De beslispunten zijn vertaald in een nieuwe beheersverordening begraafplaatsen die gelijktijdig aangepast is aan gewijzigde wetgeving.

Transcriptie

1 Raad van : 5 juli 2012 Agendapunt : 10 Nr. : Adviesnota Onderwerp Toekomstvisie begraafplaatsenbeleid en beheersverordening begraafplaatsen Inleiding Door Genius Loci is in 2011 een onderzoek uitgevoerd naar de exploitatie van de gemeentelijke begraafplaatsen in de gemeente Lingewaal. Reden hiervoor was meer inzicht krijgen in de exploitatie en de kostendekkendheid van de exploitatie van de gemeentelijke begraafplaatsen. Gaandeweg het verloop van bovenstaand onderzoek werd duidelijk dat binnen de gemeente Lingewaal behoefte was aan een overkoepelende beleidsvisie, deze toekomstvisie. Hierin wordt voor de korte en lange termijn aangegeven hoe de gemeente Lingewaal om wil gaan met haar begraafplaatsenbeleid en 100% kostendekkendheid van de exploitatie van de begraafplaatsen bereikt kan worden. Hiernaast is naar aanleiding van wetswijzigingen en de voorgestelde beleidswijzigingen de gemeentelijke regelgeving aangepast die bij dit voorstel tevens ter vaststelling wordt aangeboden. Samenvatting Het streven van de gemeente is zorgen voor actief en consequent begraafplaatsenbeleid met 100% kostendekkendheid. De maatregelen zijn er tevens op gericht om begraven per kern ook in de toekomst mogelijk te houden en om grote investeringen in uitbreiding te voorkomen. Hierbij blijven bestaande rechten ongewijzigd. Hiervoor wordt voorgesteld om in maatregelen te treffen op gebied van: - capaciteit op de begraafplaatsen; - betrekken van meer graven in begraafcyclus; - verhogen van de kostendekkendheid; - realisatie van randvoorwaarden. In 2014 is het effect van deze maatregelen grotendeels zichtbaar. De beslispunten zijn vertaald in een nieuwe beheersverordening begraafplaatsen die gelijktijdig aangepast is aan gewijzigde wetgeving. Gevraagde beslissing 1. Over te gaan tot het vaststellen van de toekomstvisie begraafplaatsenbeleid; 2. Over te gaan tot het vaststellen van de nieuwe beheersverordening begraafplaatsen, dit onder gelijktijdige intrekking van de Verordening beheer begraafplaatsen Lingewaal 1991 (3 e wijziging); 3. Over te gaan tot het vaststellen van de Verordening op de heffing en de invordering van lijkbezorgingsrechten 2012, dit onder gelijktijdige intrekking van de Verordening lijkbezorgingsrechten Over te gaan tot het beschikbaar stellen van de benodigde financiële middelen voor de investeringen vanuit de onderhoudsreserve Beoogd effect Met de bovenstaande beslissingen wordt gekozen voor actief en consequent begraafplaatsenbeleid en gestreefd naar 100% kostendekkendheid van de exploitatie van de begraafplaatsen. Argumenten 1. Met het beleid wordt de druk op de begraafplaatsen verlaagd. Uit de uitgevoerde behoefte- en capaciteitsbepaling van de begraafplaatsen komt naar voren dat op de begraafplaats Asperen tot 2016 ruimte is voor begravingen, op de begraafplaats Heukelum tot Om op korte termijn capaciteit te genereren en te

2 voorkomen dat tot uitbreiding moet worden over gegaan is gekeken naar mogelijkheden om de druk te verminderen. Hiertoe wordt voorgesteld om: - inbreidingen uit te voeren op de begraafplaatsen Asperen en Heukelum; - uitsluitend inwoners van de gemeente Lingewaal en de voormalige gemeente Vuren, woonachtig in de kern Dalem in aanmerking te laten komen voor lijkbezorging op de gemeentelijke begraafplaatsen in Lingewaal. 