Ontmoetingsdag. Flexibele ondersteuning?

Transcriptie

1 Ontmoetingsdag Flexibele ondersteuning? 25 februari 2010 Inleiding Op deze ontmoetingsdag staat het thema flexibele ondersteuning centraal. Hoe flexibel is de ondersteuning die studenten met een functiebeperking kunnen krijgen? Zijn hulpmiddelen makkelijk aanvraagbaar, verkrijgbaar, inzetbaar, hanteerbaar en overdraagbaar? Wordt het flexibiliseringsdecreet soepel gehanteerd? Het programma: 9u15 9u45 10u15 11u45 12u15 13u15 14u30 Onthaal Portret van een student Hulpmiddelen Eveline De Windt (Hogent), Wouter Contreras (VAPH) en Daphne Rombauts (SOL) Pauze Flexibiliseringsdecreet Karla Van Lint (Departement Onderwijs) Lunch en mogelijkheid tot netwerking Einde 1

2 De ontmoetingsdag is een dag waar aanspreekpunten en collega s elkaar kunnen ontmoeten en leren van elkaar. Dit met respect voor ieders context en mogelijkheden. Flexibele ondersteuning in de praktijk Dit academiejaar portretteerden enkele studenten van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Universiteit Gent (UGent) een student met een functiebeperking. Samen gingen ze op weg. Ze leerden elkaar kennen: hun leven, interesses, de uitdagingen Dit leverde mooie, boeiende portretten op, in de vorm van een kinderboekje, een PowerPoint presentatie, een poster, een website Alle portretten worden in de toekomst gebundeld. Om mensen al kort te laten proeven van deze portretten, presenteert het SIHO kort een aspect van het portret van Xavier, en meer concreet het deel rond zijn ondersteuning. Hij maakt gebruik van ondersteuning in zijn dagelijks leven. Daarnaast krijgt hij ook in de onderwijsinstelling ondersteuning. Hij vertelt hierbij hoe moeilijk dat soms is, welke gevoelens dit oproept bij andere studenten en hoe hij daarmee omgaat. Ten slotte vertelt hij over de ondersteunende personen op dit moment in zijn leven. Je vindt zijn portret terug via deze link: Hulpmiddelen: flexibele ondersteuning? Evaluatieonderzoek hulpmiddelen in het hoger onderwijs Eveline De Windt, onderzoekster aan de Hogeschool Gent voerde in opdracht van het SIHO een onderzoek uit naar het gebruik van hulpmiddelen in hoger onderwijs. Ze geeft op de ontmoetingsdag kort een toelichting over de resultaten. Het volledige rapport wordt later ter beschikking gesteld. 2

3 Hulpmiddelen, aanpassingen en ondersteuning vanuit het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) Wouter Contreras (VAPH) stelt de voorwaarden en aanvraagprocedures voor hulpmiddelen bij het VAPH voor. Ook de beroepsprocedures komen in de presentatie aan bod. Hulpmiddelen, aanpassingen en ondersteuning vanuit de cel Speciale Onderwijsleermiddelen (SOL) Daphné Rombauts, coördinator van de cel SOL, geeft uitleg over de regelgeving, de algemene principes en de concrete hulpmiddelen en ondersteuning die studenten met een functiebeperking kunnen aanvragen. 3

4 Vragen en opmerkingen Uit het onderzoek van Hogeschool Gent blijkt dat er klachten zijn over de lange aanvraagprocedure. Wat is de gemiddelde doorlooptijd van aanvragen om hulpmiddelen te verkrijgen? De cel SOL kan hier niet direct een antwoord op geven. Voor de doventolken probeert de cel SOL midden augustus de uren toe te kennen. Zo kunnen de tolken starten bij het begin van het academiejaar. Voor andere vragen is de aanvraagtijd afhankelijk van twee zaken. In de eerste plaats de periode van aanvraag. De periode van mei tot oktober is erg druk voor de dienst. De rest van het jaar kunnen aanvragen meestal op korte tijd worden verwerkt. In de tweede plaats kan de aanvraagtijd langer worden wanneer er sprake is van twijfel of een principebeslissing. In die situatie beslist een beheerscomité. Binnen het VAPH hangt de doorlooptijd af van de aanvraagprocedure. Een aanvraag waarover wordt beslist in de Bijzondere Bijstandscommissie duurt langer dan de aanvraag voor hulpmiddelen op de refertelijst. Een student gebruikt een brailleleesregel, aangevraagd bij de cel Speciale Onderwijsleermiddelen. Wat is de verantwoordelijkheid van de onderwijsinstelling wanneer de student niet langer studeert aan de hogeschool of universiteit? De cel SOL vertelt dat technische apparatuur in principe opnieuw ter beschikking gesteld wordt van de overheid. Dit hulpmiddel kan gerecupereerd worden voor een andere leerling, student of cursist. Het VAPH voegt toe dat ook het VAPH een brailleleesregel voor de persoon kan vergoeden wanneer deze ook in de ruimere sociale context wordt gebruikt, bv. voor computergebruik thuis. Kan ook spraaktechnologie voor een blinde student worden aangevraagd bij het VAPH? Volgens het VAPH is dit mogelijk, indien het hulpmiddel ook thuis wordt gebruikt. Om te weten te komen wat de beste beschikbare oplossing is op de markt, neem je het best contact op met het Kenniscentrum Hulpmiddelen (KOC) van het VAPH: Iedereen kan advies vragen over hulpmiddelen aan het KOC. 4

