Thema wilsbekwaamheid Doelgroep LVB

Transcriptie

1 Thema wilsbekwaamheid Doelgroep LVB Mr.dr. Brenda Frederiks Universitair docent gezondheidsrecht/senior onderzoeker Regionaal Bopz-overleg Donderdag 17 april, Noordwijk

2 Relevantie wilsbekwaamheid (1) Thematische wetsevaluatie: Hoe is de positie van meerderjarige wilsonbekwamen (en plaatsvervangende besluitvorming) geregeld in de relevante wetgeving, hoe werken die regelingen (mede in onderling verband) in de praktijk, welke lacunes/knelpunten doen zich daarbij voor, en hoe kunnen die worden opgelost? Beperkingen: - geen specifieke aandacht voor doelgroep LVB - geen betrokkenheid cliënten

3 Relevantie wilsbekwaamheid (2) Juridisch onderzoek Sterk informele karakter van wettelijke regelingen (zoals het ontbreken van een procedure voor het wilsonbekwaam verklaren, het optreden van een onbenoemde vertegenwoordiger); gevolgen voor de vereiste rechtsbescherming? Op twee specifieke punten spanningsveld met internationale normen: - beperkte rol van het begrip wils(on)bekwaamheid in de Wet Bopz - het ontbreken van een specifieke procedure voor oplossing van conflicten tussen hulpverlener en vertegenwoordiger.

4 Relevantie wilsbekwaamheid (3) Empirisch onderzoek Bij conflicten tussen hulpverlener en vertegenwoordiger over zorgof behandelbeslissingen spelen het geven van meer informatie, het nemen van meer tijd, het voeren van extra overleg en dergelijke een belangrijke rol. Als de vertegenwoordiger echter volgens de arts het belang van de patiënt onvoldoende behartigt en er sprake is van een beslissing met ingrijpende gevolgen, volgt de hulpverlener doorgaans zijn eigen mening met beroep op het goed hulpverlenerschap; bij minder belangrijke beslissingen wordt in het algemeen de wens van de vertegenwoordiger gevolgd.

5 ROL VAN WILSBEKWAAMHEID IN SPECIFIEKE WETGEVING

6 Wet bopz Zorgplan in overleg met cliënt, mits wilsbekwaam ter zake, vaststellen Geen ruimte voor wilsbekwaam verzet (itt WGBO) Wel ruimte voor het maken van afspraken tijdens een goede periode : - zelfbinding (zelfbindingsmachtiging en zelfbindingsverklaring) - voorwaardelijke machtiging - crisiskaart - verlof en ontslag* onder voorwaarden Echter: veel van deze vormen zijn niet toegestaan in de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking

7 Doel zelfbinding Met eerder ingrijpen zou een gedwongen opneming of gedwongen behandeling waarschijnlijk korter kunnen duren of minder ingrijpend hoeven te zijn en mogelijk zelfs achterwege kunnen blijven Dwangtoepassing resulteert uiteindelijk in een situatie die strookt met de wensen van de patiënt, vastgelegd toen deze de gevolgen daarvan nog kon overzien

8 Zelfbinding in de vg De regeling vindt geen toepassing bij cliënten in de verstandelijk gehandicaptenzorg of de psychogeriatrie. Zij worden door de wetgever onvoldoende in staat geacht om hun wil over zaken aangaande opneming en behandeling te kunnen bepalen. Daarnaast is een ziekteverloop met periodes waarin geestesziekte en de afwezigheid van symptomen elkaar afwisselen in de verstandelijk gehandicaptenzorg en de psychogeriatrie nauwelijks aan de orde.

9 Voorwaardelijke machtiging Wilsbekwaamheid (en de toetsing ervan) niet op de voorgrond Relevant: instemmen en houden aan de voorwaarden Niet van toepassing in de vg: dat spreekt ook voor zich omdat deze groep patiënten veel zorg behoeven en zij zich juist niet buiten de instelling kunnen handhaven, ook niet met medicatie (Keurentjes, rechter Groningen)

10 Crisiskaart Cliënt geeft op een crisiskaart aan wat hij wil dat er gebeurt als het minder goed met hem gaat. Maar en dat is het belangrijkste verschil tussen zelfbinding en de crisiskaart bij een crisiskaart kunnen de afspraken niet worden afgedwongen. Weigert iemand met een crisiskaart op het laatste moment mee te werken aan de uitvoering van de afspraken, dan houdt het daarmee op. Met zelfbinding kunnen de afspraken wél tegen iemands wil worden uitgevoerd (maar dan geldt een procedure van externe toetsing).

11 Wet zorg en dwang (1) Specifieke procedure voor wilsbekwaamheid Verlof èn ontslag onder voorwaarden Geen specifieke mogelijkheden om de wil van de cliënt te erkennen in de vorm van zelfbinding, crisiskaart

12 Wet zorg en dwang (2) Voor zover in deze wet bevoegdheden worden toegekend aan een vertegenwoordiger, heeft hij die bevoegdheden slechts voor zover een daartoe deskundige, niet zijnde de bij de zorg betrokken arts, overeenkomstig de daarvoor gangbare richtlijnen een beslissing heeft genomen die inhoudt dat de cliënt niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake van een beslissing die hem betreft. Deze beslissing wordt door de daartoe deskundige niet genomen dan na overleg met de vertegenwoordiger dat op overeenstemming is gericht. Indien geen overeenstemming wordt bereikt, neemt de bij de zorg betrokken arts de beslissing

13 Wet zorg en dwang (2) De zorgaanbieder verleent slechts verlof of ontslag indien de cliënt dan wel, indien van toepassing, de vertegenwoordiger zich bereid heeft verklaard tot naleving van de voorwaarden.