Wijkambities West

Transcriptie

1 Wijkambities West Mooi West: "Samen werken aan een kleurrijke wijk" 1

2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Hoofdstuk 1: Inleiding 5 Hoofdstuk 2: Huidige situatie van West 6 Hoofdstuk 3: Analyse van de wijk 9 Subwijken - Oog in Al, Welgelegen Buurt Halve Maan Noord - Lombok, Leidse weg Westplein, aansluiting binnenstad - Nieuw Engeland, Majella/Schepenbuurt - Lage Weide Andere punten en conclusies 13 Hoofdstuk 4: Ambities 14 Hoofdstuk 5: Vervolg 17 Bijlage: Cijfers over de wijk Colofon 19 2

3 Samenvatting Voor de periode zijn in dialoog met bewoners en partners uit de wijk wijkambities geformuleerd. In deze ambities wordt op hoofdlijnen aangegeven waar de inspanningen de komende jaren met name op geleverd moeten worden. De wijkambities zijn niet statisch, maar onderhevig aan allerlei invloeden van buitenaf en van binnenuit. Een dynamisch geheel met wel een consistente lijn. De ambities uit de vorige periode ( ) staan voor een deel nog overeind, maar ook is te zien dat de inzet die er op gepleegd wordt zijn vruchten afwerpt. Ze zijn daarmee echter niet minder belangrijk geworden. In samenspraak met de wijk zijn er keuzes gemaakt voor díe ambities ('speerpunten'), die in 2014 in een integraal wijkprogramma moeten worden opgenomen. Jaarlijks zal in overleg met de wijk een update van het wijkprogramma plaatsvinden. Dit wijkprogramma is een apart document. De speerpunten van de wijkambities zijn vetgedrukt aangegeven. Een goede aansluiting met de Binnenstad en de ontwikkeling van het Westplein. Komen tot een inspirerende en gedeelde visie op een eindbeeld Lombokplein/Westplein. In de tussentijd zijn er kansen om invulling te geven aan tijdelijke gebiedsontwikkeling. Zoeken naar nieuwe vormen van participatie. Versterken Kanaalstraat en Damstraat en omgeving. Voorkómen van achteruitgang, versterken ondernemerschap. Dit gebied vormt de ingang, het gezicht van West. De verloedering van enige jaren geleden is door stevige inzet een halt toegeroepen, maar het gebied blijft kwetsbaar. Zorg tevens voor verkeersveiligheid. Samenleven in de wijk, betrokken burgerschap, civil society vormgeven West heeft binnen Utrecht de naam tot één van de 'sterkere' wijken te behoren. Dat neemt niet weg dat de wijk ook zorgelijke delen kent. Waar de wijk hoog op scoort is op creativiteit, de vele initiatieven, sociale samenhang, community-art projecten en de vele ZZP-ers. Een dynamische wijk, waar aan het begrip 'civil society' al jaren inhoud wordt gegeven. We kiezen er voor om dit thema een onderdeel te laten zijn van alle ambities (voor zover van toepassing). Dus een nadrukkelijke opgave om in voortdurende dialoog met de samenleving ook de ruimte te zoeken om tot nieuwe en vernieuwende samenwerkingsvormen te komen. Versterken Halve Maan-Noord / Lombok-Oost / Verdomhoekje middels buurtaanpakken. In een aantal buurten van West wordt een integrale buurtaanpak noodzakelijk geacht. Bij Halve Maan Noord is al een begin gemaakt. Mede in het kader van betrokken burgerschap, samenleven in de wijk hierbij capaciteit uit de wijk inzetten. Verkeer en parkeren. Verbeterpunten zijn de verkeersdruk op de Pijper/Haydn/Lessinglaan (PHL laan) en de Cartesiusweg, de afwikkeling van verkeer van de A2 naar de binnenstad, vermindering verkeer op het Westplein, verbeteren van faciliteiten voor voetgangers en fietsers. Verbeter verkeerssituatie Kanaalstraat. Vergroenen en onderhouden van buitenruimte. Onderzoek de wijze waarop mensen zelf de omgeving kunnen invullen/vergroenen, met ondersteuning van de gemeente. 'Vergroenen' gaat ook om het geschikt maken van de oevers van het vele water. 3

4 Veiligheid. Veiligheid en leefbaarheid. Voorkómen van achteruitgang Kanaalstraat en omgeving. Woninginbraak en jongerenoverlast vergroten gevoelens van onveiligheid in andere delen van West en moeten worden tegengegaan. Versterken van de wijkeconomie. Zorgen voor goede voorwaarden voor de ontwikkeling van de bedrijventerreinen Lage Weide en Werkspoorkwartier. Faciliteren ZZP-ers in de wijk. (Kennis en bínnen de wijk inzetten ín de wijk) Sfeer De kleinschalige, dorpse, veelkleurige sfeer in de wijk, vlakbij de binnenstad en in het centrum van het land is een unieke kwaliteit die bewoners wensen te behouden 4

