NOTA VERBONDEN PARTIJEN GEMEENTE OLDEBROEK

Transcriptie

1 NOTA VERBONDEN PARTIJEN GEMEENTE OLDEBROEK Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

2 Samenvatting Gemeenten voeren veel taken uit via zogeheten verbonden partijen. Dit zijn partijen die gemeentelijke taken in opdracht van de gemeente uitvoeren. Het gaat om tijdelijke of langdurige samenwerkingsverbanden. Een dergelijke samenwerking kan worden aangegaan met andere gemeenten, overheden, non-profitorganisaties of private partijen. Op dat moment is het voor de gemeente belangrijk om inzicht te hebben en te houden in de realisatie van doelstellingen, activiteiten, financiën, risico s, bestuursverantwoordelijkheden en bevoegdheden van die verbonden partij. Het gaat immers over besteding van publieke middelen. Verbonden partijen kunnen verschillende juridische vormen hebben. Denk aan Gemeenschappelijke Regelingen, vennootschappen, stichtingen en Publiek Private Samenwerkingen (PPS). Sinds de komst van het Besluit Begroting en Verantwoording 2004 (BBV) moet de gemeenteraad meer inzicht krijgen in verbonden partijen. Door deelname aan dergelijke partijen immers dient de gemeente niet alleen een publiek belang, maar ook het belang van die verbonden partij. Daarmee zitten gemeenten vaak met twee voeten in één sok. Daarom moet de gemeenteraad weten hoeveel en welke verbonden partijen er zijn. Daarnaast dient duidelijk te zijn wie de gemeente daar met welk mandaat vertegenwoordigt. Ook is inzicht in bestuurlijke, beleidsmatige en financiële risico s een belangrijk aspect. Naast rolvermenging tussen publieke verantwoordelijkheid en het belang van de verbonden partij is het mogelijk dat er rolvermenging op door onduidelijkheid over taken optreedt. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van aandeelhouder, toezichthouder en bestuurder van een verbonden partij zijn niet altijd helder. Indien verbonden partijen in financiële of bestuurlijke problemen terechtkomen is het vaak de gemeente die vervolgens de rekening gepresenteerd krijgt. Het managen van de balans tussen gemeente en verbonden partijen, ofwel de governance, is dan ook een belangrijke opgave. Wanneer wordt uitgegaan van het publieke belang dat de gemeente dient en de publieke taken waarvoor zij verantwoordelijk is of waarvoor zij zich verantwoordelijk voelt is de kring van verbonden partijen nog veel groter. Er zijn allerlei publieke en private, profit- en non-profitorganisaties die omdat ze een publieke taak voor hun rekening nemen ook de uitvoering van gemeentelijk beleid meebepalen. Dit brengt financiële en bestuurlijke risico s met zich mee voor de gemeente. Dit vraagt dan ook om een gemeentelijke regisseursrol, inclusief het daarbij horende governance instrumentarium. In de relatie tussen gemeenten en verbonden partijen gaat het om sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden. Sturing betekent vooraf duidelijke afspraken maken over prestaties en budgetten. Die afspraken worden meestal beperkt vastgelegd in prestatie- of managementcontracten. Maar, daar horen ook afspraken bij over output, afbakening van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, net als eisen die aan inhoud en frequentie van de rapportage worden gesteld. Dit laatste is essentieel in het kader van de beheersing. Maatregelen en procedures zijn nodig om bijsturing mogelijk te maken om zo het gedefinieerde doel te kunnen realiseren. Ook afspraken over het omgaan met risico s horen erbij. Mogelijkheden om te kunnen bijsturen moeten dus zijn vastgelegd. Voor sturing en beheersing is het essentieel dat de gemeente genoeg kennis bezit om als opdrachtgever goed te kunnen sturen. Bij verantwoording gaat het om inzicht in rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid. Hier horen afspraken bij over hoe wordt omgegaan met tekorten of overschotten in de jaarrekening, de kwaliteit van dienstverlening, certificering van werkprocessen en integriteit. Tot slot is er toezicht in breed verband. Welk toezicht oefent de gemeente uit op de verbonden partij en hoe neemt ze deel in een dergelijke partij? Het toezicht richt zich op continuïteit, met een lange termijn perspectief op de kwaliteit van de taakinvulling door de verbonden partij. Die taakinvulling moet op termijn geborgd zijn. De gemeente kijkt vooral naar de financiële positie van de verbonden partij, maar heeft daarnaast oog voor de vraag of de relatie gecontinueerd moet worden en zo ja, onder welke voorwaarden. Ook gaat het om invulling van functies binnen het Algemeen Bestuur, Dagelijks Bestuur, de Raad van Toezicht, Raad van Commissarissen, Algemene vergadering van Aandeelhouders en het bestuur of de directie van de verbonden partij. De gemeente heeft ten opzichte van de verbonden partij een rol als afnemer/klant, dienstverlener en als financier. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

3 Binnen de gemeente is de toezichthoudende en kader stellende rol enerzijds en de uitvoering anderzijds gescheiden. Zo moet ook de opstelling van de gemeente richting verbonden partij zich meer richten op die toezichthoudende en kader stellende rol, in plaats van het willen meesturen en beheersen binnen de verbonden partij. Een combinatie van functies moet worden vermeden, zowel vanuit transparantie als vanuit risicobeheersing. De nota Verbonden Partijen wordt aangeboden aan de Raad in de vergadering van 30 januari 2014, waarbij wordt gevraagd de nota Verbonden Partijen als kader te hanteren voor het aangaan, instandhouden en beeindigen van verbonden partijen. Met de nota wordt beoogd: 1. inzicht gegeven in de kaders die voor het aangaan, instandhouden en beëindigen van Verbonden Partijen van belang zijn; 2. toe te lichten welke aspecten van belang zijn voor het sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden op verbonden partijen. Het College gebruikt de nota, in combinatie met de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek over verbonden partijen, om een aantal vervolgstappen te zetten die als doel hebben om de bestuurlijke en ambtelijke rollen qua sturing, beheersing, verantwoording en toezicht in elke verbonden partij te versterken. De eventuele betrokkenheid van de Raad hierbij wordt nog uitgewerkt in het 1 e kwartaal Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