5 Bij wie kan je terecht voor communicatietechnologie voor een student met een motorische beperking en beperkte handfunctie? Bij de cel SOL of bij het VAPH? In de cel SOL komt regelmatig een beheerscomité samen, met daarin een vertegenwoordiger van het VAPH. Op dit comité bekijkt men of de kern ligt bij onderwijs. In die situatie zal de communicatietechnologie gefinancierd worden vanuit onderwijs. Wanneer het hulpmiddel ook thuis wordt gebruikt, kan het VAPH tussenkomen. Zijn de criteria om beroep te doen op hulpmiddelen dezelfde bij het VAPH als bij de cel SOL? Binnen de cel SOL gelden verschillende criteria voor de verschillende ondersteuningsvormen. Ook de aard van de beperking en in welke mate het hulpmiddel de beperking kan verkleinen of opheffen in het onderwijsproces wordt bekeken. Binnen het VAPH zijn er algemene inschrijvingsvoorwaarden (bv. de persoon heeft een handicap). Daarnaast zijn er ook voorwaarden per hulpmiddel waaraan de persoon moet voldoen om een tegemoetkoming voor dit hulpmiddel te krijgen. Hoe zit de pedagogische hulp bij hogere studies juist in elkaar? Volgens het VAPH gaat het om inhoudelijke ondersteuning voor studenten hoger onderwijs met een sensoriële beperking. Door extra inhoudelijke ondersteuning kan het gemis aan informatie uit de les worden gecompenseerd. Het is een maximum budget per student waarvan hij/zij jaarlijks een deel kan opnemen. Met die subsidie kan de student een assistent naar keuze zoeken. Het VAPH vraagt wel een diploma of indicatie van kwalificatie van de persoon die de pedagogische hulp biedt. De aanvraag voor pedagogische hulp duurt heel lang. Bij een student zijn de partiële examens soms al voorbij en is er nog steeds geen pedagogische hulp. Kan pedagogische hulp in het secundair onderwijs al worden aangevraagd? Het VAPH verduidelijkt dat in de aanvraag kan gemotiveerd worden dat de persoon de overgang zal maken naar het hoger onderwijs. Bij de aanvraag is wel een inschrijvingsbewijs nodig bij de onderwijsinstelling. Stel: pedagogische hulp wordt goedgekeurd voor een student. Hij merkt dat de studies ook lukken zonder deze ondersteuning. Volgt er een sanctie wanneer de student geen gebruik maakt van de pedagogische hulp? Het VAPH geeft aan dat er geen sanctie volgt in die situatie. 5