5 1. Inleiding In Utrecht wordt al meer dan twintig jaar wijkgericht gewerkt. Het college en de gemeenteraad zijn van mening dat het nodig en mogelijk is om het gebiedsgerichte werken in de komende jaren verder te ontwikkelen. In de notitie 'Uitgangspunten voor versterking van het wijkgericht werken' (vastgesteld door gemeenteraad in mei 2011) geven we richting aan deze ontwikkeling. De wijkambities zijn één van de meest zichtbare producten van wijkgericht werken. Ze vormen voor de gemeente, wijkpartners en (actieve) bewoners en ondernemers een richtinggevend kader voor de inzet in de wijk. Elke vier jaar (collegeperiode) worden 'wijkambities' opgesteld, waarin staat wat de behoefte (vraag) in de wijken is en wat de wijk het meest van belang vindt voor de komende jaren. In tijden van krapte moet de gemeente kiezen waar zij haar geld aan uitgeeft. Door de wijkambities weet de gemeente wat de gewenste ontwikkeling van de wijk is en waar zij de komende jaren meer, of juist minder, aandacht aan moet besteden. De wijkambities worden samen met de bewoners en ondernemers uit de wijk ('in dialoog met de wijk') gemaakt. De wijkambities vormen vervolgens gedurende vier jaar de basis voor de activiteiten in de wijk. Eind 2013 bepaalt de gemeenteraad waar de gemeente in 2014 haar geld aan uitgeeft. Daarom zijn we begin 2013 gestart met het proces om te komen tot de wijkambities In de periode april en mei 2013 is in alle tien Utrechtse wijken een onderzoek uitgevoerd via het digitale bewonerspanel. Ook zijn in alle wijken wijkdialogen en netwerkgesprekken georganiseerd. Bewoners, ondernemers, corporaties en de wijkraad zijn uitgenodigd om hun mening te geven over de problemen en kansen in de wijk en de prioriteiten voor de komende jaren. Verschillende afdelingen van de gemeente en diverse wijkpartners waren betrokken bij de voorbereiding van de analyse en het omschrijven van de gewenste situatie van de wijk. Informatie is daarnaast verkregen door diverse contacten met verschillende bewoners- en ondernemersgroepen en op de wijkdialoog op 14 mei met ongeveer 35 belangstellenden. 5

6 2. Huidige situatie van West West heeft veel buurten met geliefde woningen, mensen willen graag in West wonen. De wijk bestaat uit zeer verschillende buurten met eigen kwaliteiten. De stedelijke en internationale Kanaalstraat naast de kleinschaligheid van Lombok, het dorpse karakter van Oog in Al en Welgelegen en het weidse Muntsluisgebied. Lombok is zeer in trek bij jonge mensen. In Nieuw Engeland en Majellapark wonen veel jonge stellen met kinderen. Er is ruimte buiten en het is toch dicht bij de binnenstad. De woningvoorraad is gemengd particulier en corporatiebezit. In West woont een ondernemende bevolking met veel initiatieven op het gebied van kunst en cultuur. Lage Weide is het grootste bedrijventerrein in Utrecht en het is de laatste jaren opgeknapt. Binnen West zijn er grote verschillen tussen de subwijken: Lage Weide is een multimodaal bedrijventerrein, Oog in Al een uitgesproken woonwijk. Ook tussen de bedrijventerreinen onderling en tussen de diverse woonbuurten zijn de onderlinge verschillen aanzienlijk. 6

7 2.1 West in cijfers West is als geheel een redelijk gemiddelde wijk; iets welvarender en meer tevreden dan de rest van Utrecht. De verschillen tussen de buurten zijn echter aanzienlijk. Op 1 januari 2013 heeft West inwoners. Ten opzichte van 2002 steeg de bevolking met 10,4 procent, aanzienlijk minder dan Utrecht als geheel, maar de wijk zal volgens de prognose de komende jaren juist sneller groeien. West heeft iets meer alleenstaanden dan Utrecht gemiddeld en het is een jonge wijk. De leeftijdsgroep tussen 18 en 34 jaar is ruim 5% groter dan in Utrecht. De mensen in West zijn over het algemeen zeer tevreden met hun wijk en zijn ook bovengemiddeld actief. De waardering voor de eigen buurt en de aanwezige sociale cohesie in West is hoog en is in de afgelopen vier jaar nog toegenomen. Het aandeel bewoners dat zich actief inzet voor de eigen buurt steeg in West tussen 2008 en 2012 van 27% naar 39%. Bewoners van West zijn hiermee actiever in hun eigen buurt dan gemiddeld in Utrecht. Veiligheid: Drie van de tien bewoners (30%) van West geven aan zich in de eigen buurt wel eens onveilig te voelen. Dit aandeel komt overeen met het stedelijk gemiddelde (31%). Verkeer & parkeren: De tevredenheid over de verkeersveiligheid steeg in West tussen 2008 en 2012 van 32% naar 46%. Hiermee scoort West op het stadsgemiddelde. Opvallende afwijkingen ten opzichte van de gemiddelden zijn te vinden in Lombok Oost en Halve Maan Noord. Er zijn meer huishoudens met een laag inkomen in Lombok Oost en Halve Maan Noord (HMN). Lombok Oost 12%, HMN 15 %, Utrecht 9% (2010). Het percentage van uitkeringsontvangers is in Lombok Oost:11%, HMN 19%; Utrecht 12%. Percentage éénoudergezinnen: In HMN is dat10%, in Lombok Oost 3 % en in Utrecht als geheel 5%. In Halve Maan Noord wonen gezinnen, in Lombok Oost wonen veel mensen tussen de 18 en 24 jaar. Tussen 2001 en 2009 ging in Lombok Oost het aantal personen tussen 18 en 24 jaar van 20 naar 30%. Dit aantal stabiliseerde in 2009, en is nu gedaald maar 27%. In die tijd is de regelgeving over splitsen en omzetten aangepast, waardoor de toename van studentenwoningen vertraagde. Cijfers over Lage Weide zijn hier niet opgenomen omdat de ambities voor Lage Weide vooral binnen de organisaties van Lage Weide worden bepaald en minder door bewonerspanels of de wijkdialoog. 2.2 Ontwikkelingen in de wijk In de wijkambitie van waren de belangrijkste punten: Verkeer; veiligheid; ontharden en vergroenen; goede aansluiting bij Binnenstad; en Civil society /betrokken burgerschap/samenleven in de wijk. Inmiddels is de tevredenheid over verkeer en parkeren toegenomen, maar het blijft een punt van aandacht voor de toekomst. De tevredenheid over parkeren is sterk verbeterd. In Lombok/Leidseweg is betaald parkeren ingevoerd. Door de ontwikkelingen als gevolg van het ambitiedocument 'Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar' zullen de verkeersstromen op het Westplein en de Pijper-, Haydn- Lessinglaan (PHL laan) op termijn verminderen. De veiligheid, met name woninginbraak, blijft een aandachtspunt ondanks dat het aantal inbraken opvallend is afgenomen door de aanpak van de laatste jaren. In HMN is het aantal inbraken in het laatste jaar gehalveerd. Datzelfde geldt voor inbraken op bedrijventerrein Lage Weide. Bewoners en ambtenaren werken samen hard aan het Wijkgroenplan en plannen voor Park Oog in Al. 7

