Bachelor Thesis Fiscale Economie

Transcriptie

1 Bachelor Thesis Fiscale Economie Heeft een belastingplichtige recht op aftrek van de voorbelasting die hij heeft voldaan over de verwerving van investeringsgoederen die bestemd zijn voor gratis gebruik door het publiek, maar kunnen worden beschouw als middel om bezoekers aan te trekken naar een plaats waar economische activiteiten verricht worden? W.J.P. van Lier Studierichting: Fiscale Economie ANR: b. Prestaties om niet en prestaties tegen vergoeding Begeleiding: Dr. A.H. Bomer Prof. Dr. G.J. van Norden 1

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding.. 5 Hoofdstuk 2: De Wet OB en de Btw-richtlijn. 6 Paragraaf 2.1: Inleiding 6 Paragraaf 2.2: Hoe is het stelsel van de huidige omzetbelasting ontstaan?... 6 Paragraaf 2.3: De belastingplichtige 7 Paragraaf 2.4: Object van heffing 8 Paragraaf 2.4.1: Levering van goederen 9 Paragraaf 2.4.2: Diensten.. 9 Paragraaf 2.5: Vrijstellingen 9 Paragraaf 2.6: Aftrek van voorbelasting.. 10 Hoofdstuk 3: (Niet-) economische activiteiten Paragraaf 3.1: Inleiding 10 Paragraaf 3.2: Definitie 11 Paragraaf 3.3: Economische activiteiten. 11 Hoofdstuk 4: Europese jurisprudentie in zake aftrek van voorbelasting bij niet-economische activiteiten 13 Paragraaf 4.1: Inleiding 13 Paragraaf 4.2: Vrijgestelde handeling. 13 Paragraaf 4.3: Samenhang 14 Paragraaf 4.4: Economische én niet-economische activiteiten Hoofdstuk 5: Nederlandse jurisprudentie in zake aftrek van voorbelasting bij niet-economische activiteiten 16 Paragraaf 5.1: Inleiding 16 Paragraaf 5.2: Prestaties om niet.. 17 Paragraaf 5.3: Het economisch verkeer 17 Paragraaf 5.4: Economische belangen..18 Paragraaf 5.5: Afhankelijkheid tussen economische en niet-economische activiteiten.. 19 Paragraaf 5.6: Meeliften met het ondernemerschap.. 20 Hoofdstuk 6: Sveda UAB.. 21 Paragraaf 6.1: Inleiding 21 Paragraaf 6.2: Aanleiding van prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU. 21 Paragraaf 6.3: Prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU

3 Paragraaf 6.4: Antwoord op de prejudiciële vragen 23 Hoofdstuk 7: Conclusie Literatuurlijst: Jurisprudentieregister:. 25 3

4 Lijst van gebruikte afkortingen Btw HvJ EU HR Belasting over de toegevoegde waarde Hof van Justitie van de Europese Unie Hoge Raad Wet OB Wet op de Omzetbelasting 1968 Btw-richtlijn o.a. r.o. Richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het gemeenschappelijk stelsel van belasting over de toegevoegde waarde onder andere rechtsoverweging 4

5 Hoofdstuk 1 Inleiding In deze thesis staat het onderzoek naar het recht op aftrek van voorbelasting indien een ondernemer zowel prestaties tegen vergoeding als prestaties om niet verricht. De aftrek van voorbelasting is een belangrijk onderdeel van de omzetbelasting. Van Hilten en Van Kesteren noemen de aftrek van voorbelasting het meest essentiële kenmerk van de omzetbelasting zoals wij die in Nederland kennen. 1 Door het belastingsysteem met aftrek van voorbelasting wordt bereikt dat elke ondernemer alleen belasting betaalt over de door hem toegevoegde waarde. Uiteindelijk zal diegene die geen recht op aftrek van voorbelasting heeft de belasting betalen. Vaak is dat de consument. Indien een ondernemer economische activiteiten verricht waar btw op drukt, kan hij deze btw over het algemeen weer terugvragen. In beginsel is het zo dat wanneer een ondernemer niet-economische activiteiten verricht, de ondernemer ook geen recht op aftrek van voorbelasting heeft. Niet-economische activiteiten vallen immers buiten de werking van de omzetbelasting. Echter zijn er op deze regels een aantal uitzonderingen. Daarom ga ik in deze thesis onderzoeken welke uitzonderingen dat zijn en wanneer er dan sprake is van het recht op aftrek van voorbelasting indien een ondernemer volledig of gedeeltelijk niet-economische activiteiten verricht. Daarnaast probeer ik aan de hand van de Nederlandse en Europese jurisprudentie een antwoord te formuleren met betrekking tot prejudiciële vragen die door een Litouwse rechter zijn gesteld aan het Hof van Justitie EU. 2 Naar aanleiding van die prejudiciële vragen aan het HvJ EU ben ik tot de volgende probleemstelling gekomen: Heeft een belastingplichtige recht op aftrek van de voorbelasting die hij heeft voldaan over de verwerving van investeringsgoederen die bestemd zijn voor gratis gebruik door het publiek, maar kunnen worden beschouw als middel om bezoekers aan te trekken naar een plaats waar economische activiteiten verricht worden? Om tot een antwoord te komen op deze probleemstelling behandel ik in hoofdstuk 2 de inhoud van de Wet op de omzetbelasting 1968 en de Btw-richtlijn. Hierin zal ik een aantal artikelen uitleggen die in het vervolg van deze thesis van belang zijn. Daarna zet ik in hoofdstuk 3 de begrippen economische activiteiten en niet-economische activiteiten uiteen. Aangezien in deze thesis onderzocht wordt of en wanneer er sprake is van recht op aftrek van voorbelasting bij niet-economische activiteiten leg ik in dit hoofdstuk uit wat dat begrip inhoud. In hoofdstuk 4 zal ik de Europese jurisprudentie bespreken die betrekking hebben op het 1 Van Hilten en Van Kesteren, Omzetbelasting, 11 de druk, blz Hierna HvJ EU 5

