PERSONENZORG vakkenintegratie en interdisciplinaire samenwerking samen vragen

Transcriptie

1 PERSONENZORG WORD Dit artikel is een gezamenlijke bijdrage van de drie pedagogische begeleiders personenzorg (opvoedkunde - huishoudkunde verzorging) vanuit een streven naar meer vakkenintegratie en interdisciplinaire samenwerking. We zijn er ook van overtuigd dat we meer kwaliteit kunnen bereiken voor onszelf en de leerlingen, niet door nog meer te werken, maar door meer en beter samen te werken. Vanuit onze ervaringen willen we jullie graag het volgende vragen: een goede doorstroming van informatie na te streven tussen de verschillende partijen: leraren - verantwoordelijken - directies - netwerken - begeleiders; een alertheid om regelmatig terug te koppelen naar de leerplandoelstellingen zowel wat betreft het onderwijzen, het leren van de leerlingen als het evalueren; een bereidheid om zoveel mogelijk leraren te laten leren van en aan elkaar zowel binnen de school als over de schoolgrenzen heen. Wij zijn altijd bereid tot: klas- en schoolbezoek met aandacht voor vak- en studierichtingoverleg; individueel overleg; het ondersteunen van nascholing op vraag; het begeleiden van werkgroepen ad hoc naast onze reguliere netwerken. Dit artikel dien je aan te vullen met de sectormededelingen van het studiegebied Personenzorg van het VVKSO. Op de website van het verbond onderwijspraktijk pedagogische websites personenzorg of vind je, buiten de sectormededelingen, ook andere informatie i.v.m. het studiegebied en algemene aanbevelingen. Op vind je ook de lessentabellen, leerplannen en servicedocumenten terug. Op de website van het departement onderwijs edulex, kun je altijd de wettelijke regelgeving en omzendbrieven terugvinden. We nodigen je graag uit om je persoonlijk te registreren voor de tweewekelijkse mededelingen vanuit de DPB Brugge en dit via de site Tenslotte stellen we onze eigen website voor op secundair onderwijs, websites van de begeleiders, personenzorg. Via de startpagina zijn er linken naar bovenstaande websites, naar onze mededelingen Per studierichting en graad voorzien we een publiek- en een privégedeelte. In het publiekgedeelte plaatsen we verslagen van de stuurgroep / netwerk, documenten van de vakbegeleiding In het privaatgedeelte voorzien we per school een map met voorbeelden van good practice. Wie hieraan meewerkt, krijgt ook toegang. Als je interessant materiaal, aankondigingen, tips hebt, dan mag je die altijd aan ons doorsturen en dan zorgen we dat deze op het web komen! De begeleiders personenzorg Vlaanderen hebben twee degelijke documenten gemaakt in verband met evalueren (VVKSO PW PZG/Doc/10/08 van ) en reflecteren. Voor meer informatie verwijzen we graag naar onze website! 1

2 1 Structuur van het studiegebied personenzorg 1.1 Voltijds onderwijs Eerste graad (B-stroom) Tweede leerjaar bso Beroepenveld Verzorging - voeding Tweede graad bso Derde graad bso Derde graad bso Eerste en tweede leerjaar Verzorging - voeding Eerste en tweede leerjaar Verzorging Organisatiehulp Derde leerjaar Kinderzorg Thuis- en bejaardenzorg / zorgkundige Organisatieassistentie Eerste graad (A-stroom) Eerste en tweede leerjaar Sociale en technische vorming Tweede graad tso Derde graad tso Eerste en tweede leerjaar Sociale en technische wetenschappen Eerste en tweede leerjaar Sociale en technische wetenschappen Gezondheids- en welzijnswetenschappen Jeugd- en gehandicaptenzorg Derde graad tso / Se-n-Se Derde leerjaar Leefgroepenwerking Internaatswerking Animatie in de ouderenzorg Tandartsassistente Vierde graad Verpleegkunde: wordt HBO5 genoemd en levert gegradueerde verpleegkundigen af. Na geslaagd te zijn voor het eerste jaar of de eerste twee modules zijn leerlingen zorgkundige. Het behalen van het diploma SO gebeurt in principe op het einde van de opleiding (3 jaar)! Binnen het volwassenenonderwijs kun je parallel aan de eerste twee modules het diploma SO behalen. In principe kunnen leerlingen met vooropleiding verzorging vrijstellingen krijgen. Dit is echter een beslissing van de HBO5-school in kwestie. 1.2 Deeltijds beroepssecundair onderwijs (dbso) Thuishelper, logistiek assistent, verzorgende, zorgkundige. 1.3 Buitengewoon secundair onderwijs (buso) 2

