Ons kenmerk n800/mvda. Aantal bijlagen

Transcriptie

1 Openingstijden: maandag t/m vrijdag uur aan de Leden van de Gemeenteraad van Nijmegen Mariënburg PS Nijmegen Telefoon (024) Telefax (024) Postadres Postbus BB Nijmegen Giro Datum Datum uw brief Ons kenmerk n800/mvda Contactpersoon Martijn vd Aalst Onderwerp pilot sociale activering Aantal bijlagen Doorkiesnummer Geachte leden, Eind 2001 besloot uw Raad over de Beleidsnotitie & Uitvoeringsplan Sociale Activering. In het uitvoeringsplan was een pilotproject opgenomen, uit te voeren in de unit Midden van de afdeling Sociale Zaken en Werk,directie Inwoners. De doelstelling van de pilot was gericht op het verkrijgen van inzicht in de kennis en vaardigheden die nodig zijn om de functie van dienstverlener te ontwikkelen tot klantmanager, methodieken te ontwikkelen en om bouwstenen te leveren voor de afstemming van taken tussen de klantmanager van de sector verstrekkingen en de trajectdienstverleners van WAALWERK; leerdoelen gericht op de interne processen van de afdeling Sociale Zaken en Werk. In de planning van de pilot was een evaluatie opgenomen. Naar aanleiding daarvan heeft Uw Raad gevraagd geïnformeerd te worden over de resultaten van de pilot. Met deze brief bieden wij u deze informatie aan. In de bijlage treft u een overzicht aan van de bestede gelden voor sociale activeringsactiviteiten in Over de activiteiten in 2003 wordt u geïnformeerd in de jaarrekening 2003 van de afdeling Sociale Zaken en Werk. Aard van de pilot Zoals hierboven aangegeven waren de leerdoelen van de pilot gericht op werkprocessen en de ontwikkeling van de functie klantmanager. Voor de pilot moesten 150 klanten worden geselecteerd, behorende tot het bestand van de unit Midden; klanten met in hun adres de postcodes 6531, 6532 of Naast het Willemskwartier vallen hierin ook delen van Hees en Heseveld. 75 klanten zouden worden geselecteerd voor een gesprek over sociale activeringsactiviteiten gericht op welzijn en zorg, 75 klanten voor activiteiten gericht op werk.

2 1 Voor de pilot, die zou moeten lopen van januari 2002 tot april 2003, werd geen extra formatie ter beschikking gesteld. Aan het einde van 2002 zou tussentijds worden geëvalueerd en zou eventueel een bijstelling plaats vinden. Ten tijde van de beslissing over het uitvoeren van de pilot werd er landelijk in het kader van de Suwi-wetgeving gediscussieerd over het publiek, dan wel privaat uitvoeren van reïntegratieactiviteiten. Besloten werd tot uitbesteding aan private reïntegratiebedrijven. In de onderhandelingen over de proeftuinstatus van Nijmegen is gesproken over het doen voortbestaan van WAALWERK, het samenwerkingsverband met KLIQ, waarbinnen de gemeente Nijmegen zelf reïntegratietrajecten uitvoerde. In de loop van 2002 werd duidelijk dat ook Nijmegen, ondanks de proeftuinstatus zijn reïntegratietrajecten moest gaan uitbesteden. Dit had gevolgen voor onderdelen van de pilot, voor de periode waarover de pilot is uitgevoerd en voor het invullen van het takenpakket van de klantmanager. Doelstelling In de lijn van landelijke ontwikkelingen is besloten om de functie van dienstverlener te verbreden tot klantmanager. Het verschil in de taken is dat de klantmanager zich naast de zorg voor inkomen ook bezig houdt met het uitzetten van trajecten; in bijstandstermen verwoord, zich naast rechtmatigheid ook bezig houdt met doelmatigheid. Concreet betekent dit dat de klantmanager naast de controle in verband met de rechtmatigheid ook klanten moet motiveren en ervoor moet zorgen dat barrières worden weggenomen. Daar waar sociale activeringsactiviteiten aan de orde komen, gaat het om klanten bij wie in de persoonlijke omstandigheden structurele belemmeringen voorkomen, die het regulier functioneren ernstig hinderen. Gesprekken daarover zijn vaak moeilijker te voeren dan gesprekken over opleiding en werkervaringen. Daarnaast is het vaak lastig deze klanten te motiveren om hun situatie te veranderen. In afstemming op de taken van de consulent van WAALWERK, zou de klantmanager uitvoerder worden voor taken op het gebied van inkomen en zorg en regievoerder op het terrein van toeleiding naar werk. De leerdoelen van de pilot waren gericht op de interne processen van de afdeling Sociale Zaken en Werk, om te onderzoeken onder welke voorwaarden de klantmanager als uitvoerder van zorgtaken zelf sociale activeringstrajecten zou kunnen begeleiden. In het uitvoeringsplan is geen expliciete doelstelling voor de pilot geformuleerd. De doelstelling van de pilot zoals hierboven omschreven, is afgeleid uit de inleiding van hoofdstuk 2 uit het uitvoeringsplan. Voor de uitvoering is de doelstelling vertaald in de volgende vragen: Is dit een rol, die de klantmanager kan vervullen? Dit in relatie tot het zakelijke, productie- en doelgerichte functieprofiel van de klantmanager.

