nauticum opleidingen

Transcriptie

1 nauticum opleidingen Westerkoogstraat 48 Postbus ZG OOSTHUIZEN T: M: E: PROEFLES CURSUS KUSTNAVIGATIE Dit is een voorbeeld van de lesstof uit de cursus KUSTNAVIGATIE. Het geeft u een indruk hoe het lesmateriaal is verzorgd, de methode van lesgeven, de opbouw van de theorie, de oefeningen en de vraagstelling. DRIFT INLEIDING Alle tot nu toe bepaalde koersen werden afgezet zonder rekening te houden met de eventuele invloed van de wind. Bij wind kan het schip van de koerslijn worden weggezet. De richting die dan gestuurd wordt, komt dan niet meer overeen met de richting die het schip in werkelijkheid opgaat. Dit geldt voor alle type schepen in meer of mindere mate. De grootte van de windinvloed op een schip is afhankelijk van type schip, gestuurde koers, windrichting en windkracht. Al deze verschillende factoren komen in deze les aan de orde, alsmede hoe u de windinvloed kunt bepalen en hoe u de koers kunt corrigeren. Je moet zeilen op de wind van vandaag de wind van gist ren helpt je niet vooruit de wind van morgen blijft misschien wel uit je moet zeilen op de wind van vandaag Purper Frans Mulder Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 1

2 1. WINDINVLOED De invloed van de wind op een schip veroorzaakt: bij motorschepen een vaartvermindering of een vaartvermeerdering, afhankelijk of de wind respectievelijk voorlijker of achterlijker dan dwars inkomt (zie figuur 1a); bij zeilschepen een voortstuwend effect, afhankelijk hoe de zeilen staan. Komt de wind achterlijker dan dwars in, dan zal de vaart groter zijn dan wanneer de wind voorlijker dan dwars inkomt. De voortstuwende werking van de wind is bruikbaar tot ca. 4 streken voorlijker dan dwars (afhankelijk van het scheepstype). Zie figuur 1b. bij zowel motor als zeilschepen een zijdelingse kracht (dus als de wind uit andere richtingen komt dan van voren of van achteren), die het schip zijdelings wegdrukt. Dit heeft twee gevolgen: het schip zal gaan hellen (afhankelijk van scheepstype en stabiliteit) het schip zal van de koerslijn worden gedrukt Dit laatste gevolg, het zijdelings wegzetten, is iets om rekening mee te houden bij het navigeren. De afwijking in de koers die ontstaat door dit zijdelings wegzetten, noemt men drift of wraak. Het schip verlijert. De invloed van de wind op de navigatie kunnen we dus globaal samenvatten tot: een vaartvermeerdering of een vaartvermindering drift Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 2

3 Door het verlijeren zal het schip een andere richting opgaan dan de koers die wordt gestuurd. Vraag 1: In figuur 2 stuurt het schip in richting..... maar zal in werkelijkheid varen in richting..... De richting die gestuurd wordt is in figuur 2 richting b. De richting die men in werkelijkheid opgaat is richting c. Als men nu tòch naar b wil varen, moet men opsturen om de invloed van de wind teniet te doen. Anders gezegd Als u de koers stuurt die in de kaart staat en het schip onder vindt drift, dan waait het schip van de koerslijn af. Om op de lijn te blijven, moet u dus de drift in rekening brengen op de gestuurde koers. Daarvoor moet u eerst weten hoe groot de invloed van de drift is. Vraag 2: Als u wind tegen hebt, dan zal de vaart van het schip Dit kunt u wel/niet waarnemen op de log. toenemen/afnemen. Vraag 3: U vaart van A naar B en u hebt de wind dwars in. De drift die ontstaat kunt u wel/niet waarnemen op het kompas. Bij tegenwind vermindert de vaart van het schip. Deze vaartvermindering is te zien op de log. Die meet immers de scheepssnelheid ten opzichte van het water. Het zijdelings weggezet worden, de drift, is echter niet waarneembaar op het kompas. Terwijl u de koers uit de kaart stuurt, wordt het schip dwars weggezet. Antw. 1: b; c Antw. 2: afnemen; wel Antw. 3: niet Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 3

4 Als de hoeveelheid drift niet zo is af te lezen, hoe groot is dan die drift en wat zijn de factoren die de grootte bepalen? Het zal duidelijk zijn dat, hoe sterker de wind en afhankelijk van de richting, des te groter de invloed hiervan op het schip is. De grootte van de drift is ook sterk afhankelijk van het schip zelf SCHEEPSVORM De drift van een schip is afhankelijk van vorm en afmetingen van zowel het onderwaterschip als het bovenwaterschip. Vraag 4: Zie figuur 4. Bij een sterke dwarswind zal de meeste drift worden ondervonden door schip A/B/C. De verdeling opbouw/onderwaterschip heeft een grote invloed op het veel of weinig verlijeren van een schip. Zie figuur 4. Het is duidelijk dat schip b (als een ballon op het water) meer drift zal hebben dan schip A. De richting vanwaar de wind in komt ten opzichte van de koers van het schip, is natuurlijk ook van belang. Als de wind bijvoorbeeld dwars in komt bij een stilliggend schip, dan is de drift het grootst; bij wind van voren of van achteren, als een schip vaart loopt, is er geen drift. Antw. 4: B Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 4