3 Logistiek assistent. Nadien kunnen leerlingen overstappen naar het bso in de studierichting Organisatiehulp. 1.4 Volwassenenonderwijs Logistiek assistent, verzorgende, polyvalent verzorgende, zorgkundige (+ 120 uur t.o.v. polyvalent verzorgende) (bso), kinderverzorgende/begeleider in de kinderopvang (bso), jeugd- en gehandicaptenzorg, intercultureel werker, animator in de ouderenzorg (tso). 2 Stand van zaken Hierbij duiden we per studierichting het recente leerplan aan en geven we de belangrijkste accenten en ontwikkelingen weer. 2.1 B-stroom ste leerjaar B Leerplan TV Techniek 1ste leerjaar B VVKSO-D/ Leerlingen maken kennis met het studiegebied via het verkenningsgebied verzorging en voeding BVL Leerplan Beroepenveld Verzorging - voeding Licap 2003 / 011 Leerlingen krijgen dit als smaakmaker en verdere oriëntatie naar de 2de graad toe. Het accent wordt gelegd op zelfzorg via de vakken personenzorg, zorg voor voeding en zorg voor leef- en woonsituatie. Leerlingen moeten beschikken over een medisch attest voor leerlingen die met voedingswaren of voedingsstoffen in aanraking komen. Dit geldt als toelatingsvoorwaarde (zie gewijzigde mededeling ) Tweede graad Verzorging - voeding Nieuw leerplan in voege vanaf 1 september 2010! Leerplan PV + TV Verzorging - voeding VVKSO D/2010/7841/006. Vanaf nu wordt er geopteerd om een beknopt leerplan te ontwikkelen dat ingediend wordt bij de inspectie. Daarnaast is er een servicedocument met ondermeer de pedagogisch-didactische wenken, organisatiemodellen... Algemene doelstellingen voor het vakoverschrijdend leerplan voor het vak Verzorging - voeding van 16 uur per week. 1 binnen een welomschreven opdracht kwaliteitsbewust handelen 2 binnen een welomschreven opdracht communiceren in een relatie binnen een welomschreven opdracht, binnen een klassengroep, in groep leren werken 4 binnen een welomschreven opdracht zorg dragen voor de gezondheid en het welzijn van kinderen en volwassenen 3

4 5 binnen een welomschreven opdracht ondersteunen bij (ped)agogische activiteiten voor kinderen en volwassenen 6 binnen een welomschreven opdracht een maaltijd voor een doelgroep plannen, voorbereiden en bereiden 7 binnen een welomschreven opdracht zorg dragen voor lokalen, keuken en leefruimten 8 binnen een welomschreven opdracht zorg dragen voor linnen 9 oriënteren op beroepen binnen directe en indirecte zorg en studiekeuze Je kunt dit vakoverschrijdend leerplan op verschillende wijzen ordenen en organiseren. Dialoog in het lerarenteam tweede graad én met de derde graad op school is belangrijk, zodat iedereen de gekozen kaders, visie, werkmodellen, vakjargon op dezelfde manier hanteert. We hebben een document gemaakt met de belangrijkste begrippen en kaders voor de tweede graad Verzorging - voeding. We merken dat alle scholen een aantal uren geïntegreerd werken ondermeer aan algemene doelstelling 1 en aan de participerende activiteiten met een doelgroep. Derden als doelgroep bieden de kansen tot succeservaring! Leerlingen, die met voedingswaren of voedingsstoffen in aanraking komen, moeten over een medisch attest voor leerlingen beschikken. Dit geldt als toelatingsvoorwaarde (zie gewijzigde mededeling dd ) Derde graad Organisatiehulp / Organisatie - assistentie Leerplan PV + TV Organisatiehulp Licap 1998 / 029 A Leerplan PV + TV Organisatie - assistentie Licap D 2000 / 023 We bereiden de leerlingen voor om in drie diensten als medewerker te werken met name: de voedingdienst, de logistieke dienst en de technische of onderhoudsdienst. Wat de logistieke dienst betreft, is het belangrijk rekening te houden met de verplichte 250 lesuren en 250 stage-uren (over het vijfde en zesde jaar en bij nieuwe instappers voor het zevende) in het kader van erkenning als logistiek assistent (zie ook beroepsprofiel, april 2007 op Het vak 'Participatie aan de arbeidswereld' werd met ingang van 1 september 2010 geschrapt uit het specifiek gedeelte van Organisatiehulp. Het vak kan nog worden ingericht als vak van het complementair gedeelte. Een aantal items uit het oude leerplan kunnen daarin worden ondergebracht. Alle items i.v.m. bedrijfsbeheer dienen zeker te worden geschrapt. Indien het attest bedrijfsbeheer nog wordt uitgereikt kan dit enkel gebeuren op basis van de volledige realisatie van het nieuwe leerplan Bedrijfsbeheer D/2008/7841/048 met de juiste toepassingsmodaliteiten. Je kunt de vrijgekomen uren van 'Participatie aan de arbeidswereld' ook besteden aan de verdere uitdieping van de andere componenten van het specifiek gedeelte. Het leerplan werd bijgestuurd en aan de resonansgroepen voorgelegd. Volgend schooljaar worden er twee bijeenkomsten voorzien in verband met de vernieuwing van het leerplan (gaat in voege vanaf 1 september 2012). Dialoog met de tweede graad op school is belangrijk zodat de gekozen kaders, visie, werkmodellen kunnen worden meegenomen. 4