4 SAMENVATTING 1 ALGEMEEN 1.1 Definitie verbonden partij 1.2 Het belang van verbonden partijen 1.3 Relevantie voor de raad 1.4 Doelstelling van deze nota 2 RELEVANTE REGELGEVING VERBONDEN PARTIJEN 2.1 Gemeentewet 2.2 Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) 2.3 Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) 3 SOORTEN, EIGENSSCHAPPEN EN KENMERKEN VERBONDEN PARTIJEN 3.1 Publiekrechtelijk verbonden partijen 3.2 Privaatrechtelijk verbonden partijen 3.3 Typen verbonden partijen 3.4 Voor- en nadelen verbonden partijen 3.5 Risicoprofielen verbonden partijen 4 DE GOVERNANCE-ASPECTEN: STUREN, BEHEERSEN, TOEZICHTHOUDEN EN VERANTWOORDEN 4.1 Het begrip governance 4.2 Sturen 4.3 Beheersen 4.4 Verantwoorden 4.5 Toezicht houden 4.6 Vertrouwen 4.7 Toezicht kader voor governancestructuur 5 BELEIDSKADERS VERBONDEN PARTIJEN 5.1 Waarom en wanneer deelnemen in een verbonden partij? 5.2 Criteria ten aanzien van het deelnemen in verbonden partijen 5.3 Deelneming in een verbonden partij 5.4 Waardering van verbonden partijen 5.5 Inhoud kader stellende en controlerende rol van de gemeenteraad 5.6 Toezicht op verbonden partijen 5.7 Afbakening taken en bevoegdheden betrokken partijen 5.8 Beslissingskader aangaan verbonden partijen 5.9 Criteria deelnemen in informele samenwerkingsverbanden Bijlage 1 - verbonden partijen van de gemeente Oldebroek Bijlage 2 - Informatie per verbonden partij Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

5 1. Algemeen Gemeenten voeren veel taken uit via zogeheten verbonden partijen. Dit zijn partijen die gemeentelijke taken uitvoeren in opdracht van de gemeente. Het gaat om tijdelijke of langdurige samenwerkingsverbanden. Een dergelijk samenwerkingsverband wordt aangegaan met andere gemeenten, overheden, nonprofitorganisaties of private partijen. Het voor de gemeente belangrijk om inzicht te hebben en te houden in de realisatie van doelstellingen, activiteiten, financiën, risico s, bestuursverantwoordelijkheden en bevoegdheden van die verbonden partij. Het gaat immers over besteding van publieke middelen. 1.1 Definitie verbonden partij Verbonden partijen zijn organisaties waaraan de gemeente zich financieel en bestuurlijk verbindt. Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) geeft als definitie: Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie, waarin de gemeente een financieel én een bestuurlijk belang heeft. Een financieel belang is een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat dan wel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Bestuurlijk belang is zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur, hetzij uit hoofde van stemrecht. Bron: Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten Financieel belang: er is sprake van een verbonden partij als de gemeente geen verhaalmogelijkheden heeft als de partij failliet gaat, of als de gemeente aansprakelijk wordt gesteld indien de partij haar verplichtingen niet nakomt. Bij leningen en garantstellingen is dus geen sprake van een verbonden partij: de gemeente behoudt juridische verhaalsmogelijkheden als de partij failliet gaat. Ook bij exploitatiesubsidies is er geen sprake van een verbonden partij: het gaat hier om overdrachten (subsidies). Bestuurlijk belang: er is sprake van een verbonden partij als een wethouder of een raadslid namens de gemeente in het bestuur van de partij plaatsneemt, of namens de gemeente stemt. Bij alléén een benoemingsrecht of een voordrachtsrecht de gemeente mag een bestuurder of commissaris in de organisatie benoemen of voordragen is er strikt genomen géén sprake van een verbonden partij. Gemeenten kunnen zo n recht gebruiken om ervoor te zorgen dat er kwalitatief goede bestuurders in het bestuur terechtkomen. Gezien deze definitie van een verbonden partij, kunnen hieronder onder meer gemeenschappelijke regelingen, NV s en BV s, stichtingen, verenigingen en Publiek Private Samenwerkingen vallen. 1.2 Het belang van verbonden partijen Het is vanuit bestuurlijk, beleidsmatig en financieel oogpunt van belang dat in de begroting en de jaarstukken aandacht wordt besteed aan derde rechtspersonen waarmee de gemeente een bestuurlijke en financiële band heeft. De relevantie wordt duidelijker als we bedenken dat verbonden partijen vaak beleid uitvoeren dat de gemeente in principe ook zelf kan (blijven) doen. De gemeente mandateert als het ware de verbonden partij. De gemeente blijft uiteindelijk verantwoordelijk voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma s. Verder is het van belang dat de gemeente inzicht heeft in de ontwikkeling van het resultaat, de financiele risico s, en hiermee samenhangend, de daaruit voor haar voortvloeiende budgettaire gevolgen. 1.3 Relevantie voor de raad Deelname aan een verbonden partij is een manier om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Verbonden partijen voeren vaak beleid uit dat de gemeente in principe ook zelf kan (blijven) doen. Omdat de gemeente uiteindelijk verantwoordelijk blijft voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma s heeft de raad een kader stellende en controlerende taak voor wat betreft de invulling en uitvoering van de activiteiten. De gemeenteraad legt door middel van deze nota verbonden partijen algemene en specifieke uitgangspunten vast, waarmee zij inhoud en invulling geeft aan de manier waarop zij haar kader stellende en controlerende taak wil uitvoeren. Hierbij gaat het over onderwerpen als: wanneer en hoe een relatie met een verbonden partij wordt aangegaan dan wel beëindigd en welke toezichthoudende en bestuurlijke verantwoordelijkheden de gemeente heeft. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

