HOE PAK IK PRIVÉLESSEN AAN? WAT IS DE PLAATS VAN PRIVÉTRAININGEN BINNEN DE GAME BASED APPROACH?

Transcriptie

1 HOE PAK IK PRIVÉLESSEN AAN? WAT IS DE PLAATS VAN PRIVÉTRAININGEN BINNEN DE GAME BASED APPROACH? 1. INLEIDING: PRIVÉTRAININGEN GEVEN, EEN VAK APART In deze tekst wil ik duidelijk maken dat privélessen geven een stiel apart is. Om tot een goed begrip van de tekst te komen moeten enkele begrippen herhaald en gedefinieerd worden. In deel 1 zal ik verduidelijken wat de plaats is van privétrainingen binnen de alom geprezen Game Based Approach (vanaf nu afgekort als GBA). Vervolgens geef ik een omschrijving van Deliberate Practice (DP). Tenslotte wil ik de belangrijkste kenmerken van het tennisspel ( game ) bespreken. Privétrainingen verschillen enorm van groepslessen (dit zijn lessen met twee, drie, vier spelers of meer op één of meerdere terreinen). Om te beginnen weet je meestal wie les komt volgen. Je hebt sowieso geen last van heterogene groepen. Je weet ook waarom men komt les volgen (of vaak waarom ouders hun kinderen bij jou individueel laten trainen). Als je de keuze hebt, moet je niet aan iedereen privéles willen geven. Het moet idealiter ergens 'klikken' tussen trainer en speler (tenzij je heel professioneel bent en je jouw 'klant' als een nummer kan behandelen en je een aangename professionele relatie met je klant onbelangrijk vindt). Als je bijvoorbeeld privélessen voor een hele winter aanneemt bij speler en het 'klikt' niet, dan kan het wel eens een heel lange winter worden waarin je na een tijd stevig opkijkt tegen dat ene uur en je zelfs je motivatie kan verliezen. In deze tekst overloop ik ook enkele noodzakelijke karaktereigenschappen die een speler moet bezitten. Tennisspelers komen om verschillende redenen privétrainingen volgen. Ik zal deze redenen kort overlopen maar het moet wel duidelijk zijn dat deze tekst bedoeld is voor trainers die privélessen geven aan jonge beloftevolle tennisspelers die een zo hoog mogelijk niveau willen halen. 2. DOELGROEP De doelgroep van de privélessen die hier zullen beschreven worden, bestaat uit spelers die hun persoonlijk topniveau willen bereiken, de doelgroep is met andere woorden de competitiespeler die zo veel mogelijk wedstrijden wil winnen. De competitiespeler wil het spel zo goed mogelijk spelen door lang te kunnen uitwisselen, door het punt sterk te starten, door met tijdsdruk en ruimtedruk te spelen, door de juiste bal op het juiste moment te spelen, enz. Hij wil succes beleven. Dit wil echter niet zeggen dat andere doelgroepen zoals de pure recreant die de verschillende slagen onder de knie wil krijgen om te kunnen lukken om zo enig plezier te kunnen beleven tijdens het tennis spelen, niet aan bod komt. In een later stadium zal hij fijner willen leren tennissen om vervolgens een recreatieve speler te worden die af en toe eens aan competitie deelneemt. Je kan hem een recreatieve competitiespeler noemen. De privétrainer kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de drie bovenvermelde doelgroepen, maar ik wil het vooral hebben over privétrainingen voor de competitiespeler die een heel tennisprogramma volgt met alles erop en eraan. 