5 2.1.5 Derde graad verzorging Leerplan PV + TV Verzorging Licap 1999 / 031 Leerlingen bieden totaalzorg op maat aan zorgvragers van alle leeftijden in eenvoudige zorgsituaties in diverse settings. In het schooljaar werd een voorscholingstraject opgestart in verband met de vernieuwing van het leerplan. Dialoog met de tweede graad op school is belangrijk zodat de gekozen kaders, visie, werkmodellen kunnen meegenomen worden. We kwamen drie keer samen met een afgevaardigde per component per school. We hadden het over het leerplan tweede graad, visie op leren en het ontwerp van nieuw leerplan. Volgend schooljaar loopt dit traject verder met een tweedaagse voor 1 coördinator per school en een viertal bijeenkomsten. Kinderzorg Leerplan PV + TV Kinderzorg Licap 2005 / 019 Leerlingen gaan pedagogisch verantwoord om met kinderen van 0 tot 12 jaar in diverse settings. Ook kinderopvang aan huis wordt een mogelijke setting waarop leerlingen voorbereid moeten worden. De school kan de leerlingen een eigen attest bezorgen in verband met levensreddend handelen, zie ook website van het VVKSO. Thuis- en bejaardenzorg / zorgkundige Leerplan PV + TV Thuis- en bejaardenzorg Licap 2005 / 020 Het is heel belangrijk leerlingen voldoende vertrouwd te maken met totaalzorg ( kleine zorgen, 24 uurzorg, psychische, sociale, fysieke en materiële elementen van totaalzorg ), het gebruik van zorgplannen, het bijwonen van overdrachten, het werken binnen een verpleegkundige equipe. Zorgkundige In februari 2006 (zie website VVKSO), verschenen in het Staatsblad het KB omtrent de verpleegkundige activiteiten die zorgkundigen mogen uitvoeren, de voorwaarden waaronder ze deze handelingen mogen stellen en het KB tot vaststelling van de nadere regels om geregistreerd te worden als zorgkundige. Registratie blijft verplicht. Om er zeker van te zijn dat leerlingen die afstuderen in regel zijn met de voorwaarden tot registratie die in het KB worden gesteld, worden vanaf 1 september 2008 de toegangsvoorwaarden voor deze studierichting aangepast. Enkel leerlingen die in het bezit zijn van een getuigschrift of diploma 3de graad binnen het studiegebied personenzorg kunnen in het 7de jaar thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige worden toegelaten (omzendbrief SO 64 van 25/06/1999, punt ). 5