6 recht van aftrek van voorbelasting wanneer een onderneming niet-economische prestaties verricht. Hierop volgend zal ik in hoofdstuk 5 de rechtspraak in Nederland bespreken. In hoofdstuk 6 zal de Sveda-zaak centraal staan. Ik bespreek de zaak en zal na de uiteenzetting van de jurisprudentie een antwoord proberen te geven op de prejudiciële vragen die gesteld zijn. Hierin betrek ik de Nederlandse jurisprudentie. Ten slotte zal ik in hoofdstuk 7 een conclusie trekken over de vraag wanneer er sprake is van recht op aftrek van voorbelasting wanneer een ondernemer niet-economische activiteiten verricht. Hoofdstuk 2: De Wet OB en de Btw-richtlijn 2.1 Inleiding De omzetbelasting of BTW is een belasting op het verbruik van goederen en diensten. De belasting wordt geheven over de toegevoegde waarde van de ondernemer, met als doel de consumptie van de levering of dienst te belasten. De btw-heffing is een indirecte belasting, de fiscus heft niet rechtstreeks van de eindverbruiker, maar van de ondernemers die goederen leveren en diensten verrichten. Er wordt niet alleen geheven bij ondernemers die leveringen of diensten verrichten aan consumenten, maar aan alle ondernemers van een distributieketen. De btw treft zodoende iedere levering of dienst. Een ondernemer heeft in beginsel ook recht op aftrek van voorbelasting, zodat de belastingdruk niet verhoogd wordt naarmate de lengte van de distributieketen langer wordt. Zoals in artikel 15 lid 1 Wet OB 1968 beschreven staat: een en ander voor zover de goederen en de diensten door de ondernemer worden gebruikt voor belaste handelingen. Er moet sprake zijn van een belaste handeling. De ondernemer kan dan de aan hem door een andere ondernemer in rekening gebrachte btw in aftrek brengen. Het verschil tussen de door de ondernemer verschuldigde en de bij hem aftrekbare btw dient te worden afgedragen aan de Belastingdienst. Hierdoor is de feitelijke afdracht van de btw verdeeld over alle schakels in de distributieketen. Uiteindelijk wordt het totale btw-bedrag volledig door de eindgebruiker betaald. Zij hebben geen recht op aftrek. 2.2 Hoe is het stelsel van de huidige omzetbelasting ontstaan? Bij de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap(hierna EEG, voorloper van de EU) in 1957 kende iedere lidstaat een eigen belastingstelsel met betrekking tot de omzetbelasting. Een van de doelen van de oprichting was harmonisatie op het gebied van de economie. Een gemeenschappelijke markt zou een oplossing zijn voor de belemmeringen die verschillende belastingstelsels met zich meebrachten. De lidstaten van de EEG kenden onderling geen douaneheffingen meer, maar de verschillende omzetbelastingsystemen zorgden voor omslachtige en ingewikkelde procedures bij de leveringen van goederen. Daarnaast leverden de huidige belastingstelsels belasting over belasting op. Om dat recht te corrigeren waren teruggaafprocedures nodig die veel tijd en moeite in beslag namen. Hierdoor voelde de 6

7 Europese commissie zich gedwongen om een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden om de verschillende belastingstelsels te harmoniseren 3. Uit de rapporten van het onderzoek kwam naar voren dat een gemeenschappelijk btw-stelsel met aftrek van voorbelasting het meest voldeed aan de eisen. Hier werd dan ook voor gekozen. Uiteindelijk is er door de Raad, de Eerste en Tweede richtlijn vastgesteld als gevolg van ingediende richtlijnen door de Europese Commissie. De Eerste richtlijn verplicht de lidstaten een belasting over de toegevoegde waarde in te voeren. De Tweede richtlijn geeft nadere bepalingen met betrekking tot de structuur en de wijze van toepassing van een gemeenschappelijk stelsel van belasting over de toegevoegde waarde 4. In Nederland werd het ingediende en enkele keren gewijzigde wetsvoorstel op 26 juni 1968 aangenomen. 5 Op 1 januari 1969 trad de nieuwe Wet op de omzetbelasting 1968 in werking. In de wet werd de aftrek van voorbelasting opgenomen in art 15. Enkele jaren na de invoering van de btw werden er al wijzigingen doorgevoerd. In juni 1973 diende de Commissie bij de Raad een nieuw voorstel in voor een Zesde richtlijn, welke op 17 mei 1977 is vastgesteld. Waar voorheen de aftrek van voorbelasting in art 11 van de Tweede richtlijn terug te vinden was, is deze verschoven naar art 17 van de Zesde richtlijn. Doordat er een aantal wijzigingen doorgevoerd zijn diende ook de Nederlandse wet te worden gewijzigd. De wetgever veranderde echter niet van uitgangspunt, waar dat in de richtlijn wel gebeurde. Vanaf 1 januari 2007 is de hoofdregel voor de aftrek van voorbelasting terug te vinden in artikel 168 van de Btw-richtlijn 6. Op diezelfde datum, 1 januari 2007, is de gewijzigde Wet op de omzetbelasting 1968 van kracht gegaan. De wijziging houdt in dat de wet nu overeenkomt met de Btw-richtlijn. 2.3 De belastingplichtige Alleen een belastingplichtige heeft recht op aftrek van voorbelasting. De belastingplichtige wordt in de wet op omzetbelasting ook wel aangeduid als de ondernemer. In het arrest van de Hoge Raad, BNB 1984/295 8 is bevestigd dat het begrip ondernemer dezelfde betekenis heeft als het begrip belastingplichtige dat de Btw-richtlijn gebruikt. Wie ondernemer is, is bij wet vastgesteld in Art 7 van de Wet op de omzetbelasting 1968: 3 S.T.M. Beelen, Aftrek van btw als (belaste) omzet ontbreekt, Kluwer, Deventer, 2010, blz S.T.M. Beelen, Aftrek van btw als (belaste) omzet ontbreekt, Kluwer, Deventer, 2010, blz (Kamerstuk 9324) 6 Btw-richtlijn 2006/112/EC 7 Hierna Wet OB 8 HR, 2 mei 1984, nr BNB 1984/295 7

8 Art Ondernemer is ieder die een bedrijf zelfstandig uitoefent. 2. Waar in deze wet wordt gesproken van bedrijf, wordt daaronder mede verstaan: a. beroep; b. exploitatie van een vermogensbestanddeel om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen. Om als belastingplichtige voor de BTW te worden aangemerkt moet je aan drie eisen voldoen. Er moet sprake zijn van: een ieder, zelfstandigheid en het uitoefenen van een bedrijf. Iedereen kan voldoen aan het criterium ieder. Dit wil zeggen dat het niet van belang is in welke hoedanigheid iemand optreed. Er kan sprake zijn van een natuurlijk persoon, een rechtspersoon of een maatschap etc. Zij kunnen allemaal belastingplichtige voor de BTW zijn. Samenwerkingsvormen dienen zich naar buiten toe in het maatschappelijk verkeer als een eenheid te presenteren. Een tweede eis die door de Btw-richtlijn en de wet wordt gesteld aan het ondernemerschap is de eis van zelfstandigheid (dit komt voort uit artikel 10 Btw-richtlijn, artikel 7 Wet OB). Hierdoor worden loontrekkenden uitgesloten, zij zijn immers in loondienst, dat loodrecht tegenover het begrip zelfstandig staat. Een ondernemer is volgens de wet ieder die zelfstand een bedrijf uitoefent. Een bedrijf is een organisatie van kapitaal en arbeid, welke erop gericht is om in een duurzaam streven door deelneming aan het maatschappelijk verkeer, maatschappelijke behoeften te bevredigen. 9 Volgens de Btw-richtlijn is een ondernemer (in de Btw-richtlijn gebruikt men de term belastingplichtige ) eenieder die, op ongeacht welke plaats, zelfstandig een economische activiteit verricht, ongeacht het oogmerk of het resultaat van die activiteit. 10 Deze beschrijving impliceert dat het maken of beogen van winst in het kader van de btw-heffing niet van belang is. Het verrichten van activiteiten zonder vergoeding of tegen een symbolisch bedrag kan gevolgen hebben voor het ondernemerschap. Daar ga ik in het volgende hoofdstuk dieper op in. 2.4 Object van heffing Als er sprake is van een ondernemer in de zin van artikel 7 Wet OB 1968 dan verricht die ondernemer leveringen van goederen of diensten. In deze paragraaf leg ik uit wat leveringen van goederen en diensten inhouden. 9 Braun, Cursus Belastingrecht OB D.a. 10 Artikel 9 lid 1 Btw-richtlijn 8