3 2 Zijn sociale activeringswerkzaamheden, gezien de aard ervan, te combineren met de huidige werkzaamheden van de klantmanager? Welke uitrusting heeft de klantmanager nodig om trajecten in het kader van sociale activering te kunnen uitvoeren (sociale kaart, kennis, vaardigheden)? Beschrijving van de mogelijke valkuilen. Tevens een aanzet te geven Tot een voorstel voor de verdere ontwikkeling van het werkproces. Hoe één en ander systeemtechnisch verwerkt moet worden (trajectplan, brieven). Tot een voorstel over de noodzakelijke socialeactiveringsmethodieken. Tot een omschrijving van de doelgroep (afbakening doelgroep sociale activering WAALWERK) De antwoorden op deze vragen zouden moeten worden verkregen door het uitzetten en begeleiden van trajecten. Het uitzetten van trajecten was geen doel op zich. Operationalisering Planning Realisatie 1 januari januari 2002 Start pilot 1 februari februari 2002 Startbijeenkomst 1 maart mei 2002 Eerste intakegesprek 1 april januari 2003 Tussenevaluatie 1 juli april 2003 Afronding pilot 1 augustus oktober 2003 Eindevaluatie Door de pilot kende de afdeling Sociale Zaken en Werk een driedeling in de aanpak van sociale activeringstrajecten: Als onderdeel van de taken van klantmanager in de unit Midden, voor klanten, die geen reële mogelijkheid hebben om uit te stromen door middel van werk. De activiteiten zijn gericht op welzijn, waarbij niet wordt uitgesloten dat de omstandigheden zodanig verbeteren, waardoor er perspectief op de arbeidsmarkt ontstaat; de pilot Als onderdeel van de taken van trajectdienstverleners bij WAALWERK voor klanten, van wie de afstand tot de arbeidsmarkt zeer groot is, maar niet onoverbrugbaar Ondergebracht bij twee hiervoor vrijgestelde dienstverleners, die activiteiten begeleiden zowel gericht op werk als op zorg en welzijn. Deze dienstverleners waren aanvankelijk ondergebracht bij WAALWERK, maar zijn tijdens de pilot ondergebracht in de unit Midden. Op deze manier konden ze gemakkelijker worden ingezet op de vaak moeilijke trajecten gericht op welzijn en zorg. De verschillen in aanpak zijn met elkaar vergeleken.

4 3 Op 27 februari 2002 werd een startbijeenkomst gehouden. Aan de hand van casus werden, deels verzorgd door een medewerker van de gemeente Amstelveen, adviezen gegeven met name op het gebied van gespreksvoering. Op 2 mei is gestart met het voeren van gesprekken over sociale activering gekoppeld aan het heronderzoek. Concreet werd een half uur aan het heronderzoekgesprek toegevoegd, waarin de behoefte aan sociale activering werd verkend. In vervolggesprekken werd specifiek ingegaan op deze behoefte met als doel een activiteit te starten. Tot oktober 2002 zijn de verkennend gesprekken gevoerd, gekoppeld aan het heronderzoek. Daarna hebben alleen nog vervolg- en begeleidingsgesprekken plaatsgevonden. Van deze gesprekken is door een medewerker van de unit een lijst bijgehouden. Aantallen Op het moment van beëindiging van de pilot per 1 april 2003 was de stand van zaken als volgt: Met 69 klanten is tijdens een regulier gepland heronderzoek of nader onderzoek gesproken over sociale activering. Met 34 van deze 69 klanten zijn om diverse redenen geen verdere afspraken gemaakt. Sociale activering is voor hen (nog) niet aan de orde. Met 35 van de 69 klanten heeft specifiek over sociale activering minimaal 1 vervolggesprek plaatsgevonden. Met 26 van de bovengenoemde 35 klanten is een sociaal activeringstraject aangegaan, gericht op zorg. Op peildatum 1 september 2003 is de situatie als volgt: Van de 26 klanten in traject zijn er inmiddels 17 overgedragen naar één van de twee consulenten sociale activering op unit Midden. De overige 9 klanten worden in hun traject nog begeleid door de klantmanager. In het kader van de private uitbesteding op basis van het Bestek Activering en Flankerende Zorg zal worden bekeken of deze 26 trajecten kunnen worden overgedragen Veertig van de 66 klanten die zijn benaderd bleken geen interesse te hebben of waren niet geschikt voor een traject. Als belangrijkste reden om geen traject aan te gaan werden genoemd: vrijwilligerswerk of druk met hobby's Zorg voor kinderen of zieke familieleden Ziekte Schulden