6 De leerlingen die de studierichting kinderzorg volgen, voldoen niet aan de voorwaarden om zich te laten registreren als zorgkundige. We willen wijzen op de bredere opleiding. Die omvat meer dan louter zorgkundige handelingen die leerlingen krijgen in het 7de jaar. Ook agogische, animatieve, expressieve en huishoudelijke handelingen in diverse complexe contexten komen aan bod. Dit is een wezenlijk verschil met de HBO5-opleiding voor verpleegkunde waar leerlingen ook zorgkundige worden, maar dit binnen de opleiding tot verpleegkundige! De lijst met verzorgende handelingen (zie websites VVKSO en DPB) is belangrijk om te hanteren tijdens de lessen en de stages. 2.2 A-stroom ste graad Leerplan keuzegedeelte 1ste leerjaar A en basisoptie STV Licap 2001 / 027 Sociale en technische vorming wordt als geïntegreerd vak aangeboden. Kennis, vaardigheden en attitudes worden geïntegreerd in de realisaties met voeding en materialen Tweede en derde graad Sociale en technische wetenschappen Leerplan PV + TV 2de graad STW - Licap Leerplan PV + TV 3de graad STW - Licap Tegen 1 september 2011 wordt een vernieuwd leerplan van kracht (voor alle schooljaren ineens) waarbij het leerplan voeding en expressie aangepast is, evenals de inleiding. Binnen integrale opdrachten (IO) wordt er gewerkt aan vier competenties binnen de context van Sociale en technische wetenschappen. 1 binnen een welomschreven opdracht sociaalwetenschappelijke en natuurwetenschappelijke onderwerpen onderzoeken 2 binnen een welomschreven opdracht een persoonsgebonden activiteit voor een groep organiseren/een maaltijd voor een groep plannen, voorbereiden en bereiden 3 binnen een welomschreven opdracht iets mondeling voor een groep presenteren 4 de eigen studieloopbaan in handen nemen De leerplandoelstellingen voeding en expressie dienen verwezenlijkt te worden binnen de integrale opdrachten. Aanbevelingen Het is noodzakelijk om een schooleigen doelenboek te ontwikkelen op basis van het doelenboek van het VVKSO met integratie van voeding en expressie. Let op, want er is een vernieuwd, meer overzichtelijk doelenboek als servicedocument Sociale en technische wetenschappen. Organiseren van gestructureerd overleg voor IO-team is wenselijk. 6

7 Het team verantwoordelijk voor de integrale opdrachten bestaat uit niet teveel personen (4 componenten) die elk voldoende aantal uren (minstens 2) hebben. Expressie wordt best vanuit verschillende invalshoeken benaderd bv. door elk jaar een andere discipline in te schakelen. Goede verticale doorstroming is nodig. Voldoende tijd voor reflectie, begeleiding en beoordeling nemen. Samenhang in de integrale opdrachten nastreven: integrale opdrachten zijn opgebouwd rond inhouden vanuit meerdere componenten (nw en/of sw en/of v en/of e) en staan in functie van het ontwikkelen van de competenties (leerplan). Ook leerlingen moeten dit zo ervaren en kunnen duiden. LEERPLANDOELEN van natuurwetenschappen en sociale wetenschappen worden in die vakken bereikt en geëvalueerd. Voorbereiding, uitdieping, inoefening kan binnen IO (leerplan). Advies vanuit het VVKSO: GIP is IO 6de jaar. Noodzaak van doorstroming van informatie vanuit stuurgroepen naar de school en vice versa. Leerlijnen binnen IO en binnen de componenten in kaart brengen zowel naar onderwijzen als evalueren toe, gelinkt aan de leerplandoelstellingen. Het werkwoord onderzoeken wordt gehanteerd in het leerplan wat betreft de componenten en de competenties. Dit veronderstelt op zijn minst een concrete onderzoeksvraag waarop een helder antwoord kan geformuleerd worden na het gebruik van diverse onderzoeksmethodes. Binnen de scholen van ons bisdom hebben we een bevraging gehouden in verband met de organisatie van IO, zie website. Er is voor het vak Sociale wetenschappen een sharepoint vanuit het VVKSO Je kunt hieromtrent informatie navragen bij de begeleiding Derde graad Gezondheids- en welzijnswetenschappen Leerplan PV + TV 3de graad GWW Licap 2002 / 041 Leerlingen krijgen als deel van een bredere vorming inzicht in de verschillende beïnvloedende factoren en hun wisselwerking inzake de gezondheid en het welzijn van de mensen. Zij proberen zichzelf te situeren binnen de studie- en beroepsmogelijkheden van de gezondheids- en welzijnssector. Ze verkennen deze sectoren via seminarie en stage. Het blijft belangrijk een duidelijk onderscheid tussen stage en seminarie te bewaren (cf. Mededeling M-VVKSO )! Binnen het project in seminarie is het zinvol om naast de componenten gezondheid en welzijn en psychologie en pedagogiek ook aansluiting met natuurwetenschappen te zoeken zodat de verschillende factoren van het model van Lalonde effectief belicht worden. Stilaan krijg je in GWW leerlingen binnen die uit de vernieuwde richting STW komen. Het is belangrijk goed te weten dat het competentieontwikkelend leren in GWW kan doorgetrokken worden. We kunnen ook in GWW een aantal competenties bij leerlingen ontwikkelen (zie ook doelenboek GWW). 1 sociaalwetenschappelijke en natuurwetenschappelijke thema s onderzoeken 2 binnen een welomschreven opdracht een activiteit GVO (gezondheidsvoorlichting en opvoeding) voor een groep organiseren 7