9 Het object van heffing in de BTW staat beschreven in artikel 2 van de Btw-richtlijn(artikel 1 Wet OB). Deze artikelen noemen twee belastbare feiten: leveringen van goederen en diensten. In artikel 14 van de Btw-richtlijn (artikel 3 Wet OB) staat beschreven wat de levering van goederen inhoudt. Wat diensten inhouden wordt uitgewerkt in artikel 24 Btw-richtlijn (artikel 4 Wet OB) Levering van goederen De meeste leveringen van goederen houden de overdracht of overgang van de macht om als eigenaar over een goed te beschikken in. Een levering van een goed dient te geschieden onder bezwarende titel. Dit staat niet in artikel 3 Wet OB beschreven maar wel in artikel 1 onderdeel a. Voor een levering onder bezwarende titel gelden de normale vereisten van het Burgerlijk Wetboek. Er moet sprake zijn van een overeenkomst waarbij beide partijen iets moeten presteren, bijv. koop. Overige leveringen van goederen staan opgesomd in artikel 14 t/m 19 Btw-richtlijn (artikel 3 Wet OB) Diensten Volgens de Btw-richtlijn kan als dienst worden beschouwd iedere handeling die geen levering van goederen is. Het HvJ EU heeft in het Tolsma-arrest bepaald dat een dienst belastbaar is wanneer tussen de verrichter en de ontvanger van de dienst een rechtsbetrekking plaats heeft gevonden. Er dient over en weer prestaties te worden uitgewisseld, waarbij de door de dienstverrichter ontvangen vergoeding de tegenwaarde vormt voor de aan de ontvanger verleende dienst Vrijstellingen In de voorgaande paragraaf staat kort beschreven wat we kunnen verstaan onder belastbare feiten. Echter is niet over ieder belastbaar feit omzetbelasting verschuldigd. Er zijn namelijk een aantal vrijstellingen. Indien er sprake is van een vrijstelling heeft de ondernemer op basis van artikel 168 Btw-richtlijn (artikel 15 lid 1 Wet OB) geen recht op aftrek van voorbelasting. Daar staat dat de aftrek van voorbelasting slechts aftrekbaar is voor zover de goederen en diensten waarvan die btw in rekening is gebracht worden gebruikt voor belastbare handeling. Een belastbare handeling kan belast zijn, maar kan ook vrijgesteld zijn. In de Btw-richtlijn zijn deze vrijstelling terug te vinden onder Titel IX (artikel 11 Wet OB). 11 HvJ EG 3 maart 1994, nr. C-16/93 (Tolsma) 9

10 2.6 Aftrek van voorbelasting Zoals ik eerder al vermeld heb, is er ten tijde van de oprichting van de eerste voorganger van de EU een verlangen ontstaan naar een harmonieuze omzetbelasting binnen de lidstaten. Na onderzoek ontstond er een belasting op toegevoegde waarde met een recht op aftrek van voorbelasting. Aftrek van voorbelasting is een belangrijk onderdeel van de omzetbelasting. Door de aftrek van voorbelasting wordt bereikt dat iedere ondernemer ook daadwerkelijk de belasting afdraagt over de door hem toegevoegde waarde. De aftrek van voorbelasting staat beschreven in artikel 167 en 168 van de Btw-richtlijn (artikel 2 en artikel 15 Wet OB). Daarnaast zijn artikel 10 t/m 14a Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 van toepassing. Voor zowel de Btw-richtlijn als de Wet OB is het van belang dat de ondernemer belastbare handelingen verricht. Alleen dan heeft een ondernemer recht op aftrek van voorbelasting Hoofdstuk 3: (Niet-) economische activiteiten 3.1 Inleiding Op 6 oktober 1982 deed de Hoge Raad uitspraak in een zaak die ook wel bekend staat als het Hong Kong Trade Center-arrest 12. Belanghebbende verrichte prestaties zonder dat hij daar een vergoeding voor vroeg, hij werd gefinancierd vanuit een ander land. De belanghebbende ontving geen geld en droeg uiteraard dan ook geen omzetbelasting af. Hij veronderstelde echter dat hij wel recht had op aftrek van voorbelasting over de aan hem door andere ondernemers in rekening gebrachte omzetbelasting. Belanghebbende stelde dat hij ondernemer was en dus recht had op aftrek. De fiscus daarentegen oordeelde dat hij geen ondernemer was, er vond namelijk geen economische activiteit plaats. Belanghebbende ging er echter vanuit dat aan het ondernemerschap niet de eis van het presteren tegen vergoeding gesteld kan worden. De Hoge Raad had over deze kwestie prejudiciële vragen gesteld aan Hof Luxemburg. Het antwoord dat de Hoge Raad ontving luidde: hij die regelmatig, doch uitsluitend om niet diensten verricht jegens ondernemers, is geen belastingplichtige in de zin van de Tweede Richtlijn. De Hoge Raad volgde de uitspraak van Hof Luxemburg en oordeelde dat de belanghebbende niet als ondernemer voor de Nederlandse omzetbelasting kon worden aangemerkt als indien er geen sprake is van een economische activiteit. Om een duidelijk oordeel te kunnen vellen over de toerekening van aftrek van voorbelasting bij economische- en nieteconomische activiteiten leg ik in dit hoofdstuk eerst uit wanneer er sprake is van een economische activiteit. 12 HvJ EU 1 april 1982, C-89/81, (Hong Kong Trade Development Council), BNB 1982/311 10