8 De ontwikkelingen op de Kop van Lombok en de toekomstige invulling van het Westplein zijn nu en de komende jaren belangrijk. Ze horen bij de ontwikkeling van het stationsgebied en de aansluiting bij de Binnenstad. Over enkele jaren is het uiterlijk van het Westplein geheel veranderd als de moskee, het stadskantoor en de bouw van Buenos Aires gereed zijn en het Moskeeplein is ingevuld. De grote bewonersbetrokkenheid in West past goed bij het wijkgericht werken en de nieuwe ontwikkelingen in de richting van civil society. Er wordt altijd veel georganiseerd, zoals in de eerste helft van 2013 het koningsbezoek in de Damstraat. In juni was er bij de Vrede van Utrecht een wijkprogramma door het cultureel netwerk in West. Het netwerk van zelfstandig ondernemers in West, Zolo, organiseerde veel activiteiten voor ZZP-ers. Deze beroepsgroepen zullen de komende jaren belangrijke spelers in West zijn. Afgezien van de genoemde speerpunten in de ambitie van , zijn er een aantal (vastgoedontwikkelings)projecten in ontwikkeling of uitvoering: Plannen voor de complexen Groeneweg midden, Cereol, Wim Sonneveld, Schönberglaan, en MP Lindostraat zijn gereed. Groeneweg en Cereol zijn in uitvoering. Hierbij worden woningen, winkels en een multifunctioneel centrum aan de wijk toegevoegd. De ontwikkeling van de fietsbrug naar Leidsche Rijn is in volle gang. Iets verder naar het Noorden van het Amsterdam-Rijnkanaal zal het stadsstrand naar verwachting definitief een plek gaan innemen. Lage Weide is de laatste jaren ingrijpend aangepakt. In de Cartesiusdriehoek en het Werkspoorkwartier wordt ingezet op een verruiming van de gebruiksmogelijkheden. 8

9 3. Analyse van West Om de ambities en prioriteiten voor West te bepalen voor de komende jaren, willen we weten waar we nu staan met de wijk. Wat zijn de kansen en krachten die wijkpartijen zoals bewoners, andere partners zoals ondernemers en corporaties, samen met de gemeente kunnen inzetten voor een succesvolle, sterke wijk? De analyse is in eerste instantie tot stand gekomen op basis van cijfers (WijkWijzer 2013, Wistudata en Inwonersenquête 2012), beleids- en wijkkennis van de vakafdelingen, wijkraadplegingen van de wijkraad en de wijkraad zelf. Daarna is op 14 mei een wijkdialoog gehouden met de vraag welke thema's mensen het belangrijkst vonden en wat de gemeente moet doen om bewoners te ondersteunen in hun eigen ambities voor de wijk. Bovendien is gebruik gemaakt van de uitkomsten van een bewonersenquête (mei 2013) en van het wijkpanel (juni 3013). 3.1 West als geheel Sterk West is een zeer diverse wijk met woningen voor alle inkomenscategorieën, alle soorten huishoudens en leefstijlen. Verschillende typen bewoners voelen zich prettig in de verschillende subwijken en buurten. Een bovengemiddeld aantal mensen is actief in en voelt zich verantwoordelijk voor de eigen wijk. Twee derde van de mensen die de vragenlijst invullen van de bewonersenquête, geven aan zich actief te willen inzetten (met adres). Er is hoge waardering voor de eigen buurt. Vooral de kleinschaligheid in de woonbuurten wordt positief benoemd. Over het algemeen is er een grote sociale samenhang. De bewoners zijn in toenemende mate hoger opgeleid en veel bewoners hebben een eigen bedrijf aan huis. (Daarbij hoort de opmerking in de panels dat het gewenst is om kleine ondernemers en kleine horeca in de wijk te faciliteren.) Veel cultureel en sociaal ondernemers zijn sterk geworteld in de buurt. Stedelijke clubs als NUtrecht en db studio's vormen belangrijke creatieve hotspots. Er is veel belangstelling bij eigenaren van koopwoningen in energiebesparende maatregelen. Sportaccommodatie Marco van Basten is ook als speel- en ontmoetingsplek door de buurt bruikbaar. Er is een goed functionerend Gezondheidscentrum Lombok. Daling van de criminaliteit in 2012 ten opzichte van voorgaande jaren (woninginbraak / autokraak). Door vernieuwde aanpak jeugdgroepen wordt overlast sneller aangepakt. Centrale stedelijke ligging. Bewoners zijn snel in het centrum per fiets en naar rijkswegen met de auto. De Kanaalstraat in Lombok staat bekend als exotische winkelstraat Er is een mooie omgeving met water en parken Zwak - Delen van de wijk worden ervaren als te 'stenig'. - In sommige buurten wordt stress en eenzaamheid genoemd als probleem. - Er is een tekort aan binnensportfaciliteiten. - Ondanks het teruggelopen aantal woninginbraken ligt de kans op woninginbraak nog boven het stedelijk gemiddelde. - Er is een slechte aansluiting tussen West en Binnenstad. - Er is veel doorgaand verkeer door West met name via PHL laan. 9

