daltononderwijs door allemaal deel te nemen aan planmatige zelfevlatuatie en visitatie. Een daltonschool is een lerende organisatie, die haar leerkrachten ondersteunt bij het zich permanent scholen en bij het experimenteren in en reflecteren op hun praktijk. Teamleren heeft op een daltonschool hoge prioriteit. Verantwoordelijkheden voor dalton liggen in het team van docenten. Het daltononderwijs zet ook sterk in op het maatjesleren/tutorleren (zie daltonontwikkelingsplan) van scholen binnen en buiten een regio. Daltonscholen borgen hun kernwaarden door middel van een planmatige zelfevaluatie en visitatie. De Nederlandse Dalton Vereniging geeft licenties en certificaten af aan instituten, scholen en personen als zij er blijk van geven de kernwaarden op goede wijze in de praktijk vorm en inhoud te hebben gegeven. De visie van de Meander: Vanuit onze schoolgedachte: Leerkracht als coach en leerling als eigenaar van het leerproces, bieden wij een veilig ontwikkelingsklimaat waarin wij de kinderen coachen, samen met ouders en externe deskundigen, het optimale uit zichzelf te halen om kinderen weerbaar te maken in een steeds veranderende wereld. 6

7 Leerlijn Zelfstandig werken op de Meander: Met zelfstandig werken bedoelen we een periode dat de leerkracht niet meteen beschikbaar is voor vragen en problemen van kinderen (uitgestelde aandacht). De kinderen krijgen de vrijheid om eigen oplossingen te bedenken. De vijf belangrijkste redenen om te werken met uitgestelde aandacht zijn: Kinderen leren in deze periode zelfstandig problemen op te lossen. Kinderen komen in de situatie dat ze aan andere leerlingen hulp moeten vragen en kunnen elkaar op deze manier makkelijker helpen, d.w.z. kunnen van elkaar leren. Het biedt de leerkracht de gelegenheid om ongestoord met individuele of met kleine groepjes te werken of om leerlingen te observeren. Kinderen leren dat zij niet altijd op het door hun gewenste moment aandacht kunnen krijgen van de leerkracht. Kinderen leren bij een probleem verder te gaan met andere taken tot de leerkracht tijd heeft. Hoe vraagt een kind hulp? Als een kind wordt geconfronteerd met een probleem of een vraag heeft, waarbij het nu niet bij de leerkracht terecht kan, dan zal hij / zij in deze volgorde proberen een oplossing te vinden: 1-goed zelf nadenken over mogelijke oplossingen 2-hulp aan buurman/buurvrouw vragen, of iemand anders uit eigen tafelgroep 3-hulp aan maatje of andere leerling vragen 4-navraag doen bij een andere tafelgroep (groeps- en momentafhankelijk) 5-de dobbelsteen de leerkracht om hulp vragen (groep 3 t/m 8) (Om de kinderen te helpen herinneren aan deze stappen, hangen er in elke klas kaarten: Acties in de klas, waarop staat welke stappen kinderen moeten nemen bij het zelf vinden van een oplossing. (Zie vraagteken op de kaart) Bij dit alles is het uiterst belangrijk dat het kind oplossingen zoekt, die anderen zo weinig mogelijk storen.) Het symbool voor uitgestelde aandacht Het symbool dat wordt gebruikt om een periode van uitgestelde aandacht aan te geven is de grote dobbelsteen. Op het moment dat het grote blok/(dobbelsteen) op rood staat, weet het kind dat hij/zij de leerkracht niet mag storen. De leerkracht zit/werkt aan de instructietafel met bijv. de zorggroep kinderen. Gebruik Stoplicht Het stoplicht geeft aan hoe er gewerkt wordt in de klas. Rood is stilwerken, geel geeft aan dat er zachtjes kan worden samengewerkt. De groene kleur geeft aan dat er een klas- en/of groepsgebeuren aan de gang is. In groep 1 en 2 mogen de kinderen bij rood wel hulp vragen aan een ander kind en niet bij de leerkracht. Uitleg servicerondje Na de instructie van het werk gaan de leerlingen eerst zelf aan het werk. De leerkracht heeft dan tijd om kinderen die het nodig hebben op gang te helpen. Daarna loopt de leerkracht de eerste serviceronde. Een serviceronde is een vaste route door de klas, zodat kinderen zelf kunnen inschatten wanneer ze aan de beurt zijn. Het is handig als het rondje in een vast ritme verloopt. Zo blijven de kinderen niet te lang met een probleem zitten. Voor en na een serviceronde heeft de leerkracht tijd om met (groepjes) kinderen te werken. Tijdens de serviceronde krijgen de kinderen, die hun dobbelsteen op het vraagteken hebben liggen, aandacht. Als kinderen een vraag hebben, maar nog niet geholpen worden, kunnen ze twee dingen doen: 7

8 Ze gaan verder met ander werk, waarmee ze wel aan de slag kunnen. Ze vragen hulp aan een kind uit hun groepje, dat zijn dobbelsteen op groen heeft, In de klas hangen handelingswijzers met symbolen die de kinderen helpen herinneren wat te doen bij een vraag. In de groepen 3 tot en met 8 wordt d.m.v. het vraagteken op de dobbelsteen, door het kind aangegeven of het hulp nodig heeft van de leerkracht. Tijdens het servicerondje komt de leerkracht bij het kind langs. Bij rood wil het kind niet gestoord worden, groen geeft aan dat het kind andere kinderen in zijn/haar groepje kan/wil helpen als er een vraag is. Doorgaande lijn vaardigheden zelfstandig werken Zelfstandig werken: Het gaat hierbij om het creëren van situaties waarbij leerlingen leren omgaan met uitgestelde aandacht. Er wordt gewerkt met een teken van zelfstandig werken. De leerkracht hanteert planmatig de principes van zelfstandig werken. Het betreft hier o.a. productietaken als het maken van een werkstuk, het afmaken van vooraf opgelegde opgaven. (bijv. het zelfstandig verwerken van de voorgeschreven leerstof op de weektaak) Zelfstandig leren: De leerling draagt zelf verantwoordelijkheid voor de manier waarop hij kennis verwerft, zijn taken indeelt, hoe hij omgaat met zijn spanningsboog etc. De taken zelf liggen nog vast. (Bijv. het zelfstandig plannen van de voorgeschreven leerstof op de weektaak in de bovenbouw.) Zelfverantwoordelijk leren: Het gaat hierbij om leersituaties waarin leerlingen zelfsturend/bezig zijn. De leerling leert zichzelf al doelen te stellen ten aanzien van ambitieniveau, het gewenste eindresultaat. Hij maakt keuzes over hoe hij de doelen wil bereiken. De leerstof wordt nog goeddeels door de leerkracht aangereikt. (Bijv. het leerkrachtgestuurde deel van Wereld in Getallen) Zelfsturend leren: Het gaat hierbij om situaties waarbij de leerling zelf de inhoud en de werkwijze bepaalt en de vrijheid heeft om initiatieven te nemen, die noodzakelijk zijn voor het eigen leerproces. (Hier is een start mee gemaakt in groep 1/2). daltonaspecten Verantwoordelijkheid Zelfstandigheid Samenwerking De vrijheid om zelf oplossingen te bedenken voor problemen en daar hulp voor te zoeken of te geven. De verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen hiervan. De hulp van de leerkracht wordt pas gegeven als het kind en niet de leerkracht daartoe het initiatief neemt. Oplossingen door middel van samenwerken wordt gestimuleerd. 8

9 Doorgaande lijn vaardigheden zelfstandigheid: Eind groep 2 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. zelfstandigheid: Leerling kan aanwijzigingen opvolgen Leerling kan materiaal verzamelen. Leerling kent gebruik van materialen. Leerling weet materialen te vinden. Leerling kan materiaal controleren. Leerling kan materiaal opruimen. Leerling kan gedifferentieerde instructie aan. Leerling kan korte instructie vasthouden. Leerling kan in hoeken werken zonder toezicht van een volwassene. Leerling kan voor een korte periode zelfstandig aan zijn gekozen of toebedeeld taak werken zonder daarbij hulp van de leerkracht nodig te hebben. Leerling kent de afspraken rondom het stoplicht en/of dobbelsteen. Leerling komt afspraken na. Leerling kan hulp geven en hulp aanvaarden. Leerling durft hulp te vragen. Leerling kent dagen van de week en bijbehorende kleuren. Leerling kan taken+hoekenwerk afkleuren. Leerling kan gericht keuzes maken op kiesbord. Leerling is zelfredzaam m.b.t. eten/drinken, aan/uitkleden en wc-gebruik. Leerling kan kleine problemen zelfstandig oplossen. Eind groep 5 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. zelfstandigheid: Leerling kan alle materialen zelf verzamelen. Leerling kan individueel werken. Leerling kan taakgericht werken. Leerling kan meepraten over de opdracht. Leerling kan initiatief nemen/ meedenken in het zoeken van oplossingen Leerling kan het gemaakte werk van rekenen controleren Leerling maakt effectief gebruik van de zelfstandig werktijd Leerling kan op positieve wijze feedback geven. Leerling is zelf verantwoordelijk voor het zich houden aan afspraken/regels. Leerling kan volgens stappenplan probleemoplossend werken, t.a.v. te maken werk. Leerling kan (vanaf tweede helft groep 6) zelfstandig met de weektaak werken. Leerling kan vanaf maandag een weektaak plannen (vanaf groep 5) Leerling kan zorg dragen voor de omgeving Leerling kan initiatief nemen voor het kiezen van keuzewerk. Eind groep 8 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. zelfstandigheid: Leerling kan eigen (werk)tijd indelen. Leerling kan eigen werk controleren. Leerling kan eigen werk indelen. Leerling kan flexibel met de planning omgaan, zonder dat het resultaat er onder lijdt. Weet alle taken te plannen, inclusief huiswerk. Leerling kan zelf onderwerpen bedenken. Bijv. voor werkstukken, spreekbeurt ect. Leerling kan zelf experimentjes uitvoeren. Bijv. bij Natuniek Leerling kent eigen leerstijl. (of voorkeursstijlen) Leerling kan afleiding weerstaan. Leerling kan zelfstandig naar school komen. (Vanaf groep 5) Leerling kan zelf kiezen uit diverse leerstrategieën. Leerling kan coachen door en aan andere leerling aan. 9