2. Met het beleid worden meer graven betrokken in de begraafcyclus De kostendekkendheid van de begraafplaatsexploitatie wordt positief beïnvloed door het genereren van meer inkomsten uit de aanwezige graven, dit kan bereikt worden door het betrekken van meer graven in de begraafcyclus. Voorgesteld wordt om dit met de volgende maatregelen te bewerkstelligen: a. actief, consequent ruimingsbeleid: indien rechten zijn verlopen van een graf wordt minimaal het gedenkteken verwijderd (bovengrondse ruiming). Algemene graven, inclusief algemene kindergraven, worden na 10 jaar geruimd. Ruiming vindt tevens plaats bij graven uitgegeven voor onbepaalde tijd waarvoor geen interesse meer is. Periodiek vindt ondergrondse ruiming van graven plaats. Hierbij wordt gewerkt volgens de wettelijk voorgeschreven handelingen en termijnen. Deze graven komen na ruiming opnieuw voor uitgifte in aanmerking; b. wijzigen termijn voor uitgifte van een grafrecht in 20 jaar: hierdoor zijn nabestaanden minder lang verbonden aan een graf en hebben zij eerder de mogelijkheid om bij afgenomen belangstelling voor het graf afstand te doen. Deze graven kunnen dan eerder in de begraafcyclus worden betrokken; c. uitvoering actieve benadering van rechthebbenden van graven uitgegeven voor onbepaalde tijd om mate van belangstelling voor behoud in beeld te krijgen. Op basis van reacties van nabestaanden en onderzoek naar de geldende verordening bij grafuitgifte kan bepaald worden hoeveel graven in aanmerking komen om geruimd te worden en hiermee in aanmerking te komen voor nieuwe uitgifte; d. graven waarvoor geen belangstelling meer is en graven voor onbepaalde tijd waarvan de nabestaanden onbekend zijn na inventarisatie volgens geschetste procedure, komen in principe in aanmerking voor ruiming. Ruiming vindt op een dusdanige manier plaats dat de stoffelijke resten traceerbaar zijn voor nabestaanden indien deze zich alsnog melden; e. aanbieden van de mogelijkheid voor het schudden van een graf. Bij schudden van graven worden, voordat een nieuwe begraving in een bestaand graf plaats vindt, de nog aanwezige stoffelijke resten opgegraven en dieper in het graf geplaatst. Op deze manier wordt er ruimte gecreëerd voor een nieuwe begraving in een bestaand graf. Hiermee wordt gebruik van met name de onbepaalde tijd graven bevorderd waardoor deze graven weer actief betrokken worden in het begraven en weer inkomsten zullen genereren. 3. Met het beleid wordt direct de kostendekkendheid verhoogd De begraafplaatsexploitatie is niet kostendekkend. De volgende maatregelen zorgen direct voor het genereren van meer inkomsten waardoor de kostendekkendheid zal toenemen: a. verlaging algemeen onderhoudsniveau op de begraafplaatsen van CROW beeldkwaliteitsniveau A naar B, hiermee kan een jaarlijkse besparing gerealiseerd worden van 500 uur ( per jaar). Voor de kwaliteit betekent dit dat de uitstraling en netheid op de begraafplaats zal teruglopen. De inzet van huidige medewerkers wordt hiermee minder intensief dan in de huidige situatie. De ombuiging wordt daadwerkelijk ingeboekt, als de formatie wegens natuurlijk verloop afneemt of als uitbreiding van taken binnen de huidige formatie kan worden opgevangen; b. Afkoop onderhoud voor meerdere jaren toevoegen aan begraafplaatsexploitatie in plaats van toevoeging aan de onderhoudsreserve. De termijn voor afkoop van het onderhoudsrecht direct koppelen aan de uitgiftetermijn van het grafrecht. Hiermee kunnen de middelen niet alleen worden ingezet voor het onderhoud van de gedenktekens maar ook voor het algemene onderhoud op de begraafplaats. Met directe toerekening aan de exploitatie is een directe toename van de inkomsten zichtbaar van ca per jaar. De aanwezige onderhoudsreserve zal echter niet verder aangevuld worden, door onttrekkingen aan de onderhoudsreserve ten behoeve van maatregelen op de begraafplaatsen zullen de jaarlijkse rente inkomsten van de onderhoudsreserve teruglopen;