10 - Hoeveelheid verkeer wordt gezien als schadelijk voor de gezondheid. - De NOUW 2 (afslag van de A2 in Lage Weide) wordt negatief beoordeeld voor de bereikbaarheid van de wijk en wordt gezien als veroorzaker van verkeersoverlast in de wijk. - Verkeer en parkeren in Damstraat en Kanaalstraat worden ervaren als zeer druk en overlastgevend. - Rondhangende mensen in Kanaalstaat en Damstraat geven een gevoel van onveiligheid, vooral 's avonds. - Er is verkeersoverlast, veel hard rijden, veel fout parkeren. Bedreiging - De ouderenvoorziening in Hart van Lombok verdwijnt. - OV- voorzieningen in West gaan achteruit. Vooral ouderen worden hier de dupe van. - WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning): er komt een overdracht van taken van Rijk naar gemeenten met een substantiële vermindering van middelen. - Corporaties zullen als gevolg van het regeerakkoord zich uitsluitend wijden aan het bouwen (mondjesmaat) en beheren van sociale huurwoningen (dus geen koop). Corporaties kunnen geen buurtbeheerders meer inzetten. - Verloedering Kanaalstraat indien onvoldoende aandacht. - West als sluitpost van Utrechts verkeerssysteem/verkeersproblemen. Nadelig voor leefbaarheid, buitenruimte en gezondheid. - Verkeerde invulling Westplein kan nadelig uitpakken voor West en aansluiting Binnenstad. Kans Een betere benutting Muziekhuis Lombok in gebruik en functie voor de buurt. Opening cultuurhuis Cereol in 2014 en betekenis/functie voor de wijk. Bereidheid tot het nemen van verantwoordelijkheid door bewoners voor de kwaliteit van de leefomgeving. Wens van bewoners tot vergroenen van de wijk en van de oevers; stadstuinieren. Er is potentiële bereidheid van bewoners tot het ontwikkelen van bewonerscoöperaties. Andere werkvormen bij welzijn door het met bewonerscollectieven vormen kans tot verbetering welzijn. Aanwezigheid van veel community art dat gemeenschapsvorming stimuleert. Vanuit de particuliere sector zijn er plannen om bij het Merwedekanaal activiteiten voor sporten te ontwikkelen. Verder afname woninginbraak en autokraak door uitrollen project Waaks. Komende jaren worden veel fietsprojecten uitgevoerd. Fietsroutes Keulsekade/Kanaalweg en fietsroute Leidseweg. Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar (UAB): Vermindering van de groei van het autoverkeer in de stad en het nemen van fiets- en OV-maatregelen. Deze zijn met name van invloed op de PHL-laan, Thomas à Kempisweg en Cartesiusweg. Via het meerjarig project Werken in de Wijk stimuleert de gemeente de wijkeconomie. Door het bevorderen van het mengen van wonen en werken, het mogelijk maken van werken aan huis en kleinschalige horecalocaties, faciliteren bij het verkrijgen en behouden van het keurmerk Veilig Ondernemen, matchen van vraag en aanbod van (flexibele) werkruimten en het ondersteunen van ZZP-ers en kleine ondernemers. 10