5 De scheepssnelheid speelt ook een rol. Hoe sneller het schip vaart, des te minder wordt het schip over een bepaalde afstand weggezet. Ook hoe de oppervlakten van boven en onderwaterschip ten opzichte van elkaar liggen, is bepalend voor het scheepsgedrag. Zie figuur 5. De rompen van schip A en B zijn gelijk aan elkaar. De opbouw evenwel niet. Ondervindt schip A een dwarswind, dan ligt het zeilpunt (= gemeenschappelijk wind aangrijpingspunt) vóór het lateraalpunt (= gemeenschappelijk onderwater aangrijpingspunt). Bij schip B is dat precies andersom. De situatie van bovenaf gezien wordt dan als volgt. Zie figuur 6. Schip A draait zijn voorsteven van de wind af en is lijgierig. Schip B trekt met zijn kop naar de wind toe en is loefgierij. Als een schip vaart loopt en het achterschip verder in het water komt door zuiging, dan verandert het lateraalpunt t.o.v. zijn positie bij stilliggend schip. Bij een loefgierig schip zal men weinig of niet behoeven op te sturen om de kaartkoers te blijven volgen. Is een schip tè loefgierig, dan moet men zelfs tegenroer geven. In zo'n geval stuurt het schip vaak niet prettig; het roer trekt. In deze cursus gaan we uit van een schip dat niet loef of lijgierig is, maar alleen door drift wordt weggezet. Komt de wind van stuurboord in, dan ondervindt dit schip een drift over (= naar) bakboord. Komt de wind van bakboord in, dan ondervindt het een drift over (= naar) stuurboord. Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 5

6 1.2. WINDRICHTINGEN De wind wordt benoemd naar de richting waaruit hij waait. Dus een N wind komt uit het noorden en waait naar het zuiden. De windrichting bepaalt men door te kijken van welke richting de golven komen. Ligt het schip stil, dan geeft de vlag of het vaantje aan boord de echte windrichting aan. Dit noemen we de ware wind. Vaart het schip maar is het windstil, dan wijst het vaantje een wind aan die schijnbaar van voren komt. De windsterkte is dan gelijk aan de scheepssnelheid. Dit is de tegenwind of eigen wind. Als er wind staat en u loopt vaart, dan wijst het vaantje in een richting die veroorzaakt wordt door de ware wind èn door de eigen wind. Dit is de schijnbare wind. Gangbare termen betrekking tot de wind zijn: De loefzijde is die zijde van het schip waar de wind op staat; ook wel de hoge kant genoemd. De lijzijde is die zijde van het schip die van de wind is afgekeerd; ook wel de lage kant genoemd. De hoge wal is de wal waar de wind vandaan komt. Je zoekt een oppertje als je in de luwte van de hoge wal ten anker gaat. De lage wal is de wal waar de wind op staat. Over stuurboord varen wil zeggen dat het grootzeil over stuurboord staat. De drift is naar stuurboord wil zeggen dat het schip in die richting wordt verzet. Als de wind van richting verandert, kan dat op twee manieren: draaiend met de richting van de klok mee = ruimende wind draaiend tegen de richting van de klok in = krimpende wind Blijft de ware windrichting hetzelfde, maar veranderen we van koers, dan komt de schijnbare wind ruimer, of schraler in. Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 6

7 Vraag 5: Schip A zit aan hoger/lager wal; bb zijde is de loef /lijzijde Schip B zit aan hoger/lager wal; bb zijde is de loef /lijzijde Belangrijk Een schip verlijert en kan aan lager wal raken als men niet voor drift opstuurt. Vraag 6: Er staat een N wind. Koers 090 ; schip heeft drift naar sb/bb/geen Koers 180 ; schip heeft drift naar sb/bb/geen Koers 270 ; schip heeft drift naar sb/bb/geen Koers 360 ; schip heeft drift naar sb/bb/geen Bij een N wind en koers 090 drijft de wind het schip sb uit. De drift is naar stuurboord. Zie figuur 9. Afhankelijk van waar de wind inkomt, vaart u: Zeilt u tè scherp aan de wind, dan gaan de zeilen killen (klapperen aan de voorzijde) en neemt de vaart af. Vraag 7: gestuurde WK 045 ; varend voor de wind; windrichting... ;... gestuurde WK 315 ; wind van sb dwars in;windrichting... ;... gestuurde WK SSE ; varende in de wind; windrichting... ;.... gestuurde WK WSW ; wind 4 streken over bb in; windricht....;... Vraag 8: Eerst is de wind SSE, later draait de wind en waait uit het ESE. De wind is geruimd/gekrompen. Antw. 5: lager wal loefzijde hoger wal lijzijde Antw. 6: sb geen bb geen Antw. 7: SW, 225; NE, 045; SSE, 157,5; SSW, 202,5 Antw. 8: gekrompen Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 7