10 Leerling kan zelf activiteiten organiseren. Leerling kan eigen functioneren evalueren. Leerling kan kritiek verdragen. Leerling kan zelfstandig conflicten oplossen. Opbouw in Tijd aaneengesloten zelfstandig werken op de Meander: Het principe zelfstandig werken houdt in dat leerlingen enige tijd leerstof op eigen niveau verwerken, zonder daarbij hulp nodig te hebben van de leerkracht. Het is dus niet het individueel verwerken van de zojuist gegeven instructie. De leerlingen maken hun eigen planning en kiezen zelf het vak waarmee zij bezig gaan. Bij het zelfstandig werken wordt er met het stoplicht en de uitgestelde aandachtblokjes gewerkt. De uiteindelijke doelen die gesteld worden voor het aaneengesloten zelfstandig werken: Eind groep 1-2 Eind groep 3 Eind groep 4 Eind groep 5 Eind groep 6 Eind groep 7 Eind groep 8 10 minuten 15 minuten 20 minuten 30 minuten 40 minuten 50 minuten 60 minuten Bij de overdracht kan ook aangegeven worden of de betreffende groep het doel voor zelfstandig werken heeft gehaald. In de volgende groep kan de leerkracht van daaruit starten. 10

11 Leerlijn Verantwoordelijkheid op de Meander: Voor het tot stand komen van echte goede communicatie is luisteren naar elkaar een voorwaarde. Wij proberen met open vragen de aandacht en het zelf denken van leerlingen te stimuleren. Een juiste oplossing wordt niet voorgezegd of gegeven door de medeleerlingen, leerkrachten of de methoden. Wij leren kinderen in vrijheid keuzen te maken en voor die keuzen verantwoordelijkheid te dragen. Deze verantwoordelijkheid en keuzevrijheid hebben de leerlingen ook binnen hun weektaak Verantwoordelijkheid Zelfstandigheid Samenwerking Daltonaspecten van Verantwoordelijkheid: Verantwoordelijkheid nemen voor je omgeving. De vrijheid om hulp te zoeken en te geven. Zelfstandig kunnen omgaan met vrijheid en je verantwoordelijkheid kunnen nemen. Zelf kunnen beoordelen met je wie in een bepaalde leerwerksituatie wilt samenwerken. Doorgaande lijn vaardigheden omgaan met verantwoordelijkheid Leerkrachtgestuurd: Het gaat hierbij nog sterk om leerkracht gestuurd werken. Kinderen dragen slechts weinig verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Kinderen mogen de volgorde van taken kiezen. De leerkracht bepaalt de taak. (bijv. het zelf nakijken van de taak) Gedeelde sturing: Hier is sprake van een vrij breed scala aan mogelijkheden. In een begin van gedeelde sturing gaat het bijvoorbeeld om werkvormen waarbij de leerkracht alternatieven aandraagt, waaruit gekozen kan worden. Er zijn verplichte en keuzeonderdelen. In een later stadium volgen dan activiteiten waarbij de leerling in sterke mate keuzemogelijkheden heeft in het bepalen waaraan, hoe en met wie er gewerkt wordt. (bijv. het keuzebord in groep 1/2) Leerlinggestuurd: De leerling is eigenaar van het leerproces. De leerling weet wat hij wil leren en neemt voor zijn eigen leerproces het initiatief. De leerkracht is op afstand en is begeleider. De leerling vraagt verantwoordelijkheid (vrijheid) en legt ook zelf verantwoording af over zijn keuzes. Kortom, hij ontwikkelt zich tot democratisch burger. (bijv. vrije keuze van werkplek). Doorgaande lijn vaardigheden verantwoordelijkheid: Eind groep 2 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. vrijheid/verantwoordelijkheid: De kinderen beseffen de huishoudelijke taken van de klas. De kinderen hebben verantwoordelijkheid voor eigen handelen: Ze houden zich aan de klassenafspraken/regels en het spelen en werken op de gang. Zie de regels aan de muur. De kinderen nemen de verantwoordelijkheid om elkaar te helpen bij de huishoudelijke taken. De kinderen herinneren elkaar aan de gemaakte afspraken in de kring, hoeken, gang, buitenspel en tijdens zelfstandig werktijd. Voor het oplossen van een probleem kan het kind gebruik maken van Acties in de klas. 11

12 Eind groep 5 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. verantwoordelijkheid: De kinderen hebben de keuze om een werkplek te kiezen buiten de klas, mits ze aan de leerkracht hebben laten zien dat ze goed/verantwoordelijk kunnen werken in de klas. Wanneer een kind in een andere ruimte werkt. (Bijv. de stilwerkplekken), hebben ze de verantwoordelijkheid dit rustig te doen. In groep 3 is het hoekenwerk op de gang niet stil maar wel rustig De kinderen kunnen hun laatjes opruimen en netjes/ordelijk houden De kinderen kijken het werk zelf na met groene pen. Start vanaf groep 4 met rekenen en vanaf groep 5 komt daar Taal en Leesparade bij. Het werk mag worden nagekeken als de hele opdracht gedaan is. De kinderen leren vanaf groep 5 het werk te plannen, te verdelen, in de weektaak. De kinderen leren om de weektaak binnen gestelde tijd af te ronden De kinderen kunnen de verantwoordelijkheid dragen om de weektaak netjes bij te houden/ in te kleuren. De kinderen kunnen verantwoordelijk omgaan met het keuzewerk. De kinderen leveren het werk per dagdeel in, in de nakijkbak. De middenbouw wil vanaf groep 5 een centrale aftekenlijst, waarop kinderen aftekenen wat ze af hebben. Klassendienst. De hele klas is verantwoordelijk voor alle materialen en evt. troep. De leerkracht bepaalt zelf op welke manier er een dienst en/of (huishoudelijk) taakrooster gedraaid/gehanteerd wordt. Eind groep 8 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden m.b.t. verantwoordelijkheid: De kinderen kunnen zelf hun eigen functioneren evalueren. De kinderen hebben hun la altijd netjes De kinderen kijken het werk zelf na met groene pen. Vanaf groep 7 kijken de kinderen ook het werk van de wereld oriënterende vakken zelf na. Het werk mag worden nagekeken als de hele opdracht gedaan is. De kinderen weten waar ze nog extra in moeten oefenen. Zij kunnen dit zelfstandig in hun weektaak verwerken. Klassendienst. De hele klas is verantwoordelijk voor alle materialen en evt. troep. De leerkracht bepaalt zelf op welke manier er een dienst en/of (huishoudelijk) taakrooster gedraaid/gehanteerd wordt. 12