11 3.2 Subwijken Oog in Al/Welgelegen Bewoners van Oog in Al waarderen de dorpse sfeer van hun buurt en zien het als een speerpunt om dat te behouden. Dat geldt ook voor het buurtwinkelcentrum in de Händelstraat. Een zwakke kant van Oog in Al is het hoge aantal woninginbraken. Dit verbetert inmiddels. De aanpak van dit probleem heeft goede resultaten. Volgens de monitor komt in Oog in Al meer eenzaamheid voor en meer probleemdrinken dan gemiddeld. De drukte van het doorgaande verkeer op de PHL-laan blijft een punt van zorg en ergernis. Aan de andere kant zijn er veel positieve ontwikkelingen gaande: de ontwikkeling van het Cereolgebied levert een verlevendiging op van een al jaren ongebruikt gebied, er komt een diversiteit aan nieuwe woningen en vooral ook een multifunctionele accommodatie. Bij de ontwikkeling van de Wim Sonneveld - locatie worden woningen toegevoegd en het buurtwinkelcentrum versterkt, zodat het 'toekomstbestendig' wordt. In de Ravellaan en het Rachmaninoffplantsoen komen gebouwen leeg. Bewoners en gemeente ontwikkelen daarom een visie op de toekomst van Welgelegen. Subbuurt Halve Maan Noord (HMN) De Halve Maan Noord heeft een eigen positie binnen Oog in Al. De woningvoorraad bestaat grotendeels uit sociale huurwoningen van Mitros. De leefbaarheid en het zelforganiserend vermogen in de Halve Maan Noord is het laagst van West en lager dan stedelijk. De woningen bestaan vaak uit veel kamers op een klein oppervlak. Volgens de woningtoewijzingnormen van Utrecht zijn het grote woningen, die aan grote gezinnen worden toegewezen. In de gehorige woningen levert dit regelmatig overlast op. De hoeveelheid eenoudergezinnen en gezinnen met een uitkering is hier aanzienlijk hoger dan in de rest van West. De winkelstrip van het Herderplein heeft geen interessant aanbod en geeft die zijde van het plein een treurige uitstraling. Bijzonder aan de Halve Maan Noord: De openbare ruimte is hier destijds met zorg aangelegd, het Herderplein wordt gezien als een kunstwerk. De buurt wordt benoemd tot rijkserfgoed. Mitros plant nu de aanpak woningen HMN in de komende jaren. Er wordt voor gepleit om in de Halve Maan Noord een buurtaanpak te starten. Dit bestaat uit het combineren van welzijn, spelen, sport, veiligheid en wonen, in samenwerking met Mitros. Lombok /Leidseweg Dit is een zeer populaire wijk, vooral bij jongeren. De Kanaalstraat staat (inter-)nationaal bekend als aantrekkelijke en exotische winkelstraat. Lombok heeft het imago van geslaagde multiculturaliteit. Lomboks bewoners hebben veel verschillende leefstijlen, waarbij die van studenten en gezinnen niet altijd gemakkelijk combineren. In sommige straten moet gezocht worden naar een evenwicht tussen de dynamiek van beide leefstijlen. Nieuwe regelgeving heeft de al te snelle toename van het aantal kleine woningen (bijvoorbeeld door omzetten) gestopt. Het inkomen in Lombok /Leidseweg is lager dan gemiddeld. Veel bewoners ervaren de buitenruimte als te stenig en pleiten voor ontharding en vergroening. In Lombok blijkt dat vergroening ook op kleine schaal succesvol kan zijn en zijn er wensen om dat te vermeerderen. De Kanaalstraat is naast de exotische kant voor velen ook een bron van zorg. Deels vanwege rondhangende mensen waardoor vooral in de avond een gevoel van onveiligheid ontstaat, deels vanwege de rommel op staat (ondanks de extra inzet van Stadswerken bij het onderhoud hier), deels vanwege het drukke verkeer en dubbelparkeren. Ook wordt aandacht gevraagd voor zorgvuldige invulling van 11

12 vastgoed, winkels, faciliteiten. Eind 2013 begint hier een pilot goedkoop kort parkeren waarbij bewoners en winkeliers hopen op verbetering van de bestaande situatie. In complex 507 zijn bewoners en Boex bezig met onderzoek voor aanpak van het complex via de gemeenschappelijke focus op duurzaamheid. Verder is een opknapbeurt gepland door Boex in de Weltevredenstraat (25) en een aanpak van de woningen in het Spinozaplantsoen door Mitros. Het plan voor het complex Hart van Lombok (Mitros) moet om haalbaarheidsredenen herzien worden. De apotheek en het gezondheidscentrum blijven hier bestaan. Westplein, aansluiting naar Binnenstad De "Kop van Lombok/" Buenos Aires is in uitvoering. Het is het begin van de verbinding met de binnenstad. In komen ook de moskee en het Moskeeplein gereed. Op dit moment is het Westplein echter een barrière naar de binnenstad. Een zorg is: "verminderen groei autoverkeer is nog geen vermindering van de hoeveelheid auto's". Er moet een structuurvisie Westplein komen waarbij wordt vastgelegd wat de beste wijze is om hier de verbinding met de binnenstad te herstellen, verbinden en betekenis geven. De definitieve uitvoering Westplein is nog een aantal jaren verwijderd. Er zijn een aantal serieuze initiatieven vanuit bewoners voor het ontwikkelen van delen van het Westplein voor de tijd tussen nu en de definitieve invulling van het plein. Hierbij wordt gezocht naar optimale vormen van participatie, terwijl er rekening gehouden wordt met veel verschillende partijen en daarmee lastige randvoorwaarden. Nieuw Engeland, Majellapark, Schepenbuurt Nieuw Engeland en Majellapark hebben veel jonge mensen met goede opleiding, jonge tweeverdieners met kinderen. Er wordt veel onderling georganiseerd in actieve bewonersgroepen en er bestaat veel door bewoners georganiseerde inzet op eigen woonomgeving. Er worden in de Cremerstraat (15), en de Queridostraat (36) opknapbeurten gepland (Boex). Voor de Schepenbuurt zijn voorzieningen mager en/of ver weg. Het Thomas à Kempisplantsoen wordt nu voor zeven jaar aan SSH in gebruik gegeven. Over zeven jaar komt het wooncomplex terug naar Mitros. Het Verdomhoekje heeft extra aandacht nodig op het gebied van leefbaarheid en het Wolff en Dekenplein op gebied van horeca en bijbehorende overlast. Lage Weide/Cartesius/Werkspoorkwartier Lage Weide is het grootste bedrijventerrein van Utrecht met als specialiteit dat het via weg, water en spoor te bereiken is. Op het gebied van bedrijfshuisvesting is over het algemeen meer aanbod dan vraag, maar Lage Weide wordt in vergelijking met Utrecht over het geheel goed verhuurd. Er zijn kavels met potentie voor veranderende bedrijfsruimte, ze kunnen in principe geschikt gemaakt worden voor moderne logistiek en industrie. Ontwikkeling van Cartesiusdriehoek en het Werkspoorkwartier, heeft al betekenis als creatieve hotspot en kan dit nog meer krijgen. Voor de toekomst wordt de bestemming verruimd: Hier richt men zich op creatieve bedrijvigheid in combinatie met stadsverzorgende functies. In de Cartesiusdriehoek wordt gewerkt aan ontwikkeling van tijdelijke studentenhuisvesting, starters en stedelijk georiënteerde een- en tweepersoonshuishoudens. 12