3. GAME BASED APPROACH EN DE PLAATS VAN PRIVÉTRAININGEN HIERIN Sinds een jaar of 20 heeft de traditionele manier van les geven stilaan plaatsgemaakt voor een andere efficiëntere manier van lesgeven: de Game Based Approach (GBA). GBA is een spel- en doelgerichte begeleidingsaanpak waarbij de speler centraal staat en waarbij de speler bijleert door het spelen van het spel en/of wedstrijdgerichte trainingssituaties die aangepast zijn aan het ontwikkelingsniveau van de speler. (Tennis Europe, 2009) Bij de GBA start men met tactiek om pas daarna de technische vaardigheden aan te leren die nodig zijn om de tactiek uit te voeren. In de GBA moet alles wat de trainer aanleert, geïntegreerd worden in oefeningen, in het spel. Daarvoor moet je de aard van het spel kennen. De trainer moet dan spelers in situaties brengen/situaties creëren die in wedstrijden voorkomen waarbij ze mentale vaardigheden zoals problem solving en decision making leren ontwikkelen. In de traditionele manier van lesgeven daarentegen legt men eerst de nadruk op het uitvoeren/aanleren van de slagen, pas daarna wordt de tactiek toegevoegd. Coach+ / Augustus / 5

2 Schematisch wordt GBA dan vaak als volgt voorgesteld in drie stadia: 1. Tactiek wordt uitgelegd en in een open situatie gespeeld/geoefend/geprobeerd 2. Gesloten drills om slagen technische aan te leren: slagen aanleren 3. Aangeleerde technische vaardigheden worden opnieuw geïntegreerd in een situaties Schema 1: Verschillende stadia binnen de GBA De plaats van privétrainingen situeert zich in stadium 2. Hoe men dit stadium moet invullen komt later aan bod. Volgend schema schept wat extra klaarheid in de juiste plaats van privétrainingen binnen de GBA. Kenmerken GBA GBA-training Privétrainingen binnen de GBA Doelgerichte begeleidingsaanpak Speler staat centraal Wedstrijdgerichte trainingssituatie Niet altijd Aangepast aan het ontwikkelingsniveau van de speler Schema 2: Vergelijking GBA-training en pure privé-training Afgaande van schema 2 zou men kunnen afleiden dat privétrainingen geen plaats hebben binnen de GBA. Dit is echter schijn, schema 1 maakt duidelijk dat de minder wedstrijdgerichte trainingssituaties binnen privétrainingen het doel hebben om tijdens de GBA gerichte groepstrainingen de tactische opdrachten beter te kunnen uitvoeren. Sommige slagen moeten technisch ingeslepen worden om tactische patronen te kunnen spelen. Andere kenmerken of voordelen van de GBA worden hieronder opgesomd en afgewogen tegen de privétrainingen waarin slagen technisch ingeslepen worden. (nadat de tactiek voorgesteld werd aan de speler) Kenmerken/voordelen GBA GBA Privétrainingen binnen de GBA Zo veel mogelijk bal contacten Brengt plezier ( fun ) mee Ja, maar vaak een ander soort plezier NB: invulling van plezier is iets individueels Creatieve oefeningen Niet altijd Steeds in beweging Niet altijd Sommige vaardigheden worden geïsoleerd geoefend (gesloten oefeningen) Ja, ook dit behoort tot de GBA Zeer zeker Sterktes worden geoefend Zeer frequent Zwakheden worden weggewerkt Zeer frequent Spelers ontdekken zelf wat nodig is om te winnen Niet noodzakelijk Technische vaardigheden worden geoefend Zeer zeker Schema 3: Kenmerken en voordelen van de GBA afgetoetst aan pure privétrainingen Coach+ / Augustus / 5