3 c. Inhalen achterstand indexering tarieven : 10 % ineens. Uit analyse van de verordeningen blijkt dat sinds 2005 dezelfde tarieven worden toegepast. Door de gemeente zijn de tarieven niet aangepast naar aanleiding van stijging van de kosten voor de begraafplaatsen of een indexering op basis van landelijke richtlijnen. Voorgesteld wordt om ineens de tarieven te verhogen met 10% (ter vergelijking de werkelijke inflatie is ca. 12%). Met een gemiddeld aantal lijkbezorgingen van 70 per jaar zal dit jaarlijks ca aan extra inkomsten genereren; d. jaarlijks aanpassen tarieven gekoppeld aan het door het CBS bepaalde prijsindexcijfer voor gezinsconsumptie. Hiermee wordt voorkomen dat een maatregel zoals geschetst bij 3C in de toekomst nog een keer noodzakelijk is. 4. Met het beleid worden randvoorwaarden gerealiseerd die zorgen voor actief en consequent begraafplaatsenbeleid Op basis van de analyse die is gemaakt van het huidige begraafplaatsenbeleid is een aantal randvoorwaarden naar voren gekomen dat zorgt voor een verbetering van het beleid: a. optimaliseren administratie en uitvoeren aanvullende administratieve handelingen; De administratie van de gemeente Lingewaal is in principe actueel. Er zijn echter nog stappen te zetten in het verder optimaliseren van de administratie, zodat een verbetering van de dienstverlening en een efficiëntere werkwijze ten opzichte van de huidige situatie wordt gerealiseerd. Concreet zijn de volgende stappen te zetten op korte termijn: actief aanschrijven van nabestaanden bij nalatig onderhoud van graven, inclusief opvolging indien geen reactie plaatsvindt. Door dit op een actieve manier te gaan doen zal het onderhoud aan de gedenktekens beter worden uitgevoerd waardoor de begraafplaatsen een nettere uitstraling krijgen. Ook het verwijderen van verwaarloosde gedenktekens zorgt ervoor dat de uitstraling van de begraafplaatsen verbetert; voeren van actief administratiebeheer: volgens de wettelijke termijnen aanschrijven ten behoeve van verlengingen; in geautomatiseerd administratiesysteem aangeven op welke graven gedenktekens aanwezig zijn en of deze door (of namens) de gemeente onderhouden moeten worden waardoor direct in beeld is te brengen op welke graven de onderhoudsplicht bij de gemeente rust; b. behouden van gedenktekens met historische waarden waarbij per gedenkteken met bijzondere waarde een keuze voor behoud door het college wordt gemaakt op basis van selectiecriteria; De gemeente Lingewaal hecht waarde aan de geschiedenis van de verschillende kernen. Het behouden van gedenktekens van cultuurhistorische en funerairhistorische waarden dragen bij aan het behoud van een stukje geschiedenis. Op dit moment is van de verschillende begraafplaatsen niet of nauwelijks in beeld of er bijzondere graven aanwezig zijn vanuit cultuurhistorisch of funerair-historisch oogpunt. Voor het krijgen van een beeld van de historische graven is het zaak om criteria op te stellen waaraan de graven getoetst worden. Hierna kan een inventarisatie plaats vinden en worden de geselecteerde graven op een lijst geplaatst. Door het college van B&W wordt een keuze gemaakt welke graven van deze lijst worden behouden; c. opstellen en uitvoeren van een communicatieplan; De gemeente Lingewaal kiest ervoor om actief aan de slag te gaan met het begraafplaatsenbeleid. Belangrijk onderdeel hiervan is communicatie met voornamelijk nabestaanden en inwoners van de verschillende kernen. Hiermee wordt draagvlak gecreëerd voor de te nemen maatregelen. Het opzetten van een communicatieplan met daarin de verschillende onderdelen zorgt voor een helder overzicht van uit te voeren acties. 5. Met de nieuwe verordening wordt voldaan aan de nieuwe wet- en regelgeving en zijn de aanpassingen in het beleid in de regels doorgevoerd. De vigerende beheersverordening van de gemeentelijke begraafplaatsen dateert van 1991, met een beperkte aanvulling in Aangezien er recente wetwijzigingen (per 1 januari 2010) hebben plaatsgevonden is deze verordening niet meer actueel. Dit was aanleiding voor een herziening. Daarnaast was er binnen de gemeente Lingewaal een aantal ontwikkelingen die aanleiding gaven tot aanpassing van de verordening. Deze vloeien onder andere voort uit de bovenstaande maatregelen.