13 3.3 Andere punten en conclusies Over het algemeen zijn bewoners tevreden met hun wijk en ook trots op West. Er is veel potentiële zelfwerkzaamheid en initiatieven van bewoners. 'Samenleven in de wijk' is een belangrijk onderwerp. Men wil het goede woonklimaat graag overeind houden. Ontwikkeling van divers vastgoed onder andere in Oog in Al, Cartesius en Werkspoorkwartier geven nieuwe impulsen aan de wijk. Niet alleen is gevraagd naar wat mensen belangrijk vinden in de wijk, maar ook naar wat mensen zelf bijdragen. Opvallend veel mensen geven aan zelf actief te (willen) zijn, maar ook dat ze het belangrijk vinden om "je gewoon aan de regels te houden en aardig te zijn voor elkaar". Veel klachten gaan over de ervaring dat anderen zich daar niet aan houden, gevolgd door de wens van handhaving. Terugkerende hoofdthema's zijn: verkeer en parkeren, veiligheid, buitenruimte, samenleven in de wijk. 'Westplein, aansluiting bij de binnenstad', wordt door bewoners vaak gekoppeld aan de onderwerpen buitenruimte, verkeer. Zorg voor behoud van fijnmazig openbaar vervoer in Utrecht West met een goede aansluiting op de Binnenstad/stationsgebied. Buurtaanpak Halve Maan Noord wordt noodzakelijk geacht. Deze aanpak bevat veel aspecten die vallen onder samenleven in de wijk, veiligheid en gezondheid. De Kanaalstraat/Damstraat blijft een bron van trots en van zorg. Bewoners en winkeliers zien graag een oplossing voor de onveiligheidsgevoelens door rondhangen, door rommel en door verkeer- en parkeeroverlast. Als mensen het over gezondheid hebben, blijkt het deels te gaan over zorgen over de effecten van verkeer (luchtkwaliteit). Daarnaast gaat gezondheid ook over welbevinden, waarbij eenzaamheid een aandachtspunt is (Oog in Al, Nieuw Engeland). Cultuur is een belangrijk sociaal en economisch gegeven in West. Cultuur wordt door veel mensen gekoppeld aan civil society, 'samenleven in de wijk', en soms aan de invulling van de buitenruimte. Bij onderzoek komt horeca regelmatig naar voren als een wens en een zorg. Men wil graag meer prettige horeca waar men elkaar kan ontmoeten, maar ook een beperking van foute horeca. 13

14 4. Ambities voor West Sommige onderwerpen uit de Wijkambitie zijn nog steeds actueel: het komen tot een goede aansluiting met de Binnenstad, (inmiddels worden projecten voor de 'tussentijd' ingediend) en 'Buurt ontharden en vergroenen' (er wordt momenteel gewerkt aan het Wijkgroenplan voor West). Andere wijkambities waren het verbeteren van verkeer en parkeren (de Cartesiusweg wordt inmiddels aangepakt ) en het vergroten van de veiligheid (het veiligheidsgevoel is verbeterd). Veel kwaliteiten van West vormen niet zozeer aandachtspunten of ambities, maar zijn waarden die men wil veiligstellen. Voorbeelden daarvan zijn het behoud van het dorpse karakter van Oog in Al en van de internationale multiculturele sfeer in Lombok. In dialoog met bewoners, ondernemers en partners in en uit de wijk zijn voor de komende collegeperiode de belangrijkste onderwerpen die spelen in de wijk geformuleerd. De ambities daarbij zijn benoemd: 'Wáár wil de wijk naar toe en wát wil de wijk bereiken' In deze ambities wordt op hoofdlijnen aangegeven waar de inspanningen de komende jaren met name op geleverd moeten worden. De wijkambities zijn niet statisch, maar onderhevig aan allerlei invloeden van buitenaf en van binnenuit. Een dynamisch geheel met wel een consistente lijn. In samenspraak met de wijk zijn er keuzes gemaakt voor díe ambities ('speerpunten'), die in 2014 in een integraal wijkprogramma moeten worden opgenomen.'hóe gaan we dat bereiken' Die speerpunten zijn vetgedrukt hieronder aangegeven. Een goede aansluiting met de Binnenstad en de ontwikkeling van het Westplein. Mogelijk maken van ontwikkelingen op het Westplein, zowel in de toekomst als in de tussentijd. Faciliteren van (bewoners)initiatieven door ondersteunend budget en het aangaan van een open proces. Vinden van een evenwicht tussen stedelijk en wijkbelang. Het gaat ook om het zoeken naar nieuwe vormen van participatie, voor zowel het eindbeeld als voor de tussentijd. Voor het eindbeeld is de opgave om de komende periode te komen tot een inspirerende en gedeelde visie op Lombokplein/Westplein. In de tussentijd zijn er kansen om hier invulling te geven aan tijdelijke (organische) gebiedsontwikkeling. Hiervoor zijn al diverse voorstellen en initiatieven. De uitdaging zal zijn om dit te combineren met veel lastige randvoorwaarden, andere er mee samenhangende ontwikkelingen en collectieve ambitie voor de eindsituatie. Versterken Kanaalstraat en Damstraat en omgeving. Het gebied rond de Kop van Lombok, Kanaalstraat, Damstraat en Leidsekade vormt de entree en het gezicht van de wijk vanaf de Binnenstad. De Kanaalstraat e.o. is voor de één een levendige kleurrijke mix voor de ander een georganiseerde chaos. De druk op de buitenruimte is zeer groot: winkelen, bevoorraden, parkeren en fietsen zijn in voortdurend gevecht om de schaarse buitenruimte. De afgelopen periode is ingezet om beheersbaarheid in combinatie met behoud van de eigenheid. Daarmee zijn we er nog niet. Vanuit de wijk blijft dan ook de vraag om scherp te blijven, meer centrale regie en voorkomen van terugval. Samenleven in de wijk, betrokken burgerschap, civil society vormgeven West is een wijk met vele gezichten. De revitalisering van Lombok is een voorbeeld voor navolging in het land. West heeft binnen Utrecht de naam tot één van de 'sterkere' wijken te behoren. Dat neemt niet weg dat de wijk ook zorgelijke delen kent. Waar de wijk hoog op scoort is op creativiteit, de vele initiatieven, sociale samenhang, community-art projecten en de vele ZZP-ers. Een jonge dynamische wijk. Een wijk ook, waar aan het begrip 'civil society' al jaren inhoud wordt gegeven. Al lang voor in de troonrede 2013 de participerende samenleving als 14