3 Wanneer je schema 3 bekijkt moet het duidelijk worden dat privétrainingen een complementaire én supplementaire rol vervullen binnen de GBA. Wanneer men slechts puur GBA-georiënteerde groepstrainingen organiseert, vullen privétrainingen de hiaten op binnen de GBA. Binnen de GBA stelt men dat de tactiek van het tennisspel de techniek van het tennisspel dicteert. Tegelijkertijd geldt echter evenzeer het omgekeerde voor de tennissport: het niveau van de technische vaardigheden bepaalt de tactische mogelijkheden. Het lijkt me verder niet verkeerd om hier ook te vermelden dat fysieke en mentale vaardigheden tactische en technische vaardigheden kunnen beperken of verbeteren. En zo belanden we bij wat coaching in de 21 ste moet zijn: een holistische aanpak waarbij fysieke en mentale vaardigheden aanbod moeten komen en waarbij technische en tactische vaardigheden via de GBA geoefend worden. Men kan het zich niet permitteren één onderdeel links te laten liggen. 4. ERICSSON: DELIBERATE PRACTICE EN DE UUR-REGEL OF TEN YEAR RULE 4.1. Deliberate Practice. Je moet als trainer overtuigd zijn van de uur-regel van Ericsson. Je moet daarnaast de groeimindset hebben: geloven dat je door iets te oefenen echt beter kan worden. Om iets perfect onder de knie te krijgen heb je training nodig, veel training en goede training. Het volstaat niet om gewoon uur op de baan te staan om je persoonlijke top te bereiken. Dit wil ik duidelijk maken met een vraag: wie zal het best opslaan na 100 uur training? Speler 1 die ongeconcentreerd om de minuut eens een bal opslaat zonder ergens op te letten of speler 2 die geconcentreerd opslaat, met de rituelen erbij en om de 20 seconden een bal naar de andere kant van het net jaagt én met een coach naast het terrein die de juiste feedback geeft zodat de speler bezig is met zijn aandachtspunten? Geen moeilijke vraag, denk ik. Ik zal kort uitleggen wat de uur-regel betekent voor een tennisser en hoe de lessen (deliberate practice) ingevuld dienen te worden. Dr. Anders Ericsson is een professor die onderzoek deed naar talent en oefening. Hij kwam tot de conclusie dat niet alleen de hoeveelheid oefening van belang was, maar ook de kwaliteit van die oefening. Je hebt dus veel ( uur) goede training nodig om zeer goed in iets te worden. Wat is goede training? Naar aanleiding van onderzoek kwam Ericsson tot de theorie Deliberate Practice, vrij vertaald betekent dit 'doelbewuste oefening'. Hij beschreef waar een goede training aan moet voldoen, wil je uiteindelijk uitgroeien tot een zeer goede speler. Kwantiteit, kwaliteit en talent. Een pleidooi voor kwaliteit binnen elke training Naast kwantiteit ( uur) telt dus ook de kwaliteit van die oefening mee. Aan welke criteria moet goede oefening voldoen? Deliberate practice moet voldoen aan een paar criteria: Ten eerste moet het duidelijk en concreet zijn wat er geleerd moet worden. Uit de GBA hebben we afgeleid dat hetgeen we willen aanleren initieel tactisch van aard is. Pas daarna worden technische vaardigheden aangeleerd. Daarnaast moeten de trainings- of oefentaken aansluiten bij het niveau. Dit betekent dat het niet te makkelijk mag zijn, maar zeker ook niet te moeilijk. De lerende zou daardoor verveeld of gefrustreerd raken. Dit mag je als trainer zeker niet uit het oog verliezen. Ook moeten de oefeningen herhaald worden bij deliberate practice. Dit lijkt vanzelfsprekend, toch wordt er hier vaak tegen gezondigd. Er wordt vaak beweerd dat je binnen een training een slag die je wil aanleren, minstens 60 maal moet herhalen om progressie te boeken, en dit liefst meerdere malen per week. Met deze regel in het achterhoofd mag het je niet verwonderen dat veel spelers de opslag niet onder de knie krijgen. Hierbij wil ik toevoegen dat vaardigheden best in zo veel mogelijk verschillende soorten oefeningen kunnen geoefend worden: van gesloten oefeningen tot open oefeningen.(binnen het kader van de GBA) Verder is het belangrijk dat er fouten gemaakt mogen worden, die gecorrigeerd kunnen worden, zowel goede als slechte fouten. Coach+ / Augustus / 5