6 De zoektocht naar een schrijftolk verloopt soms zeer moeilijk. Kan er een lijst worden bijgehouden? De cel SOL weet wie er als schrijftolk werkt. Er kan onderzocht worden of de cel die gegevens mag doorgeven (gezien de privacy). De cel SOL is bereid om een oplossing te zoeken. Wouter Contreras heeft voor het VAPH geen zicht op de toewijzing van schrijftolken binnen het domein welzijn. Een collega uit het VAPH volgt dit op. Mensen uit het publiek zeggen dat de zoektocht naar een schrijftolk niet gemakkelijk is door verschillende factoren, bv. lessenroosters die worden aangepast, tolken die ziek worden Sommige onderwijsinstellingen zoeken zo veel mogelijk tolken voor een student. Soms worden ook de sociale voorzieningen ingeschakeld (maar eigenlijk is het budget van de sociale voorzieningen niet hiervoor bestemd). Docenten worden aangesproken, maar zijn niet makkelijk beschikbaar. Gepensioneerde docenten worden soms ook ingeschakeld. Bovendien zijn afgestudeerden die werkloos zijn, soms geïnteresseerd, maar hebben ze schrik om hun uitkering te verliezen. Er is namelijk geen wettelijk kader. De opmerkingen worden meegenomen. Stel: een student van allochtone afkomst vraagt een hulpmiddel aan ter ondersteuning van zijn studies en gebruikt dit hulpmiddel ook in de ruimere sociale context. Hij voldoet echter niet aan de inschrijvingsvoorwaarden van het VAPH. Worden deze situatie door VAPH en SOL samen besproken zodat een oplossing kan worden gevonden voor deze persoon? Daphné Rombouts (SOL) geeft aan dat overleg mogelijk is maar enkel binnen de criteria van de beide organisaties. De regels kunnen niet zo maar veranderd worden. Bestaat er een duidelijke toegankelijke lijst (voor iedereen) die aangeeft in welke situatie je waar terecht kan? Het VAPH verwijst op haar website naar de cel SOL voor hulpmiddelen in het onderwijs. Volgens Daphné Rombauts (SOL) bestaan er ook publicaties van de Vlaamse Overheid. Die link is momenteel (nog) niet terug te vinden op de website van de cel SOL. 6

7 Stel: een persoon vraagt een hulpmiddel aan bij de verkeerde instantie. Wordt die aanvraag teruggestuurd naar de aanvrager? Of wordt dit doorgestuurd naar de organisatie bevoegd voor de aanvraag? De cel SOL laat de aanvrager de reden weten wanneer een hulpmiddel niet gefinancierd wordt, bv. omdat vanuit onderwijs de aangevraagde hulpmiddelen niet worden gefinancierd. In de brief wordt niet altijd concreet doorverwezen. Dit omdat je volgens de cel SOL niet met zekerheid kan zeggen dat de persoon daar wel in aanmerking komt voor financiering. Wouter Contreras (VAPH) vult aan dat het doorsturen van de aanvraag van de ene instantie naar de andere moeilijk te realiseren is gezien de cel SOL en het VAPH een verschillende procedure hebben, met verschillende formulieren. Bovendien moet de aanvraag naar het VAPH steeds door een erkend multidisciplinair team gebeuren. Volgens Daphné Rombouts (SOL) zal in de toekomst een attest voor een doventolk niet meer moeten worden bezorgd aan de verschillende instanties. Die informatie zal kunnen worden uitgewisseld tussen de cel SOL en het VAPH. Klopt het dat studenten met een leerstoornis geen financiering kunnen krijgen? Daphné Rombauts (SOL) vertelt dat de middelen voor compenserende software overgeheveld zijn van Welzijn naar Onderwijs. De pedagogische begeleidingsdiensten zullen de software via de scholen verdelen. Eén van de deelnemers aan de studiedag merkt op dat deze regeling niet geldt voor het hoger onderwijs. De vraag wordt gesteld of hier in de toekomst geen uitbreiding mogelijk is? Volgens iemand uit het publiek zouden studenten met een leerstoornis ook gebaat zijn met een variant van pedagogische hulp, of een systeem gelijkaardig aan de schrijftolken. Dit zou hun slaagkansen kunnen verhogen. Ook digitale omzetting gefinancierd door de cel SOL zou een immense hulp kunnen zijn voor studenten met dyslexie. Er zijn een stijgend aantal studenten met leerstoornissen. Er is zoveel ontwikkeld. Ze vallen echter overal uit de boot. De groep studenten met een leerstoornis behoort niet tot de doelgroep van de cel SOL volgens Daphné Rombouts (SOL). De cel SOL merkt dit ook op in hun jaarrapport, evenals de stijging van het aantal studenten met een leerstoornis. Het systeem is te weinig flexibel. Verschillende deelnemers aan de studiedag illustreren dat het systeem te weinig flexibel is: De aanvraagprocedures zijn veel te lang. In bepaalde opleidingen komen er veel gastsprekers en liggen de lessen soms pas een week op voorhand vast. 7

