VOORWOORD MOHAMED RIDOUANI RUIMTE VOOR CREATIVITEIT IN DE STAD

Transcriptie

1

2

3 VOORWOORD RUIMTE VOOR CREATIVITEIT IN DE STAD Leuven gonst van de creatieve en artistieke bedrijvigheid. Meer nog: Leuven heeft meer dan ooit het potentieel om uit te groeien tot een culturele en creatieve stad met internationale uitstraling. Samen met de sector willen we dit waarmaken. Onder impuls van Leuven MindGate Creativity verenigen de creatieve ondernemers en culturele spelers zich tot een sterke community. Vanuit de creatieve en culturele sector klinkt één vraag steeds luider: de vraag naar fysieke ruimte om werkingen op te starten, te laten groeien, te verstevigen en uit te breiden. Vaartopia wil hierop een antwoord zijn. We willen onder andere ontwerpers, kunstenaars, communicatiemensen, ICT ers, ambachtslui, en ook ondernemende jongeren betaalbare ruimte bieden. Zij moeten in Leuven hun plek kunnen vinden, want creativiteit heeft een niet te onderschatten, positieve impact op de levenskwaliteit in de stad. NIEUWE STEDELIJKE DYNAMIEK IN DE VAARTKOM De stadsvernieuwing van de Vaartkom voltrekt zich al enkele jaren aan een indrukwekkend tempo. De fysieke ruimte krijgt een enorme boost. Projectontwikkelaars vullen een groot deel van de behoeften in: ruimte voor woningen, studentenkamers en grootschalige handel. Daarnaast leggen enkele creatieve en culturele spelers de basis van een nieuwe dynamiek. Kleine en grote ingrepen in de openbare ruimte versterken dit stedelijke leven. De Vaartkom ontwikkelt een heel eigen karakter waarin ontmoeting, creativiteit en vernieuwing centraal staan. Deze dynamiek willen we erkennen en versterken. Want ze heeft de potentie om van de Vaartkom ook echt een bruisende stadswijk te maken, dé creatieve hub van Vlaanderen. De realisatie van de ambitie die we Vaartopia noemen zal enkel mogelijk worden in samenwerking met velen. Stad, universiteit, creatieve spelers en bedrijven, inwoners. Het belooft een boeiend traject te worden. MOHAMED RIDOUANI schepen van economie en voorzitter Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven Debby Termonia

4 DE VAARTKOM CREATIEVE LONG VAN LEUVEN VAARTOPIA Vaartopia is een bijzonder stadsproject. Het biedt in de Vaartkom meer fysieke ruimte voor spelers uit de creatieve en culturele sector. Enerzijds krijgt deze jonge en dynamische sector hierdoor de plaats om zich optimaal te ontwikkelen. Anderzijds is dit een unieke kans om de Vaartkom te laten uitgroeien tot een levendig deel van het stadscentrum. De Vaartkom zal uitgroeien tot de creatieve long van Leuven. Zoals een grote groene ruimte zorgt voor zuurstof (letterlijk) in de stad, pompt een creatieve long zuurstof (figuurlijk) in de samenleving: zuurstof voor stedelijke vernieuwing, actief burgerschap en creativiteit. Op die manier creëert de Vaartkom een vibe die tot ver buiten de stadsgrenzen voelbaar is, een sfeer voor vrijhavens en broedplekken, voor experiment en innovatie, voor ontmoeting en inspiratie. Vaartopia maakt van de Vaartkom een plek met een heel eigen karakter die (ook internationaal) het verschil maakt. DE KIEM IS GELEGD Een aantal lopende en gerealiseerde projecten vormen de kiem van Vaartopia: het kunstencentrum OPEK, de creatieve hub De Hoorn, de tijdelijke ateliers van Cas-co, woonboten voor jeugdhuizen, architecten en productiehuizen, de Vaartopia is meer dan het voorzien van ruimte voor kunstenaars en de creatieve economie in Leuven. Het geeft Leuven ook een soort van nieuwstedelijkheid die je verwacht in steden als Berlijn, Barcelona of Kopenhagen en die Leuven als stad in beweging in volle vaart de 21 ste eeuw inloodsen. tijdelijke inrichting van publieke ruimtes Sluispark en het plein voor OPEK Het stadsproject Vaartopia versterkt de impact die deze plekken nu al hebben. Piet Forger, directeur cultuur stad Leuven & Marc Bauwens, directeur AGSL