4 Er moet goede feedback (visuele, verbale en tactiele feedback) gegeven worden. Goede feedback leidt tot inzicht wat goed en slecht is/was. In het ideale geval is de feedbackgever dan ook een ervaren coach die uit ervaring weet hoe fouten opgelost moeten worden. Bij deliberate practice is er dus een voortdurende confrontatie met de eigen beperkingen. De (GBA) oefeningen zorgen daarbij voor uitdaging en reflectie zorgt voor ontwikkeling. De speler moet volledig gefocust zijn op zijn taken/aandachtspunten Hoe wordt Deliberate Practice(DP) ingevuld in de trainingen? Een overzicht: Criteria van Deliberate Practice Concreet: concrete doelen en concrete omschrijving van wat moet aangeleerd worden Uitdagende oefeningen aangepast aan het niveau GBA (100 % zuivere GBA zonder privétraingen) Privétrainingen binnen de GBA makkelijker dan bij groepstrainingen want er is geen sprake van heterogene groepen Voldoende herhaling (60 reps) Soms een probleem Fouten mogen gemaakt worden Goede feedback tijdens oefeningen Soms onvoldoende Focus op taken Soms onvoldoende Altijd, anders grijpt de trainer in Schema 4: Criteria van Deliberate Practice Schema 4 legt toch een paar valkuilen van GB-groepstrainingen bloot. De juiste GBA-oefeningen en een alerte en energieke coach kunnen dit slechts gedeeltelijk oplossen. Een goede GBA-privétraining echter voldoet aan alle bovenvermelde criteria, in het andere geval is het gewoon geen goede privétraining. We moeten dus tot het besef komen dat privétrainingen een zeer belangrijke rol innemen in de GBA en eigenlijk onontbeerlijk zijn Ten year rule. Ericsson is ervan overtuigd dat men tot uitmuntendheid komt door 10 jaar te oefenen. Belangrijk in deze regel is dat het niveau dat iemand heeft behaald verklaard kan worden door het aantal oefenuren. Op verschillende domeinen werd bewezen dat de toppresteerders minimaal uur geoefend hadden. Over 10 jaar is dat ongeveer 2,7 uur per dag! Dat lijkt misschien weinig, maar hou het maar eens 10 jaar vol, zonder doorzettingsvermogen lijkt me dit onmogelijk. Toch wil ik net hier een pleidooi houden voor kwaliteit binnen de trainingen want hoeveel procent van onze spelers geraakt er aan uur training? Soms tracht men dat tijdsgebrek waarmee we als trainer allemaal mee kampen, toch op te lossen door zo veel mogelijk training aan te bieden. Ik vind echter dat je beter een uurtje minder kan trainen op een goede manier (deliberate practice) dan gewoon veel uren training af te werken zonder kwaliteit. Idealiter is natuurlijk veel training af te werken met goede kwaliteit. Omgekeerd kan men stellen dat een speler die uur training afwerkt met onvoldoende inzet en de verkeerde mindset nooit de top zal bereiken, zelfs niet zelfs zijn persoonlijke top. Inzet, doorzettingsvermogen, de juiste attitude, kunnen niet genoeg benadrukt worden. 5. KENMERKEN VAN HET TENNISSPEL Om de GBA en Deliberate Practice goed toe te passen is het zeer belangrijk door te hebben wat de belangrijkste kenmerken zijn van de sport die je aanleert. Zo worden tennis, speerwerpen en schaken bijvoorbeeld alle drie sport genoemd. Speerwerpen is een fysieke/motorieke aangelegenheid (zo ver mogelijk werpen). Tactiek is niet belangrijk. Tijdens wedstrijden echter heeft men wel enkele mentale vaardigheden nodig, bijvoorbeeld stressmanagement. Wanneer je te gespannen bent, lijkt het me onmogelijk om ver te werpen. Schaken is dan weer eerder cognitief van aard, hoe je de schaakstukken verplaatst doet er niet toe, wel waar je ze plaatst. Coach+ / Augustus / 5

