Erdogan blijven beledigen helpt Turkije niet

Transcriptie

1 FRANS TIMMERMANS, EERSTE VICEVOORZITTER EUROPESE COMMISSIE Erdogan blijven beledigen helpt Turkije niet 03 MEI 2016 OM 03:00 UUR Van onze redacteur Bart Beirlant De recente uitspraak van Jan Jambon over dansende moslims na de aanslagen in Brussel getuigt van een verlangen om moslims uit te sluiten. Gevaarlijk, waarschuwt Nederlander Frans Timmermans, de nummer 2 van de Europese Commissie: Een etnie of een groep culpabiliseren heeft altijd tot problemen geleid. Het akkoord met Turkije inzake migratie doet volgens hem geen afbreuk aan die Europese waarden: Het is niet door Turkije te isoleren dat het land zal veranderen. Frans Timmermans: We moeten de leraars een hoger loon en extra instrumenten geven. Bruno Dalimonte/Le Soir

2 Frans Timmermans maakt zich zorgen. Als je kijkt op welke gronden we in onze geschiedenis ontspoord zijn, dan is het meestal omdat we het samenleven niet goed onder de knie hadden, zegt hij. De menselijke reflex om in tijden van crisis anderen uit te sluiten, speelt weer op in Europa. De Nederlandse sociaaldemocraat schaart zich daarom voluit achter het initiatief om een leerstoel op te richten gewijd aan de Europese waarden. Nadat we in de 20ste eeuw twee pogingen tot collectieve zelfmoord hadden overleefd, zijn we in Europa geëvolueerd naar een samenleven op basis van drie pijlers: democratie, rechtsstaat en mensenrechten, waarbij men zich verzet tegen elke uitsluiting. De recente verklaring van minister Jan Jambon heeft vooral te maken met de vrees dat een significant deel van het N-VAelectoraat terugdanst naar het Vlaams Belang Dat model staat zwaar onder druk, schrijft u zelf in uw boekje Broederschap. Mijn onrust richt zich niet tegen degenen die op de angst inspelen en voor uitsluiting pleiten. Wat is het model of project van de extremisten en rechts-radicalen? Vernielen in plaats van opbouwen. Neen, mijn onrust slaat op alle anderen die stil blijven omdat ze misschien de diepte van het probleem en de noodzaak om zich te engageren niet zien. De uitdaging bestaat erin om verdeeldheid binnen onze samenleving te vermijden. We moeten bruggen bouwen. De Franse ex-president Nicolas Sarkozy zei onlangs in Antwerpen dat de Europese leiders zich laf gedroegen toen ze weigerden om de christelijke waarden in te schrijven in de Europese grondwet. Daardoor moet Europa het volgens hem op een akkoordje gooien met de islam. Dat is toch opvallende taal van een ex-president van de Franse republiek waar de scheiding van kerk en staat in de grondwet staat. Het drukt niet zozeer een verlangen uit om de christelijke waarden te verdedigen als wel om de andere - de moslims - uit te sluiten. Ik verwijs ook naar de recente verklaringen van de Belgische minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon. Het zou hetzelfde zijn om te zeggen dat in de jaren zeventig een significant deel van de socialisten danste na de aanslagen van de Rode Brigades en de Rote Armee Fraktion! Tijdens zijn ondervraging in het parlement kon Jambon die bewering niet staven. Het is gewoon niet gebaseerd op feiten. Ik heb de indruk dat het vooral te maken heeft met de vrees dat een significant deel van het N-VA-electoraat terugdanst naar het Vlaams Belang. Maar ook de linkse socioloog Mark Elchardus erkent dat er een probleem is met een significant deel van de moslimjongeren. Het woord significant kan ik niet uit de cijfers afleiden. Maar het is duidelijk dat er bij een deel van de jeugd een probleem is, net zoals er in de jaren zeventig een probleem was bij een deel van radicaal-links dat ook geweld omarmde. De oplossing is dan niet om de hele gemeenschap in een kwaad daglicht te stellen, maar juist allianties te sluiten met degenen in de gemeenschap die niet die kant op willen. 2

3 Hoe dan? Door te laten zien dat ze deel uitmaken van deze samenleving in plaats van hen voortdurend apart te zetten. Een etnie of een groep culpabiliseren heeft altijd tot problemen geleid. Men moet naar het individu kijken. En ik ben niet naïef, ik zie ook dat een deel van de moslimjongeren radicaliseren. Wij moeten een zin geven aan hun leven in onze samenleving en strijden tegen de uitsluiting, door concentratiescholen te vermijden, door kansen te creëren op de arbeidsmarkt, door schooluitval op hun 15de te vermijden zodat ze drugskoeriers worden. Dat moet gebeuren. Hen uitsluiten zal de problemen groter maken. Verraden we onze Europese waarden niet door het migratieakkoord dat de EU met Turkije sloot? Het akkoord heeft er toe geleid dat er vandaag geen mensen meer verdrinken in de Egeïsche Zee en dat de illegale migratie bijna tot het nulpunt is gedaald. Maar tegen welke prijs? Men betaalt altijd een prijs. Europa voelt een zeker onbehagen als het als geopolitieke speler moet optreden. We hebben die rol vermeden en overgelaten aan de Amerikanen. Nu zien we dat we die verantwoordelijkheid in onze regio moeten opnemen. Dat impliceert dat we akkoorden moeten sluiten met landen waarmee we ons jarenlang niet hoefden te engageren. De jongste vijf jaar heeft de EU zich niet met Turkije ingelaten. Is de toestand er beter van geworden of niet? Het is niet door Turkije te isoleren dat de toestand er zal verbeteren. Als we echt positieve veranderingen willen in Turkije, zullen we ons met het land moeten bezighouden. Of op de knieën gaan. Dat denk ik niet. De opening van de hoofdstukken 23 en 24 in de toetredingsonderhandelingen betekent dat Turkije zijn zaak zal moeten voorleggen en dat wij middelen in handen krijgen om de vrijheid van de media of de onafhankelijkheid van de rechtspraak af te dwingen. Net als in de Europese Unie zijn er in Turkije politici die hopen dat de confrontatie over de mensenrechten opnieuw leidt tot een situatie van wederzijds isolement. Ik ben ervan overtuigd dat een debat over de mensenrechten en de persvrijheid de volgende stap is als dit akkoord goed werkt. Nu Erdogan blijven beledigen in de hoop dat er veranderingen komen in Turkije, zal niet werken. Niet alleen de president voelt zich beledigd, het gaat om miljoenen Turken. Vrijheid van meningsuiting, betekent dat ook de vrijheid om Erdogan voor geitenneuker uit te maken? Vrijheid van meningsuiting is geen kwestie van smaak. Als iemand zich beledigd voelt, moet hij naar de rechter stappen. Als politicus moet je een dikke huid hebben en tegen kritiek kunnen, vind ik. Maar als iemand mij een pedofiel zou noemen, dan vraag ik de rechter om te kijken of dat toelaatbaar is. 3