5 Vaartopia geeft een nieuwe dimensie aan de totale herontwikkeling van de Vaartkom: een grootschalig stadsvernieuwingsproject waarbij ruim 30 hectare voormalig industrieel gebied wordt getransformeerd tot een gemengd stedelijk gebied. Creatieven waren van oudsher aangetrokken tot de Vaartkom door het karakter van de industriële mastodonten, de sfeer, de ziel en de historiek van het gebied. In dat opzicht is de Vaartkom een logische keuze om een creatieve ontwikkelingspool uit te bouwen. De strategische ligging (de nabijheid van de binnenstad en de goede bereikbaarheid) is een extra troef. De sterke concentratie van plekken en gebouwen zorgt voor een ruimtelijk samenhangend, zichtbaar geheel. Toch is er een tweedeling te merken. Langs de noordoever van de vaart zijn al heel wat deelprojecten ontwikkeld, veelal voor wonen en handel. Langs de zuidoever wacht een groot deel van het beeldbepalend, te behouden industrieel patrimonium op initiatief. Elk op hun manier hebben deze locaties de potentie om in een tijdelijke of definitieve invulling bij te dragen aan de nieuwe stedelijke dynamiek. DE VAARTKOM OP EEN RUIMTELIJK KANTELPUNT De juiste verbinding leggen tussen ruimtevraag en ruimteaanbod is een belangrijk onderdeel van Vaartopia. Cruciaal daarbij is de ontwikkeling van een inventaris van alle gebouwen met creatief potentieel in de Vaartkom. Op basis daarvan kan worden onderzocht wat de mogelijkheden zijn. Het inzetten op zowel tijdelijk gebruik als definitieve transformatie en herbestemming zorgt voor flexibiliteit en betaalbaarheid. Tijdelijk gebruik zorgt ook dat nieuwe opportuniteiten gaandeweg ontdekt kunnen worden en inspiratie verder kan opborrelen. Door ruimtes multifunctioneel beschikbaar te stellen, ontstaat er tussen de verschillende functies een boeiende uitwisseling van gebruikers en publieken. Dit soort van vloeibaarheid tussen de creatieve plekken in de Vaartkom is van groot belang. Dirk De Lathauwer, dans- en theatergezelschap fabuleus ViRiX

6 CLUSTER VAN GEBOUWEN EN OPENBARE RUIMTE Miss Miyagi Elk op hun manier hebben deze locaties in de Vaartkom de potentie om in een tijdelijke of definitieve invulling bij te dragen aan de nieuwe stedelijke dynamiek

7 Vaartopia legt de focus op het realiseren van ruimte voor een mix van functies: culturele en artistieke functies en creatieve economie, maar ook voor sociale functies. De nog te (her)ontwikkelen infrastructuur in de Vaartkom biedt mogelijkheden voor verschillende concrete invullingen, bijvoorbeeld: kunsthuizen, kunstgezelschappen, kunstenaars, kunstenaarscollectieven, kunstonderwijs, opnamestudio s, repetitieruimtes, galerijen, eventruimtes, kantoren voor starters, kleine en grote creatieve bedrijven, productiehuizen, architectenbureaus, designers, gameontwikkelaars, co-workingspaces, ateliers voor ambachten, conceptstores, pop-ups, sociaal-artistieke werkingen, buurtwerking, jongerenwerking, MIX VAN ARTISTIEKE, CREATIEVE, ECONOMISCHE & SOCIALE FUNCTIES De openbare en gedeelde ruimte in de Vaartkom spelen als ontmoetingsplek een belangrijke rol in het project Vaartopia. Het zijn niet alleen plekken waar bewoners en gebruikers van de buurt mekaar ontmoeten. Ook de verschillende functies en invullingen kruisen mekaar daar. Het zijn plekken die uitnodigen tot informeel netwerken en waar de basis van nieuwe samenwerkingen wordt gelegd. Het is van het grootste belang dat Vaartopia inzet op functies voor alle lagen van de bevolking, zodat het een belangrijke sociale hefboom vormt. Het is ook de bedoeling om initiatieven die van onderuit groeien kansen te geven. Door de ligging van de Vaartkom kunnen we zowel inhoudelijk als ruimtelijk stevige linken leggen met de omliggende buurten (Sint-Maartensdal, Valkerijbuurt, Ridderbuurt, Wilsele-Dorp,...) en bij uitbreiding met de hele stad. Door onder andere sociaal-culturele invullingen, bottom-up initiatieven en aandacht voor meer kwetsbare groepen zorgen we ervoor dat Vaartopia ingebed is in de maatschappelijke context. Voor het welslagen van Vaartopia is het dan ook cruciaal om de beoogde mix van functies te realiseren. Denise Vandevoort, schepen van cultuur Debby Termonia