8 1.3. WINDKRACHT/WINDSNELHEID Hoe harder het waait, des te groter zal de invloed op het schip zijn. In plaats van windsnelheid spreken we ook wel van windsterkte of windkracht. De sterkte van de wind wordt op de volgende manieren aangegeven: de snelheid in meters per seconde (m/sec) de snelheid in mijlen per uur ('/h) de schaal van Beaufort (W7 = W wind met kracht 7 volgens Bf) Om de windsnelheid te schatten en gelijkluidende waarden te krijgen, wordt de schaal van Beaufort gebruikt. Zie GEGEVENS. In weerkaartjes worden de windrichting en windkracht weergegeven door middel van een symbool. Een pijl geeft de windrichting aan, de veertjes de windkracht. Een kort streepje is 5'/h. Een lang streepje is 10 /h. Een driehoek is 50 /h. In fig.uur.11a is de wind W, 15'/h. In figuur 11b is de wind NE, 60'/h. In de tekeningen van deze les wordt ook dit windsymbool gebruikt. Meer gegevens betreffende het ontstaan van wind, windsoorten etc. komen aan de orde in de les METEOROLOGIE. Vraag 9: De windkracht volgens de windpijl in figuur 8 is..... SAMENVATTING 1 1. Wind veroorzaakt een vaartvermindering of een vaartvermeerdering. Dit is waarneembaar op de log. 2. Wind veroorzaakt een zijdelings wegzetten van het schip, de zogenaamde drift. 3. De drift is niet waarneembaar op het kompas. 4. Drift is afhankelijk van windkracht, koers ten opzichte van de wind, vorm en afmetingen van opbouw en onderwaterschip. 5. De windrichting wordt benoemd naar de richting waaruit hij waaiti 6. De loefzijde (hoge kant, hoge wal) is die zijde vanwaar de wind komt. 7. De lijzijde (lage kant, lage wal) is die zijde waarheen de wind gaat. Antw. 9: 25 /h Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 8

9 2. DRIFT BEPALEN De drift is de hoek tussen de richting die gestuurd wordt en de richting die het schip werkelijk opgaat. De richting die gestuurd wordt, is de koers aangegeven door de zeilstreep (kiellijn). De richting, die het schip werkelijk opgaat, is de richting door het water aangegeven door het kielzog. We kunnen dus ook zeggen: drift is de hoek tussen kiellijn en kielzog. Zie figuur 12. De navigator moet de drift schatten. Dat is een kwestie van praktijkervaring. De hoeveelheid drift is immers afhankelijk van het schip, de windkracht en de richting. Hij schat de hoek die de kiellijn maakt met het kielzog. Vraag 10: Zie fig. 13. De wind komt in over sb/bb. In de figuur schat u de drift op ±... Bij een behoorlijke zeegang valt het niet mee een nauwkeurige schatting te maken. Bij benadering kunt u de drift ook bepalen door een tros uit te vieren. Peil de richting van de tros over het kompas en verreken deze met de voorliggende koers op het kompas. Drift is het verschil tussen trospeiling en voorliggende koers verminderd met 180 Vraag 11: De voorliggende koers op het kompas is 225 Een tros wordt uitgevierd en loopt volgens het kompas uit in de richting 060. De drift is... De wind komt in over.... zijde. Het schip ondervindt een drift naar.... zijde. Voorliggende koers op het kompas = 225 Richting tros over het kompas = 060 Verschil = 165 Verminderen met 180 Drift = 015 Antw. 10: bb; 15 Antw. 11: 15 ; bb; sb Nauticum opleidingen - KN-05 - V2-09 9

10 Globale praktijkgegevens voor drift windrichting voor de wind ruime wind hoog aan de wind matige wind/matige zeegang licht weer harde wind/stormachtig zwaar weer en meer 2.1. DRIFT TOEPASSEN Zowel op de (kleine) binnenwateren als op open water kan de drift een grote invloed hebben op een schip. Vooral bij het langzaam naderen van nauwe geulen of bij bruggen en sluizen, moet terdege rekening worden gehouden met drift als er een wind dwarsin staat. Dat geldt ook voor motorboten (hoge opbouw, geringe diepgang). Zie figuur 14. Houdt ook rekening met het verlijeren van andere schepen, bij voorbeeld met lege (binnenvaart)schepen in nauwe vaarwaters. Als we het object zien waar we heen willen varen, dan passen we gevoelsmatig de drift toe. Vaart u bijvoorbeeld een sluis binnen met een straffe wind dwarsin, dan stuurt u daar automatisch voor op. Op open water ligt dat anders. Daar wordt op het kompas gestuurd en moet de geschatte drifthoek met de te sturen koers verrekend worden. Voor de berekening onderscheiden we de volgende richtingen: De richting van de kiellijn is de ware koers (WK), aangegeven met één pijl ( ). De richting die het schip werkelijk opgaat, is de richting die blijft behouden. We noemen dit de behouden ware koers (BWK), aangegeven met twee pijlen ( ). Zie figuur 15. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

11 Zijn er geen andere oorzaken, behalve drift, die het schip van koers brengen, dan valt de BWK samen met de koerslijn in de kaart: de grondkoers. We sturen dus op om de grondkoers te behouden. Vraag 12: De koers uit de kaart moet worden gecorrigeerd in verband met de geschatte drift in loefwaartse/ lijwaartse richting. De te sturen koers, inclusief drift, is eenvoudig De te sturen koers, inclusief drift, is eenvoudig te bepalen: de geschatte drifthoek wordt bij de grondkoers opgeteld of er vanaf getrokken, afhankelijk of u de drift over bakboord of over stuurboord hebt. Vraag 13: Zie figuur 16. De koers uit de kaart van A naar B is 200. De drift van de NW wind wordt op 7 geschat. Zonder hiermee rekening te houden, gaat het schip op in richting.... Om toch richting 200 op te gaan, moet men opsturen De koers wordt dan.... Om A B te behouden (BWK) moet voor de geschatte drift worden opgestuurd. De WK met drift wordt in figuur 16: = 207. Vraag 14: Vul in gestuurde WK wind drift BWK a... S b... E c 100 NE d 181 SW e 225 W f 010 NW Antw. 12: loefwaartse; Antw. 13: 193; 207 Antw. 14: 140; 340; 115; 171; 5; 8. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