15 thema benoemd werd. Samenwerken in de wijk wordt ingevuld op veel terreinen: op gebied van welzijn, buitenruimte, cultuur, milieu. Het wordt belangrijk gevonden om dichtbij te blijven organiseren, niet door organisaties op afstand. Eigenaarschap en partnerschap zijn sleutelbegrippen daarbij. De opgave de komende periode is om die sterke kanten van de wijk (inzet, initiatieven en creativiteit) te verbinden aan de zwakkere delen van de wijk. Een opgave van burgers, overheid en alle andere 'spelers' in de wijk. Dat betekent ook het zoeken van nieuwe wegen om initiatieven mogelijk te maken, manieren om ZZP-ers uit de wijk te betrekken bij projecten in de wijk. In de periode is 'het versterken van de civil society' als apart thema benoemd. We hebben er nu (periode ) voor gekozen om dat thema een onderdeel te laten zijn van alle ambities (voor zover van toepassing) en dus tot uiting te brengen in het programma. Dat betekent ook een nadrukkelijke opgave om in voortdurende dialoog met de samenleving ook die ruimte te zoeken om tot nieuwe en vernieuwende samenwerkingsvormen te komen. In gesprekken tijdens de dialoogavonden en in de reacties op de enquête geven veel bewoners aan zich te willen inzetten op verschillende terreinen. Dat vraagt ook iets van een overheid. Wat kunnen bewoners bijdragen aan de ambities van de wijk, maar evengoed: wat mogen en kunnen bewoners van een overheid en andere organisaties verwachten daarbij. Het concreet maken van het begrip partnerschap. Versterken Halve Maan-Noord/Lombok-Oost/Verdomhoekje middels buurtaanpakken. In een aantal buurten van West wordt een integrale buurtaanpak noodzakelijk geacht, gezien de signalen, cijfers en meldingen. Integrale aanpak van de woningen, sociale programma's en veiligheid. Noodzaak daartoe wordt vanuit de wijk en professionals breed onderschreven. Een samenhangende buurtaanpak is gewenst in meerdere buurten: Lombok Oost (o.a.complex 507), Verdomhoekje en Halve Maan Noord. Dit zijn buurten met overwegend sociale huurwoningen waar gelijksoortige problemen en kansen aan de orde zijn. Uit de wijk kwam ook vraag om aandacht voor het Spinozaplantsoen en Thomas à Kempisplantsoen, In de Halve Maan Noord is inmiddels al een begin met de buurtaanpak gemaakt. Verkeer en parkeren West ligt ingeklemd tussen verkeersaders; dat heeft effect op de verkeersafwikkeling in en langs de wijk. De NOUW 2 wordt gezien als een van de veroorzakers van verkeersoverlast in West. Belangrijke aandachtspunten zijn de afwikkeling van verkeer van de A2 naar de binnenstad, vermindering van het verkeer op het Westplein en verbetering luchtkwaliteit. Men mist in de visies aandacht voor de gevolgen voor de wijk West. Het verminderen van de verkeersdruk op PHL-laan en Cartesiusweg is voor de wijk een belangrijk issue: het zoeken naar mogelijkheden om niet-bestemmingsverkeer terug te dringen en snelheid te verminderen. De aansluiting op de buitenring met verbeterd worden. Wat langzaamverkeer betreft de vraag uit de wijk om te zorgen voor faciliteiten voor voetgangers en fietsers (onder andere parkeren en oversteek bij Westplein naar binnenstad, uitbreiden/verbeteren fietsroutes). Vergroenen en onderhouden van buitenruimte De meeste opmerkingen over de buitenruimte gaan over vergroening in de wijk en over inzet van de bewoners zelf. Groen is ook welzijn. Een sterke relatie is hier te zien met het thema betrokken burgerschap/civil society/ samenleven in de wijk. Gezocht wordt naar een wijze waarop mensen zelf de omgeving kunnen invullen met ondersteuning van de gemeente.'vergroenen' moet hier breed worden opgevat: het gaat ook om het geschikt maken van de oevers van het vele water voor recreatie, tuinieren of stadslandbouw; en extra aandacht voor de 'blauwe hoofdstructuur'. Bewoners willen het organiseren, waarbij de gemeente het gaat faciliteren. 15