13 Leerlijn Samenwerken op de Meander: In de maatschappij is samenwerken belangrijk. In een daltonschool krijgen leerlingen de gelegenheid elkaar te helpen bij spel en werk. Het samenwerken heeft een tweeledig doel: -Het vergroten van het leereffect doordat leerlingen bij elkaar om hulp kunnen vragen bij het oplossen van een probleem. -Het bevorderen van de sociale ontwikkeling doordat leerlingen bij het samenwerken rekening dienen te houden met anderen en leren iets voor elkaar over te hebben. Samenwerken Buitendeur voor elkaar openhouden. Elkaar helpen met: jas dichtmaken, veters strikken, knoop losmaken, gymschoenen aantrekken. Opruimen binnen (klaar, dan een ander helpen) én buiten (samen een kar/fiets optillen). In de taak: er worden samenwerkingsopdrachten in de taak opgenomen. In de instructielessen: taal-, reken- en andere methodes doen vaak suggesties voor samenwerkingsopdrachten. De leerkrachten kunnen deze opnemen in hun lesprogramma. Bij het tutorleren, bijv. bij het lezen. Binnen het bewegingsonderwijs: ook hier zijn vele werkvormen waarbij samenwerking nodig is. Veel sport- en spelvormen zijn hiervoor geschikt. Binnen de creatieve vakken: hierbij kan tijdens expressie worden samengewerkt. Bij deze werkvormen zal de leerkracht regelmatig een korte nabespreking houden over het samenwerkingsproces. Samen werken Er is een verschil tussen samenwerken (dit is samen aan een opdracht werken, zoals hierboven omschreven) en samen werken. Met samen werken bedoelen we dat kinderen weliswaar individueel aan een opdracht werken, maar dat ze wel rekening met elkaar houden en elkaar helpen. Rekening houden met elkaar houdt in dat je elkaar niet stoort of afleidt tijdens het werk. Ook houdt het in dat je je verantwoordelijk voelt voor zowel het welzijn van je medeleerlingen als de sfeer in de groep. Kinderen moeten het normaal vinden dat je elkaar helpt. Het is ook normaal dat je hulp vraagt. Niet alle kinderen kunnen dit uit zichzelf, ze zullen dit moeten leren. Vanaf groep 3 stellen de kinderen een vraag in hun eigen groepje. Maatjeswerk In de groepen 1 t/m 8 is elk kind gekoppeld aan een maatje waarmee hij/zij samen in de rij naar bijvoorbeeld gym loopt. De samenwerkopdrachten worden soms met maatjes gemaakt. Dit wisselt regelmatig en is per groep verschillend.in groep 1 en 2 zijn de maatjes zichtbaar op een maatjesbord in de klas. Werkplekken De kinderen hebben een zekere vrijheid in het kiezen van een werkplek in de gangen, (stil)werkruimten en middenruimtes. Tot uur mogen de kinderen op de gang (stil)werkruimte stil (zonder overlegmogelijkheden) werken als ze in de klas hebben laten zien, verantwoordelijk met hun weektaak om te gaan. Vanaf uur kunnen kinderen ook samenwerken in de gang. In een daltonschool zal een kind moeten wennen aan een zekere werkruis. Het kan er ook voor kiezen een rustige werkplek op te zoeken of een koptelefoon opzetten. Voorbereiding bij de kleuters. In de kleutergroepen is het werken in steeds verschillende hoeken vanzelfsprekend. Bij het lopen van het rondje door de klas komt de leerkracht langs bij de leerlingen en zo worden de kleuters voorbereid op het latere zelfstandig werken in ruimtes waar de leerkracht niet steeds aanwezig is. 13

14 Verantwoordelijkheid Zelfstandigheid Samenwerking Daltonaspecten van samenwerken: Verantwoordelijkheid nemen voor je omgeving. De vrijheid om hulp te zoeken en te geven. Zelfstandig hulp zoeken en hulp verlenen. De kinderen moeten samenwerkingsvaardigheden hebben geleerd om te kunnen samenwerken. Doorgaande lijn vaardigheden samenwerken Samenwerken: Groep 3-8. Hierbij is het samenwerken nog vooral het doel en geen middel. Er is geen sprake van taakdifferentiatie. De taak ligt vooraf vast. Sociale doelstellingen staan hierbij centraal. (Bijvoorbeeld de S op de weektaak) Samen leren: Het gaat hierbij om het creëren van situaties waarbij leerlingen van en met elkaar leren (Bijvoorbeeld in groep 1-2, waarbij de leerkracht de kinderen uitnodigt in de verschillende hoeken). De vorm wordt nog sterk gestructureerd door de taak of door de leerkracht. Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld tutorlezen. (Groep 7 leest met groep 3) Coöperatief leren: Het gaat hierbij om open leersituaties waarin leerlingen van en met elkaar leren en/of een bijdrage leveren aan elkaars leerproces. Bijvoorbeeld ontwikkelingsgericht leren in groep 1 en 2. (Opdracht op de weektaak) In groep 3 t tot en met groep 8 gebeurt dit o.a. met Levelwerk. Interactief afhankelijk leren: Hier is sprake van interactief, wederzijds afhankelijk leren in groepen. De leerlingen nemen zelf het initiatief om samen te werken. Ze zijn op de hoogte van elkaars expertise en willen elkaars kwaliteiten inzetten om in een gezamenlijk leerproces tot een gemeenschappelijk leerproduct te komen. Bijvoorbeeld met levelwerk in de groepen 7 en 8. Ontwikkelingslijn samenwerking Eind groep 2 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden: Elkaars naam gebruiken Elkaar aankijken tijdens het praten Een inbreng durven hebben Zo duidelijk praten dat anderen je kunnen verstaan Meewerken aan de groepsopdracht Luisteren naar elkaar Elkaar uit laten praten De inbreng van een ander accepteren Bij je groepje blijven Rustig praten en werken Materiaal met elkaar delen Om de beurt praten Aan de taak werken tot deze af is Hulp vragen aan een ander Reageren op wat een ander zegt Elkaar een compliment geven 14

15 Eind groep 5 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden: Vragen stellen aan elkaar Af en toe herhalen wat iemand zegt Elkaar aanmoedigen mee te doen Elkaar aanbieden iets uit te leggen Elkaar helpen zonder voor te zeggen (vanaf groep 4 starten) Het werk plannen (vanaf groep 6 starten) Elkaar herinneren aan de opdracht Verschil van mening accepteren Elkaar gelegenheid geven mee te doen Richting geven aan de uitvoering van de taak Eind groep 8 beheersen de kinderen de volgende vaardigheden: Je in het standpunt van een ander kunnen verplaatsen Overeenstemming met elkaar kunnen bereiken Kritiek formuleren op ideeën, niet op personen Met elkaar problemen oplossen Op een vriendelijke manier zeggen dat je het ergens niet mee eens bent Verschillende ideeën integreren. Ideeën verder uitbouwen De groep stimuleren, motiveren Ondersteunende opmerkingen maken Met alle groepsleden samenwerken Af en toe de voortgang samenvatten 15

16 Team de Meander De leerkracht als coach en/of begeleider Het daltononderwijs van een school laat zich maar voor een deel vastleggen in afspraken. Het belangrijkste is en blijft altijd de persoon van de leerkracht/begeleider. Deze heeft "dalton tussen de oren zitten. Dat is een bepaalde houding ten opzichte van kinderen en ten opzichte van het onderwijs. De Dalton way of life. Een houding die zich erdoor kenmerkt dat je bijvoorbeeld kinderen geen oplossingen voorzegt, dat je ze stimuleert zelf na te denken over problemen, dat je oog hebt voor werkvormen die samenwerking bevorderen, dat je hier en daar een stapje terug wilt doen om kinderen de gelegenheid te bieden om zelf verantwoordelijkheid te dragen en te reflecteren op hun eigen handelen. De persoon van de leerkracht is het hart van het (dalton)onderwijs. Hij/zij is in staat om continue te reflecteren op zijn/haar handelswijze richting de kinderen. Het team Vanuit de daltonoptiek gezien, opereert een leerkracht per definitie niet solistisch. Hij /zij functioneert in een team en werkt samen met anderen. Binnen dit team inspireer je elkaar en ondersteun je elkaar en in teambijeenkomsten wordt de ontwikkeling van de school vorm gegeven. Taakdifferentiatie Er wordt binnen de school gewerkt met een daltoncoördinator en een daltonwerkgroep om de dagelijkse daltonkwaliteit te stimuleren en te onderhouden. 16

17 De kleuren van de week Iedere dag van de week wordt in de hele school aangegeven met een vaste kleur. Deze kleuren structureren de week voor de kinderen, wat hen helpt om een planning te kunnen maken. De kleuren hangen in iedere groep. Daarnaast worden de dagkleuren gebruikt bij de administratie van verschillende zaken. Groepen 1 t/m 2 In de ochtendkring wordt besproken welke dag het is en wordt het bordje van de betreffende dag aangewezen door een rode pijl. Groepen 1 t/m 5 Op het takenblad geven de kinderen met de dagkleur aan dat ze een bepaalde opdracht af hebben gekregen. (Onderstaande kleuren komen uit de methode: Kleuterplein. Vanaf gaat groep 5 hier voor het eerst mee werken. De dagkleuren gaan met de groep mee tot en met het schooljaar Dan zijn deze dagkleuren t/m groep 8 ingevoerd.) De dagkleuren zijn: maandag oranje dinsdag rood woensdag roze donderdag paars vrijdag blauw Groepen 6 t/m 8 Op het takenblad geven de kinderen met de dagkleur aan dat ze een bepaalde opdracht af hebben gekregen. De dagkleuren zijn: maandag rood dinsdag geel woensdag groen donderdag oranje vrijdag blauw De dagkleuren zorgen door de hele school heen voor een ordening van de week. Daarnaast hanteren we in verschillende groepen aanvullende materialen om de kinderen steun te bieden bij het ordenen van tijd en hun bezigheden. 17

