TOESPRAAK. Karine Moykens, Secretaris-generaal Departement WVG. Conferentie Justitiehuizen. 7 december 2015

Transcriptie

1 TOESPRAAK Karine Moykens, Secretaris-generaal Departement WVG Conferentie Justitiehuizen 7 december 2015 Verwelkoming en inleiding: inkanteling in een Vlaamse context Welkom Het is voor mij een waar genoegen om hier vandaag deze conferentie Justitiehuizen te mogen openen. Ik wil in eerste instantie iedereen welkom van harte heten : collega s van de afdeling justitiehuizen, collega s van andere entiteiten van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, collega's ook uit de andere gemeenschappen, magistraten en opdrachtgevers, beleidsmakers, subsidiepartners en partners uit de hulp- en dienstverlening, parlementsleden, journalisten, lokale overheden, te veel om op te noemen. (Doel van de conferentie) Jullie talrijke aanwezigheid op deze dag, [zelfs met een dreigingsniveau 3] betekent voor mij toch wel iets. Het wijst op het belang en de belangen die aan deze thematiek zijn gekoppeld. Het wijst waarschijnlijk ook op de nieuwsgierigheid die gepaard gaat met de toekomst van de justitiehuizen en 1

2 het elektronisch toezicht en de richting waarmee Vlaanderen hiermee wenst uit te gaan. Echter, een toekomst komt niet op 1 dag of op 1 conferentie tot stand. Daarom moet deze conferentie ook gezien worden als een moment waarop een balans wordt opgemaakt, waarop kiemen en bouwstenen worden gefabriceerd om deze toekomst aan te vatten. Het is geen eindpunt, eerder een beginpunt. We hebben bij de overheveling van deze bevoegdheden naar de Vlaamse gemeenschap in eerste instantie ingezet op de inbedding in de context van de Vlaamse overheid en een continuïteit van de dienstverlening gegarandeerd. Maar in uitvoering van de beleidsnota van onze minister, moeten we natuurlijk ook werk maken van de meer inhoudelijke aspecten van de bevoegdheidsoverheveling. Hoe gaat Vlaanderen een invulling geven aan deze bevoegdheid? In uitvoering van de conceptnota Justitiehuizen die eerder dit jaar werd goedgekeurd op de Vlaamse regering, werd een traject uitgezet waarbij partners en stakeholders werden uitgenodigd om mee te discussiëren over thema s als positionering, doelen en opdrachten, samenwerkingsverbanden en gegevensuitwisseling. Het leverde 2 rijkgevulde avonden met onze partners en stakeholders op. Avonden van discussie, soms ook kennismaking en gedachtewisseling. Het waren boeiende momenten die volgens velen navolging en uitdieping verdienen. We hebben dat goed gehoord. We hebben bewust ook een intern traject opgezet waarbij we ook binnen de eigen afdeling alle medewerkers de kans hebben gegeven te reflecteren over 2

3 deze thema s. Aan de hand van stellingen werd nagedacht, ideeën verzameld en expertise bij elkaar gebracht. Ondanks het zeer strak tijdschema, is er uit beide trajecten een enorme bron aan informatie gekomen. In de feedback die over beide trajecten zal gegeven worden deze voormiddag, zullen vele elementen al aan bod komen. Maar tezelfdertijd wil ik ook al meegeven dat hetgeen werd verzameld nog verder gekristalliseerd en uitgepuurd moet worden zodat duidelijke visie, aandachtspunten en beleidslijnen kunnen meegegeven worden aan de beleidsmakers en de politiek verantwoordelijken. Deze conferentie is dus zoals gezegd zeker en vast geen eindpunt maar eerder een inhoudelijke doorstart, mede richting een decreet Justitiehuizen. (Kadering 6 de staatshervorming) Dames en heren, Met de vermelding van het decreet kom ik volledig in het verhaal van de 6 de staatshervorming terecht. Als gevolg van deze staatshervorming vormen de Justitiehuizen, inclusief het elektronisch toezicht, een aparte afdeling binnen het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van de Vlaamse overheid. De keuze om de justitiehuizen te communautariseren was een politieke keuze, het gevolg van een politiek akkoord. De kiemen ervan liggen onmiskenbaar in eerdere staatshervormingen (vooral deze van 1980 en 1988) en groeiden verder via de vijf resoluties van het Vlaams parlement in 1999, het Octopusoverleg in 2008 en de verschillende nota s van de Koninklijke 3

4 verkenners, bemiddelaars of pre-formateurs tijdens de historische (en historisch lange) regeringsvorming van Wat ik u kan zeggen is dat de integrale overheveling van een voltallige organisatie naar Vlaanderen, inclusief personeel, bevoegdheden en middelen een bijzondere uitdaging was en nog steeds is. Deze operatie heeft veel voeten in de aarde gehad. Zowel de medewerkers van de justitiehuizen, de federale collega s als de medewerkers die al deel uitmaakten van mijn departement, hebben zich de afgelopen maanden bijzonder hard ingezet om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen. (Opportuniteiten) Het zal u wellicht niet verbazen als ik zeg dat de inbedding van de justitiehuizen in dit beleidsdomein mij hoopvol stemt. Ik moet in dit gezelschap immers niet uitleggen dat vele vormen van criminaliteit voortkomen uit onwelzijn, onwelzijn veroorzaken of onwelzijn aan het licht brengen. Het kan bijna niet anders dat méér synergie en méér samenwerking tussen de justitiehuizen en de welzijnsactoren -in hun breedste definitie-, tot meer efficiëntie en kwaliteitswinst zal leiden. Dit was misschien ook de reden om de justitiehuizen in het beleidsdomein WVG in te kantelen. Maar raakvlakken betekent nog niet dat de werkzaamheden hetzelfde zijn. Het werk van de justitieassistenten blijft zeer sterk verbonden met het justitieel opgelegde kader terwijl dit van de hulp- en 4