12 2.2. DRIFT BEREKENINGEN Het driftprobleem kunt u op verschillende manieren benaderen: van kaart naar kompas: als u een bepaalde koerslijn wilt behouden en er is drift. Wat moet u dan sturen? vraag 14a en 14b); van kompas naar kaart: u hebt een bepaalde koers gestuurd zonder rekening te hebben gehouden met de drift. Wat wordt dan de behouden koers in de kaart? vraag 14 c en 14d); de drift bepalen: u vaart vanaf een bekende positie zonder rekening te houden met drift. Na een stuk varen bepaalt u de ware positie. De hoek tussen de richtingen gestuurde WK en BWK is de drift. (vraag 14e en 14f). U kunt zo ook de geschatte drift verbeteren. Vraag 15: Zie leskaart De grondkoers van de ZSB boei (± N '.E naar West Hinder lichttoren (± N E) is.... De W wind veroorzaakt een geschatte drift van 10. De WK die gestuurd moet worden is..... Aangekomen bij de lichttoren gaat men een WK sturen van 270. De drift is nu meer/hetzelfde/niets. Na 5 te hebben afgelegd, wordt koers uitgezet naar Garden City boei (± N E). BWK is..... Geschatte drift is 8. De te sturen WK is..... Vraag 16: Zie leskaart Een schip zit om 10:00 0,5 E van Goote Bank boei (± 51 27' N ' E) en men stuurt WK 028. De wind is SE en de drift wordt geschat op 8. De BWK die men opgaat is..... De vaart volgens de log is 6'. Om 11:30 bevindt het schip zich volgens de gis in positie Antw. 15: 247 ; 257 ; niets; 358 ; 350. Antw. 16: 020 ; 51 35,5 N ',4 E. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

13 Vraag 17: Zie leskaart Om 07:10 bevindt u zich bij de Bergues N boei (± N E). U zet koers uit naar de Middelkerke bank N boei (± N E). De GrK is..... De wind is zuid, kracht Bf3. U stuurt echter niet op. Om 10:02 komt u bij de SW Akkaert boei (±51 22 N E). De vaart die het schip liep was.. knopen. Vraag 18: Zie leskaart Te 16:30 is het schip 0,5 E van de SBZ boei(± N E). Men zet een koers uit naar de ZSB boei (± N E). De kaartkoers wordt..... De wind is WSW en voor de drift wordt, zonder te controleren, 5 opgestuurd. De gestuurde WK wordt..... Te 17:30 blijkt de ware positie uit waarnemingen: terwijl we de Chr. Huygens boei peilen in SW richting op een afstand van 0,5, loopt de dieptemeter snel terug van ± 13m tot ± 10m. In ongeveer dezelfde richting zien we nu ook de ZSB boei in de verte. De behouden ware koers was..... De werkelijk ondervonden drift was..... De vaart die men liep was... knopen. In vraag 18 werd de drift fout geschat. U kwam niet uit volgens de gis. De hoek tussen de gestuurde WK en de BWK = = 13. Zou men nu verder varen in ongeveer dezelfde koers, dan mag aangenomen worden dat ook de drift hetzelfde blijft. De nu te sturen WK wordt dus bepaald met een drift van 13. Zie figuur 17. In de praktijk kun je de drift beter wat te groot inschatten dan te krap. Fig. 17 SAMENVATTING 2 8. Drift is de hoek tussen de richting van de koerslijn en de richting van de kiellijn 9. Drift kan worden geschat aan de hand van het kielzog. 10. Drift schatten berust op ervaring; noteer in het logboek wat u toepast en hoe u later blijkt uit te komen. 11. De koers moet men naar de wind toe corrigeren voor drift. 12. De BWK is de koers die het schip werkelijk volgt. Dit is de grondkoers, oftewel de koerslijn in de kaart. 13. De WK is de koers die wordt gestuurd. 14. BWK en WK zijn hetzelfde als er geen drift is. Antw. 17: Antw. 18: 86 ; 6 ; 4,8 knopen. 190 ; 195 ; 182 ; 13 ; 5,0 knopen. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

14 2.3. DRIFT EN PEILINGEN Als u vaart en het schip ondervindt drift, dan is dat van invloed op de richting die u opgaat. Indien mogelijk stuurt u hiervoor op. In de kaart zet u echter altijd de BWK af. Dat is dus de koers lijn die u werkelijk opgaat. Hebt u geen drift, dan is de gestuurde WK gelijk aan de BWK. De WK die u stuurt, kunt u eventueel ook in de kaart zetten, evenals de windrichting. Dit om vergissingen te voorkomen wanneer u de drift toepast. Houd de WK lijn kort! Zie figuur18. De afgelegde verheid (volgens de log) wordt op de normale wijze afgepast op de koerslijn. Vraag 19: U vaart langs de kust en ondervindt drift. Nu neemt u een peiling met verzeiling. Bij het in de kaart zetten van de peilingslijn moet u de drift wel/niet in rekening brengen. Drift heeft geen invloed op de peiling die u neemt en ook niet op de verzeiling. Als u de BWK maar in de kaart zet als verzeilde richting. Ook de manier waarop de peiling wordt genomen (op peilkompas, pelorus etc.) is niet van invloed. WK + RBH = WP. Lastiger wordt het bij een dubbelstreekspeiling en een 4 streeks peiling. Die zijn gebaseerd op het verdubbelen van de hoek tussen koerslijn (BWK) en peilingslijn. U rekent echter met de boordhoek: de hoek tussen de gestuurde WK (kiellijn) en de peilingslijn. Het verschil in hoek is de drift. Zie fig. 19a en 19b. Het is mogelijk om ook deze peilingen te nemen bij drift, maar raadzaam is het niet. De kans op vergissingen bij het toepassen is groot. Het wordt in de praktijk dan ook weinig gedaan. Antw. 19: niet Nauticum opleidingen - KN-05 - V