18 Dagritme De dagkleuren zorgen door de hele school heen voor een ordening van de week. Daarnaast hanteren we in verschillende groepen aanvullende materialen om de kinderen steun te bieden bij het ordenen van tijd en hun bezigheden, zoals de timer. Groep 1-2: Planbord en Kiesbord Planbord: Een hulpmiddel om de dag voor de jongste kinderen te ordenen is het planbord. Het planbord beslaat een thema van 4 weken. Hierop worden belangrijke gebeurtenissen en activiteiten gezamenlijk met de kinderen gepland en besproken. Kinderen overzien hierdoor de hele periode. Het gebruik van het bord brengt ordening en geven de kinderen rust. Daarnaast is er een kiesbord. s Ochtends kiezen de kinderen een hoek uit onder begeleiding van hun ouders en/of verzorgers. (Zie kiesbord, blz 24) Groep 1 t/m 4: Dagritmekaarten In de groepen 1 tot en met groep 4 wordt er gewerkt met dagritmekaarten. Op dit dag(ritme)overzicht worden de activiteiten in de juiste volgorde in de groep gevisualiseerd. De dagritmekaarten zijn voorzien van een picto behorend bij een vak. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van een kaart waarop alle dagen van de week staan aangegeven met de juiste kleur van de dag. Tijdens het zelfstandig werken, bepaalt de leerling wat hij/zij gaat doen. (voorbeeld groep ½) (voorbeeld 1 e helft groep 3) Groep 5-8: Lesroosters In groep 5 tot en met groep 8 hangen de les/weekroosters in de kleuren van de dag aan de muur. In groep 8 wordt geëxperimenteerd met een roosterwaaier (in ieder groepje). 18

19 Symbolen Op verschillende plaatsen in de school worden symbolen gebruikt. Bijvoorbeeld: Wc-symbolen in de groep: uit het oogpunt van zelfstandigheid, wordt de gang naar de wc aangegeven door een symbool. Aan de hand van dit symbool kan een kind zelf zien of de wc vrij is. Dit symbool kan per groep verschillen. Geluidsniveau: door middel van een stoplicht kan het kind zien of het stil moet zijn (rood), of het zachtjes mag samenwerken (oranje) en of het hardop mag praten (groen). (Zie protocol stoplicht) Het kiesbord bij de kleuters: kinderen kunnen zelf aan de symbolen op het kiesbord zien welke hoeken/activiteiten er nog vrij zijn en maken vervolgens hun keuze. Niet-storen-dobbelsteen op de tafel van het kind: samenwerken betekent dat kinderen elkaar om hulp mogen vragen. Wij besteden in de groepen ook aandacht aan hoe je hulp vraagt: vriendelijk en zonder onnodig te storen. Soms mag een kind ook weigeren een ander te helpen. Dit kan bijvoorbeeld als het kind zelf bezig is met iets dat de volledige concentratie vereist, of als het zo vaak wordt gevraagd te helpen, dat het eigen werk eronder dreigt te lijden. Ook in dat geval moet het kind leren om vriendelijk nee te zeggen. In de groepen 3 t/m 8 hebben de kinderen een dobbelsteen in hun laatje, die ze op hun tafel hebben tijdens het zelfstandig werken. De dobbelsteen heeft drie belangrijke kanten, die door de hele school eenduidig zijn: o De rode kant: ik wil zelfstandig doorwerken, stoor mij niet o De groene kant: je mag mij storen, ik wil je helpen o Het vraagteken: ik heb een vraag voor de juf/meester (Zie handelingswijzer: Stilteblokjes) De leerkracht heeft ook een groot blok met dezelfde symbolen. Hiermee kan de leerkracht aangeven of kinderen wat mogen vragen. In iedere klas hangen kaartjes met symbolen voor uitgestelde aandacht. De nietstoren-dobbelsteen is hier een onderdeel van. Stilte-teken Als de leerkracht aandacht wil van de groep, steekt hij/zij een duim omhoog. Hiermee maakt de leerkracht zichtbaar dat er aandacht wordt gevraagd. De leerkracht bedankt de leerlingen mondeling die volgen. Bij de kleuters wordt er ook gebruik gemaakt van een belletje. Acties in de klas 1-8 Acties in de klas geeft kinderen structuur en richting hoe er gehandeld en gewerkt kan worden als er vragen zijn, als er gelopen kan worden en hoe ik aan een weektaak kan werken. (zie bijlage) In groep 1 en 2 worden alleen de pictogrammen (mondeling) gebruikt. De kaart: Acties in de klas, hangt in de gang, zodat ouders ook weten wat deze betekenen en inhouden. 19

20 Afspraken en regels In iedere klas hangen de schoolafspraken aan de muur waarop te lezen is hoe wij met elkaar omgaan op de Meander. Aanvullend worden er samen met de groep afspraken gemaakt om het pedagogisch klimaat te verbeteren. Deze afspraken kunnen per groep verschillen. De weektaak De taak is wel het bekendste element van het daltononderwijs. Er is in de school een opbouw in het omgaan met de taak, dit is afhankelijk van de leeftijd en de zelfstandigheid van de leerlingen. Deze opbouw betreft onder andere: de tijd die aan de taak besteed wordt, de periode die het beslaat, de omvang van de taak, de onderdelen van de taak. (Zie protocol werken met een weektaak 1-3 en werken met een weektaak 4-8) Taakperiode Men kan taken bedenken die een dagdeel betreffen en taken die een paar weken bestrijken, met daar tussenin een breed scala aan taakperiodes. Op onze school wordt de taak in alle groepen aangeboden in een weektaak. Hoe ouder het kind, des te omvangrijker de duur van de taak, des te meer vrijheid om te beginnen aan de z- (zelfstandig) opdrachten die bij een andere dag staan. De taak loopt van maandag t/m vrijdag voor alle groepen. Voor het afkrijgen van de weektaak, verwacht de leerkracht dat er vanaf groep 5 vier taken per dag gepland en af zijn. Voor groep 6 zijn dat er vijf, voor groep 7 zijn dat er zes en voor groep 8 zijn dat er zeven! Er is een opbouw, waarbij dit eerst wordt gehanteerd als een aantal dagtaken naast elkaar en later als een weektaak. In schema: Groep Taakperiode Klaar met de (deel) taak, dan. 1 De kinderen kunnen 2 á 3 taken per dag uit de verschillende hoeken kiezen. 2 De kinderen kunnen 2 á 3 taken per dag uit de verschillende hoeken kiezen. 3 De opdrachten staan voor de hele week op de weektaak genoteerd. Er wordt voor de kinderen een planning gemaakt. In groep 3 wordt in 2 stappen een weektaak ingevoerd. Zie bijlage 6. Er wordt eerst begonnen met een vooraf geplande weektaak Midden in groep 3 gaan we over op een geschreven weektaak (Door de leerlingen zelf in te vullen). Ook hier wordt per dag gepland. 4 De kinderen plannen samen met de leerkracht per dag de weektaak. De kinderen omkaderen met de kleur van de dag de opdracht die per dag gemaakt zal worden gemaakt. De kinderen kiezen een spelletje uit de speelleerhoek of lezen een boekje in de kring. De kinderen kiezen een spelletje uit de speelleerhoek of lezen een boekje in de kring. Als het kind de taak van de dag af heeft, kiest het uit de kieskast een andere opdracht. Ook het werken in hoeken is mogelijk. De hoeken worden per aangeboden thema ingericht. Als het kind de taak van de dag af heeft, kleurt hij/zij het hokje met de kleur van de dag. Hij/zij kan kiezen uit de kieskast en het extra werk vermelden op de weektaak. 20

21 5 De kinderen plannen zelf de taak voor één dag en maken hierbij gebruik van de lesroosters die in de klas hangen. Met name in begin van groep 5 vraagt dit veel begeleiding van de leerkracht. De opdrachten waar een i (instructie) staan mogen niet eerder dan de gegeven instructie gemaakt worden 6 De kinderen plannen zelf de taak en zorgen dat per dag 5 onderdelen gemaakt zijn. Ter ondersteuning maken zij hierbij gebruik van de lesroosters die in de klas hangen De opdrachten waar een i (instructie) staan mogen niet eerder dan de gegeven instructie gemaakt worden. 7 De kinderen plannen zelf de taak en zorgen dat per dag 6 onderdelen gemaakt zijn. Ter ondersteuning maken zij hierbij gebruik van de lesroosters die in de klas hangen. De opdrachten waar een i (instructie) staan mogen niet eerder dan de gegeven instructie gemaakt worden. De leerkracht plant de subgroepjes, daarnaast kunnen kinderen via het schoolbord intekenen als zij extra instructie willen. (Spreekuur) 8 De kinderen plannen zelf de taak en zorgen dat per dag 7 onderdelen gemaakt zijn. Naast de weektaak gebruiken de kinderen een agenda, hierin noteren zij toetsen en huiswerk. Voor het plannen maken de kinderen gebruik van de lesroosters die in de klas hangen. De opdrachten waar een i (instructie) staan mogen niet eerder dan de gegeven instructie gemaakt worden. De leerkracht plant de subgroepjes, daarnaast kunnen kinderen via het schoolbord intekenen als zij extra instructie willen. (Spreekuur) De kinderen kiezen uit de kieskast het extra werk en vermelden dit op de weektaak. De kinderen kiezen uit de kieskast het extra werk en vermelden dit op de weektaak. De kinderen kiezen uit de kieskast het extra werk en vermelden dit op de weektaak. De kinderen kiezen uit de kieskast het extra werk en vermelden dit op de weektaak. 21