8 EPICENTRUM VAN LEUVEN MINDGATE CREATIVITY Leuven MindGate stimuleert de economische groei in de regio door samenwerking en innovatie mogelijk te maken op het kruispunt van drie domeinen: Health, High-Tech & Creativity. Leuven MindGate spitst zich toe op het faciliteren van de synergieën tussen deze domeinen en op gezamenlijke internationale branding, maar ondersteunt ook de groei en ontwikkeling van de jonge en dynamische sector van creatieve en culturele spelers. Ons Leuvens hoofdkwartier, een boot op de vaart, moet een inspirerende plek zijn, op een locatie met een ziel. We volgen de ontwikkeling van de Vaartkom op de voet, want het is een buurt waar onze creativiteit aangewakkerd wordt. En bovendien: ons hart ligt daar. Elke Neuville, productiehuis De chinezen Ruimte is een belangrijk thema binnen Leuven MindGate. De eerste twee domeinen kennen een concentratie op campussen aan de stadsrand. Voor Health is dit op Gasthuisberg en Arenberg, voor High-tech op Arenberg en Researchpark Haasrode. Door in de Vaartkom een cluster van gebouwen en openbare ruimte te laten uitgroeien tot een creatieve long, krijgt ook de Creativity - pijler van Leuven MindGate een duidelijk epicentrum vanwaar het de hele sector kan inspireren. De keuze om spelers uit de creatieve en culturele sector aan te trekken om het stadsdeel meer en ander leven in te blazen is dus geen doel op zich, maar maakt deel uit van een strategisch beleid. Ellen Haesevoets

9 CO-PRODUCTIE TUSSEN STAD EIGENAARS & EINDGEBRUIKERS De klassieke planningsinstrumenten en traditionele ontwikkelingsformules voldoen niet om een heterogene mix van functies en invullingen te genereren en de gewenste stedelijke dynamiek tot stand te brengen. Om meer kansen te creëren voor echte stedelijkheid en meer ruimte te bieden voor creativiteit zullen de stad Leuven, het Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven (AGSL), de eigenaars en de gebruikers zeer nauw samenwerken. Vaartopia maakt daarom gebruik van verschillende ontwikkelingsmechanismen, instrumenten en strategieën: 1. Het behoud en de versterking van een strategische grondpositie door de stad Leuven en het AGSL; 2. Het maximaal engageren van eigenaars en gebruikers (co-productie); 3. Het actief samenbrengen en cureren van complementaire invullingen (matchmaking); 4. De coördinatie daarvan met een masterplan en een divers team dat actief inzet op tijdelijk gebruik èn uitgaat van een gefaseerde ontwikkeling; Debby Termonia 5. Het verder bouwen op bestaande initiatieven en het ondersteunen van lokale socio-culturele organisaties en creatieven (capacity-building); 6. Het actief ondersteunen van nieuwe bottom-up initiatieven; 7. Het gebruik maken van de positieve impuls die het verplicht hergebruik van bestaande gebouwen en tijdelijke experimenten hebben op de stedelijke dynamiek. Stadsprojecten als Vaartopia vertrekken niet van een zuiver ruimtelijke uitdaging. Het inhoudelijke project en het vastgoedproject zijn van bij de start met elkaar verweven. Eindgebruikers worden meteen betrokken. Dit zorgt voor een groter draagvlak, méér integratie en méér creatieve oplossingen die zorgen voor een unieker karakter. Miss Miyagi

10

11