11 3.2 Definitie In artikel 9 lid 1 Btw-richtlijn wordt een economische activiteit beschouwd als: alle werkzaamheden van een fabrikant, handelaar of dienstverrichter, met inbegrip van de winning van delfstoffen, de landbouw en de uitoefening van vrije of daarmede gelijkgestelde beroepen. Met de exploitatie van een lichamelijke of onlichamelijke zaak om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen in het bijzonder. Het verrichten van een incidentele economische activiteit is niet voldoende om gekwalificeerd te worden als belastingplichtige voor de btw. 3.3 Economische activiteiten Voordat een ondernemer prestaties verricht tegen een vergoeding, worden er vaak voorbereidingen getroffen. Bijvoorbeeld een onderzoek, inkoop van apparatuur of andere investeringen waarmee men aan de slag gaat. Op het moment van het onderzoek of ten tijde van de inkoop wordt er nog geen omzet gegenereerd. De enige belasting die hier dan van toepassing is, is de belasting die drukt op de gemaakte kosten. In de zaak Rompelman 13 oordeelde het HvJ dat wanneer je aan de hand van vastgestelde feiten aan kunt tonen dat je de intentie hebt om later belastbare handelingen te gaan verrichten, er een economische activiteit voor de btw plaatsvindt. Zodat je recht hebt op aftrek van voorbelasting en dus de btw teruggevraagd kan worden. Zelfs indien er naderhand geen belastbare handelingen plaats gaan vinden, door bijvoorbeeld negatieve uitkomsten van een onderzoek. De voorbereidende handelingen kunnen aangemerkt worden als economische activiteit indien de intentie tot belastbare handelingen aanwezig is. Dit blijkt uit de zaak INZO. 14 Dit komt overeen met artikel 9 van de Btw-richtlijn, aangezien daarin te lezen is dat alle werkzaamheden van een fabrikant, handelaar of dienstverrichter als economische activiteit kan worden aangemerkt. Waaronder de voorbereidende handelingen behoren, ongeacht het resultaat van die handelingen. Zoals we al eerder hebben gezien (Hong Kong Trade Center-arrest) dient er een vergoeding in rekening te worden gebracht om voor een economische activiteit te kunnen worden gekwalificeerd. Deze vergoeding moet een directe relatie hebben met de prestatie. Zo oordeelde het HvJ in de zaak Apple & Pear Development Council 15. De telers die aangesloten waren bij de organisatie droegen bij naarmate de hoeveelheid hectare grond die ze beplant hadden met appel- en/of perenbomen. Wanneer de Council diensten verrichten kwam dat ten goede aan iedereen binnen de sector, ongeacht de grootte van de bijdrage. 13 HvJ EU 14 februari 1985, nr. C-286/83, (Rompelman), BNB 1985/ HvJ EG 29 februari 1996, zaak C-110/94 (INZO); V-N 1996, p HvJ EU 8 maart 1988, nr. C-102/86, (Apple & Pear Developent Council), jur.1988 p

12 Telers die zich niet bij de Council aangesloten hadden, profiteerden namelijk ook. Het HvJ oordeelde dat er geen direct verband bestond tussen omvang van het voordeel dat de telers genoten en de geleverde bijdrage. In de zaak Kennemer Golf and Countryclub 16 oordeelde het HvJ anders. Leden dienden contributie te betalen ongeacht ze gebruik maakten van de faciliteiten. De contributies vormden een tegenprestatie van de door de vereniging verrichte diensten. Er bestaat in dat geval een rechtsbetrekking tussen de prestatieverrichter en de prestatieontvanger. De dienst die de Kennemer Golf and Countryclub was het beschikbaar stellen van het sportcomplex en de geboden faciliteiten. De leden betaalden daar jaarlijks contributie voor. Het HvJ oordeelde dus dat er hier sprake was van een economische activiteit. Het verschil met het Apple & Pear-arrest was de meetbaarheid. Bij de Kennemer Golf and Countryclub was er sprake van een individuele prestatie( het beschikbaar stellen van de faciliteiten) en een individuele tegenprestatie ( de contributie). Die benodigde directe relatie tussen de prestatie en de tegenprestatie ontbreekt indien er vrijwillige bijdragen worden gegeven en de prestatie niet bepaalbaar is, zoals het geval was in het Tolsmaarrest 17. Een orgeldraaier ontving vrijwillige bijdragen van omstanders. Er is in dat geval geen directe relatie tussen de vrijwillige bijdrage en de prestatie van de orgeldraaier. De bijdrage kan pas worden gezien als een vergoeding voor geleverde prestaties indien de bijdrage vooraf afgesproken is. Besluit een ondernemer zijn onderneming te staken, dan is hij tot de laatste ondernemingshandeling belastingplichtig voor de omzetbelasting 18. Indien een pand, welke deel uitmaakte van een gestaakte onderneming verhuurt wordt, is er nog altijd sprake van een economische activiteit. Ook al is de objectieve onderneming al een tijd daarvoor gestaakt. Illegale activiteiten vallen buiten de reikwijdte van de btw. Zo oordeelde het HvJ in de arresten Happy Family, Mol en Einberger II 19 Dit wil zeggen dat illegale activiteiten niet worden beschouwd als economische activiteiten. Het kan voorkomen dat een ondernemer naast economische activiteiten ook illegale activiteiten verricht, bijvoorbeeld een coffeeshop. Een coffeeshop verkoopt naast drugs meestal ook drank en etenswaren. Illegale activiteiten die vallen onder een volstrekt invoer- en handelsverbod binnen de Europese Gemeenschap, waarop zeer specifieke uitzonderingen bestaan (zoals medische en wetenschappelijke doeleinden), vallen buiten de reikwijdte van de btw. Daarnaast moeten die illegale activiteiten intrinsiek van aard en schadelijk voor de gezondheid, de openbare orde of een ander dringend algemeen belang zijn. Het HvJ oordeelde dat de handel van verdovende middelen voldoet aan deze criteria. 16 HvJ EU 21 maart 2002, C-174/00, (Kennemer Golf & Country Club), BNB 2003/30 17 HvJ EU 3 maart 1994, nr. C-16/93, (Tolsma), V-N 1994/1069,25 18 HvJ EU 3 maart 2005, nr. C-32/03, (Fini), V-N 2005/ HvJ EU 5 juli 1988, nr. C-289/86, (Happy Family), BNB 1988/303; HvJ EU 5 juli 1988, nr. C-269/86 (Mol), BNB 1988/303; HvJ EU 28 februari 1984, nr. C-294/82 (Einberger II) 12

13 Hoofdstuk 4: Europese jurisprudentie in zake aftrek van voorbelasting bij nieteconomische activiteiten 4.1 Inleiding Indien een ondernemer uitsluitend economische activiteiten verricht heeft hij recht op aftrek. Verricht een ondernemer uitsluitend niet-economische activiteiten, is er geen sprake van recht op aftrek. Het komt echter ook regelmatig voor dat ondernemers zowel economische als niet-economische activiteiten verrichten. Aan de hand van Nederlandse en Europese jurisprudentie ga ik deze kwestie onderzoeken en probeer ik tot een conclusie te komen of en wanneer er bij gratis verrichte prestaties toch recht op aftrek ontstaat. Aftrek van voorbelasting zal volgens de Btw-richtlijn alleen aan de orde zijn als er sprake is van (1) een belastingplichtige, die (2) aan hem door een andere belastingplichtige verricht leveringen en diensten (3) gebruikt voor belaste handelingen. 20 Zo volgt uit artikel 168 btw-richtlijn en na 1 januari 2007 ook uit artikel 15 lid 1 Wet OB (voorheen stond er in artikel 15 Wet OB dat ondernemers recht hadden op aftrek van voorbelasting indien leveringen en diensten in het kader van de onderneming verricht werden). Er dienen dus steeds drie vragen gesteld te worden. Is er belastingplicht? Zijn de prestaties aan de belastingplichtige verricht? Gebruikt de belastingplichtige de prestaties voor belaste handelingen. In deze thesis bespreek ik vooral de jurisprudentie die betrekking heeft op de belastingplicht in relatie tot het aftrekrecht in de gevallen waarin de aangeschafte goederen en diensten nog niet, of niet meer gebruikt worden voor belaste handelingen. Eerst ga ik de Europese jurisprudentie bespreken met betrekking tot ondernemingen die zowel economische activiteiten als niet-economische (al dan niet incidenteel) activiteiten verricht. 4.2 Vrijgestelde handeling De belanghebbende (BLP) in dit arrest 21 verrichte uitsluitend belaste prestaties. Op het moment dat het slecht ging met de onderneming verkocht BLP een deelneming in een andere onderneming. De opbrengst werd gebruikt om schulden af te lossen. In verband met de verkoop werden advies- en accountantskosten gemaakt. BLP vond dat het recht had op aftrek van btw die op die kosten drukte. De levering van aandelen is echter een vrijgestelde prestatie. Het HvJ EU besliste dat wanneer een belastingplichtige diensten verricht voor een andere belastingplichtige, die deze voor een vrijgestelde handeling gebruikt, deze geen recht heeft op aftrek van voorbelasting. 20 S.T.M. Beelen, Aftrek van btw als (belaste) omzet ontbreekt, Kluwer, Deventer HvJ EU 6 april 1995, nr. C-4/94, (BLP), FED 1995/495 13

14 4.3 Samenhang Midland Bank 22 verkocht een deelneming aan een Amerikaanse afnemer. Na de verkoop ontstond er een conflict met de afnemer. Hierdoor maakte Midland Bank advocaatkosten. De op de advocaatkosten drukkende btw wilde de onderneming in aftrek brengen. Het HvJ EU oordeelde: Zoals het Hof reeds heeft geoordeeld, regelt artikel 17, lid 5, van de Zesde richtlijn (artikel 173 Btwrichtlijn), tegen de achtergrond waarvan lid 2 van dat artikel moet worden uitgelegd, het recht op aftrek van voorbelasting die betrekking heeft op handelingen in een eerder stadium die door de belastingplichtige zowel worden gebruikt voor handelingen als bedoeld in de leden 2 en 3, als voor handelingen waarvoor geen recht op aftrek bestaat. De formulering gebruikt voor wijst erop, dat het in lid 2 bedoelde recht op aftrek een rechtstreekse en onmiddellijke samenhang vereist tussen de verworven goederen of diensten en de handelingen in een later stadium waarvoor recht op aftrek bestaat(...) 23 Midland Bank kon op de btw die drukte op de door haar gemaakte advocaatkosten de voor haar geldende pro rata toepassen. Alleen de btw die drukt op de kosten voor de aanschaf van goederen en diensten, die worden gebruikt voor uitgaande belaste handelingen en waarbij de kosten rechtstreeks een bestanddeel zijn van de prijs van die belaste handelingen zijn volledig aftrekbaar. Het Hvj EU was van mening dat de gemaakte advocaatkosten geen rechtstreeks verband hielden met de belaste handeling. Bovendien gaf het hof aan dat de kosten normalerwijze ontstaan voordat de belastingplichtige de belaste handeling verricht. Abbey National 24 verkocht onroerende zaken die zij volledig belast exploiteerde. De overdracht was een niet-economische activiteit voor de btw. Ze wilden de gemaakte kosten ten behoeve van de verkoop van het gedeelte van de onderneming waarop btw drukte volledig in aftrek nemen. Het HvJ EU oordeelde dat indien de kosten verband houden met een afgebakend belast gedeelte van de onderneming, deze kosten volledig in aftrek mogen worden gebracht. In het Midland-arrest dient er volgens het HvJ EU een rechtstreekse samenhang te zijn tussen de (algemene) kosten van goederen en diensten en de bedrijfsactiviteit. Het HvJ EU gebruikt in het Abbey National I-arrest andere woorden. Hier stelt het hof dat er rechtstreekse samenhang dient te zijn met de gehele economische activiteit van de onderneming. Abbey National mocht de btw volledig in aftrek nemen. Deze conclusie trek het hof ook in het Cibo-arrest HvJ EU 8 juni 2000, nr, C-98/98, (Midland Bank plc), BNB 2001/ HvJ EU 8 juni 2000, nr, C-98/98, (Midland Bank plc), BNB 2001/118 r.o HvJ 22 februari 2001, nr. C-408/98, (Abbey National), V-N 2001/ HvJ EU 27 september 2001, nr. C-16/00, (Cibo Participations), V-N 2001/

15 Cibo maakte kosten die betrekking hadden op de aankoop van een deelneming. Deze handeling valt echter buiten het toepassingsgebied van de btw. Deze kosten behoren volgens het hof tot de algemene kosten, die doorgevoerd worden in de prijs van de economische activiteit van de onderneming. Er is daarom een rechtstreeks en onmiddellijk verband tussen de kosten en de volledige bedrijfsactiviteit. 4.4 Economische én niet-economische activiteiten In de vorige drie arresten was er sprake van een onderneming die alleen economische activiteiten verrichte. Bij Securenta 26 bestonden de normale activiteiten uit zowel economische als niet-economische activiteiten. Securenta hield zich bezig met de aankoop, verkoop en het beheer van onroerende goederen, effecten, deelnemingen en beleggingen ongeacht van welke aard ze waren. Het kapitaal dat hiervoor nodig was verkregen ze door de uitgifte van aandelen en van atypische stille deelnemingen. De Duitse Belastingdienst weigerde de aftrek van de voorbelasting die betrekking had op gemaakte kosten voor de uitgifte van atypische stille deelnemingen. In eerste instantie stelde de rechter de Duitse Belastingdienst in het gelijk. Deze uitspraak werd vlak na de uitspraken in de arresten Midland en Abbey National I gedaan. Securenta ging in beroep. Een nieuwe uitspraak bleef voorlopig uit omdat het HvJ EU het Kretztechnik-arrest had gewezen. Hierin oordeelde het Hof dat indien de kosten van de in het kader van een aandelenuitgifte verworven diensten rechtstreeks en onmiddellijk samenhangen met de gehele bedrijfsactiviteit, de op deze kosten drukkende btw op basis van de voor de belastingplichtige geldende pro rata aftrekbaar is. 27 Op basis hiervan was het voor de hand liggend dat Securenta minstens een gedeeltelijk recht op aftrek van de btw zou hebben. De Duitse rechter stelde naar aanleiding van deze omstandigheden prejudiciële vragen, over hoe hij het recht op aftrek van voorbelasting moest toekennen. Het HvJ EU oordeelde: 27. Wat de kosten voor de uitgifte van aandelen of atypische stille deelnemingen betreft, kan het recht op aftrek van de betaalde voorbelasting over een dergelijke handeling slechts ontstaan wanneer de daarvoor gemaakte kosten zijn opgenomen in de prijs van de belaste handelingen in een later stadium waarvoor recht op aftrek bestaat. 28. In deze omstandigheden ontstaat slechts recht op aftrek van de betaalde voorbelasting over de kosten verbonden aan de uitgifte van aandelen en atypische stille deelnemingen wanneer het aldus verworven kapitaal bestemd is voor de economische activiteiten van de betrokkene HvJ EU 13 maart 2008, nr. C-437/06, (Securenta),V-N 2008/ HvJ EU 26 mei 2005, zaak C-465/03, (Kretztechnik), BNB 2005/ HvJ EU 13 maart 2008, nr. C-437/06, (Securenta),V-N 2008/14.20, r.o. 27 en 28 15

16 Het HvJ EU constateert vervolgens dat er geen rechtstreek en onmiddellijk verband bestaat tussen de door Securenta voor de uitgifte van aandelen en atypische stille deelnemingen ingekochte diensten en haar economische activiteiten. De kosten hadden ook betrekking op niet-economische activiteiten. Daarop bestaat geen recht op aftrek. Hieruit kan de conclusie getrokken worden dat wanneer een belastingplichtige zowel economische als niet-economische activiteiten verricht, hij de btw die drukt op kosten voor de uitgifte van aandelen en atypische stille deelnemingen slechts in aftrek kan brengen voor zover de kosten kunnen worden toegerekend aan de economische activiteiten. De beoordelingsbevoegdheid over hoe deze toerekening plaats dient te vinden, ligt volgens het hof bij de lidstaten. Zij moeten bij de uitoefening van deze bevoegdheid, rekening houden met het doel en de systematiek van de richtlijn. Daarnaast dienen zij een berekeningsmethode te bepalen die objectief weergeeft welk deel van de in een eerder stadium gedane kosten werkelijk toe te rekenen is aan de economische activiteit en welke aan de niet-economische activiteit. Het verschil tussen Securenta en Abbey National, Cibo en Kretztechnik is dat Securenta naast economische activiteiten ook niet-economische activiteiten verricht. Abbey National, Cibo en Kretztechnik verrichtten slechts incidenteel een niet-economische activiteit. De uitgifte van aandelen en atypische stille deelnemingen van Securenta hield zodoende verband met zowel de economische activiteiten als de nieteconomische activiteiten. HOOFDSTUK 5: Nederlandse jurisprudentie in zake aftrek van voorbelasting bij niet-economische activiteiten 5.1 Inleiding Uit Btw-richtlijn blijkt dat er slechts recht op aftrek van voorbelasting bestaat wanneer goederen en diensten worden gebruikt voor belasten handelingen. 29 Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat het HvJ EU aftrek toerekent voor handelingen met betrekking tot niet-economische activiteiten, indien er een rechtstreekse samenhang bestaat tussen de gemaakte kosten en de algehele economische activiteit van de onderneming. 30 De Hoge Raad kent ook aftrek van voorbelasting toe aan goederen en diensten die voor niet-economische activiteiten worden gebruikt. Mits deze niet-economische activiteiten plaatsvinden binnen het kader van de onderneming. Ten tijde van deze uitspraak was nog het oude artikel 15 Wet OB van kracht. Op 1 januari 29 Artikel 168 Btw-richtlijn. 30 HvJ EU 8 juni 2000, nr, C-98/98, (Midland Bank plc), BNB 2001/118, HvJ 22 februari 2001, nr. C-408/98, (Abbey National), V-N 2001/15.26, HvJ EU 27 september 2001, nr. C- 16/00, (Cibo Participations), V-N 2001/55.7 en HvJ EU 26 mei 2005, nr. C-465/03, (Kretztechnik), BNB 2005/

17 2007 is de Wet OB pas aangepast en in overeenstemming gebracht met de btw-richtlijn. Tot 1 januari 2007 was het volgens de Hoge Raad voldoende om de ingekochte goederen en diensten te gebruiken in het kader van de onderneming om voor aftrek van voorbelasting in aanmerking te komen, tenzij deze goederen gebruikt werden voor vrijgestelde handelingen. Tot de wetswijziging in 2007 was er dus een verschil tussen de Nederlandse Wet en de Btw-richtlijn. De Btw-richtlijn heeft het aftrekrecht gekoppeld aan het gebruik voor belaste prestaties. 31 Terwijl je in Nederland goederen en diensten kon inkopen die gebruikt werden voor prestaties die niet belast waren maar wel in het kader van de onderneming plaatsvonden. De Wet OB was dus in dit geval ruimer dan de Btw-richtlijn. Dit werd in de wetswijziging van 1 januari 2007 veranderd. In dit hoofdstuk zal ik bespreken hoe de Hoge Raad zich uitspreekt in de jurisprudentie met betrekking tot het recht op aftrek van voorbelasting bij belastingplichtigen die kosten maken voor een niet-economische activiteit. Ik richt me voornamelijk op prestaties die min of meer op zichzelf staan en waarvan het verband met de economische activiteiten minder duidelijk is. 5.2 Prestaties om niet Naar aanleiding van het Hong Kong-arrest 32 is er geen sprake van een economische activiteit als er prestaties om niet verricht worden. De Hoge Raad oordeelde dat er geen sprake was van prestaties in het economisch verkeer, omdat er geen sprake was van een vergoeding. De Hong Kong Trade Development Council kon niet als ondernemer worden aangemerkt en had geen recht op aftrek. Het is niet duidelijk aan welke voorwaarden voldaan moeten worden, om aan te kunnen nemen dat de prestaties om niet in het kader van de onderneming worden verricht. 33 De Hoge Raad besteedt echter vooral aandacht aan de vraag of er sprake is van een activiteiten in het economisch verkeer. 5.3 Het economisch verkeer De gemeente Amsterdam leverde veerdiensten over het IJ. Er was geen vergoeding voor nodig om gebruik te maken van deze veerdiensten. Het was gratis. De inspecteur vond dat de gemeente geen recht had op aftrek van voorbelasting, omdat er geen sprake was van een vergoeding. Dit leidde tot het Ij-veren II-arrest 34 Het Hof Amsterdam stelde de inspecteur in het gelijk. De Hoge Raad besliste echter anders. De gemeente vraagt geen vergoeding voor de veerdiensten, maar deze veerdiensten zijn niet de enige diensten die de gemeente verricht. De veerdiensten zijn onderdeel van het Gemeentevervoerbedrijf waar ook de, bus, metro 31 S.T.M. Beelen, Aftrek van Btw als (belaste) omzet ontbreekt, blz HvJ EU 1 april 1982, C-89/81, (Hong Kong Trade Development Council), BNB 1982/ S.T.M. Beelen, Aftrek van BTW als (belaste) omzet ontbreekt, blz HR 1 april 1987, nr (IJ-veren II), BNB 1987/189 17

18 en tram deel van uitmaken. De gemeente verricht dus ook prestaties tegen vergoeding en treedt daarom dus op in het economisch verkeer. De veerdiensten worden in het kader van de onderneming verricht. Het toenmalige artikel 15 Wet OB stelde nog de eis dat er sprake moet zijn van handeling die zijn verricht in het kader van de onderneming. De Hoge Raad komt tot de conclusie dat er sprake moet zijn van een handeling in het economisch verkeer en deze handeling verricht wordt binnen het kader van de onderneming. De gemeente Amsterdam verricht met alleen betrekking tot de veerdiensten geen prestatie in het economisch verkeer. Echter zijn de veerdiensten onderdeel van een grotere exploitatie, namelijk vervoersdiensten in het algemeen. Niet-economische activiteiten vinden in het economisch verkeer plaats indien een activiteit gericht is op anderen dan degenen die tot de eigen kring behoren Economische belangen In het Brits Toeristenbureau-arrest 36 introduceert de Hoge Raad het begrip ter wille van daarmee gemoeide economische belangen. Is er sprake van een economisch belang, dan nemen prestaties om niet toch deel aan het economisch verkeer. Het Brits Toeristenbureau levert drukwerken tegen vergoeding, maar het grootste deel van de activiteiten bestaat uit het geven van gratis toeristische informatie en het organiseren van gratis evenementen. Het Brits Toeristenbureau heeft voor al haar activiteiten recht op aftrek. Beelen gaat er vanuit dat de Hoge Raad bij het Ij-veren II-arrest ook het begrip economische belangen mee heeft gewogen. Omdat de gemeente voor een goed functionerend openbaar vervoer dient te zorgen met het oog op het algemeen economisch belang. Het Brits Toeristenbureau handelde ook niet alleen in eigen belang, de Britse overheid en het bedrijfsleven is ook gebaat bij een goed lopend toeristenbureau. Hieruit concludeert Beelen dat prestaties niet alleen relevant zijn voor het eigen belang, maar ook voor het belang van derden. 37 Ter wille van de daarmee gemoeide economische belangen wordt ook toegepast in het Stichting Musische Vorming-arrest. 38 In dit arrest is de belanghebbende een stichting die prestaties(op het gebied van muzikale vorming) verricht tegen vergoeding, maar daarnaast projecten om niet uitvoert. Deze projecten worden gesubsidieerd door de gemeente. Doordat er voor de projecten geen vergoeding wordt betaald, oordeelt de Hoge Raad dat geen economisch belang aanwezig was. Het belang was de muzikale vorming van de kinderen waarvoor de projecten bedoeld waren, wat eerder onder culturele belangen valt. Er is dus geen sprake van activiteiten die verricht zijn in het economisch verkeer en is er geen recht op aftrek van voorbelasting. 35 D.B. Bijl, Het economische belang van een prestatie, WFR 1989/1457, p HR 17 februari 1988, nr , (Brits Toeristenbureau), BNB 1988/ S.T.M. Beelen, Aftrek van BTW als (belaste) omzet ontbreekt, blz HR 4 juni 1988, nr , (Stichting Musische Vorming), BNB 1989/245 18

19 Het Britse Toeristenbureau werd voor al haar prestaties als ondernemer aangemerkt, terwijl De Stichting Musische Vorming door de Hoge Raad als deels ondernemer en deels niet-ondernemer werd aangemerkt. Een bv probeerde handig gebruik te maken van het Britse Toeristenbureau-arrest door een klein deel van de activiteiten tegen een vergoeding te verrichten en toch voor de hele onderneming ondernemer te zijn. Dit leidde tot het Filosofische bibliotheek-arrest 39. De bv beheerde een cultureel-filosofische bibliotheek en gaf boeken uit. De bibliotheek gaf boeken uit in bruikleen waar een kleine vergoeding tegenover stond. Het inkijken van boeken in de bibliotheek zelf was gratis. In onderhavige jaren werden welgeteld vier boeken uitgegeven. Hiervoor dient de belanghebbende aangemerkt te worden als ondernemer. Hij wenst daarom alle voorbelasting in aftrek te brengen, ook de voorbelasting die betrekking had op de aanschaf van zeer kostbare boeken. De Hoge Raad beoordeelde dat de activiteiten die belanghebbende uitvoerde met het oog op enig economisch belang. Er kan onder deze omstandigheid geen sprake zijn van verrichte prestaties in het economisch verkeer. De vergoedingen voor het uitlenen van zeldzame en kostbare werken waren slechts van symbolische aard 40, zodat de prestaties van de belastingplichtige een vrijgevig karakter hebben. Daarnaast oordeelde de Hoge Raad dat het tot stand brengen van een bibliotheek met een grote culturele waarde prioriteit nummer een was voor de belastingplichtige. De uitgevrijactiviteiten waren van ondergeschikt belang. Net zoals in het Stichting Musische Vorming-arrest kon er worden gesproken van een ondernemerssfeer en een niet-ondernemerssfeer. Dit voedde het idee dat activiteiten binnen een onderneming gescheiden dienen te worden beoordeeld. 5.5 Afhankelijkheid tussen economische en niet-economische activiteiten De onderlinge samenhang tussen economische en niet-economische activiteiten kwam ter sprake in het Radio-omroep I-arrest. 41 Hierin verzorgde een stichting als lokale omroep de radio-uitzendingen. De uitzendingen worden volledig bekostigd uit reclameopbrengsten. Het beschikbaar stellen van reclamezendtijd is een belaste handeling. De radio-uitzendingen van een lokale omroep leiden echter niet tot belastingplicht, waardoor in eerste instantie geen recht op aftrek van voorbelasting ontstaat. De uitzending wordt volledig financiert door de reclame-inkomsten en de reclame-inkomsten hebben baat bij goede radioprogramma s. De inkomsten en de uitzendingen zijn dus volledig afhankelijk van elkaar en dienen daarom als een geheel te worden gezien. De handelingen worden verricht in het kader van de onderneming en er is sprake van een economische activiteit. De radio-omroep heeft dus recht op aftrek van 39 HR 16 juni 1993, nr , (Cultureel-Filosofische Bibliotheek), BNB 1993/ HR 16 juni 1993, nr , (Cultureel-Filosofische Bibliotheek), BNB 1993/256, r.o HR 25 januari 1995, nr , BNB 1995/216 (Radio omroep I) 19

