Protocol Gezondheidsmonitor Noord-Holland Noord

Transcriptie

1 Noord-Holland Noord Een onderzoek naar de gezondheid en leefstijl van inwoners van 19 jaar en ouder in Noord-Holland Noord 1

2 1. Inleiding Vanaf september voert de een grootschalig onderzoek uit naar de gezondheid en het welzijn van de volwassen bevolking van Noord-Holland Noord (NHN). Meer dan inwoners van 19 jaar en ouder ontvangen een uitnodiging om deel te nemen aan dit onderzoek door het invullen van een vragenlijst via internet of op papier. De Gezondheidsmonitor wordt eens in de vier jaar uitgevoerd. Zo kunnen veranderingen in de gemeentelijke en regionale gezondheidssituatie worden gesignaleerd. De resultaten van het onderzoek helpen de gemeenten en de GGD om een goed gezondheidsbeleid te voeren. Passen de voorzieningen bijvoorbeeld bij wat mensen nodig hebben om zo gezond mogelijk te leven? Zijn er veranderingen vergeleken met het onderzoek van vier jaar geleden? Komen er in onze regio problemen voor die groter zijn dan elders in het land? Welke groepen mensen lopen meer risico op gezondheidsproblemen? Het onderzoek wordt door alle GGD en in Nederland tegelijkertijd uitgevoerd. Daarmee ontstaat ook inzicht in de gezondheidstoestand in heel Nederland. Daarnaast is het mogelijk om cijfers tussen regio s en gemeenten met elkaar te vergelijken. De resultaten van het onderzoek worden halverwege 2013 verwacht. In dit protocol worden de belangrijkste onderdelen van de de Gezondheidsmonitor 2012 toegelicht. 2. Verantwoordelijkheden Organisatie: Adres: Grotewallerweg 1 Postcode: 1742 NM Plaats: Schagen Postbus: 324 Postcode: 1740 AH Telefoon: epi@ggdhn.nl Website: Uitvoering: Sector GBO, afdeling epidemiologie Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Projectleiding: M. van den Brink, epidemioloog Projectondersteuning: B. de Leeuw den Bouter, epidemioloog E. Duin-de Boer, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Eindverantwoording: N. Plug, directeur 2

3 3. Doel van het onderzoeksproject Het hoofddoel van het project Gezondheidsmonitor 2012 Noord-Holland Noord is het verkrijgen van inzicht in de gezondheidstoestand en daarmee samenhangende factoren (determinanten) van de inwoners van 19 jaar en ouder in NHN. Meer specifiek zijn de volgende doelen geformuleerd: In kaart brengen van de gezondheidssituatie van de inwoners van jaar en van 65 jaar en ouder voor iedere gemeente in NHN. Identificeren van relevante verschillen: in de gezondheidssituatie tussen verschillende subgroepen, bijvoorbeeld naar geslacht, leeftijd, sociaaleconomische status en huishoudsamenstelling t.o.v. eerdere gezondheidsmonitors (trends, waar mogelijk) tussen gemeentelijke, regionale en landelijke gegevens (waar mogelijk). Inzichtelijk maken en actief verspreiden van onderzoeksresultaten voor en onder bestuurders, beleidsmakers en andere belanghebbenden. Op basis van de resultaten van het project: wordt inzicht gegeven in de volksgezondheid zoals vermeld in de Wet publieke gezondheid (Wpg); kan het gezondheidsbeleid van gemeenten en de GGD worden onderbouwd; kunnen verschillende indicatoren zoals vastgesteld door de Inspectie voor de gezondheidszorg (IgZ) cijfermatig worden onderbouwd. 4. Onderzoekspopulatie en steekproef De doelgroep bestaat uit zelfstandig wonende, d.w.z. niet in instellingen (verpleeg- of verzorgingshuizen, GGZ-instellingen, instellingen voor verstandelijk beperkten, gevangenis of asielzoekerscentrum) verblijvende, inwoners van 19 jaar en ouder uit de 19 gemeenten 1 van Noord- Holland Noord. Om voor de belangrijkste cijfers een representatief beeld te krijgen voor iedere gemeente en binnen iedere gemeente voor de leeftijdscategorieën jaar en 65 jaar wordt er per gemeente en per leeftijdscategorie een steekproef getrokken. De steekproeftrekking wordt verzorgd door het CBS. De benodigde steekproefgrootte is afhankelijk van het aantal inwoners per leeftijdscategorie per gemeente en de verwachte respons. Voor de berekening van de steekproefgrootte worden de richtlijnen uit het Convenant Gezondheidsmonitors Nederland gevolgd. Om met voldoende nauwkeurigheid uitspraken te kunnen doen moeten ca. 600 tot 750 inwoners per gemeente de vragenlijst invullen. Op basis van o.a. onze ervaringen met de respons bij eerdere papieren gezondheidsenquêtes, de ervaringen en verwachtingen van andere GGD-en en uitgaande van een iets lagere respons bij gedeeltelijke afname via internet wordt ervan uitgegaan dat uiteindelijk 45% van de inwoners van jaar en 55% van de inwoners 65 jaar de vragenlijst invult. Dit betekent dat inwoners in de regio een uitnodiging ontvangen om deel te nemen aan het onderzoek. Uit de bevolkingsregisters van de gemeenten zijn door de computer willekeurig inwoners van 19 jaar en ouder gekozen. Samen vormen zij een doorsnee van de bevolking in Noord-Holland Noord. Daarom mag alleen degene die persoonlijk uitgenodigd is de vragenlijst invullen. Personen die niet geselecteerd zijn ontvangen geen vragenlijst en kunnen niet aan dit onderzoek deelnemen. 1 Op 1 januari 2013 fuseren de gemeenten Harenkarspel, Schagen en Zijpe tot de nieuwe gemeente Schagen. Bij het trekken van de steekproef in 2012 wordt al uitgegaan van deze nieuwe situatie. 3