5 dienstverlening vertrekt van de vraag en de vrijwillige medewerking van de cliënt. Maar het klopt dat de justitieassistenten ten behoeve van de justitiabelen zeer vaak gebruik maken van de reguliere hulp- en dienstverlening (eerstelijnshulp, thuislozenzorg, relationele hulpverlening, schuldhulpverlening, tewerkstelling, drughulp, geestelijke gezondheidszorg, ). Hier zijn ongetwijfeld kansen gelegen voor een beter afgestemde dienstverlening. In de nieuwe context dienen zich dus ook opportuniteiten aan voor een versterkte samenwerking met andere Vlaamse bevoegdheidsdomeinen zoals wonen, werk, onderwijs, cultuur, sport, gelijke kansen. We zullen maximaal inzetten op deze synergie en samenwerking. Bovendien bevat het huidige regeerakkoord nog meer bepalingen hoe de nieuwe Vlaamse regering de relatie met Justitie wil ontwikkelen. Het gaat om de ambitie het justitiële beleid op alle niveaus af te stemmen met het gezondheids- en welzijnsbeleid. Eigenlijk draait het grotendeels om de ambitie om bij te dragen tot een meer welzijnsgerichte justitie. De uitdagingen op dit vlak zijn inderdaad zeer groot. Denken we maar aan problematieken als kindermishandeling, seksueel misbruik, partnergeweld, drugsverslaving, verkeersagressie Welzijns- en justitieel beleid ontmoeten elkaar daar onontkoombaar. En er moet goed bekeken worden hoe de ene interventie zich verhoudt tot de andere. Een decreet justitiehuizen mag daarom ook geen alleenstaand traject zijn. In uitvoering van het regeerakkoord en het beleidsplan van minister Vandeurzen staan nog meer decreten op stapel of in herwerking, die hiermee gelinkt zijn. Denken we maar aan het decreet gegevensdeling, eerstelijnsgezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, het decreet jeugdrecht, enz. 5

6 Binnen ons beleidsdomein en binnen mijn departement zullen hierrond bijkomende afstemmingstrajecten worden gemaakt. Justitiehuizen zijn geen eilanden en ook het decreet Justitiehuizen mag geen eiland worden. Als overheid moeten we kunnen blijven inspelen op wijzigende situaties en omstandigheden. Die kunnen maatschappij georiënteerd zijn zoals radicalisering, of regelgevend gestuurd zoals de nieuwe autonome straffen elektronisch toezicht of probatie die zich vanaf mei 2016 aandienen. Ook daarom moeten we dus durven nadenken over onze kerntaken. Dit kan zowel gaan over de bestaande opdrachten maar ook nieuwe taken. Voor opdrachten die we finaal misschien niet zullen doen of blijven doen, moet er ook een volwaardig alternatief zijn zodat de burger niet in de kou blijft staan. Ook dat is een uitdaging en bovendien onze verantwoordelijkheid. (Moeilijkheden) Een staatshervorming is geen louter theoretisch gegeven. Achter de institutionele voorgevel staan mensen en gevoelens, dromen en ambities, maar ook onzekerheden, angsten en uitdagingen. Ik ben er mij van bewust dat de inbedding van de Vlaamse justitiehuizen in het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ook veel vragen oproept, zowel bij onze eigen medewerkers als bij de partners, in het bijzonder de magistratuur en de hulpverlening. 6

7 Aanpassingen op organisatorisch vlak, de inschaling en loonaanpassingen, de andere werkwijzen en structuur, nieuwe collega s. Het zijn allemaal uitdagingen en veranderingsprocessen die veel vragen van mensen. Bovendien is mijn departement, als onderdeel van de Vlaamse administratie, ook afhankelijk van beslissingen die op andere niveaus worden genomen. Ook moeilijke beslissingen moeten we loyaal uitvoeren. Niet alleen de justitiehuizen, maar het hele departement kent door de zesde staatshervorming grote veranderingen. We zijn als een nieuw samengesteld gezin, dat een nieuw evenwicht moet zoeken. We zullen dit samen doen en het zal een stapsgewijs proces zijn. Vandaag focussen we ons op de inhoud, op de kern van de bevoegdheden die werden overgedragen en op de gevolgen hiervan voor de collega s die zich hiervoor dagdagelijks, in elke justitiehuis, in het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht, in het hoofdbestuur en in alle andere entiteiten van het departement inzetten. Mijn uitdrukkelijke dank en waardering hiervoor. Dames en heren, In deze geest van samenwerking kijk ook ik uit naar deze dag. Ook ik kijk uit naar de resultaten van de gedachtewisselingen van partners, stakeholders, academici, opdrachtgevers en magistratuur. En vooral, ook ik kijk uit naar de toekomst waaraan wij samen vorm zullen geven. Ik dank u voor uw aandacht en wens u allen een zinvolle en boeiende conferentiedag. 7

8 Karine Moykens Secretaris-generaal 8