16 Veiligheid en leefbaarheid Ondanks de grote verbeteringen van de laatste jaren blijft Veiligheid een belangrijk punt van aandacht. Indien hier niet voldoende aandacht aan besteed wordt is de kans op terugval zeker niet ondenkbaar; vooral woninginbraak en jongerenoverlast vergroten gevoelens van onveiligheid in de buurt en moeten worden tegengegaan. Cultuur Veel activiteiten van cultuur gaan mede over welzijn en sociale cohesie in de wijk. Dat is een van de opvallende kwaliteiten in West. Cultuurhuizen moeten en kunnen dit ondersteunen door middel van het ondersteunen bij het community art projecten en de samenwerking tussen cultureel ondernemers, helpen bij deskundige administratie, contacten, de weg wijzen, adressenbestand. Faciliteer initiatieven voor cultuur in de wijk. Meer culturele activiteiten, evenementen, stedelijke culturele voorzieningen en stadsstrand zijn welkom in de wijk indien zorgvuldig wordt omgegaan met mogelijke overlast (geluid, verkeer en vervuiling). Wijkeconomie; duurzame economische kracht Versterk de wijkeconomie. Zorg voor goede voorwaarden voor de ontwikkeling van de bedrijventerreinen Lage Weide en Werkspoorkwartier. Faciliteer ZZP-ers in de wijk en versterk de Kanaalstraat als winkelstraat. Op Lage Weide is weliswaar ruimte voor grootschalige initiatieven voor duurzame energie (windmolens, biomassacentrales) maar er dient zorgvuldig rekening wordt gehouden met mogelijke belasting van omliggende buurten (geluid- en stankoverlast, en luchtkwaliteit). Bewoners geven aan dat een veelzijdig winkelaanbod gewenst is. Daarnaast wordt aangegeven dat meer horeca ( terrassen, restaurants) wenselijk is, maar tegelijkertijd worden zorgen uitgesproken over de overlast van foute horeca. De opgave zal liggen in het onderzoeken van mogelijkheden en vervolgens uitvoeren van maatregelen die tot een juiste balans kunnen leiden Sfeer in de wijk De kleinschalige, dorpse, veelkleurige sfeer in de wijk dicht bij de binnenstad en in het centrum van het land, is een unieke kwaliteit die bewoners wensen te behouden. De wijk geeft aan het belangrijk te vinden dat nieuwe ontwikkelingen daarbij aansluiten. Utrecht West is aantrekkelijk voor veel typen bewoners. In de wijk wonen veel jonge mensen, studenten en starters. Veel woningen zijn minder geschikt voor woningsplitsing of -omzetting. Er is echter ruimte voor enkele nieuwe complexen voor (tijdelijke) jongerenhuisvesting ( bijvoorbeeld Cartesiusdriehoek en het Thomas à Kempisplantsoen). Eenzaamheid (m.n. onder ouderen) is een punt van aandacht en is een onderwerp dat in de uitwerking van 'civil society' (zie hierboven) een plek moet krijgen. 16

17 5. Vervolg Deze wijkambities zijn het toetsingskader voor de inzet van de gemeente in de wijk. De wijkambities spelen een belangrijke rol bij de bepaling van wat de gemeente, binnen haar rol, de komende jaren in de wijk gaat doen. Op basis van de behoefte van de wijk, financiële mogelijkheden en beperkingen (bezuinigingen) en de prioriteiten van het nieuwe college worden keuzes gemaakt waarmee we de komende tijd aan de slag gaan. Het aanbod van de verschillende afdelingen van de gemeente wordt zoveel mogelijk afgestemd op de vraag van de wijk. De aanpak van belangrijke of urgente onderwerpen, die niet beschouwd worden als 'regulier werk', worden meegenomen in jaarlijkse wijkactieprogramma's. Het wijkactieprogramma geeft weer aan welke belangrijke zaken in de wijk wordt gewerkt en wat daarvoor de benodigde (extra) investeringen zijn. De wijkregisseur maakt voor het wijkactieprogramma concrete afspraken met de betrokken vakafdelingen over de inzet van menskracht en middelen. Onderdeel van het wijkactieprogramma zijn ook afspraken met wijkpartners zoals woningcorporaties, welzijnsorganisaties, ondernemersverenigingen, politie en (georganiseerde) bewoners in de wijk. Daar waar bewoners zelf ideeën en projecten op willen pakken in de wijk, geeft de gemeente ruimte aan eigen initiatief, ondersteuning of middelen via het leefbaarheidbudget. 17

18 Bijlage: Wijkwijzer Wijk West Utrecht Bevolking & wonen Aantal inwoners Aantal woningen Sociaal economisch % werkzoekenden1 2,9 3,4 3,6 % huishoudens met bijstand1 3,6 3,5 4,6 Veiligheid % onveilig gevoel in de buurt 33,2 29,8 30,9 % overlast van jongeren 19,4 20,9 20,7 Woninginbraak (0/00) 7,2 6,2 5,4 Geweld totaal (excl. Huiselijk geweld) (0/00) 3,7 3,4 4,3 Sociale infrastructuur Rapportcijfer algemeen buurtoordeel 7,2 7,5 7,0 Rapportcijfer cohesie 6,0 6,3 5,7 Participatie en communicatie % actief in de buurt 26,6 38,7 34,2 % negatieve toekomstverwachting buurt 17,0 11,2 13,5 Openbare ruimte & verkeer Rapportcijfer staat openbare ruimte buurt 5,8 6,2 6,4 % tevreden met parkeergelegenheid fiets 49,5 49,0 53,1 % tevreden met parkeergelegenheid auto 45,6 53,8 51,7 % tevreden met verkeersveiligheid 31,8 46,0 46,9 18

19 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht Tekst en fotografie Wijkbureau West Datum Oktober 2013 Meer informatie Wijkbureau West Postbus RJ Utrecht Telefoon