4 Vrijheid van meningsuiting wordt begrensd door het recht dat is de Europese benadering. Dat je alles mag zeggen, wil nog niet zeggen dat je het moet zeggen. In een diverse samenleving ga je met respect om met de wederzijdse gevoeligheden. Helt de vrijheid waar Voltaire zo voor ijverde, niet stilaan zo zwaar door richting individualisering dat ze solidariteit in het gedrang brengt? Als men de persoonlijke vrijheid gaat verabsoluteren, komt men in botsing met de grenzen van de vrijheid van de andere. Daarom houd ik een sterk pleidooi voor grenzen. Ik ben tegen het bouwen van muren maar voor het stellen van grenzen. Een samenleving heeft gemeenschappen nodig. Maar de reflex van extreemrechts en rechts bestaat erin om het begrip gemeenschap etnisch of religieus te definiëren. Mijn idee ervan is veel opener weliswaar met gemeenschappelijke regels en gemeenschappelijke gedragsnormen, maar niet etnisch of religieus geformuleerd. Anders ga je weer een exclusieve gemeenschap vormen, ten koste van de andere. Men kan een moderne Europese samenleving niet ont-diversifiëren you cannot unscramble scrambled eggs. Burgers stemmen voor extreem-rechts of populistische partijen omdat ze niet meer geloven dat de oplossing voor hun problemen van de traditionele partijen zal komen. Maar het antwoord is ook complex. Vanzelfsprekend. Maar het is wel jullie job om oplossingen aan te reiken voor angsten die te maken hebben met de globalisering bijvoorbeeld. Welke oplossingen hebt u? Er zullen enkele radicale dingen moeten gebeuren. De enige plek in onze samenleving waar mensen elkaar niet kunnen ontlopen, is het onderwijs. Daar leren ze samenleven en elkaar ontmoeten. Als de jongeren op school niet de instrumenten krijgen om volwaardig te kunnen functioneren, zijn ze al kansloos op 12 jaar. We moeten de leraars een hoger loon en extra instrumenten geven. We moeten expertise in de scholen brengen. We moeten de emancipatie opnieuw heruitvinden. Onze emancipatiemachine functioneert niet meer of onvoldoende voor de immigranten. Dat zal via het onderwijs moeten gebeuren. Vindt u als sociaaldemocraat niet dat het Europees project bijgestuurd moet worden? Nu is het voor veel burgers een zaak van bedrijven en banken, van Panama Papers... We hebben de impact van de economische crisis onderschat. We hebben bijna een kwart van onze rijkdom verloren. Dat heeft een enorme impact, vooral op de jeugd en op degenen die al zwak waren. Als we niet radicaal omschakelen naar een duurzame economie, dan is ons gemiddeld jaarlijks groeipotentieel 1 à 2 %. Dat is nauwelijks genoeg om de verzorgingsstaat in de huidige vorm overeind te houden. Ook op links zie je oerconservatieve reflexen. Maar als we mensen echt tot de bedelstaf willen krijgen, moeten we alles willen behouden. 4

5 Als we de sprong naar een duurzame en circulaire economie wél wagen, is het groeipotentieel van Europa groter en kunnen we weer aan de verzorgingsstaat werken. Nu zijn we alleen aan het verdedigen wat we hebben, terwijl de vloed opkomt. Maar we zijn geen dammen aan het bouwen, laat staan dat we nieuw land aan het ontginnen zijn. Dat laatste kunnen we alleen doen als we onze economie naar de toekomst tillen. NIEUWE LEERSTOEL EUROPESE WAARDEN Delen de Europeanen één beschaving? Hoe zit het met waardeverschillen tussen Noord- en Zuid-Europa of tussen Oost en West? Wat is de impact van migratie op de overdracht van waarden? De Universiteit Antwerpen en de Université Catholique de Louvain richten samen een Leerstoel Europese Waarden op om zich over deze vragen te buigen, ten dienste van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke debat. Leerstoelhouders zijn socioloog Noel Clyq (UA) en politiek filosoof Luuk van Middelaar (UCL). De officiële opening vindt morgen plaats in BOZAR, vanaf uur. Frans Timmermans, nummer twee van de Europese Commissie, gaat er in gesprek met Béatrice Delvaux (Le Soir) over de vraag hoe de Europese waarden en rechtstaat vandaag te verdedigen, bijvoorbeeld in de migratiecrisis. VAN ONZE REDACTEUR BART BEIRLANT Article available on: 5