15 Vraag 20: Zie leskaart U vaart ruim langs de E zijde van de Goodwin Sands. De GrK is 185. Er staat een NW wind, kracht Bf5. U schat de drift op 6 en stuurt daarvoor op. De gestuurde WK is.... U peilt de kardinale boei E Goodwin (51 16 N E), WP is 305, en E Goodwin lichtschip, WP is 220. Uw positie op het moment van peilen is De kaartdiepte is daar..... meter. Vraag 21: Zie leskaart Om 20:00 was uw gispositie N E. De bodem bestaat daar uit Er wordt een ware koers gestuurd van 080. De wind is SE, kracht Bf4. U schat de drift op 5. De BWK is..... Om 20:31 peilt u West Hinder lichttoren, WP 123. Logstand is 23,4. Om 21:18 peilt u de lichttoren voor de tweede keer, WP 209. Logstand is 28,1. Tevens ziet u nu het echolood snel teruglopen van ± 30 meter naar ± 7 meter. De positie om 21:18 is..... Vraag 22: Zie leskaart De gestuurde WK is 236. Wind is NW, kracht Bf4. U hebt de drift op 6 geschat. De BWK is..... Om 13:55 peilt u met behulp van de pelorus het lichtvlot S. Goodwin (51 08 N E). De RBH is 029 bij logstand 88,4. De WP wordt dan..... Om 14:18 peilt u het lichtvlot weer, RBH is 124 bij logstand 90,9. De WP is.... De positie om 14:18 is Bij vraag 20 maakt u een kruispeiling en bij vragen 21 en 22 een peiling met verzeiling. De verzeiling is de verheid volgens de log tussen de peilingen, afgezet in de behouden richting: de BWK. Zie het uitgewerkte kaartfragment bij vraag 22. Als u een peloruspeiling in de kaart zet, de optelling maken: WK + RBH= WP. Maar ook hier bij de verzeiling de BWK gebruiken. SAMENVATTING Voorkom vergissingen. Teken eventueel WK en windrichting in de kaart. 16. Drift heeft geen invloed op peilingen. 17. Bij een verzeiling altijd de BWK toepassen. 18. Bij drift is het beter geen dubbel of vierstreekspeiling te nemen Antw. 20: 191 ; N E; 48. Antw. 21: ShSSt, is schelpen, zand, steengrond (stenen); 075 ; N E. Antw. 22: 230 ; 265 ; 000 ; N E. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

16 2.4. LAVEREN MET DRIFT Wilt u zeilend van punt A naar B terwijl de wind ongunstig is, dan moet u laveren (opkruisen of slagen maken). Afhankelijk van de omstandigheden kan een modern zeiljacht zo'n 4 streken aan de wind net bezeilen. Met oog op de golven is dit in de praktijk vaak iets meer. Als de wind constant blijft maakt het niets uit in afstand of we het traject in 2 grote slagen of meerdere kleine slagen afleggen. In de kaart houdt u de BWK bij met oog op de gis. Zie figuur 21. Meer over de tactiek bij het opkruisen wordt later uitgebreid behandeld in de les REISPLANNING. Vraag 23: Zie leskaart Om 09:00 is uw positie 2 W van West Hinder lichttoren, logstand is 56,8. U wilt zeilend een kaartkoers volgen van 315 maar de wind komt uit de NW, kracht Bf4 en is dus pal tegen. Met uw schip kunt u 4 streken aan de wind bezeilen. U hebt de drift op 10 geschat. U gaat slagen maken van 1 uur elk, met een vaart van 5 knopen. De BWK bij een slag over stuurboord is..... De BWK bij een slag over bakboord is..... De gispositie om 13:00 is Theoretisch is de logstand om 13: OPGELET De verschillende vraagstukken die we met het driftprobleem kunnen maken zijn op zich niet moeilijk, maar door de verschillende benamingen wel verwarrend. LEES GOED WAT WORDT GEGEVEN EN WAT WORDT GEVRAAGD! Nogmaals: De WK is de koers die we sturen. De GrK is de koers die we volgens de kaart willen behouden of die we behouden (BWK). Worden in een vraagstuk de WK en de drift gegeven, dan komt de vraag: 'wat is de BWK?'. Worden in een vraagstuk de GrK en de drift gegeven, dan komt de vraag: 'wat is de te sturen koers (WK)?'. Antw. 23: 010 ; 260 ; N E; 76,8. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