5 Tennis zit ergens tussen de twee in: je moet geweldige slagen uit je racket kunnen toveren (techniek en conditie) om tactisch sterk ( slim ) te spelen om je tegenstrever te verslaan. Perceptie, decision making, problem solving, creativiteit, allemaal cognitieve vaardigheden, die eigen zijn aan het tennisspel. Wat betekent dit nu voor de invulling van je trainingen? Wanneer je juist traint binnen de GBA en DP, worden de cognitieve vaardigheden op de juiste manier ontwikkeld. De motorieke vaardigheden blijven echter soms een beetje in de kou staan. Ook mogen we niet vergeten dat tennis een technisch moeilijke sport is waarbij de slagen niet vanzelf komen uit de lucht gevallen. Men moet ze echt op de juiste manier aanleren. Opnieuw bieden privétrainingen hier de oplossing. Wegens het bekende tijdsgebrek, kunnen gesloten drills tijdens privétrainingen wonderen doen om een slag voldoende te herhalen. Kistoefeningen zijn hier dus NIET uit den boze! Wanneer bepaalde slagen beperkende factoren worden, moeten ze geoefend, herhaald worden. Bij kistoefeningen bestaat het plezier ( fun ) uit iets onder de knie te krijgen. Verder kan je kistoefeningen zelfs op een creatieve manier invullen waarbij plaats is voor variatie. Onderstaand schema geeft een overzicht van de verschillende soorten tennislessen binnen de GBA. Je kan mooi afleiden wat de plaats en het belang is van privétrainingen binnen het geheel. Vereenvoudigd overzicht van de verschillende soorten GB-tennislessen: Groepslessen: Meerdere terreinen/trainer 4 spelers/trainer 3 spelers/trainer 2 spelers/trainer Sparring FUN Privétraining (om iets leren) GB () INTENSIEF () () TACTISCH TECHNISCH Schema 6: De verschillende soorten tennislessen 6. BESLUIT Met de kennis over de GBA, DP, de uur regel en de aard van de tennissport kan ik pas nu enkele uitgangspunten voor de juiste invulling van privétrainingen formuleren: Uitgangspunt 1: Herhaling is de beste leerschool: om iets tactisch en technisch onder de knie te krijgen, moet je dat wat je wil leren, vaak herhalen/oefenen. Uitgangspunten 2: Wanneer men puur GBA traint zonder privétrainingen, worden sommige slagen (bijvoorbeeld de smash) binnen een bepaalde tijdspanne niet genoeg herhaald om het gewenste succes te boeken. Uitgangspunt 3: Rekening houdend met 1 en 2 moet er een oplossing gezocht worden om alle slagen voldoende te beheersen. De oplossing ligt in privétrainingen waarin men alle slagen kan inslijpen door voor voldoende herhalingsmomenten te zorgen, lees, door af en toe een kistoefening in te lassen/een gesloten oefening te spelen. Uitgangspunt 4: Er moet niet alleen veel (kwantiteit: uur regel en voldoende herhalingen) maar ook goed (kwaliteit: GBA) getraind worden: dit kan door de juiste oefeningen aan te bieden aan de spelers waarbij de spelers de juiste feedback (visuele, verbale en tactiele feedback) krijgt. Een ervaren coach die de tactische en technische fundamentals op zijn duimpje kent, moet daarvoor zorgen. Het moet nu wel duidelijk zijn dat privétrainingen een zeer belangrijke plaats bekleden binnen de GBA. Wanneer we bij de GBA-groepslessen en privétrainingen nog competitie (het spelen van wedstrijden) toevoegen komt men tot een ideale ontwikkelingslijn. Coach+ / Augustus / 5