6 Kernvragen zijn onder andere of de doelstellingen van de verbonden partijen corresponderen met die van de gemeente en de doelstellingen van de gemeente via de verbonden partijen gerealiseerd worden. Om die reden schrijft de wetgever voor dat het college niet beslist over deelname dan nadat de raad zijn wensen en bedenkingen kenbaar heeft gemaakt of dan na verkregen toestemming van de gemeenteraden. 1.4 Doelstelling van deze nota Het in deze nota geformuleerde beleid ten aanzien van verbonden partijen heeft als doelstelling antwoord te geven op de volgende vragen: Wat zegt relevante (hogere) wetgeving over verbonden partijen? Welke soorten verbonden partijen zijn mogelijk? Welke criteria worden door de gemeente Oldebroek gebruikt om de besluiten met betrekking tot het aangaan of beëindigen van, veranderingen in en het verlengen van bestuurlijke én financiële relaties met verbonden partijen? Hoe ziet het besluitvormingstraject eruit dat binnen de gemeente Oldebroek wordt doorlopen als het gaat om bovenstaande situaties? Hoe verhoudt de rol van het bestuur van de gemeente zich ten opzichte van het bestuur van een verbonden partij? Hoe en aan wie legt de verbonden partij verantwoording af? Op welke wijze wordt inhoud en invulling gegeven aan de kader stellende en controlerende taak van de gemeenteraad? Hoe gaat de gemeente Oldebroek om met bestuurlijke en ambtelijke vertegenwoordiging in verbonden partijen? Hoe is het beheer en de control van verbonden partijen ingericht binnen de gemeente Oldebroek? 2. Relevante regelgeving verbonden partijen Bij verbonden partijen dient rekening te worden gehouden met een juridisch kader. Dit kader bestaat onder andere uit de Gemeentewet, het Besluit Begroting en Verantwoording en de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). In dit hoofdstuk worden de gevolgen van deze wet- en regelgeving kort uitgewerkt. 2.1 Gemeentewet Grondregel van de Gemeentewet is dat publieke taken door de gemeente zelf worden uitgevoerd. Het tweede lid van artikel 160 Gemeentewet geeft aan dat private rechtsvormen slechts toelaatbaar zijn indien dat in het bijzonder aangewezen moet worden geacht voor de behartiging van het daarmee te dienen openbaar belang. Dit artikel geldt zowel voor het verzelfstandigen van al bestaande taken als voor het gaan uitvoeren van nieuwe taken. Voor gebruik van de publiekrechtelijke rechtsvormen geldt deze beperking niet. Hiervoor is gekozen omdat in de Gemeentewet (en de Wgr) bepaalde waarborgen zijn opgenomen voor het gebruik van bevoegdheden, besluitvormingsstructuren, beïnvloedingsmogelijkheden, repressief toezicht, democratische controle en openbaarheid, die niet gelden bij privaatrechtelijke rechtsvormen. De verbonden partijen zijn primair een aangelegenheid voor het college van burgemeester en wethouders. De juridische basis hiervoor is ook artikel 160 uit de Gemeentewet. Hiermee is de relatie tussen gemeenteraad en verbonden partijen dezelfde als die tussen raad en college. Dit betekent dat de raad een kader stellende en controlerende rol uitoefent ten opzichte van verbonden partijen. Het aansturen van een verbonden partij en het dragen van verantwoordelijkheid voor de uitvoering is de rol van het college. Het college dient hierover verantwoording aan de raad af te leggen. De gemeenteraad controleert of het college deze rol goed vervult. Publiek belang De gemeentewet geeft als belangrijkste criterium dat de privaatrechtelijke weg slechts is toegestaan als er sprake is van het behartigen van het daarmee te dienen openbaar belang. Het begrip publiek belang wordt in de wet niet nader gedefinieerd. Verderop in de nota wordt het begrip verder uitgewerkt. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

7 2.2 Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) In het BBV is in artikel 9, lid 2 sub f bepaald dat in de begroting in een afzonderlijke paragraaf de beleidslijnen worden vastgelegd met betrekking tot verbonden partijen. Volgens artikel 15 van het BBV bevat de paragraaf tenminste: de visie op verbonden partijen in relatie tot de uitvoering van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting; de beleidsvoornemens betreffende verbonden partijen. In artikel 67 van het BBV is voorgeschreven dat in de toelichting op de productenrealisatie van de begroting een lijst van verbonden partijen moet worden opgenomen, waarin op basis van artikel 69 van het BBV ten minste de volgende informatie met betrekking tot alle verbonden partij wordt verstrekt: De naam en de vestigingsplaats; Het openbaar belang dat op deze wijze behartigd wordt; De veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft; Het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; Het resultaat van de verbonden partij. 2.3 Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Een belangrijk juridisch kader voor samenwerking tussen gemeenten is de Wgr. De Wgr richt zich op een specifiek type samenwerking en wel die tussen decentrale overheden (gemeenten, provincies en waterschappen) onderling. Gemeenten kunnen met elkaar samenwerken in de vorm van een gemeenschappelijke regeling (GR). Bij gemeenschappelijke regelingen gaat het vaak om primaire gemeentelijke taken met een uitvoerend karakter. Intergemeentelijke samenwerking op basis van de Wgr is een vorm van verlengd lokaal bestuur, waarbij de vrijwilligheid van de samenwerking voorop staat. 3. Verbonden partijen soorten, eigenschappen en kenmerken In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de verschillende soorten verbonden partijen inclusief hun eigenschappen en kenmerken. Het belangrijkste onderscheid is het verschil tussen publiekrechtelijke - en privaatrechtelijke verbonden partijen. Daarnaast bestaat er nog een mengvorm, de zogenaamde Publieke Private Samenwerkingsverbanden. Hieronder wordt in het kort op de juridische verschillen ingegaan. De wetgever heeft een voorkeur voor publiekrechtelijke boven privaatrechtelijke participaties. Gedachte hierachter is dat in een publiekrechtelijke participatie de openbaarheid en de controle beter zijn gewaarborgd dan in een privaatrechtelijke participatie. 3.1 Publiekrechtelijk verbonden partijen Bij publiekrechtelijke verbonden partijen gaat het met name om gemeenschappelijke regelingen. Bij gemeenschappelijke regelingen gaat het vaak om primaire gemeentelijke taken met een uitvoerend karakter. Zij vormen een verlengd lokaal bestuur waarbij de vrijwilligheid van de samenwerking voorop staat (voor sommige taken is door de wetgever verplichte samenwerking opgelegd, denk hierbij aan de veiligheidsregio en gemeenschappelijke geneeskundige dienst). De gemeenschappelijke regeling met een openbaar lichaam is de zwaarste en meest voorkomende vorm: deze regeling heeft als enige rechtspersoonlijkheid en een algemeen bestuur (vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten), dat het dagelijks bestuur controleert. Gemeenten kunnen aan dit openbaar lichaam in principe alle gemeentelijke taken en bevoegdheden overdragen. In een gemeenschappelijke regeling kunnen gemeenten veel bestuurlijke en beleidsmatige invloed aanwenden met de mogelijkheid van sturing aan de voorkant. Daarnaast is het een goede vorm Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