17 HERHALINGSOPGAVEN 1. Wat voor invloed kan wind op een schip hebben? 2. Wat is drift? 3. Wat verstaat u onder opsturen? 4. Is de windinvloed waarneembaar op log en kompas? 5. In hoeverre zijn vorm en afmetingen van een schip van invloed op de drift? 6. Welke schepen hebben veel last van drift? 7. Hoe wordt de windrichting benoemd? 8. Hoe bepaalt u aan boord van een varend schip de windrichting? 9. Hoe kunt u de windrichting bepalen als u met uw schip in de haven ligt? 10. Hoe zit het met de windrichting als u vaart loopt? 11. Verklaar de termen loefzijde, lijzijde, hoge wal en lage wal. 12. Verklaar de termen voor de wind, ruime wind, dwarse wind, bij de wind en in de wind. 13. Wat verstaat u onder een ruimende wind? 14. Op welke manieren wordt de windsterkte opgegeven? 15. Wat is het voordeel van de schaal van Beaufort? 16. Waar worden windsymbolen gebruikt? 17. Teken een windsymbool voor E wind, 30 knopen. Hoeveel Bf is dit? 18. Wat is de behouden ware koers? 19. Hoe kunt u de drift bepalen? 20. Waarom is het van belang goed op te sturen voor drift als u bruggen en sluizen nadert? 21. Waarom is het schatten van drift moeilijk? 22. Op welke koers t.o.v. de wind kunt u de meeste drift verwachten? 23. Welke koers zet u altijd in de kaart, ongeacht of u de drift wel of niet toepast? 24. Wat is het nut van de enkele en dubbele pijlpunten die in de koerslijnen getekend worden?, 25. Op welke manieren kunt u het driftprobleem benaderen? 26. Als u met een zeilschip de koerslijn niet kunt volgen omdat u dan in de wind zou varen, hoe gaat u dan te werk? 27. Waarom zet u eventueel ook de WK en de windrichting in de kaart? 28. Hoe zit het met de invloed van drift op het nemen van peilingen? 29. Is de drift van invloed bij een peiling met verzeiling? 30. Zijn een dubbelstreekspeiling en een 4 streekspeiling met drift ook mogelijk? BESTUDEER TEVENS: ZAR, voorschriften 30 en 31 Nauticum opleidingen - KN-05 - V

18 UITWERKINGEN HERHALINGSOPGAVEN 1. Een vaartvermeerdering of een vaartvermindering en een zijdelingse kracht. 2. Drift of wraak is de zijdelingse afwijking (= verlijeren) van het schip van de koerslijn, veroorzaakt door wind. 3. Een zodanige koers sturen, waarbij getracht wordt de drift teniet te doen. 4. De vaartverandering door wind is waarneembaar op de log. De drift is niet waarneembaar op het kompas. 5. De verdeling en vorm van opbouw en onderwaterschip hebben een directe invloed op de hoeveelheid drift. 6. Schepen met een hoog bovenwaterschip (opbouw, zeilen) en tevens een geringe diepgang hebben een grote drift (b.v. platbodems en motorkruisers). 7. Naar de richting waar de wind vandaan komt met de hoofdstreken, de hoofdtussenstreken of de tussenstreken. Bijvoorbeeld: een W wind waait uit het westen. 8. Aan de hand van de richting waar de golven vandaan komen. 9. Aan de hand van een windvaantje (in de top van de mast). Gebouwen, bomen etc. kunnen van invloed zijn op de juiste richting. 10. Als het schip vaart loopt, dan neemt u een schijnbare wind waar. 11. Zie Zie 1.2., figuur Een wind die met de klok mee van richting verandert. 14. In meters per seconde, mijlen per uur of met de schaal van Beaufort. 15. De windsnelheid kan hier worden geschat aan de hand van beschreven omstandigheden. Bij een bepaalde opgegeven waarde krijgt iedereen eenzelfde beeld van de werkelijke weersgesteldheid. Windkracht 7 zegt u dan iets; 15 m/s niet veel. 16. Op weerkaartjes (en bij de figuren in deze lessen) knopen is Bf7. ( geldt op S breedte). 18. De BWK is de richting die het schip in werkelijkheid opgaat, aangegeven door het kielzog. BWK en Grk vallen samen als er geen andere invloeden zijn. 19. Door te schatten Door een tros achter het schip te peilen Door waarnemingen (hoek tussen WK en BWK). 20. Bij dwarse wind wordt u bij lage snelheid veel weggezet. Dit kan tot gevaarlijke situaties leiden bij nauwe doorvaarten. Houd het schip daarom hoog aan de wind. 21. De factoren wind, richting en golven zijn steeds weer anders. U moet ervaring opbouwen met uw schip. 22. Op hoog aan de windse koersen en harde wind is de drift maximaal. 23. BWK. 24. Het direct herkennen van de WK en BWK; op die manier sluit u vergissingen uit. 25. Van kaart naar kompas er is drift wat moet ik sturen? Van kompas naar kaart er was drift > hoe ben ik gevaren? Hièr kwam ik uit, terwijl de gis dáár ligt wat was de juiste hoeveelheid drift? 26. Er moet gelaveerd worden. De koersen die u stuurt moeten zo hoog mogelijk aan de wind liggen, maar het schip moet nog wel prettig te sturen zijn. 27. Om een goed overzicht te hebben. Dit voorkomt vergissingen. 28. Drift heeft geen invloed op het nemen van peilingen. Een peiling is immers een momentopname. 29. De drift speelt ook bij de verzeiling geen rol, als maar wordt verzeild volgens de BWK. Bij lange verzeilingen heeft de drift wel invloed op de nauwkeurigheid van de peiling, want de drift is slechts geschat. 30. Deze peilingen zijn wel mogelijk, maar worden ontraden. De kans op vergissingen is groter. Zie figuur 19a en 19b. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