4 5. Vragenlijst De vragenlijst kan zowel via internet als op papier worden ingevuld. De gekozen aanpak is gebaseerd op: de afspraken in het Convenant Gezondheidsmonitors Nederland (naast internet moeten de vragenlijsten via minimaal één andere modus, papier, telefonisch of persoonlijk, worden aangeboden); een inventarisatie van de aanpak van andere GGD-en; onze ervaringen in eerdere gezondheidsenquêtes. Alle personen in de steekproef ontvangen eind september 2012 een uitnodigingsbrief en een inlogcode voor het invullen van een vragenlijst via internet. Na twee weken krijgen de personen die niet gereageerd hebben een herinneringsuitnodiging en een papieren vragenlijst. Na vervolgens nog eens 2-3 weken krijgen de personen die niet gereageerd hebben opnieuw een laatste herinneringsbrief. De laatste mogelijkheid om vragenlijsten (digitaal) in te vullen is eind november De vragenlijst bestaat uit de landelijk vastgestelde basisset en de bijbehorende vragen uit het Convenant Gezondheidsmonitors Nederland. Daarnaast zijn er extra onderwerpen/vragen opgenomen i.o.m. gemeenten en andere afdelingen van de GGD. De volgende gegevens worden gevraagd: Algemene gegevens: leeftijd, geslacht, huishoudsamenstelling, lengte, gewicht, opleiding, werksituatie, inkomen. Gezondheid: ervaren gezondheid, chronische aandoeningen, beperkingen, ongevallen, zorggebruik, psychosociale gezondheid, suïcidegedachten en pogingen, angst en depressie, seksualiteit, zwangerschap. Leefstijl: lichaamsbeweging, roken, alcohol- en drugsgebruik. Sociale omgeving: eenzaamheid, mantelzorg, huiselijk geweld, vrijwilligerswerk. Omgeving en milieu: beleving woon- en leefomgeving, sociale veiligheid, buitenmilieu (geluidshinder en hinder door stof, roet en rook), 6. Rapportage In juni 2013 verschijnt er voor elke gemeente een eigen rapport waarin de cijfers zijn uitgesplitst naar de leeftijdsgroepen jaar en 65 jaar en, zo mogelijk, worden vergeleken met landelijke gegevens en de uitkomsten van de onderzoeken in 2007 (volwassenen jaar) en 2009 (ouderen). In de 2e helft van 2013 worden er themarapporten geschreven. Dit zijn rapportages op regioniveau waarin de uitkomsten rondom een bepaald thema (bijvoorbeeld overgewicht en beweging) uitgebreider worden beschreven en geanalyseerd. Hierin is ook ruimte om meer in te gaan op specifieke risicogroepen. De thema s worden later i.s.m. gemeenten en andere sectoren van de GGD vastgesteld. 7. Privacy Bij dit onderzoek is de privacy van deelnemers gewaarborgd. In dit gezondheidsonderzoek beschermen wij de privacy zoals dat in de Wet Bescherming Persoonsgegevens staat. De partijen die bij het onderzoek betrokken zijn, houden zich daar vanzelfsprekend aan. Dat betekent dat de verzamelde gegevens strikt vertrouwelijk behandeld en verwerkt worden. De onderzoeksgegevens zijn niet 4