8 om op voet van evenredigheid en gelijkwaardigheid samen te werken met publieke partijen voor een publiek belang. Het risicoprofiel van een gemeenschappelijke regeling is hoog vanwege de financiële aansprakelijkheid. De participerende gemeenten zijn volledig financieel aansprakelijk. Bovendien is de bekostiging van de jaarlijkse activiteiten een verplichte uitgave. 3.2 Privaatrechtelijk verbonden partijen Bij privaatrechtelijke verbonden partijen gaat het met name om stichtingen en vennootschappen. Een stichting heeft een bestuur voor de dagelijkse leiding en kent een ideëel of sociaal doel, waarbij alleen aan dat doel kan worden uitgekeerd. Stichtingen kennen geen controlerend mechanisme, tenzij dat in de statuten is geregeld. Het risicoprofiel loopt van laag tot gemiddeld. De gemeente is alleen financieel aansprakelijk voor de verstrekte middelen. Alhoewel de stichting formeel zelf verantwoordelijk is voor exploitatierisico s wordt vaak bij de gemeente aangeklopt als dit risico zich voordoet of als er sprake is van onvoorziene uitgaven. Bestuurders zijn slechts aansprakelijk als er sprake is van wanbeleid. De gemeente Oldebroek heeft voor haar bestuurders een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Een vennootschap heeft een raad van bestuur en, afhankelijk van wat daarover in de statuten is bepaald of van de omvang van de vennootschap, een raad van commissarissen. De raad van bestuur wordt gecontroleerd door de vergadering van aandeelhouders. Gemeenten maken vaak gebruik van vennootschappen bij nutsvoorzieningen, cultuur en economie. De belangrijkste reden om samen te werken met dit type verbonden partij zijn de financiële voordelen door winstdeling en dividend. Het risicoprofiel van een vennootschap ligt vaak hoger dan dat van een stichting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de aard van de activiteiten, de omvang en de autonome positie die een vennootschap vaak inneemt. Toch kan het risicoprofiel als gemiddeld worden benoemd, vanwege het feit dat de gemeente alleen risico loopt over het ingebrachte geld. In artikel 1 van het BBV wordt specifiek aangegeven wat onder een deelneming wordt verstaan: 'Een participatie in een besloten of naamloze vennootschap, waarin de gemeente aandelen heeft.' 3.3 Typen verbonden partijen In deze paragraaf worden de typen verbonden partijen verder uitgewerkt. Het type verbonden partij bepaalt mede de inrichting van de governance. Er zijn namelijk veel soorten verbonden partijen. Allemaal brengen ze hun eigen bestuurlijke en financiële risico s voor de gemeente met zich mee. Participatie kan consequenties hebben voor de transparantie van het gemeentebestuur. Helderheid is eveneens vereist in de manier waarop de gemeente zich ervan verzekert dat de publieke belangen worden gewaarborgd. Een NV waarin de gemeente voor honderd procent deelnemer is, is namelijk een heel andere organisatie dan een stichting waarin de gemeente om louter representatieve redenen participeert. Om inzicht te geven in de eigenschappen en consequenties van verschillende verbonden partijen worden de meest voorkomende samenwerkingsvormen behandeld Gemeenschappelijke regelingen Gemeenten kunnen met elkaar samenwerken in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling. Aan een Gemeenschappelijke Regeling kunnen ook andere openbare lichamen deelnemen. Private rechtspersonen kunnen alleen participeren als zij daartoe bij Koninklijk Besluit zijn gemachtigd. Bij Gemeenschappelijke Regelingen gaat het vaak om primaire gemeentelijke taken met een uitvoerend karakter. Denk aan sociale dienst, gemeentearchief, muziekschool, geneeskundige dienst en sociale werkvoorziening. Intergemeentelijke samenwerking op basis van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) is een vorm van verlengd lokaal bestuur, waarbij de vrijwilligheid van de samenwerking voorop staat. In grote lijnen zijn er gezien vanuit de doelstelling en de aard van de activiteiten drie soorten Gemeenschappelijke Regelingen te onderscheiden: gericht op gemeenschappelijke beleidsvorming, zoals regionaal ruimtelijk beleid en gemeenschappelijke planontwikkeling. gericht op uitvoering van activiteiten ten behoeve van de deelnemers, zoals de sociale werkvoorziening. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