22 Werken aan de weektaak in groep 1 en groep 2 Het doel van het werken met een weektaak is het ontwikkelen van vaardigheden om zelf te leren plannen en een tijdsindeling te maken. Het kiezen van een hoek met bijbehorende opdracht wordt gedaan met behulp van de weektaak en het kiesbord. s Ochtends kiezen de kinderen een hoek uit onder begeleiding van hun ouders en/of verzorgers. Het is NIET de bedoeling dat ouder(s) en/of verzorger(s) werk kiezen voor hun kind; het kind krijgt de ruimte om zelf na te denken en te kiezen. Op de weektaak staan alle hoeken afgebeeld waar de kinderen een keuze uit kunnen maken. Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 kijk op je weektaak welke hoek je wilt en/of nog kan kiezen. plaats je eigen magneetje op het kiesbord bij de betreffende hoek zet een kruisje (met de dagkleur) op de weektaak bij de goede hoek leg je weektaak terug in je la Als de kinderen s ochtends klaar zijn met kiezen mogen ze werken met de materialen die op de tafels of in de kring klaar liggen. Even voor half negen wordt er opgeruimd zodat we om half negen met de kring kunnen beginnen. De kinderen kiezen en werken drie keer per dag. 2 keer in de ochtend en 1 keer in de middag. Het kan zo zijn dat tijdens het kiesmoment een bepaalde hoek al vol is. Op het kiesbord staat aangegeven hoeveel kinderen er in een bepaalde hoek mogen. Het kan ook voorkomen dat de leerkracht een groepje kinderen uitnodigt in een hoek. De leerkracht plaatst dan zelf de persoonlijke magneetjes van een aantal kinderen in een hoek op het kiesbord. Het krijgen van een uitnodiging kan verschillende redenen hebben. De leerkracht wil een kind extra hulp bieden of juist extra uitdagen. Het kan ook zo zijn dat een kind aan het einde van de week zijn opdracht van de week nog niet heeft gekozen. Ook dan zal de leerkracht hem/haar uitnodigen. Op vrijdag gaat de weektaak mee naar huis. Soms staat er een boodschap voor de ouders en/of verzorgers op de weektaak. Deze weektaak blijft thuis. Op maandag ligt er weer een nieuwe weektaak klaar. De vakken in de taak Alle vakken zijn geschikt om op te nemen in de weektaak. Ook levelwerk behoort op de weektaak te staan. Door middel van een i wordt aangegeven dat de kinderen een instructie moeten volgen. Door middel van een z wordt aangegeven dat de kinderen zelf mogen bepalen wanneer ze aan deze taak beginnen. Door middel van een s wordt aangegeven dat het een samenwerkingsopdracht is. Deze moet gepland worden met een klasgenoot. Toetsen nemen we ook op in de taak, zodat de kinderen weten wat er allemaal gaat komen in deze week. Verder is de invulling en uitvoering van de taak ter beoordeling van de groepsleerkrachten binnen een jaargroep. Aan het eind van de week geeft de leerkracht ook een beoordeling over de werkhouding. Ook de toetscijfers van die week worden op de weektaak genoteerd. Keuzewerk Een kind kan en mag op alle tijden van de week werken aan keuzewerk. Hier is op de Meander in het begin voor gekozen omdat anders langzame kinderen nooit aan keuzewerk toekomen. Er staat 4x15 minuten gepland. Er moet minimaal 2x 15 minuten keuzewerk gedaan zijn. Omvang en inhoud van de weektaak: maatwerk Hoewel de weektaak in eerste instantie lijkt op een serie opdrachten die voor alle kinderen van de groep hetzelfde is, is het toch zeker de bedoeling dat er maatwerk wordt geleverd. Voor het ene kind kan de leerkracht besluiten de taak te verlichten en voor het andere kind kan hij/zij besluiten om de te gemakkelijke onderdelen te vervangen door verdiepende opdrachten. Sommige kinderen werken met Levelwerk of Op naar het VO.(verdiepende opdrachten). Ook deze opdrachten/taken moeten op de weektaak (komen) te staan. Ook 22

23 willen wij dat er verschillende weektaken binnen een jaargroep zijn. Dit omdat er per basisvak verschil is tussen een: plus-, basis- en/of zorgleerling. (1 ster, 2 sterren en 3 sterren WIG). Samenwerken in de taak Omdat samenwerken een belangrijk aspect van het daltononderwijs is, wordt er in vele situaties samengewerkt. Daarom staan er in de taak ook opdrachten waarbij samenwerken noodzakelijk is. Door middel van een s wordt dit aangegeven. De leerkracht dient een S - opdracht op de weektaak te zetten wanneer het een samenwerkingsles dan wel opdracht uit de methode is. Planning en notatie Naarmate het kind meer vrijheid krijgt bij het plannen van zijn werkzaamheden, heeft hij/zij ook meer handvatten nodig om dit te kunnen doen. Ook moet voor leerkracht en kind zichtbaar zijn hoe ver hij gevorderd is. Hiervoor wordt het volgende hulpmiddel gebruikt. Als een opdracht klaar is, dan wordt dit in de dagkleur voor de helft afgetekend op de weektaak. Als het werk is nagekeken en verbeterd wordt het gehele vakje gekleurd. Het kind kan zo de vorderingen in één oogopslag zien. In groep 3 wordt begonnen met een weektaak die bestaat uit pictogrammen. Het vervolg op de weektaak van groep 2. Gedurende groep 3 (meestal januari-februari) gaan de leerkrachten over op een geschreven weektaak. Vanaf groep 4 tot en met de bovenbouw wordt de weektaak qua planning steeds zelfstandiger. (zie bijlagen: protocol werken met weektaak) Evaluatie en beoordeling Evaluatie Het leren van de vaardigheden die het kind nodig heeft om goed met de taak om te kunnen gaan, gaat niet altijd vanzelf. Het is daarom nodig dat de leerkracht het proces van zelfstandig werken regelmatig met de kinderen bespreekt: voor welke problemen kwam je te staan en hoe heb je ze opgelost. De leerkracht zal dit zowel groepsgewijs als individueel doen. Het zal dan gaan over thema s als planning, samenwerken, netheid, inzet, zelfstandig problemen oplossen en rekening houden met elkaar. (Zie o.a. ook protocol werkbespreking) Naast een dagelijkse procesevaluatie is er ook een productevaluatie. De leerkracht evalueert de aangeleerde doelen. De kinderen hebben hun eigen werk nagekeken en kunnen direct op de leerkracht reageren of zij de doelen hebben gehaald of niet. De leerkracht weet dan meteen welke instructies extra gegeven/gepland moeten worden en voor wie. Beoordeling Het kind heeft ook recht op individuele feedback van de leerkracht. In de kleutergroepen vindt dit plaats tijdens of na het werken. Vanaf het moment dat de kinderen voldoende kunnen lezen in groep 3, gebeurt dit in de vorm van een schriftelijke beoordeling op de weektaak. Vanaf groep 3 gaat de weektaak op vrijdag mee naar huis en kunnen ook ouders een opmerking plaatsen. De maandag daarop gaat de weektaak weer mee naar school, zodat de leerkracht kan zien dat de weektaak van vorige week door de ouders is gelezen en is ondertekend. Op de weektaak beoordeelt de leerkracht netheid van het werk, de werkhouding, het gedrag van het kind en het werktempo van het kind. Ook worden de toetscijfers van die week vermeld. 23

24 Takenbord kleuters Kiesbord In de kleutergroepen kennen we het kiesbord. Op dit kiesbord staat aangegeven aan welke activiteiten/werkjes en in welke hoeken de kinderen mogen werken. Voor de kinderen en leerkracht is het ook een registratiesysteem om te zien welke activiteiten/werkjes de kinderen hebben voltooid. Kiezen met het kiesbord De kinderen halen s ochtends bij binnenkomst hun weektaak uit hun laatje en kiezen een hoek uit onder begeleiding van hun ouders en/of verzorgers. Op de weektaak en kiesbord staan alle hoeken afgebeeld waar de kinderen een keuze uit kunnen maken. De kinderen nemen de volgende stappen: Stap 1 kijk op je weektaak welke hoek je wilt en/of nog kan kiezen. Stap 2 plaats je eigen magneetje op het kiesbord bij de betreffende hoek Stap 3 zet een kruisje (met de dagkleur) op de weektaak bij de goede hoek Stap 4 leg je weektaak terug in je la Thema s In groep 1 en 2 wordt gedurende vier weken aan een thema gewerkt. De leerkrachten werken volgens de principes van ontwikkelingsgericht werken. Daarnaast zijn de (les)doelen uit de methode Kleuterplein leidinggevend. De leerkrachten starten in de kring met een brainstorm/denkwolk. Dan inventariseren de leerkrachten waar de kinderen aan denken bij dat thema. De kinderen denken samen met de leerkracht na, hoe ze het thema de hoeken in kunnen brengen. Doordat ze zelf inbreng hebben in plaats van vooraf gestructureerde werkjes aan te bieden, groeit de betrokkenheid. Ook de verantwoordelijkheid, het werkje of het spel ook zo goed mogelijk af te kunnen ronden, groeit. Na twee weken gaan de leerkrachten aan de hand van de methode kleuterplein het thema verder verdiepen. De leerkrachten kijken welke doelen dan nog niet behaald zijn, zodat extra instructie gegeven kan worden. Hoeken In groep 1 en 2 wordt er voornamelijk in hoeken gewerkt. De volgende hoeken zijn aanwezig: knutselhoek, kleine bouwhoek, grote bouwhoek, huishoek, wisselhoek, zand-watertafel, boekenhoek, computerhoek, speel-leerhoek, rekenhoek, tekenhoek, schilderhoek, krijtbord en de lees-schrijfhoek. 24