5 4 Uitbesteden trajecten Ten tijde van het schrijven van het uitvoeringsplan en het ontwerp van de pilot mocht de gemeente Nijmegen er nog vanuit gaan dat gemeenten zelf hun activeringstrajecten mochten uitvoeren. Daartoe was eerder in 2001 WAALWERK opgericht. De doelstellingen van de pilot waren in dat verband relevant. In december 2001 besloot de Tweede Kamer over de Suwiwetgeving, waarbij gemeenten werden verplicht om nagenoeg al hun trajecten en activiteiten in te kopen. Even leek het erop dat Nijmegen vanwege de proeftuinstatus niet geheel aan de verplichting tot inkoop hoefde te voldoen, maar bij de feitelijke start van de pilot was het duidelijk dat Nijmegen WAALWERK zou moeten ontmantelen en dat het zelf uitvoeren van trajecten niet meer aan de orde was. Daarmee was eigenlijk ook een belangrijk deel van de leerdoelen in de pilot niet meer relevant en moest ook de voorgenomen inrichting van het takenpakket van de klantmanager worden herzien. Een en ander heeft ertoe geleid dat de pilot slechts voor een deel is uitgevoerd. Specifiek in het verband van de pilot zijn er geen trajecten gericht op werk gestart. Wel heeft WAALWERK voor het totale klantenbestand reïntegratietrajecten uitgezet, waaronder voor klanten uit de unit Midden, waarvan sociale activeringsactiviteiten deel uitmaakten. Er zijn criteria ontwikkeld, aan de hand waarvan wordt besloten om een sociaal activeringstraject gericht op werk te starten. In het project Dukenburg naar Werk wordt een gespecialiseerde medewerker ingezet op activeringstrajecten. Het deel van de pilot in unit Midden van de sector verstrekkingen, waar sociale activeringstrajecten gericht op zorg zouden worden gestart is om bovengenoemde redenen beperkt uitgevoerd. Op een aantal in de doelstelling geformuleerde vragen is geen antwoord verkregen. Omdat de pilot voor een belangrijk deel niet meer relevant was, zijn mede onder de druk op het tijdig uitvoeren van heronderzoeken geen gesprekken met nieuwe klanten meer aangegaan. Er is alleen nog ingezet op vervolggesprekken en het begeleiden van de trajecten van de eerder in de pilot benaderde klanten. Bij de beslissingen over de inkoop van trajecten en de afbouw van WAALWERK is niet expliciet benoemd, dat daarmee een groot deel van de relevantie van de pilot kwam te vervallen. Omdat de doelstellingen van de pilot betrekking hadden op interne processen van de afdeling Sociale Zaken en Werk, is verzuimd wijzigingen in de aanpak aan uw Raad te melden. Ervaringen en conclusies Tot het einde van 2002 is in de unit Midden elke drie weken aandacht besteed aan de ervaringen uit de pilot. Alle betrokken klantmanagers waren het er over eens dat het zelf uitvoeren van sociale activeringstrajecten niet goed aansluit bij de taken en