9 gericht op de uitvoering van regionale activiteiten in opdracht van hogere overheden, zoals de regionale brandweer, de gemeenschappelijke geneeskundige dienst en in de toekomst de veiligheidsregio s. De samenwerkingsvormen zijn divers. De WGR biedt het juridische kader voor verschillende samenwerkingsvormen tussen bestuursorganen van gemeenten, provincies, en waterschappen. De verschillende vormen maken het mogelijk de zwaarte van het organisatorisch verband af te stemmen op de aard van de gezamenlijk te behartigen taken. In artikel 8 van de WGR worden de volgende varianten onderscheiden. Ook komen combinaties van varianten voor Stichtingen en verenigingen Een stichting en een vereniging zijn privaatrechtelijke rechtspersonen. Oprichting vindt plaats via een notariële akte. Een gemeente als medeoprichter van een stichting of vereniging heeft goedkeuring nodig van Gedeputeerde Staten (GS), volgens artikel 160 lid 3 Gemeentewet. Een informele vereniging (beperkte rechtsbevoegdheid) kan zonder notariële akte worden opgericht. Een vereniging heeft een duaal karakter met een algemene ledenvergadering en een bestuur. Een stichting heeft een meer monistisch karakter met alleen een bestuur. Stichtingen kunnen overigens ook meer duaal worden ingericht met een Raad van Toezicht en een directeur/bestuurder. Beleidsmatig opereren stichtingen en verenigingen vaak als vormen van verlengd bestuur op terreinen die de overheid als die van haar beschouwt. Deze vorm komt voor in de sport, het vrijwilligerswerk, vrijetijdscircuit, sociaal-cultureel en maatschappelijk werk. De gemeente zit vaak in het bestuur. Het financiële belang bestaat uit een subsidierelatie of een garantstelling. In onderstaand overzicht staan de voor- en nadelen, inclusief het risicoprofiel Vennootschappen (NV en BV) Een NV en BV zijn een rechtspersoon, dus zelfstandig drager van rechten en plichten, die onder eigen naam deelnemen aan het rechtsverkeer. Bij een NV worden de aandelen uitgegeven aan toonder of op naam en deze zijn vrij verhandelbaar, tenzij de overdraagbaarheid van de aandelen op naam is beperkt. Bij een BV worden de aandelen op naam uitgegeven en deze zijn niet vrij verhandelbaar. Vennootschappen zijn vooral actief op terreinen die niet bij de primaire gemeentelijke taken horen, zoals levering van energie en water, afvoer van afval, bankieren (BNG) en grond- en bouwexploitaties. Bedrijfsmatigheid en autonomie zijn de belangrijkste overwegingen om samen te werken met dit type verbonden partij. Eventuele opbrengsten vloeien in de gemeentekas en zijn vaak als zeker aangemerkte inkomsten in de paragraaf Financiering. De Ava beslist echter over de bestemming van de winst en dus over de uitkering hiervan aan de aandeelhouders. Oprichting vindt plaats via een notariële akte. Hiervoor is een raadsbesluit en een verklaring van geen bezwaar van Justitie vereist en goedkeuring door Gedeputeerde Staten (GS). De gemeente is als aandeelhouder of via commissariaten bestuurlijk betrokken bij dit type verbonden partij. De gemeente houdt via een meerderheids- of minderheidsbelang in de aandeelhoudersvergadering een stem, omdat de overheidsvennootschap belangrijke taken uitvoert voor de gemeente. Daarnaast heeft de gemeente vaak recht van voordracht of benoeming van commissarissen. Afstemming in beleidsvorming tussen gemeentelijke organisatie en de zelfstandige eenheid is van groot belang. Daarnaast kunnen besluiten worden afgedwongen die directe consequenties hebben voor de bedrijfsvoering. Dit kan van invloed zijn op prijs en rendement van de te leveren producten. Daarnaast kunnen ook fiscale motieven meespelen bij de keuze voor een overheidsvennootschap. Het gaat vaak om markt gedreven activiteiten, waarbij het maken van winst één van de hoofddoelstellingen is. Bijna alle gemeentelijke activiteiten waarbij het gaat om diensten die ook door private partijen kunnen worden geleverd, kunnen in deze vorm worden georganiseerd. De bestuurlijke betrokkenheid is beperkt tot aandeelhouderschap en commissariaten. De gemeente is bij een NV en BV (mede)- eigenaar. Dit zou tot een kleinere afstand tot het bestuur van de gemeente en daarmee het gemeentelijk beleid moeten leiden ten opzichte van een stichting. In de praktijk ligt het risicoprofiel van een vennootschap vaak hoger dan van een stichting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de aard van de activiteiten, de omvang, de bestuursfilosofie en - structuur en de autonome positie die een vennootschap vaak inneemt Publiek Private Samenwerkingsverbanden Een bijzondere vorm van verbonden partijen zijn die waaraan naast de overheid ook private partijen deelnemen. Het gaat om zogeheten Publiek Private Samenwerkingen (PPS). Steeds vaker worden PPS en ingezet om overheidsdoelstellingen te realiseren. Een veel voorkomend voorbeeld van PPS Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

10 zien we in lokale gebiedsontwikkeling. Hierbij is sprake van een samenwerkingsverbintenis tussen bijvoorbeeld gemeente, woningcorporatie, grondeigenaar/projectontwikkelaar, bouwers en andere partijen. 3.4 Voor- en nadelen verbonden partijen Deelname aan een verbonden partij brengt voor- en nadelen met zich mee. Mogelijke voordelen zijn: 1. Risicospreiding. Het gaat hier om het delen van financiële risico's met andere partijen. 2. Efficiencyvoordeel. Bijvoorbeeld samen met andere gemeenten een sociale werkplaats exploiteren of samen de afvalinzameling organiseren. 3. Kennisvoordeel. De gemeente kan gebruik maken van kennis en expertise die zelf niet in huis is. 4. Katalysatorfunctie. De gemeente brengt samen met semipublieke en private organisaties activiteiten op gang die zonder de initiërende rol van de gemeente niet of moeilijker van de grond komen. Mogelijke nadelen zijn: Deze liggen in de praktijk vooral in verlies aan controle en de dubbelrol van de gemeente. 1. Door de afstand zijn informatievoorziening en beïnvloedingsmogelijkheden minder vanzelfsprekend dan bij de eigen gemeentelijke organisatie. 2. De gemeente moet meer moeite doen om zijn rol als opdrachtgever/klant waar te maken. Tegelijkertijd is zij als bestuurder/eigenaar wel medeverantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de verbonden partij. 3. Financiële risico s, zoals opdraaien voor mogelijke tekorten. 4. Bestuurdersaansprakelijkheid. 3.5 Risicoprofielen verbonden partijen Op basis het voorgaande kan worden geconcludeerd dat de risicoprofielen van verbonden partijen redelijk uiteenlopen. Bij stichtingen lopen gemeenten uitsluitend risico over de aan de stichting verstrekte middelen en zijn bestuurders alleen aansprakelijk wanneer er sprake is van wanbeleid. Dit wil niet zeggen dat vanuit de gemeente geen aanvullende maatregelen gewenst zijn om de risico s te beheersen. Een stichting heeft namelijk zelden een buffer om exploitatietekorten of onvoorziene uitgaven op te vangen, hoewel ze hier formeel verantwoordelijk voor is. De financiële informatie moet daarom adequaat inzicht bieden in exploitatie en continuïteit. Daarnaast moet de gemeente het initiatief nemen om de toezichthoudende functie adequaat in te vullen. Het risicoprofiel van vennootschappen en PPS en is, vergeleken met een stichting, hoger. In principe wordt voor een PPS gekozen om tot risicodeling te komen. Bij een PPS is tevens sprake van een private partij met eigen doelstellingen. De problematiek van dubbele petten kan echter in alle vormen van verbonden partijen een rol spelen. Financieel loopt een gemeente bij een PPS alleen risico over het geïnvesteerde vermogen. Bij een vennootschap/pps is dit bedrag, vergeleken met een stichting, relatief hoog vanwege de activiteiten die in de vorm van een vennootschap worden geëxploiteerd. Daarnaast is in het geval van gebiedsontwikkeling vaak sprake van een vooraf bekend positief exploitatiesaldo. Dit kunnen behoorlijke bedragen zijn. Voor het realiseren van deze geprognosticeerde winsten is een goede interne sturing, beheersing en belangenbehartiging vanuit de gemeente noodzakelijk. In die zin is het financiële belang van een gemeente in een PPS vaak groot te noemen. Daaraan zit wel het risico dat de exploitatiesaldi eerst gerealiseerd moeten worden, voordat er sprake is van winst. Het risico is hier niet zozeer tekorten oplopen, maar minder dan voorziene winsten realiseren. Overigens is deze risico-indeling relatief. Dit wil zeggen ten opzichte van risico s bij andere vormen van verbonden partijen. Bij een PPS gebiedsontwikkeling kan het risicoprofiel in vergelijking met andere vormen van verbonden partijen hoger zijn. Dit wil echter niet zeggen dat de gebiedsontwikkeling in PPS-vorm voor een gemeente een hoger risicoprofiel heeft dan bij een zelfstandige, publieke ontwikkeling. Gemeenschappelijke Regelingen kenmerken zich door een hoog risicoprofiel. Vooral het financiële risico is groot. Gemeenten zijn namelijk volledig financieel aansprakelijk voor de Gemeenschappelijke Regeling. Wel is het zo dat de gemeente slechts proportioneel hoeft op te draaien voor tekorten. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