8 In bepaalde opleidingen zijn er veel studiebezoeken, studiereizen e.d. Begeleiders kunnen die studenten niet helpen. Ook stage vormt een vast onderdeel van veel opleidingen. De tolk kan niet mee naar bv. vergaderingen op de stageplaats. Eén van de mensen uit het publiek concludeert: de regelgeving is gebonden aan de school maar niet aan de situatie van de student hoger onderwijs. In de cel SOL is het de bedoeling om op korte termijn een aantal dingen kritisch te bekijken en flexibeler te organiseren. Bv. diplomavoorwaarden voor schrijftolken ook later mogen doorgegeven. De cel SOL denkt eraan om meer autonomie te geven aan de onderwijsinstelling en de studenten. Wat zijn de mogelijkheden qua financiering om een assistent mee te nemen voor een student met functiebeperking op een studiereis? Valt dit automatisch binnen PAB of zijn er andere mogelijkheden? Wouter Contreras (VAPH) weet niet of dit mogelijk is binnen het Persoonlijke-Assistentiebudget (PAB). Het SIHO weet dat studenten die naar het buitenland gaan studeren, ook daar in principe een persoonlijke assistent (met een PAB) kunnen aanwerven. De moeilijkheid is dat de arbeidsregelgeving van het land in kwestie niet altijd in overeenstemming is met de regelgeving in Vlaanderen. Binnen uitwisselingsprojecten van het Erasmus programma is er mogelijkheid voor extra financiering. Voor studiereizen zijn de mogelijkheden ons onbekend. Zorgen jullie ervoor dat de doelgroep weet wat de mogelijkheden voor hulpmiddelen zijn? Volgens het SIHO weet niet elke student wat mogelijk is. Het zou fijn zijn om te weten wat er bestaat, en dit via toegankelijke informatie. Het VAPH gaat er van uit dat de persoon wordt ondersteund door de multidisciplinaire teams die erkend zijn om hulpmiddelen aan te vragen bij het VAPH. Deze teams worden betaald voor deze adviesverlening. Ook de provinciale afdelingen van het VAPH kunnen mensen verwijzen naar de juiste documenten. De cel SOL is bezig rond de vereenvoudiging van procedures: minder papierwerk, snellere aanvragen, Naar zichtbaarheid hebben ze kanalen als het SIHO nodig om de informatie toegankelijk te verspreiden. 8

9 Het SIHO geeft aan dat op die manier pijnpunten duidelijk zichtbaar zijn. De cel SOL vindt dat dit geen probleem is. Het is de taak van het beleid om te bekijken of er ruimte is om aan de pijnpunten tegemoet te komen en zaken aan te passen. Is het mogelijk om hulpmiddelen aan te vragen die door meerdere mensen kunnen worden gebruikt, bv. technologische apparatuur in een ICT-lokaal? De cel SOL zegt dat het mogelijk is dat bv. een leesloep in een ICT lokaal blijft staan. De aanvraag moet je wel steeds doen voor een specifieke student. Wanneer de student voor wie het hulpmiddel ooit werd toegekend, niet meer studeert, blijft het hulpmiddel soms in de onderwijsinstelling staan tot het hulpmiddel opnieuw wordt toegekend aan iemand anders. De cel SOL bekijkt wel steeds of er geen sprake is van dubbele financiering. Zo krijgen de sociale voorzieningen al subsidies waar bepaalde dingen mee kunnen worden betaald. Daarnaast moet de school sommige dingen zelf financieren, bv. ICT-infrastructuur. De cel SOL wil de onderwijsinstellingen responsabiliseren. Stel: Een student maakt een verkeerde studiekeuze. De student verandert van onderwijsinstelling. Raken die studenten de leermiddelen kwijt? De cel SOL geeft duidelijk aan dat de student zijn leermiddelen niet kwijt raakt wanneer hij verandert van onderwijsinstelling. Dit moet wel worden doorgegeven aan de cel (zowel voor schrijftolken als voor apparatuur). De nieuwe onderwijsinstelling wordt bij de verplaatsing van apparatuur verantwoordelijk. 9