19 MC OPGAVEN LES 05 DRIFT 1. Als een motorschip WK 315 vaart en de wind is SES, dan a. vermindert de vaart en is de drift groot b. vermeerdert de vaart en is de drift groot c. vermindert de vaart en is de drift nihil d. vermeerdert de vaart en is de drift nihil 2. Er staat een krachtige wind dwars in. De meeste drift wordt ondervonden door: 3. De golven komen van 6 streken over sb in, terwijl de WK 180 is. De windrichting is a. ENE b. ESE c. WSW d. WNW 4. Bij een W wind en koers 360 ondervindt het schip a. een drift over sb b. een drift over bb c. geen drift d. drift, waarvan de richting afhankelijk is van het type schip 5. Welke uitspraak is NIET correct? a. hoe hoger de opbouw, des te meer is de windvang b. hoe sterker de wind, des te groter is de drift c. hoe groter het schip, des te groter de drift d. hoe hoger het getal volgens Bf, des te harder de wind De windrichting wordt benoemd naar de richting waarheen hij waait. 2. Als het schip vaart loopt, wordt de schijnbare wind aangegeven door het vaantje. a. uitspraak 1 en 2 zijn beide goed c. uitspraak 1 is fout; 2 is goed b. uitspraak 1 is goed; 2 is fout d. uitspraak 1 en 2 zijn beide fout 7. Er zit een groot schip aan de grond op de West Hinderbank. s Nachts dient dit schip te tonen a. de ankerlichten b. rood rood verticaal rondom zichtbare lichten en tevens de ankerlichten c. rood wit rood verticaal rondom zichtbare lichten en tevens de ankerlichten d. rood rood verticaal rondom zichtbare lichten aan de gevaarlijke zijde en groen groen verticaal rondom zichtbare lichten aan de niet gevaarlijke zijde 8. De wind is E. De WK is 140. Als het schip naar sb koers verandert naar WK 160, a. dan ruimt de wind b. dan krimpt de wind c. dan komt de wind ruimer in d. dan komt de wind schraler in 9. Via de radionieuwsdienst hoort u dat er een harde wind wordt verwacht. Dat komt overeen met a. Bf5 b. Bf6 c. Bf7 d. Bf8 10. Op een weerkaart wordt NW6 aangeduid door middel van: Nauticum opleidingen - KN-05 - V

20 11. Welke koersformule is NIET correct, als er drift is? a. BWK +/ drift = WK (+ of afhankelijk naar welke kant b. WK + RBH = WP de drift of de boordpeiling is) c. BWK + RBH = WP d. WK +/ boordpeiling = WP 12. Varende langs de Nederlandse kust ziet u s nachts Dit is een a. loodsvaartuig dat varende is b. vaartuig, bezig met mijnenveegwerkzaamheden c. zeilend vaartuig van stuurboord ingezien d. vissend vaartuig, dat de netten binnenhaalt 13. Grondkoers is 333. Wind is NE6. Er wordt 10 opgestuurd. U neemt een peiling met een pelorus. RBH is 098. De WP = a. 061 b. 071 c. 081 d BWK 345 ; wind SW7; drift 15. Er wordt opgestuurd. De peloruspeiling geeft RBH 345. De WP = a. 315 b. 330 c. 345 d BWK 028 ; wind ESE6; er wordt 8 opgestuurd. De boordpeiling over bb is 054. De WP = a. 090 b. 326 c. 334 d. 342 Zie leskaart 1348 voor de volgende vragen. 16. U vaart van een positie 0 8 SE van Dungeness Lt. (± N E) naar S. Goodwin lichtvlot (± N E). Als er 8 drift in rekening wordt gebracht voor een NW wind, kracht Bf5, dan worden de koersen: a. WK = 053 ; BWK = O61 c. WK = 061 ; BWK< = 053 b. WK = 053 ; BWK = 045 d. WK = 045 ; BWK< = Van een positie 0,4 N van West Hinder lichttoren (± N E) wilt u naar de Rabsbank boei (± N E) varen. De wind is SE 4. U rekent met een geschatte drift van 10. De vaart volgens het log is 5 knopen. Na 3 uur is uw gis a N E c N E b N E d N E 18. U vertrekt om 1000 vanaf een positie 1 5 N van de superboei Dunkerque (± N E). Er staat een N wind. Met een vaart van 5 knopen vaart u eerst 3 uur met een WK van 64, daarna 2 uur en 12 minuten een WK van 32. De drift is 8 voor beide trajecten. De gis om 1512 is a N E c N E b N E d N E 19. Van positie 1 N van de Goote Bank boei (± N E) wordt om 1600 koers uitgezet naar 1 S van de Birkenfels boei (± N E). De wind is SW 6 en voor de drift wordt 5 opgestuurd. De vaart door het water is 6 knopen. Om 1854 is uw positie 0,5 N van de Birkenfels boei. De werkelijke drift was a. 9 over bb b. 1 over sb c. 4 over sb d. 9 over sb 20. De positie om 0800 is 1,9 1 E van het lichtvlot E. Goodwin (± N E). U wilt naar de Drill Stone boei (± N E) varen. Er staat een N wind, kracht Bf4. U zult moeten laveren. Het schip vaart goed op 4 streken aan de wind. De drift is dan 10 en de vaart door het water is 4 knopen. Hoe laat denkt u bij de boei aan te komen? a b c d Nauticum opleidingen - KN-05 - V