11 De bovenstaande risicoprofielen zijn, naast de specifieke eigenschappen van de verschillende samenwerkingsvormen, van invloed op de keuze voor het type verbonden partij en de manier waarop de publieke regiefunctie kan worden vormgegeven. 4. De governance-aspecten: sturen, beheersen, toezicht houden en verantwoorden Verbonden partijen hebben wat betreft de publieke taak allemaal een eigen doelstelling en uitgangspunten. Het is dan ook onvermijdelijk dat ze op onderdelen een andere visie op de invulling van hun activiteiten hebben dan de gemeente. De gemeente moet vanuit haar verantwoordelijkheid voor het totaal resultaat van het hele netwerk als publieke regisseur de onderlinge relatie met partijen zo inrichten dat elke partij een optimale bijdrage levert aan het eindresultaat. Via een adequaat governance-instrumentarium is het gewenst heldere afspraken te maken met verbonden partijen over de realisatie van doelen. Daarnaast moeten er voldoende bevoegdheden zijn om te kunnen corrigeren als de verbonden partij zich niet aan de afspraken houdt. Hoe kan de onderlinge relatie effectief worden ingericht? Een belangrijke succesfactor voor een effectieve en efficiënte samenwerking tussen gemeente en verbonden partij is de kwaliteit van de publieke regiefunctie. Randvoorwaarde hiervoor is duidelijke afspraken te maken over de output, op afspraken gebaseerde en heldere informatievoorziening en transparante verantwoording. Het vertrouwen tussen partijen en de wil om samen de taak goed in te vullen. Schematische weergave van de kwaliteit van de sturingsrelatie Controle mechanismen Vertrouwen - sturen - vaardigheid - beheersen - welwillendheid - verantwoorden - integriteit - toezichthouden Invulling van de regiefunctie met controlemechanismen is bedoeld om de doelmatigheid van de organisatie en het netwerk als geheel te verbeteren en samenwerkingsrisico s te minimaliseren. Het gaat om het juiste samenspel tussen sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden. Dit zijn de vier elementen van good governance. De invulling van good governance is in de publieke sector uiteraard gericht op specifieke eisen die aan goed overheidsbestuur worden gesteld. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) benoemt vijf eisen. Dat zijn: democratische legitimatie (kiesrecht, democratische sturing en verantwoording); rechtsgelijkheid (wettelijke basis, scheiding van machten, scheiding politiek en bestuur binnen de uitvoerende macht en gelijkheidsbeginsel); rechtszekerheid (zekerheid van rechten en plichten van de burger tegenover de overheid); effectiviteit (realisatie van doelstellingen door gevoerd beleid en inzet van middelen); efficiëntie (optimale aanwending en inzet van middelen). 4.1 Het begrip governance Governance is het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van een organisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van doelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden (zie: Min. Van Fin.; 2001). De vier deelprocessen van governance zijn te verdelen over twee oriëntatierichtingen: interne of externe organisatie, voor de korte of lange termijn. In elk kwadrant kan een deelproces worden geplaatst. Een dimensie die door dit schema heenloopt en alle vier deelprocessen van governance raakt, is die van risicomanagement Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

12 De onderlinge samenhang tussen de deelprocessen wordt weergegeven in onderstaande figuur. 4.2 Sturen Het sturen bestaat uit alle activiteiten waarbij de gemeente richting geeft aan de verbonden partij. De kracht van sturing ligt in het op tijd maken en contractueel vastleggen van output-afspraken. Als heldere afspraken namelijk niet vooraf worden gemaakt en vastgelegd, kun je als gemeente gedurende het begrotingsjaar slechts beperkt bijsturen. De volgende aspecten zijn van belang bij het opstellen van een contract: Aanwezigheid van duidelijke beleidskaders, meerjarenplannen (wat willen wij?); Werken met transparante meerjarige instellingsbegrotingen (wat bieden zij?); Werken met heldere output-afspraken en expliciete en liefst gekwantificeerde meerjarendoelstellingen (wat krijgen wij?); Benoemen en verdelen van de dienstverleningsrisico s (financieel en bestuurlijk); Het verwerken van voorwaarden en richtlijnen (wat is de afspraak?). Een contract kan worden opgesteld in de vorm van een managementcontract, dienstverleningsovereenkomst, Service Level Agreement (SLA) of subsidiebeschikking. In het algemeen wordt weinig gebruik gemaakt van prestatiecontracten waarin specifieke voorwaarden voor uitvoering en levering worden vastgelegd. Vaak wordt alleen gebruik gemaakt van een begroting of jaarplan. Door in het contract de nadruk te leggen op het te realiseren resultaat de output en naast financiën ook op kwalitatieve afspraken te sturen, wordt minder aandacht besteed aan bedrijfsvoeringsaspecten. Op deze manier wordt eveneens aangesloten bij de gemeentelijke programmabegroting en de verantwoording daarover. 4.3 Beheersen Beheersen bestaat uit een stelsel van maatregelen en procedures. Zo heeft de gemeente de zekerheid dat de verbonden partij blijvend de goede kant op gaat. Met andere woorden: de beleidsdoelstellingen en de in het contract vastgelegde afspraken realiseert. Krijgt de gemeente feedback? Kan de gemeente bijsturen wanneer werkelijkheid en planning uit elkaar gaan lopen? Gemeenten krijgen de informatie in principe via rapportages en overlegplatforms. De eerste vraag die moet worden gesteld is of dit inderdaad het geval is. De volgende vraag is of de rapportages inhoudelijk voldoen aan de gestelde eisen en of ze als zodanig ook worden beoordeeld. Zo ja, door wie? Is hierbij sprake van functiescheiding tussen degene die beleidsverantwoordelijk is voor de verbonden partij versus degene die de rapportages beoordeelt en advisering richting college en raad voor zijn rekening neemt? De daarna volgende vraag is of er integraal verslag wordt gedaan aan college en raad. Vaak hebben we als gemeente geen specifieke bevoegdheden om te kunnen ingrijpen en bij te sturen. 4.4 Verantwoorden Over alle gedelegeerde taken en bevoegdheden moet informatie worden verschaft. Op basis hiervan kan de gemeente nagaan in hoeverre taken conform afspraken zijn uitgevoerd en wat de financiële Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