10 Flexibel studeren met een functiebeperking Karla Van Lint van het Departement Onderwijs geeft uitleg over de kansen die het Flexibiliseringsdecreet, het Participatiedecreet, het Financieringsdecreet, het Gelijkekansendecreet en het VNverdrag voor Gelijke Rechten voor personen met een Handicap creëren voor studenten met een functiebeperking. Vragen en opmerkingen De studenten hebben een aantal rechten. Wat mogen de onderwijsinstellingen? Enerzijds mogen ze de student niet vrijstellen van een bepaald onderdeel omwille van een beperking. Anderzijds kan een student met visuele beperking geen Powerpoint of Word zien. Volgens Karla Van Lint bepaalt de onderwijsinstelling de doelstelling van de opleiding en de te bereiken leerresultaten. Je kan de doelstellingen om een bepaalde graad te behalen wel niet fundamenteel wijzigen. Je kan wel spelen met keuzevakken, vervangende opdrachten, leervormen, evaluatievormen Een onderwijsinstelling getuigt dat ze zich in het verleden gebaseerd heeft op het Flexibiliseringsdecreet. Daarin staat dat een student kan slagen als de examencommissie oordeelt dat de competenties globaal verwezenlijkt zijn. Karla Van Lint zegt dat een deliberatie op grond van bijzondere omstandigheden inderdaad mogelijk is. Je moet dit wel motiveren en het moet aanvaardbaar zijn ten aanzien van de andere studenten. Dit betekent concreet dat de student wel ingeschreven is voor dat opleidingsonderdeel, hier niet voor slaagt en de examencommissie delibereert. De student krijgt geen credit voor dat onderdeel maar slaagt wel globaal. Het decreet biedt de mogelijkheid voor onderwijsinstellingen om flexibel onderwijs te realiseren maar verplicht niets. Deze mogelijkheid verdwijnt ook wanneer instellingen overgaan naar een zuiver creditstelsel. 10

11 Kan een onderwijsinstelling zelfs een 0/20 delibereren? Karla Van Lint zegt dat de instelling dit volledig zelf kan beoordelen. Dit moet natuurlijk wel een vak zijn dat geen doorslaggevende omvang heeft binnen de opleiding. Hebben de opleidingen niet zelf een verantwoordelijkheid hierin? Je kan bv. de doelstelling PowerPoint presentatie kunnen geven vervangen door presentaties kunnen geven. Karla Van Lint bevestigt dit. De beschrijving van de te behalen leerresultaten kan een groot verschil maken. Daar heeft de onderwijsinstelling veel ruimte. Wanneer je weet dat een student een bepaald leerresultaat niet zal kunnen bereiken geef je studenten toch eigenlijk geen vrije keuze van opleiding? Daar zit inderdaad een spanningsveld. Je kan een student niet weigeren om een bepaalde opleiding te volgen. Het nadeel is wel dat je op voorhand soms al weet dat het waarschijnlijk niet mogelijk is om de leerresultaten te behalen. Daarom is een goede oriëntering van bij de start belangrijk. Er is frustratie bij studenten dat bepaalde onderdelen in het secundair onderwijs kunnen wegvallen en dit niet langer kan in het hoger onderwijs. Iemand uit het publiek verduidelijk dat leerlingen in principe ook in het secundair onderwijs een vervangende opdracht moet krijgen. Niet alle scholen secundair onderwijs houden zich hier aan. Wettelijk moet er altijd iets in de plaats komen. De student kan zo op een andere manier de leerresultaten bereiken. Ook vrijstellingen o.b.v. EVK s (eerder verworven kwalificaties) en EVC s (eerder verworven competenties) zijn mogelijk. Deliberatie en vrijstellingen moeten wel op het diplomasupplement worden vermeld. Wat zijn voorbeelden van vervangingsopdrachten? De onderwijsinstelling kan hier creatief in zijn volgens Karla Van Lint. Veel is afhankelijk van de formulering van de doelen en hoeveel ruimte dit toelaat. Dit is de autonomie van de onderwijsinstelling. De instelling moet ook aantonen dat de afgestudeerde studenten de competenties behaald hebben. Het publiek vernoemt een aantal voorbeelden: 11

12 het vervangen van sport en spel voor een student met functiebeperking door een paper over sport en spel. het vervangen van mondeling Frans door gebarentaal voor studenten met een auditieve beperking. Hoe zit het systeem van vrijstellingen in elkaar? Karla Van Lint legt uit dat vrijstellingen door de onderwijsinstelling kunnen gegeven worden op basis van EVK s en EVC s. De onderwijsinstelling beoordeelt of wat elders verworven werd, voldoet. Een kwalificatie kan heel ruim gaan. Het moet wel gaan om een erkend bewijs van een opleiding. Als onderwijsinstelling kan je hier soepel mee omgaan. In het decreet staat niet dat vrijstellingen enkel kunnen van competenties en kwalificaties verworven in opleidingen van hetzelfde niveau. De onderwijsinstelling moet zelf inschatten of de inhoud, de competenties, het niveau voldoen om een vrijstelling te geven. Maar op zich is het mogelijk om bv. in een academische opleiding vrijgesteld te worden voor een opleidingsonderdeel vanuit EVK s en EVC s verworven in een professionele opleiding. Tot slot merkt iemand van de deelnemers op dat we ook dezelfde keuze kunnen bieden aan alle studenten, bv. flexibele evaluatievormen. Dit zou een goede evolutie zijn binnen het kader van diversiteit en inclusie. Congres National Louis University van Chicago Het Congres is een virtueel congres rond Universal Design for Learning (UDL). Het ging door van maandag 22 februari tot en met vrijdag 25 februari Het onderwerp sluit aan bij waar onze vorige ontmoetingsdag in november (over toegankelijkheid) over ging, maar het sluit eigenlijk ook mooi aan bij wat we vandaag gehoord hebben, omdat het in veel presentaties gaat over hulpmiddelen, technologische snufjes en tools om het leren voor iedereen toegankelijk en leerrijk te maken. Op de website van het congres kan je een tiental presentaties bekijken rond UDL. Dit zijn posters, PowerPoint of filmpjes. Je kan zelf feedback geven via een forum en je kan op bepaalde momenten chatten met de presentatoren. 12