6 5 verantwoordelijkheden van de klantmanager. Zij voerden hiervoor de volgende redenen aan: Het geven van prioriteit aan het vaststellen van de rechtmatigheid (lees: het afwikkelen van heronderzoeken) gaat ten koste van de beschikbare tijd voor sociale activering. De klantmanager heeft als uitvoerder van een traject een dubbelrol. Zeker gezien de vaak moeilijke situatie van de klant die voor het uitzetten van activiteiten in het kader van sociale moet worden besproken wordt de combinatie van begeleider en handhaver als moeilijk verenigbaar ervaren, zowel de door de klantmanager als door de klant.. De aanpak van een sociaal activeringsgesprek wordt als wezenlijk anders ervaren dan de aanpak van een gesprek in verband met een heronderzoek of een aanvraag bijzondere bijstand. De aanpak vergt veel tijd, geduld en relatief veel klanten komen niet op hun afspraak. Deze taak laat zich moeilijk combineren met andere taken waar tijdsdruk opzit. Voor wat betreft het uitzetten en begeleiden van trajecten gericht op werk is de ervaring vergelijkbaar. Hoewel bij WAALWERK de spanning tussen handhaving en begeleiding zich minder voordoet, was al voor de pilot besloten om drie medewerkers te specialiseren voor het opzetten en begeleiden van sociale activeringstrajecten. Vanwege de verschillen in benadering en het tijdsbeslag is het lastig de begeleiding van sociale activeringstrajecten in één caseload te combineren met het uitzetten van een gericht traject naar werk. Op basis van de ervaringen uit de pilot lijkt het gerechtvaardigd om uitvoering van trajecten sociale activering te beschouwen als een specialisme en dit af te zonderen van overige taken. Anders ligt het voor het met de klant verkennen van de mogelijkheden van sociale activering. Uit ervaringen binnen de pilot blijkt dat de toeleiding naar een traject op zichzelf niet conflicteert met de rechtmatigheidscontrole en waarschijnlijk ook het meest effectief door de klantmanager kan gebeuren. Immers deze kent de klant goed en kan aanknopingspunten vinden om het onderwerp sociale activering te bespreken, zonder al te diep in te gaan op zijn of haar persoonlijke omstandigheden. Daarna kan de klant worden verwezen. Deze conclusies zijn min of meer al getrokken bij de tussenevaluatie eind november, waarvan een deel was opgenomen in het beleidsplan 2003, dat in april door uw Raad is vastgesteld. Mede op grond van de ervaringen in de pilot is er bij de inrichting van het klantmanagement voor gekozen om de knip eerder in het proces te leggen. Zowel met betrekking tot reïntegratie- als met betrekking tot zorgtrajecten verkent de klantmanager de behoeften en geeft een eerste richting aan. Vervolgens wordt doorverwezen voor het stellen van een

7 6 nadere diagnose, die dient als basis voor het opstellen van een plan. De klantmanager en de klant beslissen over de inhoud van het plan. Bij de uitvoering daarvan wordt de begeleiding verzorgd door de organisatie waarbij is ingekocht. De klantmanager bewaakt de voortgang, stelt indien nodig bij of treedt op als een klant onvoldoende inspanning verricht. Bij de inrichting van het klantmanagement is voor dit model gekozen, zowel voor reïntegratietrajecten en sociale activering. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Secretaris Mevr. dr. G. ter Horst ir. H.K.W. Bekkers

8 werkfonds Soc Act 2002 PROJECTEN TOTAAL BUDGET Organisatie Project Inhoud Bijzonderheden Aanvraag Subsidie Arcuris Arbeidsrehabilitatie 15 trajecten tbv dak- en thuislozen richting de Gedeeltelijk toegekend arbeidsmarkt St. Glorieux Leerwerkplaats Sancta Maria 20 trajecten tbv jeugdige dak- en thuislozen gericht op sociale vaardigheden, dagritme en werkervaring Toegekend BWN Een nieuwe start 24 trajecten waarbij arbeidsgehandicapten leren omgaan met hun handicap om zo de stap richting arbeidsmarkt weer te kunnen maken. Vrijwilligerscentrale Vrijwilligerswerk met een lichamelijke beperking 15 trajecten tbv mensen met een lichamelijk beperking die worden toegeleid naar vrijwilligerswerk Tandem & GGz De Kentering Begeleiding van 10 exklanten van de GGz die werkzaam zijn in infowinkel De Kentering Trias Leren, werken en ontspannen Sociale activeringsactiviteiten voor 20 zwakbegaafden en moeilijk lerenden Passade Straatmagazine Impuls Via het verkopen van straatmagazine Impuls volgen 16 dak- en thuislozen een participatietraject dat eventueel kan leiden naar de stap naar werk Tandem & Voorwerk Thuiswerk in de confectie 10 allochtone vrouwen worden via een confectiecursus en training bij Sam Sam en Voorwerk opgeleid om van huis uit betaald confectiewerk te verrichten Tandem & Voorwerk Horen, zien en praten 10 allochtone (oudere) mannen volgen een intensief taal- en inburgeringstraject TOTAAL SALDO Toevoegingen budget: GAK tbv subsidie BWN GOZ tbv subsidie De Kentering TOTAAL TOEVOEGINGEN EINDSALDO BUDGET Toegekend Gedeeltelijk toegekend. Bezwaarschrift in behandeling toekennen toekennen gedeeltelijk toekennen afwijzen afwijzen Totaal

9