13 situatie is van de verbonden partij. De verantwoording bestaat uit twee aspecten: de rechtmatigheid van de bestedingen en de effectiviteit en efficiëntie. De rechtmatigheid kan worden getoetst op basis van het jaarverslag, inclusief goedkeurende accountantsverklaring, en bij eindafrekening van het contract. Verantwoording rond effectiviteit en efficiëntie kan worden getoetst door middel van: het periodieke volgen of benchmarks van afspraken; een jaarlijkse externe audit van de kwaliteit van diensten, organisatie en kostenniveau; certificering van werkprocessen: wordt de kwaliteit duurzaam geleverd? 4.5 Toezicht houden Voor alle partijen is het van belang dat de continuïteit van de verbonden partij wordt gewaarborgd. De toezichthouder richt zich daarom niet alleen op marginale toetsing van kwaliteit en inhoudelijke risico s, maar vooral ook op de balanspositie (onder andere solvabiliteit en liquiditeit) van de verbonden partij, dus op het financiële vlak. De gemeente kan haar taak als toezichthouder concreet vormgegeven door zitting te nemen in: het Algemeen Bestuur; het Dagelijks Bestuur; de Raad van Toezicht; Raad van Commissarissen; de Algemene vergadering van Aandeelhouders. Bij de invulling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de toezichthouder is het goed om mogelijkheden in te bouwen voor het treffen van corrigerende maatregelen. Mogelijkheden tot ingrijpen zijn: aanwijzingen, correctiemaatregelen en sancties; ontslag van bestuurders; inlichtingen, inzage bevoegdheid en controlerechten; goedkeuring jaarrekeningen en begrotingen; controlebevoegdheden. 4.6 Vertrouwen Naast de vormgeving van de regiefunctie met controlemechanismen is wederzijds vertrouwen een belangrijk aspect, waardoor de kwaliteit van de regiefunctie wordt bepaald. Vertrouwen is gebaseerd op drie aspecten, namelijk vaardigheid, welwillendheid en integriteit. Het geloof in elkaars kennis en vaardigheden is afhankelijk van eerdere ervaringen die men met elkaar heeft opgedaan. Geloof in elkaars welwillendheid wordt bepaald door zaken als de bereidheid om energie te steken in een goede verstandhouding, verwantschap, initiatieven die door beide partijen worden ontplooid, inclusief het gevoel dat de andere partij je tegemoet wil komen. Het geloof in elkaars integriteit wordt bepaald door zaken als de mate waarin men onaangenaam wordt verrast door de andere partij, het met één mond spreken, continuïteit in standpunten, beleidslijnen en uitvoering, inclusief openheid en het nakomen van afspraken. In de praktijk blijkt dat vertrouwen bepalend is voor de onderlinge relatie. Verzelfstandigde diensten en verbonden partijen hebben vaak minder vertrouwen in de aansturende overheidsinstanties dan omgekeerd. Men geeft aan dat onvoldoende kennis bij overheidsinstanties, het niet nakomen van afspraken en het onaangenaam verrast worden in de media de belangrijkste redenen zijn 4.7 Toetsingskader voor governancestructuur Hoe krijg je als gemeente vat op een verbonden partij? Welke risico s loopt de gemeente als zij met verbonden partijen werkt? Eén ding is duidelijk: de risico s zijn beperkter als de samenwerking goed functioneert en er voldoende draagvlak is om met elkaar samen te werken. Zijn bovendien de deelprocessen van de governance-structuur helder ingevuld? Dan ontstaat vanzelf een toetsingskader. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