13 Enkele interessante voorbeelden: Showing how: planning and delivering a universally designed course Aan de hand van negen filmpjes zien we een professor die het engagement opneemt om één van zijn cursussen volledig volgens de principes van UDL te organiseren. Dit is boeiend omdat het een concreet voorbeeld geeft van hoe je aan de slag kan gaan in je klas/in je lessen. Het spreekt erg aan voor lesgevers. Enkele boeiende goede voorbeelden: De professor maakt gebruik van drie examens, die minder lang duren. Hij gebruikt telkens een andere manier van examineren. Zo is er een examen online, waarbij de studenten gedurende een periode van 24 uur de tijd hebben om zich te registreren en het examen te maken. De student kan dus binnen die 24 uur het examen maken wanneer hij er klaar voor is. De professor zorgt ervoor dat al zijn presentaties op voorhand beschikbaar zijn. Hij zorgt er ook voor dat studenten deze in verschillende formats (HTML, word, PDF) kunnen raadplegen. Hij maakt op voorhand een lijst van wat tijdens zijn les aan bod zal komen. Studenten maken hiervan gretig gebruik als structuur tijdens de lessen. Als technologisch hulpmiddel, maakt de professor gebruik van de SmartPen : hij geeft deze pen tijdens iedere les aan een andere student. Deze student noteert tijdens die les met de pen. De pen neemt de les auditief op en slaat ook de notities van de student op. De professor zet het materiaal achteraf online. Op die manier hebben alle studenten alle notities en ook audiomateriaal van de lessen. Als je een notitie niet goed begrijpt of je wilt verduidelijking, dan kan je op dat stuk tekst klikken. Zo hoor je wat er op dat moment tijdens de les werd gezegd. De studenten gaven zelf aan dat dit voor hen een heel handig hulpmiddel is, niet alleen bij het studeren, maar ook tijdens de lessen, omdat het hen wat rust gaf. Doordat ze niet alles perse hoefden te noteren konden ze zich beter op de inhoud van de lessen concentreren. Promoting Best Practices through UDL- What works at Temple University (Philadelphia) Dit is een poster met allerlei tips voor docenten. Op de poster staat wat zij kunnen doen in hun les en op welke manier zij feedback kunnen geven. Deze voorbeelden hebben zeker linken met wat er al op de website van het SIHO te vinden is rond Toegankelijk Hoger Onderwijs. Applying UDI to online and blended courses : project van de University of Connecticut De Universiteit van Connecticut heeft een e-toolbox ontwikkeld, waarin hulpmiddelen zitten die docenten kunnen gebruiken. Zo is er de gekende doodle, maar bijvoorbeeld ook het misschien 13

14 minder gekende widgets. Met dit programma kan je als docent bijvoorbeeld je studenten via tijdsschema s aansporen om bepaalde deeltaken af te werken. Er kunnen stappen ingebouwd worden die dan kunnen meegedeeld worden. Met een ander programma, inspiration, kan je makkelijk mooi diagrammen, mindmaps, visuele presentaties maken. Dit zijn maar enkele voorbeelden. Zij plannen om hun e-toolbox in de lente uit te geven. Students with intellectual disabilities, how UDL enhances the PostSecundary Education Experience Hierin wordt o.a. meegeven hoe via de principes van UDL en mentoring met andere studenten, studenten met een verstandelijke beperking kunnen deelnemen aan cursussen. De Temple University geeft aan dat zij bezig zijn met een gelijkaardig project. Tot slot Voor meer info kan u terecht bij het SIHO, Op de website: Via mail: info@siho.be Telefonisch: Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs, april