25 Dalton instructiebord groepen 6, 7 en 8 Gebruik Dalton instructiebord. De zorggroep hoeft zich niet in te schrijven op het instructiebord; zij gaan na de klassikale instructie met de leerkracht aan de instructietafel verder. De methodevolgers gaan na de klassikale instructie aan het werk. Mochten zij toch nog extra instructie willen over een bepaald onderwerp kunnen zij zich via het instructiebord inschrijven. De plusgroep schrijft zich in op het instructiebord als zij over een bepaald onderdeel de instructie willen volgen. De leerkracht schrijft met rood op het instructiebord. Met groen kan een leerling aangeven dat het een ander kan helpen en met zwart schrijft een leerling zich in voor instructie. KLEUREN INSTRUCTIEBORD: LEERKRACHT IK HEB EEN VRAAG IK KAN HELPEN 25

26 Dalton en bewegingsonderwijs Sinds het schooljaar 2012/2013 krijgen de bovenbouw kinderen van de Meander dalton opdrachten binnen het bewegingsonderwijs. Het doel van deze opdrachten is dat de kinderen zelf gaan nadenken over een activiteit en alles wat daar bij komt kijken. De kinderen worden dus gestimuleerd creatief na te denken over bij voorbeeld een klimactiviteit. Tijdens de uitleg van de gymles wordt er verteld dat de kinderen zelf mogen kiezen welke materialen de kinderen gebruiken voor het creëren voor een klimparcours. Een groot aantal materialen staan dan voor de kinderen klaar. Er wordt duidelijk gemaakt dat je niet zomaar kan beginnen. Belangrijk is dat je eerst goed gaat overleggen hoe je alles gaat aanpakken. Begin je zomaar iets te doen dan komt de veiligheid in gevaar. Een mooi voorbeeld is; Met hoeveel kinderen verplaats je een bank?, Waar moet er een dikke mat onder gelegd worden? etc. Wat ook van belang is, dat je duidelijke afspraken maakt. Welke regels zijn er als je klaar bent met bouwen. Waar wachten de kinderen die niet aan de beurt zijn, hoeveel kinderen mogen tegelijk in het klimrek etc. Wat is de rol van de leerkracht bij deze opdracht? De leraar zorgt ervoor dat de kinderen weten hoe ze de materialen veilig kunnen gebruiken. Ook is het belangrijk dat de communicatie tussen de kinderen goed verloopt. Een duidelijke rolverdeling is hierbij erg belangrijk. Als leraar kun je kinderen aanwijzen om de leiding te nemen. 26

27 Keuzewerk Vrijheid betekent niet alleen dat het kind de volgorde binnen de taak/taken mag bepalen, maar ook dat het voor een deel zelf de inhoud van zijn / haar leren kan kiezen. Keuzewerk is: een niet-vrijblijvende, educatieve activiteit; een vast onderdeel van de weektaak, (ongeveer vier per week), een activiteit die de kinderen zelf mogen kiezen, afhankelijk van hun belangstelling (MI), in de kleutergroepen staat keuzewerk op het keuzebord, keuzewerk is bij voorkeur zelfcorrigerend, al zal de leerkracht ook hierbij volgen wat de leerlingen doen en welke kwaliteit ze leveren, ook binnen de keuzewerk zal ernaar gestreefd worden kinderen te laten samenwerken, maar ook dat er individuele opdrachten gedaan kunnen worden. ; Het keuzewerk bestaat op dit moment uit: methode gerelateerde opdrachten methode gerelateerde opdrachten op de computer het voorbereiden van presentaties en werkstukken keuzekast met opdrachten gerangschikt naar de acht meervoudige intelligenties (MI) voorstellen uit de leerlingen zelf Zelfcorrectie/nakijken Wij hechten grote waarde aan het zelf corrigeren door de kinderen. Dit geldt zowel voor de opdrachten die binnen de taak worden gedaan als voor opdrachten daarbuiten. Zelfcorrectie heeft een aantal voordelen: 1. Het kind kan meteen het werk verbeteren (als de hele opdracht klaar is) en hoeft niet te wachten tot het werk pas later gezien/gecorrigeerd is door de leerkracht. 2. Het kan een duidelijk leereffect hebben omdat het kind, als het een fout ontdekt, zich meteen zal afvragen hoe deze fout kon ontstaan. 3. Het geeft de kinderen meteen inzicht of de gestelde methode doelen gehaald zijn en bij welke zaken ze hulp moeten vragen aan de leerkracht of aan een andere leerling. Vanaf de kleutergroepen is materiaal voorhanden dat zelfcorrigerend is. In groep 3 is er in de hoeken ook zelfcorrigerend werk. In de loop van groep 4 mogen de kinderen bepaalde opdrachten zelf nakijken. Na groep 4 is het streven om de kinderen zo veel mogelijk zelf te laten corrigeren. De groepsleerkracht is degene die het beste kan inschatten welk werk in zijn groep geschikt is om door de kinderen te laten nakijken. Hier kan op maat worden gewerkt. Het ene kind geeft er blijk van al heel zelfstandig en goed te kunnen nakijken, terwijl de ander onzorgvuldig is of liever de antwoorden overschrijft. Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van de kinderen. De kinderen moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om zoveel mogelijk krulletjes in je schrift te hebben. De leerkracht controleert steekproefsgewijs en ondersteunt dit proces d.m.v. het geven van feedback en maakt duidelijke afspraken met de kinderen per leerjaar. Hierbij gelden de volgende afspraken: 1. Toetsen worden door de leerkracht nagekeken. 2. Regelmatig kijkt de leerkracht het werk van alle kinderen na om de voortgang te kunnen bepalen. 27

28 De kring In alle groepen wordt gewerkt met een kring. Het woord kring kent twee betekenissen. 1. een organisatievorm, een opstelling van het meubilair 2. een werkvorm, een manier van communiceren Enige gedachten over de toepassing van de kring op onze school: De groepen 1 en 2 starten iedere morgen en middag in de kring. (Behalve als er gym is.) Een kring wordt gebruikt voor: een introductie van een nieuw thema, voor het maken van een woordweb, presentaties, instructies, taalactiviteiten, muziek, drama, zaakvakken, gesprekken, discussies, spelletjes, samen drinken en ga zo maar door. De kleine kring/groep is een effectief middel in alle groepen, waarin kinderen leren met elkaar te communiceren en waarin de leerkracht (verlengde)instructie en/of begeleide inoefening kan geven aan een klein groepje kinderen. In groep 1 en 2 werken we met begeleidingsmomenten. De kinderen worden dan uitgenodigd om met de leerkracht te werken aan de onderdelen die de leerkrachten van belang vinden. In groep 3-8 is er niet iedere dag een kring. In tegenstelling tot de onderbouw begint de kring nooit aan het begin van de ochtend. Klassenmanagement De inrichting van de klassen moet zo zijn, dat de kinderen alle materialen die zij nodig hebben, zelfstandig kunnen pakken, eventueel weer schoonmaken en opruimen. De opstelling van het meubilair, kasten en bureaus is zodanig dat er rust, overzicht, duidelijkheid en efficiency ontstaat. Klassendienst: De kinderen zijn samen verantwoordelijk voor hun klas en om die verantwoordelijkheid te versterken krijgen alle kinderen in de klas een taak. Zij zijn daar samen of alleen verantwoordelijk voor. Een aantal taken zijn o.a.: de planten water geven, bord schoonmaken, vegen en de computers uit doen. Communicatie Elk jaar begint met een omgekeerde 10-minuten gesprek zodat ouders en leerkrachten elkaar goed leren kennen. Het doel van deze gesprekken zijn de pedagogische behoeften van het kind. Ouders vertellen over hun kind a.d.h.v. een vragenlijst. Leerkrachten stellen vragen aan de ouders om het kind zo snel mogelijk te leren kennen. Begin oktober is er per groep voor alle ouders een informatie-avond. De schoolleiding en de groepsleerkrachten presenteren het programma van het jaar De weektaak gaat op vrijdag mee naar huis. De leerkrachten vermelden toetsuitslagen (vanaf groep 6 doen de leerlingen dit zelf) en waarderen de werkhouding van het kind. De weektaak komt vanaf groep 3 ondertekend terug. Eén keer per twee weken, verschijnt het Meandernieuws; zowel op papier als digitaal en ook op de website Op onze website: staat o.a. onze schoolgids, daltonprotocollen en ouderbrieven. 28