4 Kanttekeningen 1. Van niet alle maatregelen die worden uitgevoerd op basis van het voorgestelde beleid is aan te geven wat het beoogd effect is op de kostendekkendheid. In het voorgaande is een aantal maatregelen voorgesteld die direct of indirect effect hebben op de exploitatie van de begraafplaatsen. Deze maatregelen zijn er op gericht om extra inkomsten te genereren en uitgaven te beperken. Van de navolgende maatregelen is een inschatting te maken van het effect op de exploitatie van de begraafplaatsen: verlagen onderhoudsniveau begraafplaatsen: ca per jaar wijzigen bestemming onderhoudsrecht: ca per jaar indexeren van de tarieven: ca per jaar. Het uiteindelijke effect van de overige maatregelen op de kostendekkendheid is niet concreet in te schatten. Dit is met name afhankelijk van de wensen en keuzes van nabestaanden en de resultaten van de uitwerking. 2. De kostendekkendheid zal ook negatief beïnvloed worden. Er zijn ook kosten te verwachten met het nieuwe beleid. Het voeren van een actief ruimingsbeleid zal jaarlijks structureel ca. 50 uur en extra inzet vragen ten behoeve van het verwijderen van gedenktekens. In eerste instantie zullen voor de overige maatregelen investeringen moeten worden gedaan. Met name voor het benaderen van nabestaanden van de graven van onbepaalde tijd is een investering nodig. De inschatting is dat een onderzoek naar de ca graven voor onbepaalde tijd die aanwezig zijn eenmalig ongeveer kost. De realisatie van de randvoorwaarden zullen ook eerst investeringen vragen. Hierbij gaat het om het optimaliseren van de administratie, onderzoek naar historische graven en het opstellen van een communicatieplan. De geschatte eenmalige kosten hiervan zijn: ca De uitvoering van de randvoorwaarden (bijv. het onderhouden van de behouden historische graven en het uitvoeren van het communicatieplan) zal onderdeel worden van de exploitatie. Pas na uitvoering van de investeringen kan gezegd worden welke kosten hiermee structureel zullen worden gemaakt. 3. Afhankelijk van de resultaten van de maatregelen zijn mogelijk aanvullende maatregelen nodig. Afhankelijk van de resultaten van de beslispunten kan het zijn dat de doelstelling van 100% kostendekkendheid niet wordt gehaald. Aanvullend zijn er mogelijk nog beleidskeuzes nodig,op het moment dat de effecten van de maatregelen bekend is. Hierbij gaat het om de volgende beleidskeuzes: a. Uitbreiding van de capaciteit van de begraafplaatsen om in begraafbehoefte te blijven voorzien. Met het treffen van bovenstaande maatregelen wordt gestreefd naar het voorkomen van uitbreidingen van de begraafplaatsen door middel van het zo optimaal mogelijk benutten van de aanwezige capaciteit. Dit is grotendeels afhankelijk van de belangstelling die er is voor de graven die zijn uitgegeven voor onbepaalde tijd en het effect van het voorgenomen actief ruimingsbeleid. Indien blijkt dat er op lange termijn tekort is aan capaciteit zijn er drie opties aan te geven waaruit mogelijk in de toekomst een keuze gemaakt moet worden: 1. uitbreiden van de bestaande begraafplaatsen per kern; 2. benoemen van de nieuwe begraafplaatsen in Vuren en Spijk als hoofdbegraafplaats, de andere begraafplaatsen indien ze vol zijn beschouwen als begraafpark; 3. realisatie van één centrale gemeentelijke begraafplaats. b. Toerekening van kosten Met het maken van de eerdere keuzes is een tweetal posten te noemen dat niet alleen betrekking heeft op het product begraven maar ook een algemeen belang dient, te weten de benoeming van de begraafparken (zie 3a, keuze 2) en het behouden van historisch waardevolle graven. Er wordt hiermee monumentale waarde aan de begraafplaatsen toegevoegd waarmee de begraafplaatsen betekenis krijgen voor alle inwoners van de gemeente Lingewaal en andere belangstellenden. Ze dienen echter wel onderhouden te worden maar genereren geen inkomsten meer. Indien het onderhoud van deze objecten een onderdeel wordt van de begraafplaatsexploitatie dan zal dit leiden tot extra jaarlijkse lasten, hetgeen negatieve gevolgen zal hebben voor de kostendekkendheid. Overwogen kan worden om dit budget onderdeel te laten