14 5. Beleidskaders verbonden partijen Binnen het netwerk van private en publieke partijen heeft de gemeente er voor te zorgen dat de publieke taak wordt uitgevoerd binnen de wettelijke kaders. Onder andere als gevolg van toenemende maatschappelijke complexiteit en van een integrale aanpak is een rijke schakering aan organisatie in het publieke veld actief. Door deelneming aan verbonden partijen dient de gemeente niet alleen een publiek belang, maar ook het belang van die verbonden partij. Daarmee zitten gemeenten vaak met twee voeten in één sok. Deelname vraagt een goede rolverdeling. Hierbij is het goed om een onderscheid te maken tussen de aanloopfase en de uitvoeringsfase. Zoals eerder aangegeven is deelname aan een verbonden partij een manier om een gemeentelijk doel te bereiken. In een duaal stelsel betekent dit dat de beslissing om deel te nemen inclusief de aansturing van de verbonden partij een taak van het college is. De wetgever schrijft in art. 160 lid 1 van de Gemeente dat het college beslist maar dat de gemeenteraad bepaalt wat bij de publieke taak hoort en de kaders stelt. Dit betekent dat de gemeenteraad zich bij elk voornemen tot deelname een oordeel moet vormen over de vraag of de activiteiten die de verbonden partij voor de gemeente gaat uitvoeren wel bij het publiek belang horen. Vandaar dat het college besluit over deelname nadat de gemeenteraad zijn wensen en bedenkingen kenbaar heeft gemaakt en na verkregen toestemming van de gemeenteraad. Daarnaast stelt de gemeenteraad kaders, zowel algemene als specifieke, bij een concreet besluit tot deelname. Zo kan aandacht worden besteed aan algemene uitgangspunten en aan de manier waarop de gemeenteraad tijdens de aanloop- en uitvoeringsfase betrokken of geïnformeerd wil worden. In de uitvoeringsfase is het de taak van het college om zicht te houden op uitvoering, prestaties, kosten en risicobeheersing. Zo nodig stuurt het college bij. Het college moet zich bovendien, in het kader van goed opdrachtgever schap, verplaatsen in de positie van de verbonden partij. De gemeenteraad controleert of de verbonden partij de taak conform de gestelde kaders uitvoert en of het college dit goed bewaakt en zo nodig bijstuurt. De gemeentelijke begroting en het jaarverslag vormen de basis voor deze controle. De gemeenteraad moet per verbonden partij een balans zien te vinden tussen het politieke belang dat de raad hecht aan de gemeentelijke taak die de verbonden partij uitvoert en de frequentie en intensiteit van de controle. 5.1 Waarom en wanneer deelnemen in een verbonden partij? Er zijn een aantal belangrijke uitgangspunten waaraan voldaan moet zijn voordat wordt beslist om deel te nemen in een verbonden partij. 1. Onze gemeente neemt alleen deel in een partij die taken uitvoert met een publiek belang. 2. De verbonden partij dient een expliciete meerwaarde te hebben. Hieronder wordt verstaan dat er sprake dient te zijn van een financieel voordeel, een toename van de kwaliteit van de dienstverlening en een borging van de continuïteit. 5.2 Criteria ten aanzien van het deelnemen in verbonden partijen Het door middel van een verbonden partij of andere gelieerde organisatie realiseren van gemeentelijk beleid biedt objectief vast te stellen doelmatigheidseisen/ of effectiviteitvoordelen; Er mogen geen dringende redenen bestaan die zich verzetten tegen het deelnemen in de verbonden partij / overige gelieerde organisatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het lopen van zeer grote financiële risico s die de economische draagkracht van de gemeente te boven gaan; In het afwegingsproces dient nadrukkelijk aangetoond te worden dat de gekozen rechtsvorm de voorkeur geniet; De samenwerkingsovereenkomst mag niet in strijd zijn met het recht (juridische houdbaarheid): Dit wil onder meer zeggen dat de statuten moeten voldoen aan de wettelijke bepalingen zoals gesteld in o.a. het Burgerlijk Wetboek, dat aan de wettelijke eisen van de te volgen procedures is voldaan (b.v. goedkeuring van een hogere overheid tot oprichting van een rechtspersoon, in overeenstemming met Europese regelgeving m.b.t. mededingings- en aanbestedingsrecht enz.); De gekozen rechtsvorm moet mogelijkheid bieden voor: - democratische controle en beïnvloeding; - adequate controle en verantwoording en openbaarheid van bestuur; - effectieve en doelmatige verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen gemeente en de betreffende organisatie. Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek

15 Bovenstaande is vertaald in een afwegingskader om te besluiten tot het al of niet aangaan van een verbonden partij. Zie hiervoor paragraaf Deelneming in een verbonden partij Als er sprake is van een publiek belang én een expliciete meerwaarde op het gebied van financiën, dienstverlening en continuïteit kan een deelneming in een verbonden partij overwogen worden. Op de voorbereiding van dit besluit is de actieve informatieplicht van toepassing, in dit kader moet de raad zich bij elk voornemen tot deelname een oordeel vormen over de vraag of de activiteiten die de verbonden partij voor de gemeente gaat uitvoeren wel bij het publieke belang horen. Tevens is de toestemming van Gedeputeerde Staten vereist. Daarnaast stelt de raad de kaders, zowel algemene als specifieke, bij een concreet besluit tot deelname. Dit gaat onder andere over de wijze waarop men tijdens de aanloop- en uitvoeringsfase betrokken en geïnformeerd wil worden. Bij specifieke kaders gaat het bijvoorbeeld over het meerjarig vaststellen van gemeentelijke doelen die de verbonden partij moet realiseren en de prestaties die zij moet leveren, inclusief kosten en beheersing van financiële risico s. 5.4 Waardering van de deelneming Een specifiek punt van aandacht gaat over de waardering van deelnemingen. In artikel 65 van het Besluit Begroting en Verantwoording is aangegeven dat deelnemingen worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingsprijs. Indien er aanleiding toe is kan het voorkomen dat er een herwaardering plaatsvindt tegen de dan geldende lagere actuele waarde (marktwaarde). 5.5 Inhoud kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad Bij de volgende ontwikkelingen zal door middel van begroting, tussentijdse rapportage en/óf jaarrekening terugkoppeling naar de raad plaatsvinden: ontwikkelingen met betrekking tot de kader stellende afspraken zullen bij de voortgangs- en verantwoordingsrapportages apart gepresenteerd worden; (voornemens tot) het aangaan van nieuwe verbonden partijen; (voornemens tot) het beëindigen van de relatie met bestaande verbonden partijen; veranderingen in de wijze van vertegenwoordiging van de gemeente in een verbonden partij (w.o. ontslag/ benoeming van commissarissen, leden algemeen bestuur, of dagelijks bestuur namens de gemeente); wijziging van de doelstelling van een verbonden partij; over het voortbestaan en de eigenstandigheid van de verbonden partij als gevolg van fusie of integratie; bijstelling dividendprognose (voor deelnemingen) dan wel de gerealiseerde c.q. geraamde kosten die met deelname gemoeid zijn die in omvang ten opzichte van de in de begroting opgenomen bedragen afwijken; belangrijke afwijkingen van de voorgenomen c.q. gerealiseerde activiteiten en prestaties; nieuwe risico s met een mogelijk substantiële invloed op het weerstandsvermogen. Daarnaast kan de raad periodieke evaluaties van de verbonden partijen gebruiken om het college te controleren. De raad moet per verbonden partij een balans zien te vinden tussen het politieke belang dat de raad hecht aan de gemeentelijke taak die de verbonden partij uitvoert en de frequentie en intensiteit van de controle. 5.6 Toezicht op verbonden partijen Bij een deelneming in een verbonden partij is het de taak van het college om zicht te houden op uitvoering, prestaties, kosten en risicobeheersing. Het college verwerft zo nodig informatie en benut mogelijkheden tot bijsturing van beleid op basis waarvan de samenwerking met de verbonden partij zo effectief en efficiënt mogelijk wordt ingevuld. De wijze waarop toezicht wordt gehouden op het effectief en efficiënt realiseren van de met de deelneming beoogde doelstellingen dient onderdeel te zijn van de motivering van het besluit tot deelname. Hierbij geldt als primair uitgangspunt dat de interne beheersing de verantwoordelijkheid is van de betreffende organisatie zelf en dat deze organisatie volgens vooraf vastgestelde richtlijnen verantwoording aflegt aan haar bestuur. Toezicht vanuit de gemeente onderscheidt zich in twee vormen: Nota verbonden partijen gemeente Oldebroek