29 Bijlagen: 1. PROTOCOL KEUZEWERK Keuzewerk behoort tot de weektaak, niet alleen voor die leerlingen die de weektaak afhebben. In de klas is een plank waar de leerkracht 4 tot 6 materialen uitstalt en de leerlingen een keuze uit kunnen maken. Het is zaak om bij de keuze van materialen rekening te houden met de verschillende interesses en intelligenties. Zo kan er ook gekozen worden voor werk waar leerlingen gezamenlijk aan kunnen werken en werk dat leerlingen alleen kunnen doen. Per onderdeel moet er uitgegaan worden van een werktijd van ongeveer een kwartier. Als er iets uit de keuzekast wordt gehaald dan schrijft de leerkracht op het kaartje van het materiaal de groep en de datum. Puntsgewijs samengevat: In de kleutergroepen is iedere kast/hoek een keuzekast. In de ochtend ligt er in bepaalde hoeken een taak die die week gemaakt moet worden. In de middag kiezen de kinderen zelf in de hoeken en uit de kasten waar ze aan willen werken. De materialen in de kasten/hoeken worden, waar mogelijk, aan de doelen en thema s aangepast. Voor alle groepen worden door de leerkracht ongeveer 6 verschillende materialen uit de keuzekasten gehaald, die gedurende zes weken in de klas worden ingezet als keuzeopdrachten. Uit de daltonkast of bouwcollega s worden keuzekastmaterialen geruild. Daarbij wordt zoveel mogelijk getracht opdrachten van verschillende aard te kiezen, zodat alle leerlingen er regelmatig iets in vinden, waar ze veel belangstelling voor hebben. Het streven is om de materialen zo te kiezen, dat de verschillende intelligenties van leerlingen kunnen worden ingezet (denk daarbij aan de theorie van de Meervoudige Intelligentie). Deze materialen worden op een herkenbare plaats in het lokaal neergezet, zodat leerlingen ze zonder moeite kunnen pakken. Dit kan een tafel zijn of een aparte plank in een kast. Op de weektaak van de groepen 3 t/m 8 is ruimte voor maximaal 4 x keuzewerk, leerlingen mogen zelf bepalen welke opdracht ze kiezen (het kan dus 4 x hetzelfde zijn). Er mag in de groepen 3 t/m 8 per keer maximaal een kwartier worden gewerkt aan de keuzeopdracht, die vervolgens wordt ingevuld op de weektaak. De leerling is vrij in het kiezen van het moment, waarop het de keuzeopdracht wil gaan maken. Dit kan dus ook zijn vóór andere verplichte taakonderdelen. Wel moet daarbij rekening worden gehouden met de werksituatie in de groep. Er kan bv. geen samenwerkingsopdracht binnen de groep worden uitgevoerd, wanneer het stoplicht op rood staat. Evt. kan dan in overleg met de leerkracht wel worden gekozen voor een werkplek elders in het gebouw. De leerkracht heeft de vrijheid om in bepaalde gevallen een leerling te adviseren eerst aan andere onderdelen van zijn/haar taak te gaan werken, de weektaak moet aan het eind van de week wel af zijn. Bij de keuze voor een samenwerkingsopdracht zullen de leerlingen nadrukkelijk samen moeten plannen, wanneer ze aan die opdracht kunnen gaan werken. 29

30 2. Nakijkprotocol De bedoeling van het zelf nakijken is dat leerlingen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun werk. De leerlingen leren van hun fouten. De rol van de leerkracht is de leerlingen begeleiden/coachen in het zelf verantwoordelijkheid laten nemen. Op onze school mogen de leerlingen zelfstandig nakijken vanaf groep 4. In groep 4 beginnen de kinderen halverwege het jaar met nakijken van rekenen. In groep 5 komt daar ook taal/spelling bij. In groep 6 tot en met groep 8 kijken de leerlingen dus zelfstandig rekenen en taal/spelling na. Ze doen dit met groene pennen. Alle leerlingen mogen pas beginnen met nakijken, wanneer de opdracht/taak helemaal af is. De leerkracht kijkt met een (andere kleur dan groen of blauw) na. Er wordt onder het werk neergezet hoeveel goed i.p.v. fout. Denk aan het positief benaderen en aan de stickers/stempels. Als de leerlingen hebben nagekeken leggen ze hun werk in de nakijkbak en kleuren ze het vakje voor de helft. Pas als de leerlingen het werk verbeterd hebben en de leerkracht heeft het gezien dan kan het hele vakje gekleurd worden. (Zie acties, weektaak in de klas). De leerkrachten kijken het werk ook na. De leerkrachten gebruiken het registratieblad. Werk dat nog verbeterd moet worden of dat niet af is met een schuine streep, werk dat af is met een kruis. Nakijkboekjes liggen op een nakijktafel en de kinderen lopen daar naartoe. Kinderen kijken hun werk daar na. Wanneer verbeteren: Bij rekenen 3 fouten of meer (per onderdeel) is verbeteren. Bij taal/spelling 3 keer overschrijven. 3. PROTOCOL STILWERKPLEKKEN / SAMENWERKPLEKKEN In de school zijn er stilwerkplekken. Deze plekken kunnen gebruikt worden door leerlingen die alleen willen werken, of juist samen willen werken. Deze stilwerkplekken bevinden zich op de gangen en in de hoeken. Tot de ochtendpauze is het stilwerktijd daarna is het samenwerktijd. Hier kan natuurlijk van afgeweken worden als de groepen die gebruik maken van deze plekken dat onderling zijn overeengekomen. Afspraken: leerlingen mogen alleen op de gang werken als ze dat ook in de klas kunnen alle leerkrachten mogen deze leerlingen aanspreken en eventueel terugsturen naar de klas als ze storend gedrag vertonen. Ze mogen dan een week niet op de gang werken de leerlingen nemen alles mee wat ze nodig hebben, zodat ze niet terug naar de klas moeten. In principe kunnen de leerlingen ook niet om uitleg vragen. 30

31 er wordt niet gelopen op de gang, wel mogen ze één keer naar het toilet bij samenwerken mogen de leerlingen zacht praten 4. Protocol werkbespreking De weektaak is een middel om de zelfstandigheid te vergroten, de samenwerking te bevorderen en op verantwoordelijke wijze met vrijheid leren om te gaan. De leerlingen moet geleerd worden om met dit middel om te gaan. Hieraan moet gericht aandacht worden besteed. Dit is een concreet onderdeel van het Daltononderwijs. Een manier om dit te doen is de werkbespreking. De werkbespreking is een onmisbaar onderdeel van het Daltononderwijs wanneer we van de leerlingen verwachten dat ze gestructureerd en zelfstandig leren werken. Uitgangspunten voor en kenmerken van de werkbespreking. een werkbespreking moet een vaste plaats in het rooster hebben en minimaal 2x per week gehouden worden. Kortere werkbesprekingen of evaluaties kunnen vaker en gedurende de week gehouden worden. een werkbespreking heeft een stimulerende motiverende functie en moet (zoveel mogelijk) gehouden worden voordat de leerlingen aan het werk gaan. een werkbespreking dient een open karakter te hebben. Het moet de leerlingen uitnodigen om over hun werk te praten. De vraagstelling van de leerkracht moet dus overeenkomstig zijn. wanneer een leerling zijn probleem heeft verwoord, worden in eerste instantie de andere leerlingen uitgenodigd een oplossing te bedenken. Er kunnen diverse suggesties worden gegeven. Op deze manier verwerft de leerkracht informatie over de manier waarop de leerlingen met een bepaald probleem omgaan. Ook de leerlingen krijgen verschillende manieren te horen hoe ze met een bepaald probleem kunnen omgaan. Zij kunnen dan de voor hen meest geschikte oplossing kiezen. er moet altijd in een volgende werkbespreking worden teruggekomen op de resultaten van de gekozen oplossing. Lukt het nu wel? Is het prettiger werken op deze manier? ook de leerkracht kan tijdens een werkbespreking een probleem aansnijden, maar dit moet ook op een open manier gebeuren. Doel Door het gesprek leren de leerlingen in een sfeer van respect en vertrouwen hun probleem te verwoorden. Ze leren dat er meerdere manieren zijn om een probleem aan te pakken en ze leren dat ze niet alleen staan in hun probleem maar dat een ander een waardevolle hulp kan zijn. Zo wordt er concreet gewerkt aan de uitgangspunten vrijheid, samenwerking en zelfstandigheid. 31

32 5. Protocol werken met de weektaak in groep 1-2 Wat is het doel van de weektaak: Het is een overzicht van de hoeken waaruit de kinderen kunnen kiezen. Aanleren en bevorderen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren Aanleren van plannen en indelen van taken in een week Werken met een weektaak in groep 1-2: In de groepen 1-2 wordt met een weektaak gewerkt De weektaak is een weergave van het kiesbord waarop de kinderen registreren in welke hoek de kinderen gaan werken. In groep 1 en 2 zijn er één of meerdere opdrachten van de week.; deze werkjes moeten in de week gedaan worden. Aan het einde van de week gaat de weektaak mee naar huis, zodat de ouders een beeld krijgen over het kiesproces van hun kind De organisatie van de weektaak Elk kind heeft een weektaak in zijn/haar laatje De kinderen pakken hun magneet met hun persoonlijke pictogram, plaatsen deze bij de door hun gekozen hoek en kleuren deze met de kleur van de dag af op hun weektaak. Als de kinderen hebben gekozen gaat de weektaak weer in hun laatje en mogen de kinderen gaan werken in de hoek van hun keuze. 32