5 gekoppeld aan naam en adres. Daardoor is het niet mogelijk te zien wie welke antwoorden heeft gegeven. De gegevens worden alleen voor statistieken gebruikt. Toestemmingsprocedure Inwoners doen vrijwillig mee aan het onderzoek door het invullen van de vragenlijst via internet of schriftelijk. Met het insturen van de vragenlijst geven deelnemers aan dat zij toestemming verlenen voor het verwerken van de gegevens. Het is (technisch) niet mogelijk zich achteraf terug te trekken uit het onderzoek, omdat de antwoorden gescheiden zijn van de naam- en adresgegevens. Daardoor is niet te achterhalen van wie de antwoorden afkomstig zijn. Herinneringsbrieven Er zijn strikte regels voor hoe er met naam- en adresgegevens tijdens het onderzoek wordt omgegaan. Ook bij het versturen van een herinneringsbrief. Daarbij wordt een barcode gebruikt die op elke vragenlijst staat. De barcode van de ontvangen papieren vragenlijsten wordt gescand. Voor de digitaal ingestuurde vragenlijsten wordt een inlogcode gebruikt. Die barcodes en inlogcodes worden vergeleken met het overzicht van alle geselecteerde personen voor het onderzoek. Op basis daarvan worden eventueel (één of twee) herinneringsbrieven verzonden. Bewaartermijn De onderzoeksgegevens worden bewaard volgens de wettelijke richtlijnen. Dit betekent dat de onderzoeksgegevens worden bewaard zolang redelijkerwijs te voorzien is dat zij voor een analyse of onderzoeksrapport kunnen worden gebruikt. Naam en adresgegevens worden na afloop van het verwerken van de informatie uit de vragenlijsten, en uiterlijk voor 1 maart 2013, vernietigd. Samenwerking met derden Door samenwerking van de GGD en met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) levert dit grootschalige gezondheidsonderzoek ook informatie op over de gezondheid van heel Nederland. Dit vergroot de waarde van het onderzoek en zorgt ervoor dat er efficiënt wordt (samen)gewerkt. De betrokken partijen hebben hierover landelijke afspraken gemaakt en vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Met de verzamelde gegevens kan een beeld worden neergezet hoe het staat met de gezondheid van groepen, bijvoorbeeld van vrouwen, van de hele gemeente of van personen tussen de 40 en de 65 jaar. Het RIVM en het CBS berekenen landelijke en regionale cijfers, de GGD berekent regionale en gemeentelijke cijfers. In gepubliceerde uitkomsten gaat het altijd om de gegevens van groepen van personen en nooit over individuele personen. Het bureau I&O Research verstuurt de uitnodigingsbrieven en verwerkt de vragenlijsten voor de GGD. Ook zij zijn gehouden aan de privacy-afspraken. Combinatie van gegevens De antwoorden die de deelnemers in dit onderzoek geven, worden automatisch gecombineerd met informatie die het CBS van andere instellingen krijgt. Ook hierbij is de privacy van deelnemers gewaarborgd. Iedere deelnemer krijgt voor het onderzoek een uniek nummer. Via het unieke nummer worden de gegevens gecombineerd. Het gaat hierbij om een geautomatiseerde uitwisseling, waarbij geen persoonsgegevens zoals naam en adres worden gebruikt. Het is dus niet bekend van wie de gegevens zijn. Er worden gegevens gebruikt van bevolkingsadministraties, de centra voor werk en inkomen (UWV WERKbedrijven), sociale diensten en salarisadministraties van veel bedrijven. Door gegevens te combineren hoeven minder vragen te worden gesteld in de vragenlijst en kan er bijvoorbeeld worden onderzocht of er een relatie is tussen werk en gezondheid. 5

6 Verstrekking onderzoeksgegevens aan derden Alleen voor onderzoeksdoeleinden kunnen geanonimiseerde gegevens aan andere instellingen verstrekt worden. Een landelijke registratiecommissie beoordeelt aanvragen van anderen die (wetenschappelijk) onderzoek willen uitvoeren met (een deel van) de gegevens. 8. Meer informatie Privacybeleid: Meer informatie over het privacybeleid van de GGD is te vinden in de privacyregeling van GGD Hollands Noorden. Deze regeling is op te vragen bij, Postbus 324, 1740 AH, Schagen of Meest gestelde vragen: Een overzicht met antwoorden op de meest gestelde vragen over de Gezondheidsmonitor 2012 is te vinden op de website van de GGD, Overig: Voor vragen over de ontvangen brieven of het invullen van de vragenlijsten kan tot eind november 2012 contact worden opgenomen met I&O Research, het bureau dat de brieven verstuurt en de vragenlijsten voor de GGD verwerkt, via of via telefoonnummer Dit gratis 0800-nummer is bereikbaar op werkdagen van uur en op zaterdag van uur. Voor andere vragen kan contact op worden genomen met:, sector GBO, afdeling epidemiologie Telefoon: