CONFEDERATIE VAN DE BELGISCHE BIETENPLANTERS vzw ACTIVITEITENRAPPORT

Transcriptie

1 CONFEDERATIE VAN DE BELGISCHE BIETENPLANTERS vzw ACTIVITEITENRAPPORT

2 Voorzitter: Ondervoorzitters: Mathieu Vrancken Philippe Bedoret Jean-Pierre Esquenet Hendrik Vandamme Voorzitter: Philippe Bedoret Ondervoorzitters: Jean-Pierre Esquenet David Jonckheere

3 I. Het Belgische biet-suikerlandschap 1 Suikerbiet De bietenteelt was al aanwezig in België in 1812 onder Napoleon, maar de echte doorbraak van de teelt vond plaats rond de jaren De traditionele bietenteeltzones situeren zich in het centrum en in het Westen van België. Binnen deze zone is de specialisatiegraad zeer verschillend; Haspengouw, in het Oosten van het centrum is de meest gespecialiseerde bietenzone. De suikerbiet wordt in de lente gezaaid (tussen 15 maart en 15 mei) en in september geoogst vanaf 15 september. In de teeltrotatie met de suikerbiet zet men vaak granen en aardappelen. 2 Suiker De eerste suikerfabriek werd in 1812 gebouwd in de verlaten abdij van het "Terkamerenbos" in Brussel na de continentale blokkade en het decreet van Napoleon die gepaard gingen met de bouw van 63 suikerfabrieken in België. In 1872 telde België 174 suikerfabrieken. Vandaag blijven er drie fabrieken en één rasperij over. Ze zijn verdeeld over de twee suikerondernemingen Iscal Sugar (IS) en de Tiense Suikerrafinaderij (TS). Iscal Sugar heeft een suikerquotum van ton en bezit één suikefabriek in Fontenoy die ton bieten per dag kan verwerken. De Tiense Suikerraffinaderij, die deel uitmaakt van de groep Südzucker, heeft een quotum van ton. Ze heeft een suikerfabriek in Tienen met een dagelijkse verwerkingscapaciteit van ton bieten en een tweede suikerfabriek in Wanze die via een pipeline diksap krijgt van de rasperij van Longchamps die dagelijks zo n ton bieten verwerkt

4 3 Spreiding van de planters De Belgische planters en hun bietenquotum kunnen ingedeeld worden volgens fabriek en volgens regio. De volgende twee tabellen en twee kaarten tonen deze twee indelingen. Aantal planters IS TS Totaal Vlaamse Gewest % % % Waalse Gewest % % % België % % Leveringsrechten (ton bieten aan 16) IS TS Totaal Vlaamse Gewest % % % Waalse Gewest % % % België % %

5 Met de herstructurering daalde het aantal Belgische planters met 33%: -Iscal Sugar -47%, -Tiense Suikerraffinaderij -22%. 4 Bietenoppervlakte De laatste vijf jaar werden ongeveer hectaren bieten gezaaid. In 2014 bedroeg de bietenoppervlakte hectaren. Door de herstructurering daalde de bietenuitzaai met 25% over heel België: bij ISCAL met -39% en bij de Tiense Suikerraffinaderij met -17%. 5 Rendementen Het bietenrendement bedroeg 85,7 ton per hectare aan 17,19 Z in Dit was het beste rendement van de laatste vijf campagnes. De opbrengst in witte suiker bedroeg 13,7 ton per hectare in 2014, net als in Dit was het beste resultaat van de laatste vijf campagnes

6 Onderstaande grafiek toont de evolutie van de opbrengsten in bieten en suiker gedurende de laatste twintig campagnes. 1 Het bietenrendement is met één ton per hectare per jaar toegenomen tijdens de laatste twintig campagnes. Het suikerrendement in witte suiker is toegenomen met 0,2 ton per hectare per jaar. 6 Suikergehalte In 2014 bedroeg het suikergehalte 17,19 Z: het op één na laagste suikergehalte van de laatste vijf campagnes. Het suikergehalte nam met 0,06 Z per jaar toe tijdens de laatste twintig campagnes 1 In deze grafiek gebruiken we het voortschrijdende gemiddelde om bepaalde periodieke verschijnselen af te vlakken en trends te tonen. Een voortschrijdend gemiddelde wordt op continue wijze berekend door in elke berekening een aantal sub-gehelen van elementen te vervangen door een nieuw element; het sub-geheel is hier gelijk aan 3, want de berekening van het gemiddelde gebeurt op 3 jaar. Bijvoorbeeld: het rendement van 2004 is het gemiddelde van de rendementen van 2003, 2004 en 2005; dat van 2005 is het gemiddelde van de rendementen van 2004, 2005 en

7 7 Tarra a) Totale tarra De totale tarra bedroeg 14,08% in 2014 of de tweede laagste waarde van de laatste vijf campagnes, na de 12,32% van De totale tarra daalde met 0,3% per jaar tijdens de laatste twintig campagnes. b) Grondtarra De grondtarra van de campagne 2014 bedroeg 6,17%: dit was de tweede laagste waarde van de laatste vijf campagnes, na 5,50% in De grondtarra daalde met 0,33% per jaar tijdens de laatste twintig campagnes. Sinds 2006 wordt een steeds groter percentage bieten gereinigd: in de toekomst zal dit de grondtarra nog doen dalen. Bij Iscal Sugar begon de bietenreiniging omdat de afstanden langer werden tussen de silo s en de fabriek na de sluiting van Moerbeke: bij de aanvang bedroeg het aandeel gereinigde bieten 70%; in 2008 liep het percentage gereinigde bieten op tot 91% en in 2014 werden 92% van de bieten gereinigd. Bij de Tiense Suikerraffinaderij verloopt de evolutie geleidelijker: het aandeel gereinigde bieten in 2014 bedroeg 79%

8 c) Koptarra De koptarra wordt berekend op het nettostaal na het reinigen. De koptarra bedroeg 8,43% in 2014: dit is de hoogste waarde van de laatste vijf campagnes. 2 De koptarra nam met 0,03% per jaar toe gedurende de laatste twintig campagnes. 8 Statistieken De tabel hieronder vat de belangrijkste statistieken voor de biet-suikersector samen vanaf 2008 (na de herstructurering). Campagnes Bietenoppervlakte Aantal Planters Bietenopbrengst Totale tarra Koptarra Grondtarra Suikergehalte Bietenproductie Suikerproductie Suikeropbrengst Aantal campagnedagen Totaal verwerking (in ha) (in netto t/ha) (in %) (in % op netto) (in %) (in Z) (in netto t) (in t witte suiker) (in t/ha) (in netto t/d) (in t à 16 Z/d) ,6 18,36 7,23 12,00 17, , ,6 13,73 7,03 7,21 18, , ,2 16,17 7,50 9,37 17, , ,2 12,32 7,22 5,50 17, , ,6 15,68 7,91 8,44 18, , ,8 14,35 7,21 7,69 17, , * ,7 14,08 8,43 6,17 17, , * Voorlopige cijfers 2 Tijdens deze campagne waren de bieten dikwijls rond en dik, waardoor de koppen zeer breed waren. Bovendien werd een groot aantal zieke bieten waargenomen van bij de start van de campagne. Beide factoren droegen bij tot de hoge koptarracijfers

9 II. De campagne in de drie ontvangstcentra 1 Het verloop van de suikerbietcampagne De campagne 2014/15 werd gekenmerkt door hoge opbrengsten, eerder gemiddelde suikergehaltes en een hoge koptarra. Het vochtige klimaat tijdens de zomer heeft geleid tot een recordopbrengst in wortelgewicht (85,67 ton/ha). Door het lage aantal zonuren bleef het suikergehalte lager dan verwacht (17,19 Z). De combinatie van beide factoren leverde een rendement gepolariseerde suiker op van 14,73 ton per ha, wat ook een record is. De hoge temperaturen in september en oktober hebben geleid tot bladhergroei. De ronde en zeer dikke bieten hadden bijzonder brede koppen. Vanaf de campagnestart werd een groot aantal zieke bieten waargenomen. De koptarra was hierdoor hoog in alle fabrieken. Weinig suikerbieten werden door vorst beschadigd. De bevoorrading verliep zo goed als probleemloos. Af en toe werden vertragingen vastgesteld met diverse oorzaken: Fontenoy (Iscal Sugar) liep vertraging op door de twee nationale stakingsdagen. In Tienen (Tiense Suikerraffinaderij) was er een probleem met de ketel en het gescheurde pulptapijt. Longchamps (Tiense Suikerraffinaderij) liep vertraging op door problemen met het mengtoestel van een van de diffusors en het moeten vervangen van de rollen van het bietentapijt. Maar vooral de herhaaldelijke filtratieproblemen in Wanze zorgden voor vertragingen in Longchamps. ENKELE RESULTATEN De grondtarra van 4 procent, waargenomen bij het begin van de campagne, steeg langzaam tot het eind van de campagne, maar bleef uiteindelijk laag: 7,5 procent. De goede rooiomstandigheden, gecombineerd met het meer reinigen van de bieten en het afdekken van de bietenhopen met Toptex, heeft dit resultaat gunstig beïnvloed. Het suikergehalte van gemiddeld 16,9 Z bij het begin van de campagne steeg niet zo hard als verwacht en bereikte een plafond van 17,4 Z tussen 20 oktober en 16 november

10 BIETENONTVANGST Er waren gemiddeld 114 dagen nodig (negen dagen meer dan in 2013, kortste periode van de laatste vijf jaar) om alle bieten te ontvangen in de suikerfabrieken: 110 dagen in Fontenoy (IS), 108 dagen in Longchamps (TS) (geen bietenontvangst op zondag) en 123 dagen in Tienen (TS). Bij TS steeg het aantal receptiedagen. De eerste bieten werden al op 10 september ontvangen in de fabrieken van de Tiense Suikerraffinaderij en op 29 september bij Iscal Sugar. De receptie eindigde op 10 januari in Longchamps, op 12 januari in Tienen en op 18 januari in Fontenoy. Elke dag worden er meer dan ton bieten geleverd aan de drie suikerfabrieken. Dit cijfer is identiek aan het cijfer van 2013, maar blijft lager dan de hoeveelheid bieten verwerkt vóór de hervorming in de zes fabrieken. VERWERKINGSCAPACITEIT SUIKERFABRIEKEN De verwerking van de bieten nam 109 dagen in beslag bij Iscal Sugar, zoals in 2013 en 124 dagen bij de Tiense Suikerraffinaderij, hetzij 12 dagen meer dan in De dagelijkse verwerkingscapaciteit bleef vergelijkbaar met 2013, hetzij ton per dag voor de drie fabrieken. Het lijkt erop dat de maximale verwerkingscapaciteit bereikt is

11 2 Enkele nieuwigheden FONTENOY Na de installatie van de automatische suikeranalyseketen Venema in 2013 heeft Fontenoy zijn ontvangstcentrum nog verder gemoderniseerd en zijn computersysteem vernieuwd. Er werd eveneens gezorgd voor een nieuwe balans die geïntegreerd is in het computersysteem en dient voor het wegen van het afval (stenen, rotte suikerbieten,...). Dit hadden de planters al lang gevraagd om transcriptiefouten te voorkomen. De balans is gekoppeld aan een tabel met kwaliteitscodes. Bij het triëren neemt een nieuw apparaat foto s van elk staal. In Fontenoy werd een nieuwe balans geïntegreerd in het computersysteem, en gekoppeld aan een kast met kwailiteitscodes om het afval (stenen, rotte bieten,...) te kwantificeren. 3 De bietencontrole In alle suikerfabrieken hebben we teams van vier tot vijf controleurs die onder het toezicht werken van de secretarissen en de inspecteur. De controleurs zijn permanent aanwezig: ze controleren het werk van het personeel van de suikerfabriek en voeren testen uit om na te gaan of alle receptiehandelingen correct verlopen. Deze teams analyseren ook de pulp en controleren de resultaten die worden overgemaakt aan de planters. Ten opzichte van 2013 werden de weegtoestellen voor de voertuigen en de balansen voor de stalen uitgebreider gecontroleerd alsook de zagen in de drie ontvangstcentra. Dit laatste wordt gedaan om te voorkomen dat het raspsel niet voldoende fijn zou zijn, wat nadelig is voor de suikergehaltebepaling. 3 Men controleert de diameters, de afstand tussen de diameters, het aantal en de vorm van de tanden van de zes zagen van elke set vóór de ingebruikname. Met behulp van een gegradueerde loep wordt nagegaan of de hoogte van de tanden van elke zaag conform de normen is. 3 De raspselfijnheid wordt gecontroleerd door onze controleurs met behulp van warme en koude digestie. Volgens de ontvangstrichtlijnen is het raspsel onvoldoende fijn als het verschil tussen deze resultaten meer dan 0,20 Z bedraagt. In dat geval komt de suiker niet vrij uit de bietencellen en wordt het niet gemeten: het ermee overeenstemmende suikergehalte wordt dus ondergewaardeerd

12 VERBETERINGEN TEN OPZICHTE VAN 2013 In FONTENOY bleef de watertemperatuur voor het wassen van de monsters binnen de normen, dankzij de installatie van een koelbak. Testen uitgevoerd tijdens de intercampagne hebben geleid tot de installatie van een stroomstabilisator en door de celite te veranderen werd de saccharimeter stabiel. Om in LONGCHAMPS het vocht in de ontkoppingslokalen te verminderen, werden luchtroosters geïnstalleerd en er werd niet meer gereinigd na elke staalname, maar pas op het eind van dag, wat een goede vochtafvoer mogelijk maakt. In TIENEN werden aanpassingen aangebracht in de rasp en werd een nieuwe set zagen gebruikt om raspsel te bekomen dat voldoende fijn is. PROBLEMEN VASTGESTELD TIJDENS DE CAMPAGNE In de drie ontvangstcentra werd de ontkopping van heel nabij opgevolgd. De kleinste onregelmatigheid op het vlak van de ontkopping van de ronde en grote bieten kon immers het resultaat van de koptarra sterk beïnvloeden. Een heel bijzondere aandacht ging uit naar het weghalen van de rotte bietdelen om te vermijden dat ook gezonde bietdelen verwijderd zouden worden. In het begin van de campagne stelde men in Fontenoy vast dat de zagen niet-conform waren met als gevolg dat de raspselfijnheid niet reglementair was. Dit probleem werd opgelost door het preciseren van de slijpingsnormen van de zagen. In Longchamps werden meerdere overschrijdingen van de norm van 1 procent verliezen aan de Parmentières vastgesteld en verbeterd. De raspaanvoer moet worden verbeterd want momenteel rollen de bieten op de zagen. De vastgestelde problemen worden meegedeeld aan de vertegenwoordigers van de fabrikanten en ze worden dan, in de mate van het mogelijke, verholpen tijdens de campagne. Technische vergaderingen met vertegenwoordigers van de planters en de fabrikanten worden na de campagne georganiseerd om verbeteringen voor te stellen voor de toekomst. De laatste jaren werden de bietenontvangstcentra sterk gemoderniseerd en men verwacht geen grote wijzigingen meer voor 2017!

13 III. De suikermarkt in Europa en in de wereld 1 Wereldmarkt 2014/15: suikerprijzen blijven laag De suikerprijs op de wereldmarkt bleef gedurende de hele campagne 2014/15 zeer laag: hij schommelde rond de 340 euro per ton witte suiker op de suikermarkt in Londen. In mei 2015 werd een dieptepunt bereikt toen de prijs zakte beneden de 319 euro per ton of het laagste niveau sedert Dergelijke prijzenniveaus zijn lager dan de productiekosten voor suiker in de meeste landen, zelfs in de meest performante landen zoals Brazilië. Aangenomen wordt dat een dergelijke situatie niet houdbaar is en dat de prijzen niet veel lager zouden kunnen dalen. De lage suikerprijs is te verklaren doordat er voor het vierde opeenvolgende jaar een overschot aan suiker is, met aanzienlijke suikervoorraden in de meeste landen tot gevolg. De campagne 2014/15 zou ongeveer in evenwicht zijn. Volgens ISO (International Sugar Organization) zou de wereldproductie, geraamd op 182,4 miljoen ton de wereldconsumptie overschrijden met slechts 0,6 miljoen ton. Prijsstijgingen worden evenwel niet verwacht in 2015, zolang er geen substantiële daling is van de wereldvoorraden. Voor de campagne 2015/16 verwacht ISO een globaal tekort van ongeveer twee miljoen ton. Evolutie van het overschot/tekort op de wereldmarkt voor suiker (ISO) van 2014 tot

14 2 Europese markt: daling van de verkoopprijzen voor suiker in de EU De Europese markt is ook verzadigd met prijsdalingen tot gevolg. Bedroeg de gemiddelde Europese suikerprijs in januari 2014 nog 627 euro per ton suiker, in maart 2015 bedroeg hij slechts 419 euro per ton, hetzij een daling van meer dan 30 procent in één jaar. Vooral sedert mei 2014 is de prijsdaling aanzienlijk. De EU-verkoopprijzen naderen de Europese referentieprijs van 404 euro per ton en de witsuikerprijs op de wereldmarkt die zich situeert rond de 340 euro per ton. Het verschil tussen de wereldmarktprijs en de Europese prijs is maar zelden zo klein geweest, waardoor de invoer van suiker in de EU ontmoedigd wordt. Evolutie van de gemiddelde verkoopprijs van quotumsuiker in de EU en de prijs van witte suiker op de wereldmarkt sinds 2008 De Europese Commissie verwacht een stijging van de EU-suikervoorraden voor de campagne 2014/15, maar zeer ongelijk verdeeld, met een daling van de voorraden suiker voor consumptie en een forse toename van de voorraden buitenquotumsuiker. Na afloop van de campagne 2014/15 zouden de suikervoorraden in totaal 3,4 miljoen ton bereiken, waarvan 1,0 miljoen ton suiker voor consumptie (quotumsuiker) en een historisch maximum van 2,4 miljoen ton buitenquotumsuiker. In dat geval zou de verhouding tussen de voorraad consumptiesuiker en het verbruik in de EU slechts 7 procent bedragen tegen 14 procent vorig jaar. De experten verwachten dus dat de suikerprijzen geleidelijk aan zouden moeten stijgen in de EU omdat de voorraden consumptiesuiker afnemen

15 QUOTUMSUIKER (consumptiesuiker) BUITENQUOTUMSUIKER (industriesuiker of export) Stocks begin campagne 1,9 Mt Productie EU 13,5 Mt Productie EU 6,2 Mt Invoer 3,3 Mt Consumptie -16,3 Mt Verbruik (industrie, bio-ethanol) -2,4 Mt Export -1,4 Mt Export -1,4 Mt Stocks einde campagne 1,0 Mt Stocks einde campagne 2,4 Mt Raming van de bevoorradingsbalans van de Europese Unie 2014/15 (COM maart 2015) Bron: FranceAgrimer 3 België: resultaten van de campagne 2014/15 In 2014/15 werd in België ton suiker geproduceerd: dit is een stijging van 5 procent in vergelijking met vorig jaar, doch 5 procent minder dan de recordoogst van 2011/12. Bij de productie van 2014/15 moeten ton overgedragen suiker van de campagne 2014/15 worden gevoegd, wat een totale productie van ton suiker voor 2014/15 geeft. Gebruik van suiker in België campagne 2014/15 (voorlopige cijfers)

16 Het Belgische suikerquotum bedraagt ton: er blijft dus ton buitenquotumsuiker beschikbaar die als volgt zal worden gebruikt (voorlopige cijfers): ton suiker voor export buiten de EU. Voor de campagne 2014/15 heeft de Tiense Suikerraffinaderij exportcertificaten gekregen voor ton voor elk van de twee exportschijven voorzien door de Commissie; ton suiker voor export in de EU; ton voor industrieel gebruik, waarvan ton voor de productie van bio-ethanol in BioWanze, Belgische afdeling van CropEnergies, filiaal van Südzucker en ton als industriële suiker; ton suiker wordt overgedragen naar de campagne 2015/16. De overdracht van ton voor Iscal Sugar en ton voor de TS werd reeds beslist; ton blijft te valoriseren

17 IV. De politieke agenda van de CBB in Context : is het postquotumtijdperk al begonnen? 1 Ineenstorting van de Europese suikerprijs De campagne werd overal in Europa gekenmerkt door een uitstekende oogst. Vaak werden records gebroken. Maar ook de Europese suikerprijzen braken records, zij het dan wel jammer genoeg in de laagte. Zo verloor de Europese suikerprijs in januari 2015 (421 /t) 32 procent ten opzichte van de prijs van januari 2014 (627 /ton). In vergelijking met januari 2013 (738 /t) bedroeg het verlies zelfs 43 procent. Dergelijke prijzen zijn niet houdbaar voor de Europese suikerindustrie: zelfs de meest competitieve suikerfabrikanten in Europa, waaronder onze twee Belgische suikergroepen, zien af. Het lijkt wel of het scenario dat we voor het postquotumtijdperk hadden voorspeld zich nu al voordoet, maar dan nog eens in een stroomversnelling. Verschillende redenen liggen aan de basis van de ineenstorting van de Europese suikerprijs. Na vier campagnes van overschot bereikten de prijzen voor suiker op de wereldmarkt hun laagste niveau sinds De devaluatie van de Braziliaanse Real maakt het allemaal nog een graadje erger. Daar waar analysten verleden jaar 18 ct/lb (USD-cent per pound) nog beschouwden als indicator voor de productiekost voor suiker in Brazilië, lijkt het vandaag meer aannemelijk om uit te gaan van 14 ct/lb, sommigen denken zelfs aan 12 ct/lb. Brazilië is steeds prijszetter geweest voor suiker op de wereldmarkt, maar bij een dergelijke zwakke Real sluit de Braziliaanse suikerindustrie alle concurrenten simpelweg buiten. Sinds de hervorming van 2006 voert Europa jaarlijks tussen 3,5 en 4,5 miljoen ton suiker in van op de wereldmarkt. Met die invoer van suiker importeren we gelijktijdig ook de volatiliteit van de wereldmarkt. De daling van de prijzen op de wereldmarkt wordt, zij het met vertraging, weerspiegeld in de evolutie van de prijzen op de Europese suikermarkt. De Commissie heeft de laatste jaren, bij gebrek aan een globaal akkoord op het niveau van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) ook talrijke bilaterale handelsakkoorden afgesloten waarbij de Europese markt steeds meer wordt opengesteld voor suiker: dit betekende, bij voorbeeld, in 2014 alleen al meer dan ton extra invoer van suiker uit Peru, Colombia, Centraal-Amerika en Panama. Om u een vergelijkingspunt te geven: dit is meer dan de jaarlijkse productie van Iscal Sugar. De suikerconsumptie in Europa blijft vrij stabiel omdat we een mature suikermarkt hebben. Europa heeft al die extra suiker bijgevolg niet nodig, zeker niet tijdens campagnes met recordopbrengsten zoals De hoofdreden van de vrije val van de Europese suikerprijzen moeten we zoeken bij de Europese Commissie. De laatste drie campagnes liet ze d.m.v. uitzonderlijke maatregelen voor marktbeheer meer dan 3 miljoen ton extra suiker toe op de Europese markt

18 De CBB heeft altijd gepleit voor een correct en weloverwogen gebruik van maatregelen voor marktbeheer. De 1,2 miljoen ton extra suiker die in de campagne op de Europese markt werd toegelaten door de Commissie was totaal overbodig voor de bevoorrading van de markt. De Commissie heeft niet geluisterd naar het advies van de bietsuikerketen dat sterkt gekant was tegen deze maatregel. Gevolg was dat de Europese markt overspoeld werd door suiker: ton extra invoer en ton onder vorm van herklassering van buitenquotumsuiker in quotumsuiker. De enige reden van de Commissie om dit te doen, was dat ze de Europese prijs te hoog vond en een daling van de prijs beoogde. De hele biet-suikerketen draagt vandaag de gevolgen van deze onverantwoorde en ongegronde beslissing. 2 High Level Expert Group om de crisis op de Europese suikermarkt aan te pakken en de overgang naar het postquotum te begeleiden Op initiatief van Italië trokken verschillende Europese lidstaten aan de alarmbel om de aandacht te vestigen op de crisis die de Europese suikerindustrie momenteel doormaakt. Italiaans Europarlementslid Paolo de Castro had een amendement ingediend bij het Europees Parlement om een herstructureringsfonds van 250 miljoen euro op te richten, doch dit voorstel werd afgewezen. De Europese Commissie ging over tot de oprichting van een zogenaamde High Level Expert Group die als doelstelling heeft de toestand op de Europese suikermarkt te monitoren en de overgang naar het quotavrije tijdperk te begeleiden. De vertegenwoordiger voor Vlaanderen is Jan Hostens en voor Wallonië, Danièle Haine. De CBB maakte het volgende standpunt over aan de expertenwerkgroep : BEHEER VAN DE EUROPESE SUIKERMARKT : Geen tijdelijke maatregelen voor marktbeheer in 2014/2015 en 2015/2016: er is meer dan voldoende suiker beschikbaar op de Europese suikermarkt. Nu extra suiker invoeren, zou de druk op de Europese suikerprijzen nog verhogen. De Commissie streeft er immers steeds naar om het evenwicht tussen bietsuikerfabrikanten en raffineurs van rietsuiker te bewaren. Daarom gaat elke herklassering van buitenquotumsuiker naar quotumsuiker voor consumptie gepaard met extra import van suiker voor raffinage. Dergelijke maatregelen zouden op dit moment nefast zijn voor de Europese suikerbietsector. Uitbreiding van de exportmogelijkheden om de buitenquotumsuiker te vermarkten: In de campagne werd op Europees niveau 6,5 miljoen ton buitenquotumsuiker geproduceerd. Door de GMO kan buitenquotumsuiker slechts drie doelen hebben: Export: het plafond van de Werelhandelsorganisatie belet Europese suikerfabrikanten tot het einde van de quota meer dan 1.35 miljoen ton suiker uit te voeren; Industriesuiker: het jaarlijkse gebruik in de EU voor bio-ethanol en industriesuiker samen schommelt rond 2 miljoen ton; Overdracht naar de volgende campagne: zonder extra maatregelen van de Commissie betekent dit dat 3 miljoen ton buitenquotumsuiker zou moeten worden overgedragen naar de campagne Dit zal stockageproblemen met zich meebrengen en, erger,

19 de noodzaak om volgend jaar de suikerproductie noodgedwongen terug te schroeven met een stijging van de vaste kosten voor de Europese suikerfabrikanten en een achteruitgang van de competitiviteit tot gevolg. De CBB roept de Commissie op om na te denken over mogelijkheden om buitenquotumsuiker te kunnen vermarkten om de competitiviteit van de Europese suikerindustrie niet in het gedrang te brengen met het oog op de nakende liberalisering van de markt in Geen extra markttoegang onder de vorm van verdere toegevingen in het kader van vrijhandelsakkoorden: de CBB stelt vast dat Europa sinds 2006 haar suikermarkt steeds verder openstelt voor suiker van niet-preferentiële partners. In het kader van de liberalisering in 2017 roept de CBB op om geen verdere toegevingen te doen onder vorm van extra markttoegang voor suiker. GOEDE WERKING VAN DE KETEN: Behoud van price reporting De CBB beschouwt de maandelijkse prijsrapportering van de Commissie als een cruciale tool voor bietplanters in de optiek van de billijke verdeling van de toegevoegde waarde over de keten. De CBB pleit dan ook voor het behoud van een gedetailleerde prijsrapportering per land. Deze informatie geeft immers de economische toestand weer in de biet-suikersector. Het garandeert de bietplanters essentiële en broodnodige informatie tijdens de interprofessionele onderhandelingen met hun respectievelijke fabrikanten. De price reporting is nodig: - om de onderhandelingspositie van de bietplanters niet te verzwakken in het kader van de onderhandeling van hun contract; - Om de regels die gestipuleerd worden in de GMO (Bijlage X, Afdeling II, punt. 3 en Afdeling XI, punt 4, h) correct te kunnen toepassen: met name de aanpassing van de verkoopprijzen bij meerjaarlijkse contracten en de verdeling van de evolutie van de prijzen. Behoud van Europese balans voor suiker en isoglucose De CBB pleit voor het behoud van een Europese balans voor suiker en isoglucose. Een dergelijk instrument is van belang voor alle stakeholders uit de keten: het verhoogt de transparantie op de markt voor zowel suikerproducenten, de bietplanters, de suikerverbruikende industrie als de consument. 3 Overzicht van de werkzaamheden van de CBB op politiek vlak: tussen nieuwe GLB en GMO: voorbereiding van het postquotum Nieuw GLB van kracht op 1 januari 2015 De CBB volgde nauwlettend de regionale invulling van het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) op. De Belgische bietplanters worden zwaar getroffen door de externe en interne convergentie van de directe steun. Daarom pleitte de CBB bij de de Vlaamse, Waalse en

20 federale ministers van Landbouw om bij de interne convergentie te streven naar een zo evenredig mogelijke verdeling van de steunvermindering, gespreid over alle landbouwsectoren CBB-standpunt over de GLB-hervorming: %20Bietplanters%20GLB% pdf ) Implementatie van de GMO De focus van de werkzaamheden lag in vooral op de voorbereiding van het postquotumtijdperk. De CBB voerde een SWOT-analyse uit om de Belgische biet-suikerketen te positioneren met het oog op de afschaffing van de quota. Op basis van de conclusies van deze sterkte/zwakte-analyse werd de strategie post-2017 uitgestippeld. De teksten van de nieuwe Gemeenschappelijke Marktordening (GMO) werden grondig geanalyseerd en de Belgische visie werd getoetst binnen de specialistenwerkgroep van de CIBE (Europese Bietplantersorganisatie) en met de betrokken diensten van de Europese Commissie. Onderhandelingen postquotum De eerste interprofessionele gesprekken met de directies van de twee suikergroepen vonden intussen plaats en zullen dit jaar uiteraard vervolgd worden. De bieten die u in 2015 zaaide en die u in 2016 zal zaaien, vallen nog steeds onder het quotumstelsel. Dit betekent dat u nog de minimumbietprijs van 26,29 euro per ton zal krijgen, al dan niet verhoogd met een meerprijs : het aandeel van de planter in de verdeling van de toegevoegde waarde van de suikerverkoop. Gelet op de evolutie van de Europese suikermarkt valt het echter sterk te betwijfelen of er een meerprijs zal kunnen worden uitbetaald voor de bieten die in 2014 werden gezaaid en 2016 worden onderhandelingsjaren voor de CBB: samen met de suikerfabrikanten moeten we immers het interprofessioneel kader voor het postquotumtijdperk uitstippelen. De CBB zal tijdens deze onderhandelingen pleiten voor vier grote principes die we hieronder toelichten: a) Een remuneratieve bietprijs DEFINITIE REMUNERATIEVE PRIJS REMUNERATIEVE PRIJS = PRODUCTIEKOSTEN + WINSTMARGE

21 PRODUCTIEKOSTEN VOOR BIETEN De CBB analyseert jaarlijks de evolutie van de gemiddelde productiekost voor bieten. In onderstaande grafiek wordt de evolutie van de gemiddelde productiekosten per hectare weergegeven in indexvorm. In 2006 bedroeg de kost om 1 hectare bieten te produceren gemiddeld 1.802,67 euro. In 2013 bedraagt de productiekost voor 1 hectare suikerbieten 2.431,26 euro. De productiekost per hectare steeg op 8 jaar met 34,87 procent. INDEX PROD COST/HA ,00 134,87 130,00 120,00 110,00 100,00 100,00 109,31 114,63 112,58 112,74 122,55 129,12 90, De CBB nam ook samen met Agrofront deel aan de studie Rendabiliteits- en kostprijsanalyse van de bietenteelt van de afdeling monitoring en studies van de Vlaamse Overheid, beleidsdomein Landbouw en Visserij. De CBB gaat akkoord met de conclusies van bovenvermelde studie als zou de gemiddelde productiekost voor 1 ton standaardbieten in Vlaanderen 28 euro per ton bedragen. Op basis van onze jaarlijkse studie kunnen we stellen dat de productiekost in Wallonië gelijklopend is met die in Vlaanderen. (Studie Vlaamse Overheid: ) De CBB zal tijdens de onderhandelingen pleiten voor een remuneratieve bietprijs voor de suikerbietplanters. Landbouwers zijn ondernemers: zij hebben nood aan een prijs die hun productiekosten dekt en bovendien een winstmarge genereert om hun bedrijf leefbaar te houden. b) Concurrentiële bietprijs Het Belgische klimaat en de goede kwaliteit van onze gronden zorgen ervoor dat bietplanters in onze streken tal van alternatieven hebben voor de suikerbietteelt. De vergelijking tussen de prijs die de suikerfabrikanten zullen voorstellen voor de suikerbieten en de prijs die landbouwers voor alternatieve teelten kunnen krijgen, zal bijgevolg een doorslaggevend element zijn voor de teeltbeslissing

22 De prijs voor de suikerbieten zal concurrentieel moeten zijn t.o.v. de belangrijkste alternatieve teelten. In onderstaande grafiek hebben we de brutomarges* van verschillende teelten in indexvorm in kaart gebracht voor het jaar (*Brutomarge = bruto opbrengsten variabele kosten per hectare) De suikerbiet stond in 2013 op de derde plaats van meest rendabele teelten werd echter gekenmerkt door zeer hoge Europese suikerprijzen, waardoor de bietplanters naast de minimumbietprijs van 26,29 euro per ton een meerprijs hebben ontvangen van gemiddeld 20 euro per ton. In de hiernavolgende grafiek hebben we een simulatie gemaakt op basis van de minimumbietprijs voor bieten: indien de bietplanters in 2013 enkel de minimumbietprijs zouden hebben ontvangen, dan werd de suikerbiet de op één na minst interessante teelt. In de hierna volgende grafiek maakten we een vergelijking van het familiale arbeidsinkomen voor verschillende teelten over een periode van vijf jaar om het jaareffect van 2013 af te vlakken. In die grafiek kunt u in het geel de effectief betaalde bietprijs (inclusief meerprijs) zien: door de hoogconjunctuur voor suiker in de periode genereerde de biet het tweede beste gemiddelde familiale arbeidsinkomen na de halflate aardappel. We maakten een simulatie van het familiale arbeidsinkomen indien de bietprijs respectievelijk 30 euro per ton (paars) en 26,29 euro per ton (rood) (huidige minimumbietprijs) zou bedragen: de suikerbiet wordt dan veel minder interessant. De conclusies voor het familiaal arbeidsinkomen zijn gelijklopend met de conclusies op basis van de brutomarge van

23 De boodschap van de CBB naar haar telers voor het postquotumtijdperk is duidelijk: maak uw rekening en vergelijk! *(Familiaal arbeidsinkomen = bruto opbrengsten variabele kosten vaste kosten) De CBB zal tijdens de onderhandelingen pleiten voor een concurrentiële bietprijs. c) Billijke verdeling van de toegevoegde waarde binnen de keten De CBB zal tijdens de interprofessionele onderhandelingen ter voorbereiding van het postquotum verder blijven streven naar een billijke en gelijke verdeling van de toegevoegde waarde binnen de keten. De nieuwe GMO 1308/2013 In het postquotum zal het voorziet dit, doch er zal geen minimumbietprijs meer zijn en ook de meer dan ooit belangrijk referentieprijs voor suiker zal niet meer bestaan na 30 september zijn om als partners met Daarom zullen we met de fabrikanten rond de tafel moeten gaan de suikerfabrikanten zitten om over een nieuwe formule voor de verdeling van de samen verder te werken: toegevoegde waarde post-2017 te onderhandelen. deelgenoten die zowel Om de toegevoegde waarde te kunnen meten, is het instrument van opportuniteiten als risico s de price reporting, de maandelijkse prijsrapportering van de delen. Commissie van cruciaal belang voor de goede werking binnen de keten. De nieuwe GMO voorziet de mogelijkheid om die prijsrapportering te behouden. De CBB pleit voor een billijke en gelijke verdeling van de toegevoegde waarde en voor het behoud van een gedetailleerde price reporting. Tegelijk roept ze de Belgische suikerfabrikanten op om ook na 2017 op een transparante manier en in een geest van partenariaat samen te werken

24 d) Naleving van de prioriteitsakkoorden voor de participerende planters De participatie via de coöperatieve vennootschappen SOPABE en SOPABE-T werd begin jaren 90 opgericht. De bedoeling was om het partenariaat tussen de planters en hun suikerfabriek te bekrachtigen. Daarnaast werden onder meer de volgende doelstellingen bepaald: Voor de planters: bij de afschaffing van de quota de levering van hun bieten veilig te stellen; Voor de fabrikanten: bij de afschaffing van de quota de toelevering van hun grondstoffen, de suikerbieten, veilig te stellen. Gelet op het nakende einde van de suikerquota zette de CBB de prioriteitsakkoorden reeds bij de eerste onderhandelingen met de fabrikanten op de agenda. De participerende planters zullen prioriteit van levering genieten, zoals voorzien in de prioriteitsakkoorden tussen SOPABE en Iscal Sugar en SOPABE-T en de Tiense Suikerraffinaderij. Zij krijgen echter geen exclusiviteit. Na het einde van de quota in 2017, zullen de fabrikanten zich bij voorrang, doch niet exclusief, bevoorraden bij de participerende planters. Er werd afgesproken dat de fabrikanten eerst contracten zullen aanbieden aan de participerende planters, à rato van hun participatie en conform de regels van de participatie. Pas indien na twee rondes van contractering nog steeds onvoldoende suikerbieten gecontracteerd zijn, zullen de suikerfabrikanten zich tot nieuwe, niet-participerende planters mogen wenden. Na één jaar zal aan die nieuwe planters gevraagd worden om hun participatiedossier te regulariseren. In de loop van 2015 zal een mailing worden verstuurd naar planters die nog niet of nog niet volledig in orde zijn met hun participatie om hun dossier vóór 2017 te regulariseren. De CBB zal erop toezien dat de prioriteitsakkoorden worden nageleefd door de suikerfabrikanten met respect voor de geldende concurrentieregelgeving

25 I. HET BELGISCHE BIET-SUIKERLANDSCHAP 1 1 SUIKERBIET 1 2 SUIKER 1 3 SPREIDING VAN DE PLANTERS 2 4 BIETENOPPERVLAKTE 3 5 RENDEMENTEN 3 6 SUIKERGEHALTE 4 7 TARRA 5 8 STATISTIEKEN 6 II. DE CAMPAGNE IN DE DRIE ONTVANGSTCENTRA 7 1 HET VERLOOP VAN DE SUIKERBIETCAMPAGNE 7 2 ENKELE NIEUWIGHEDEN 9 3 DE BIETENCONTROLE 9 III. DE SUIKERMARKT IN EUROPA EN IN DE WERELD 11 1 WERELDMARKT 2014/15: SUIKERPRIJZEN BLIJVEN LAAG 11 2 EUROPESE MARKT: DALING VAN DE VERKOOPPRIJZEN VOOR SUIKER IN DE EU 12 3 BELGIË: RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE 2014/15 13 IV. DE POLITIEKE AGENDA VAN DE CBB IN CONTEXT : IS HET POSTQUOTUMTIJDPERK AL BEGONNEN? 15 1 INEENSTORTING VAN DE EUROPESE SUIKERPRIJS 15 2 HIGH LEVEL EXPERT GROUP OM DE CRISIS OP DE EUROPESE SUIKERMARKT AAN TE PAKKEN EN DE OVERGANG NAAR HET POSTQUOTUM TE BEGELEIDEN 16 3 OVERZICHT VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN DE CBB OP POLITIEK VLAK: TUSSEN NIEUWE GLB EN GMO: VOORBEREIDING VAN HET POSTQUOTUM 17 MISSION STATEMENT CBB

26

27 MISSION STATEMENT CBB De CBB (Confederatie van de Belgische Bietenplanters) werd opgericht in 1965 en is de officiële beroepsorganisatie* voor meer dan Belgische bietenplanters. De CBB vertegenwoordigt en verdedigt de beroepsbelangen van de Belgische suikerbietplanters op lokaal, regionaal en nationaal niveau in België en op internationaal niveau via de CIBE (Europese Confederatie van suikerbietplanters) en de WABCG (Wereldfederatie van Suikerbietplanters en Suikerriettelers). In België coördineert de CBB de werking van de vier regionale plantersverenigingen: Fédération des Betteraviers Wallons RT asbl ; Coördinatiecomité van Vlaanderen vzw; Verbond Vlaamse Suikerbietplanters Tiense vzw; Comité de Coordination des Planteurs de Betteraves du Hainaut-Iscal asbl. De CBB handelt zoveel mogelijk in overleg met de Vlaamse en Waalse algemene landbouworganisaties: Boerenbond, ABS (Algemeen Boerensyndicaat) en FWA (Fédération Wallonne de l Agriculture). De kerntaken van de CBB zijn: Vertegenwoordiging; Belangenverdediging; Afsluiten van Interprofessionele Akkoorden voor de sector; Coördineren van de regionale instanties; Organiseren van de controle van de bietenreceptie in de fabrieken; Informeren: via De Bietplanter, website, ; Stimuleren van R&D (Research & Development) in de sector via contributie en deelname in het KBIVB (Koninklijk Belgisch Instituut tot Verbetering van de Biet); Beheren van de participatie van de suikerbietplanters in de suikerondernemingen. *De CBB wordt officieel erkend als producentengroepering conform de Wet van 28 maart 1975 en als organisatie van verkopers van suikerbieten die interprofessionele akkoorden mag afsluiten conform Verordering 1260/2001 van de EU.

28 CONFEDERATIE VAN DE BELGISCHE BIETENPLANTERS vzw Anspachlaan 111, bus Brussel RPJ Bruxelles (+32) (0)2/