5 vormen van een ander product, bijvoorbeeld het in stand houden van gemeentelijke monumenten (historische graven) of openbaar groen (gedenkparken). c. Kostendekkendheid exploitatie Afhankelijk van het effect van deze maatregelen zal de kostendekkendheid stijgen. Indien 100% kostendekkendheid niet haalbaar blijkt te zijn dan zijn er 2 mogelijkheden die afgewogen moeten worden: 1. Realiseren 100% kostendekking Kostenverlagende maatregelen: a. Kostenbesparing door de maatregelen die worden genoemd bij argumenten 1 t/m 3; b. Onderhoud oude (historische) graven en oude begraafplaatsen (gedenkparken) worden niet toegerekend aan exploitatie begraafplaatsen; c. Uitbesteden operationele administratie; Batenverhogende maatregelen: d. Eventuele tekorten aanvullen d.m.v. tariefsstijgingen. 2. Kostenverlaging tot maatschappelijk verantwoord niveau Kostenbesparing door de maatregelen die in het voorgaande zijn aangegeven; Mogelijk geen volledige kostendekking. Afhankelijk van de effecten van de eerder genoemde maatregelen op de kostendekkendheid kunnen de bovenstaande mogelijkheden worden uitgewerkt. Aanpak / Uitvoering Als met het beleid en de verordening wordt ingestemd, zal daarvan kennis worden gegeven in het Lingewaal journaal. Daarnaast wordt het beleid gepubliceerd op de website van de gemeente, zodat het ingezien kan worden. Vervolgens wordt gestart met de uitvoering van de aangegeven maatregelen in de periode Deze maatregelen zullen effect hebben op de kostendekkendheid van de begraafplaatsexploitatie. Eind 2014 zal aan het College en de Raad het effect van het vastgestelde beleid worden gepresenteerd en een beeld worden geschetst van de aanvullende beleidskeuzes die mogelijk noodzakelijk zijn. Communicatie Naast het officieel publiceren van het beleid en de beheersverordening is het van belang dat er duidelijk gecommuniceerd wordt over de te nemen maatregelen. Om deze reden wordt er een communicatieplan opgesteld waarin de verschillende onderdelen worden onderscheiden en de bijhorende communicatieactiviteiten worden beschreven. Bij de selectie van gedenktekens met historische waarde wordt de historische vereniging betrokken. Financiën Zoals is aangegeven vergt het uitvoering geven aan de toekomstvisie een financiële investering. Zoals hiervoor is aangegeven bedragen de kosten voor de periode ca Deze kosten zullen worden gedekt uit de onderhoudsreserve. Er zal met het vaststellen van de toekomstvisie direct positief effect zichtbaar zijn op de exploitatie van de begraafplaatsen, hierbij gaat het om: verlagen onderhoudsniveau begraafplaatsen: ca per jaar wijzigen bestemming onderhoudsrecht: ca per jaar indexeren van de tarieven: ca per jaar. Van de andere maatregelen (bijv. voeren actief ruimingsbeleid, invoeren van schudden van graven, wijziging termijn uitgifte van graven) is geen direct effect op de financiën aan te geven, dit zal op lange termijn moeten blijken. Er zal echter ook extra inzet moeten worden gepleegd ten behoeve van met name het uitvoeren van een actief ruimingsbeleid. De verwachte jaarlijkse extra inzet hiervoor bedraagt ca. 50 uur en Bijlagen 1. Toekomstvisie begraafplaatsenbeleid Gemeente Lingewaal 2. Beheersverordening begraafplaatsen Gemeente Lingewaal 3. Verordening op de heffing en de invordering van lijkbezorgingsrechten Conceptraadsbesluit

6 Ter inzage 5. Uitvoeringsbesluit nadere regels begraafplaatsen 6. Artikelsgewijze toelichting bij beheersverordening begraafplaatsen 7. de publicatie voor het Lingewaal Journaal 8. de in te trekken Verordening beheer begraafplaatsen Lingewaal 1991 (3 e wijziging) 9. de in te trekken Verordening lijkbezorgingsrechten 2009 De op dit voorstel betrekking hebbende stukken zijn voor u op de gebruikelijke wijze ter inzage gelegd. Burgemeester en wethouders van Lingewaal, De loco-secretaris, de burgemeester, M. Koolen L.H.M. van Ruijven-van Leeuwen