33 6. Protocol werken met de weektaak in groep 3 (1e helft van het jaar) Wat is het doel van de weektaak: een middel voor het kind om een overzicht te krijgen van het werk dat van hem/haar wordt verwacht gedurende een week aanleren en bevorderen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren aanleren van plannen en indelen van taken in een week beknopte informatie naar ouders wat betreft de vorderingen, werkhouding en eventuele problemen van een kind Werken met een weektaak in groep 3: in de groep 3 wordt met een weektaak gewerkt naar aanleiding van een thema uit de Leessleutel en/of O.G.O. op maandag wordt de weektaak geïntroduceerd en krijgen de kinderen uitleg over de weektaak de kinderen kunnen op de weektaak zien welke opdrachten zij die dag gaan doen en maken de leerkracht vult aan het eind van de week op de weektaak in hoe de week is gegaan. Gelet wordt op: luisteren naar de uitleg, de omgang met de materialen, het samenwerken, bijzonderheden en de toetsresultaten aan het einde van de week gaat de weektaak mee naar huis, zodat de ouders een beeld krijgen over het leerproces van hun kind. Op maandag nemen de kinderen de weektaak weer mee terug voorzien van een handtekening van de ouders De organisatie van de weektaak elk kind krijgt op maandagochtend op een A4-formaat zijn/haar weektaak de weektaak hangt op A3-formaat op het bord tijdens de kring krijgen ze uitleg over de weektaak als de taak af is kleuren de kinderen het hokje achter de opdracht met de kleur van de dag de kinderen bewaren de weektaak in hun laatje 33

34 7. Protocol werken met de weektaak in groep 3 (2e helft van het jaar) Wat is het doel van de weektaak: een middel voor het kind om een overzicht te krijgen van het werk dat van hem/haar wordt verwacht gedurende een week aanleren en bevorderen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren aanleren van plannen en indelen van taken in een week beknopte informatie naar ouders wat betreft de vorderingen, werkhouding en eventuele problemen van een kind Werken met een weektaak in groep 3: in de groep 3 wordt met een weektaak gewerkt naar aanleiding van een thema uit de Leessleutel en/of O.G.O. op maandag wordt de weektaak geïntroduceerd en krijgen de kinderen uitleg over de weektaak de kinderen kunnen op de weektaak zien welke opdrachten zij die dag gaan doen en maken de leerkracht vult aan het eind van de week op de weektaak in hoe de week is gegaan. Gelet wordt op: luisteren naar de uitleg, de omgang met de materialen, het samenwerken, bijzonderheden en de toetsresultaten aan het einde van de week gaat de weektaak mee naar huis, zodat de ouders een beeld krijgen over het leerproces van hun kind. Op maandag nemen de kinderen de weektaak weer mee terug voorzien van een handtekening van de ouders De organisatie van de weektaak elk kind krijgt op maandagochtend op een A4-formaat zijn/haar weektaak de weektaak hangt op A3-formaat op het bord de kinderen zetten een stip met de kleur van de dag bij de opdracht die ze gaan doen. tijdens de kring krijgen ze uitleg over de weektaak als de taak af is kleuren de kinderen het hokje achter de opdracht met de kleur van de dag de kinderen bewaren de weektaak in hun laatje 34

35 8. Protocol werken met de weektaak in groep 4 t/m 8 Wat is het doel van de weektaak: een middel voor het kind om een overzicht te krijgen van het werk dat van hem/haar wordt verwacht gedurende een week aanleren en bevorderen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren aanleren van plannen en indelen van taken in een week beknopte informatie naar ouders wat betreft de vorderingen, werkhouding en eventuele problemen van een kind Werken met een weektaak in groep 4-8: op maandag wordt de weektaak geïntroduceerd en krijgen de kinderen uitleg over de weektaak de kinderen kunnen dagelijks een eigen keuze maken uit de opdrachten van de weektaak die zij zelfstandig kunnen maken de leerkracht vult aan het eind van de week (vrijdag) op de weektaak in hoe de week is gegaan. Gelet wordt op: luisteren naar de uitleg, de omgang met de materialen, het samenwerken en het resultaat aan het einde van de week gaat de weektaak mee naar huis, zodat de ouders een beeld krijgen over het leerproces van hun kind. Op maandag nemen de kinderen de weektaak weer mee terug voorzien van een handtekening van de ouders De organisatie van de weektaak elk kind krijgt op maandagochtend zijn/haar weektaak de kinderen zetten een stip met de kleur van de dag bij de opdracht die ze gaan doen. de weektaak staat op een A5-formaat. de leerkracht zorgt voor een op maat afgestemde weektaak voor de leerlingen op de weektaak zijn 8 velden vrij gemaakt om levelwerk te plannen en in te kleuren op de weektaak zijn 2 bonusvelden vrij gemaakt. Deze ruimte is naar wens van de leerkracht in te vullen, bijvoorbeeld bij een Kubus bezoek enzovoort als de taak af is kleuren de kinderen het hokje achter de opdracht met de kleur van de dag de kinderen bewaren de weektaak in hun laatje 35

36 9. PROTOCOL GEBRUIK STOPLICHT GROEP 3 T/M 8 GROEN GEEL ROOD - Tijdens de instructie ga ik niet naar de w.c. - Ik luister goed naar de uitleg (of ik werk aan mijn eigen programma) - Als ik iets wil weten zet ik mijn blokje op vraagteken - Na de uitleg ga ik aan mijn weektaak werken - Als ik klaar ben kleur ik mijn weektaak en doe ik mijn schrift in de nakijkbak - Ik mag fluisterend overleggen met andere kinderen in mijn groepje als hun blokje op groen staat - Ik mag naar de w.c. - Ik mag andere kinderen in mijn groepje helpen als mijn blokje op groen staat - Ik ben stil aan het werk - Ik mag niet lopen door de klas alleen om werk te pakken 36

37 10. Handelingswijzer: Acties in de klas Groep ½ Pak je weektaak uit je la. Kies je werkje op het keuzebord. Plan je werk in de kleur van de dag op je weektaak. Leg je weektaak in je la. Leg het gekozen kaartje in het daarvoor bestemde bakje. Je zit vast, snapt iets niet Stoplicht: Rood: je mag de juf niet storen Groen: je mag de juf storen Klaar en je weet even niet wat je kunt doen? 1. Het werkje dat je wilt laten zien, wordt op de tafel van de juf neergelegd. 2. De spullen die je niet meer nodig hebt, ruim je op. 3. Als je met alles klaar bent, kies je een spelletje uit de speel-leerhoek, of je gaat in de kring zitten met een boekje / kringspelletje. Wees op tijd! 1. s Ochtends om kwart over acht op je stoel zitten, je bent er klaar voor. 2. Na het buitenspel, als er geklapt wordt, meteen de spullen opruimen. Als alles opgeruimd is, in de rij wachten bij de buitendeur. 3. s Middags, na het buitenspelen ga je weer op je stoel zitten. Lopen? Wanneer de kinderen in de kring zitten wordt er niet onnodig gelopen in de klas. Hoge uitzondering is, wanneer een kind hoognodig naar de wc moet. 37

38 11. Handelingswijzer: Acties in de klas Groep 3 Weektaak Na het maken, een kruis in de kleur van de dag Je hebt een vraag! 1. In je groepje vragen (niet bij rood stoplicht). 2. Blokje op vraagteken. 3. Werk aan iets dat wel lukt. Klaar en je weet even niet wat je kunt doen? 1. Verder met je weektaak/levelwerk. 2. Verder met je keuzewerk. 3. Je werk verbeteren en controleren. Wees op tijd! 1. s Ochtends om kwart over acht op je stoel zitten, je bent er klaar voor. 2. Na de pauze, als de bel gaat, meteen naar binnen. 3. s Middags om twaalf zit je weer klaar op je stoel. Lopen? Naar de nakijktafel. Naar de computer voor werk Om spullen te pakken Naar de wc (niet tijdens instructie) 38

39 12.Handelingswijzer: Acties in de klas Groep 4 t/m 8 Weektaak Plan je werk in de kleur van de dag Na het maken, helft kleuren Na het verbeteren hele vak kleuren Je hebt een vraag! 1. In je groepje vragen (niet bij rood stoplicht). 2. Blokje op vraagteken. 3. Werk aan iets dat wel lukt. Klaar en je weet even niet wat je kunt doen? 1. Verder met je weektaak/levelwerk. 2. Verder met je keuzewerk. 3. Je werk verbeteren en controleren. Wees op tijd! 4. s Ochtends om kwart over acht op je stoel zitten, je bent er klaar voor. 5. Na de pauze, als de bel gaat, meteen naar binnen. 6. s Middags om twaalf zit je weer klaar op je stoel. Lopen? Naar de nakijktafel. Naar de computer voor werk Om spullen te pakken Naar de wc (1x per dagdeel) (wc-tijden: , , ) 39