21 Oefenreis 05 Gebruik de van toepassing zijnde leskaarten en alle noodzakelijke GEGEVENS U zeilt met een zeilschip van 12 meter. De diepgang van het schip is 2,5 m, ooghoogte 1 m. Het schip kan ongeveer 45 aan de wind varen. U bent in de vroege avond vertrokken uit Ramsgate (51 20' N ' E) met bestemming Vlissingen. Er staat een N wind, kracht 5 Bf. De weersverwachting is gunstig. Er kunnen wat buien verwacht worden en mogelijk zal de wind wat gaan draaien. Het belooft een mooie zeiltocht te worden. Uw positie om 20:45, log 006, is 0,7 mijl, 235 vanaf de NE Goodwin boei (51 20' N ' E). De vaart door het water is volgens de log 5,4 knopen. In deze positie staat hier volgens de kaart..... (a) water. Het karakter van de lichtboei is..... (b). U ziet dit karakter als (c) (intekenen). De Nederlandse kaarten die u voor deze tocht volgens de kaartencatalogus nodig hebt zijn (d). U zet voorlopig koers op de South Falls boei (51 14' N ' E). De grondkoers wordt.... (e). Deze koers is schoon/niet schoon (f). U schat de drift op 5. U gaat WK sturen van..... (g). De grondsoort hier in de omgeving bestaat uit (h). Het zicht is goed en naarmate het donkerder wordt ziet u meer lichten om u heen. Als navigatieverlichting voert u (i). Om 21:40, log 011,1, peilt u achtereenvolgens een licht met karakter Q(3)10s over stuurboord op 265, een licht met karakter FI.15s over stuurboord op 208 en een zwak licht recht vooruit met een karakter dat (nog) niet goed te zien is maar een aantal flikkeringen laat zien en ook soms wat langer aan is. De positie om 21:40 volgens deze peilingen is (j). Deze positie zit naast de gispositie van 21:40. De drift van 5 is blijkbaar niet goed geschat. Het had..... (k) moeten zijn. U zet nu een nieuwe grondkoers uit vanaf de MWS van 21:40 naar de South Falls boei. Dit wordt.... (l1). Met de nu beter bekende drift gaat u sturen WK..... (l2). Om 22:24, log 014,9, passeert u de South Falls boei op korte afstand aan bakboord. Het lichtkarakter van deze boei is (m1) ; u ziet dit lichtkarakter als (m2) (intekenen). U houdt dezelfde koers aan voor het oversteken van het verkeersscheidings stelsel. Om sneller over te steken zet u tevens de motor bij. De logvaart loopt op tot 7,8 knopen. De navigatieverlichting die u nu voert is (m3). Het licht van Sandettié LV is niet te zien, want het lichtvlot is voor onderhoud tijdelijk vervangen door een gewone lichtboei. Deze mededeling zag u staan op het prikbord van de havenmeester in Ramsgate. Toch maar goed dat u de NtM altijd even doorleest. Gelukkig is er momenteel weinig scheepvaart in het VSS; u kunt ongestoord overvaren. Om 22:55 ziet u een groene schitter in de 5 sec. op ca. 4 streken over bakboord boeg. Dat moet volgens de gis (n) zijn. Om 23:05, log 021,2, loopt het echolood terug tot ca. 7 m. U peilt het groene schitterlicht op 360. De MWS is (o). Als u net over de bank bent ziet u in de verte aan stuurboord schepen naderen. U ziet w w r w w r Dit zijn (p). Als u zo doorvaart, dan dreigt er gevaar voor aanvaring. Nauticum opleidingen - KN-05 - V

22 Dat hebt u geconstateerd omdat (q). U besluit om koers te wijzigen naar bakboord en om mee te varen aan de rand van de separatiezone, in de richting van de verkeersstroom. Dat is wel/niet (r1) verstandig en volgens/tegen (r2) de voorschriften. Om 23:50 zijn de schepen voorbij en is alle gevaar geweken. U zet koers naar de overkant van het VSS. U vaart door tot u om 00:35, log 033,0, de 20 m lijn op de dieptemeter aanlood. Dat moet de bank (s) zijn. De motor zet u nu weer uit; het is tenslotte prachtig zeilweer. U vaart op de dieptemeter langs de bank om de noord, totdat u iets aan bakboord vooruit een wit snelflikkererlicht ziet. Dat moet de boei (t1) zijn. U controleert dit doordat u, als u om 01:40, log 038,4, vlakbij de boei zit, door een wit groepschitterlicht van 2 in de 10s te peilen op 144. Aan het licht te zien is het een vuurtoren. Dit is het licht van ( t2). U zet koers uit naar de E. Dyck W boei (51 17' N ' E). De Grk wordt..... (u). De WK met een geschatte drift van 10 wordt..... (v). De wind is inmiddels iets gedraaid en komt nu uit het NW. De wind is geruimd/gekrompen (w). De blink van W. Hinder LtTr; is al een tijd te zien en om 02:11, log 041,2, ziet u het vuur boven de kim komen. Een peiling op dit licht geeft WP 038. De MWS door peiling en afstand om 02:11 is (x1). De afstand waarop u het licht ziet is.... (x2). Met de dieptemeter houdt u goed in de gaten dat u niet te dicht bij de Ruytingen bank komt. De Ruytingen E boei en de Bergues S boei passeert u op korte afstand. De tijd van passeren vergat u op te schrijven omdat u net aan een mok hete thee nipte, terwijl u zat te mijmeren dat het zo n prachtige nacht is en dat de navigatie zo perfect klopt. Dat geeft toch een goed gevoel. De ETA bij de Oost Dyck W boei is met deze vaart om ca (y) U kunt het licht van de E. Dyck W boei echter nergens ontdekken. Mogelijk is het licht gedoofd. Dat komt vaker voor. Daar bent u uiteraard altijd op bedacht en u houdt een goede uitkijk als u 's nachts een (onverlichte) boei aanloopt. Daarom peilt u om 03:30, log 048,5, W. Hinder LtTr weer, WP 008. De verzeiling die u toepast is.....,..... mijl (z1). De MWS om 03:30 volgens peiling met verzeiling is (z2). Nauticum opleidingen - KN-05 - V