20 voorbelasting. 42 Er volgde daarna ook een Radio-omroep II-arrest. 43 Deze lokale omroep verrichtte naast het verkopen van zendtijd voor het maken van reclame ook prestaties met betrekking tot radio- en televisieuitzendingen. Deze prestaties werden bekostigd uit subsidies. De radio- en televisie-uitzendingen waren niet afhankelijk van de commerciële activiteiten van de omroep. Voor de commerciële activiteiten was de omroep wel ondernemer, voor de radio-en televisie-uitzendingen niet. De commerciële activiteiten worden gescheiden van de niet-commerciële activiteiten. Hiermee lijkt het Ij-veren II-arrest te zijn achterhaald. 44 Ook in het Zeehondencrèche-arrest 45 oordeelt de Hoge Raad dat er geen sprake is van onderlinge afhankelijkheid tussen de economische en de niet-economische activiteiten. In dit arrest gaat het om een zeehondencentrum die bestaat uit en zeehondencrèche, een informatiecentrum en een winkel. Alleen in de winkel worden prestaties tegen vergoeding verricht. Naast deze opbrengsten wordt de zeehondencrèche ook bekostigd door bijdragen uit een steunfonds, uit bijdragen van organisaties en uit reclameopbrengsten. De Hoge Raad besliste dat De crècheactiviteiten en de reclameactiviteiten niet zodanig onderling van elkaar afhankelijk zijn om als een geheel te worden gezien. 5.6 Meeliften met het ondernemerschap In het Landgoed I-arrest 46 beheert en onderhoudt Stichting X een landgoed dat zij huurt. Het landgoed bestaat uit een museum, een ruimte waar men kan trouwen, een restaurant en een parkbos. Feitelijke controle op het betalen van de entreegelden voor het bos vindt niet plaats. Het hof oordeelt daarom dat er met betrekking tot het bos geen sprake is van een economische activiteit. Voor de andere activiteiten is de stichting wel ondernemer. De Hoge Raad besliste dat de stichting voor wat betreft haar hoofdactiviteit ondernemer was. En dat naar maatschappelijke opvattingen het landgoed aan te merken is als een geheel, inclusief het bos HR 25 januari 1995, nr , BNB 1995/216 (Radio omroep I), r.o HR 30 augustus 1996, nr , BNB 1996/391 (Radio omroep II) 44 HR 30 augustus 1996, nr , (Radio omroep II), BNB 1996/391 met noot van Van Hilten 45 HR 15 december 1999, nr , (Zeehondencrèche), BNB 2000/ HR 24 juli 2001, nr , (Landgoed I), BNB 2001/ HR 24 juli 2001, nr , (Landgoed I), BNB 2001/350, met noot van Van Kesteren 20

21 Hoofdstuk 6: Sveda UAB 6.1 Inleiding Het bedrijf Sveda UAB 48 is een rechtspersoon met winstoogmerk, die actief is in het verschaffen van accommodatie, het verstrekken van maaltijden en dranken, de organisatie van congressen en handelsbeurzen, en in technische activiteiten en daarmee verwante adviesverlening 49. In het relevante tijdvak heeft sveda geen belastbare inkomsten ontvangen heeft de onderneming ook geen belastbare goederenleveringen en/of diensten verricht. De vennootschap heeft in deze periode diverse voorbereidende activiteiten uitgeoefend, die volgens haar verband hielden met haar toekomstige belastbare activiteit. Sveda heeft met het nationaal subsidiefonds van het ministerie van Landbouw een contract ondertekend, waarin vastgelegd was dat Sveda deelnam aan het project: Baltisch mytologisch recreatief ontdekkingspad. 50 Sveda zou een deel van de kosten voor haar rekening nemen. 6.2 De aanleiding van de prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU Sveda heeft bij de nationale belastinginspectie van de regio Klaipda 51 een verzoek tot terugbetaling van de betrokken btw ingediend. De belastinginspectie oordeelde dat Sveda ten onrechte een verzoek tot terugbetaling had in gediend. De belastinginspectie achtte niet bewezen dat betrokken goederen en diensten zouden worden gebruikt voor belaste handelingen. Het verzoek werd zodoende afgewezen. Volgens de Litouwse btw-wet heeft een btw-plichtige recht op aftrek van voorbelasting over goederen en/of diensten, indien die goederen en/of diensten bestemd zijn voor het verrichten van belastbare activiteiten. Ten eerste is dus aan de orde of er sprake is van een belastingplichtige. Dat dient te worden uitgelegd in samenhang met het begrip economische activiteit. Uit het besproken Rompelman-arrest blijkt dat voorbereidende handelingen, reeds tot de economische activiteiten worden gerekend. Daardoor dient Sveda als belastingplichtige worden aangemerkt. Daarnaast heeft Sveda de voorbereidende handelingen altijd verricht met het oog op toekomstige belaste activiteiten te verrichten. Deze zijn niet vervaardigd voor andere doeleinden. Zoals eerder in deze thesis al te lezen is, volgt uit artikel 168 van de Btw-richtlijn dat de goederen en diensten die de belastingplichtige heeft aangeschaft, gebruikt dienen te worden voor belaste handelingen. Is dit niet het geval, dan kan er nog sprake zijn van recht op aftrek van voorbelasting. Dat zagen we terug in o.a. het Abbey National I-arrest, indien de niet-economische handelingen waarvoor de goederen zijn vervaardigd, rechtstreeks en onmiddellijk verband houden met de algehele bedrijfsactiviteit. 48 Hierna Sveda 49 Verwijzingsuitspraak c-126/14 Sveda 50 Hierna ontwikkelingspad 51 Hierna belastinginspectie 21

22 Om daarvoor in aanmerking te komen dient de prijs van de goederen door te zijn berekend in de door de belastingplichtige in het kader van zijn economische activiteit geleverde goederen of verrichte diensten. In de subsidie-overeenkomst staat dat Sveda het publiek gratis toegang tot het ontwikkelingspad moet verlenen. Het staat dan niet vast of de bezoekers dan wel een belastbare handeling afnemen bij Sveda. Er is in dit geval geen rechtstreeks verband tussen de vervaardiging van de betrokken investeringsgoederen en een of meer belastbare handelingen in een de toekomst. 52 Echter is Sveda een rechtspersoon met winstoogmerk. Haar exploitatiekosten zullen gefinancierd worden met verkregen inkomsten. Die inkomsten worden in een later stadium verkregen door bezoekers die belastbare handeling afnemen en daarvoor het ontwikkelingspad moeten betreden. Hierdoor zullen de kosten van de investeringsgoederen deel uitmaken van de prijs die de bezoeker dient te betalen voor de belaste handeling. 6.3 De prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU Het hooggerechtshof van Litouwen kan niet tot een uitspraak komen en verzoekt het HvJ EU om een prejudiciële beslissing te nemen. Het Hof van Justitie wordt verzocht om een prejudiciële uitspraak over de vraag of artikel 168 van richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde aldus kan worden uitgelegd dat een belastingplichtige recht heeft op aftrek van de voorbelasting die hij heeft voldaan over de vervaardiging of de verwerving van investeringsgoederen die bestemd zijn voor gebruik voor bedrijfsdoeleinden, zoals in casu, en die (i) rechtstreeks bedoeld zijn voor gratis gebruik door het publiek, maar (ii) kunnen worden beschouwd als een middel om bezoekers aan te trekken naar een plaats waar de belastingplichtige voornemens is goederenleveringen en/of diensten te verrichten in het kader van zijn economische activiteiten Verwijzingsuitspraak c-126/14 Sveda 53 Verwijzingsuitspraak c-126/14 Sveda 22