8 3 binnen een welomschreven opdracht iets mondeling presenteren voor een groep 4 de eigen studieloopbaan in handen nemen Vanuit de stuurgroep zijn we bezig met het ontwerpen van een gemeenschappelijke activiteitenlijst voor stage. Ook het doelenboek wordt in de eerste trimester aangepast Derde graad Jeugd- en gehandicaptenzorg Se-n-Se Leefgroepen- en internaatswerking Jeugd- en gehandicaptenzorg Leerplan AV Expressie PV + TV 3de graad JGZ Licap 1999 / 022 Leerlingen gaan als opvoeder of begeleider op een orthopedagogische wijze om met personen met een handicap of een beperking. De settings waar stage gelopen wordt situeren zich dan ook in hoofdzaak in de gehandicaptenzorg en in mindere mate in de bijzondere jeugdzorg. We kunnen ook in JGZ een aantal competenties ontwikkelen bij leerlingen (zoals in het leerplan leefgroepenwerking al uitgeschreven is). 1 vanuit een emancipatorische grondhouding als opvoeder of begeleider in een team binnen een organisatie in de orthopedagogische sector functioneren 2 vanuit een emancipatorische grondhouding als opvoeder of begeleider orthopedagogische ondersteuning bieden aan personen en hun netwerk zodat hun kwaliteit van leven bevorderd wordt 3 vanuit een emancipatorische grondhouding als opvoeder of begeleider het groepsgebeuren orthopedagogisch begeleiden Leefgroepenwerking Leerplan AV Expressie PV + TV 3de graad LFG Licap 2005 / 045 Leerlingen gaan als opvoeder of begeleider op een orthopedagogische wijze om met personen met een handicap of een beperking. De settings waarin stage gelopen wordt zijn dan ook de gehandicaptenzorg en de integrale jeugdhulp. De uren stage zijn ook hier onderworpen aan de reglementering (maximum 8 uur per dag). Het leerplan werd herwerkt volgens het competentieontwikkelend leren. Het nieuwe leerplan kon in voege gaan op 1 september 2005 of 1 september Vanuit de stuurgroep hebben we een gemeenschappelijke activiteitenlijst ontwikkeld. Internaatswerking Leerplan Licap 1995/0279/018 Leerlingen gaan als opvoeder / begeleider op een (ortho)pedagogische wijze om met kinderen en jongeren in internaatsverband. Zij lopen dan ook stage in internaten. In een internaat is minimaal één werknemer vereist die het erkend EHBO-attest bezit (meestal is dat een opvoeder). Maar het is voor leerlingen niet wettelijk verplicht om tijdens de opleiding het EHBO-attest te behalen Animatie in de ouderenzorg 8

9 In West-Vlaanderen is de opleiding enkel te volgen in het Vesaliusinstituut in Oostende. 3 Stages Belangrijk is de omzendbrief in verband met leerlingenstages in het secundair onderwijs SO regelmatig te raadplegen. Indien je je abonneert op de nieuwsbrief van Edulex, dan ontvang je een seintje bij veranderingen en staan de gewijzigde passages in groen gearceerd. Er is een nieuw verplicht stagereglement dat je in de bijlagen vindt. Tevens vragen we aandacht te geven aan de passage in verband met de activiteitenlijst. Vanuit het VVKSO worden ook regelmatig mededelingen in verband met stages gepubliceerd. Antwoorden op specifieke vragen aan het VVKSO in verband met stages probeerden we te bundelen op de website personenzorg van DPB. 4 Regionaal technologisch centrum ( Er is een gratis softwareproject om leerlingen vertrouwd te maken met het elektronisch zorgdossier. Snoezelruimte is te bezoeken in WZC Torhout. Belevingsgerichte muziekinstrumenten blijven ontleenbaar via RTC. Leerlingen en leraren volgen schoonmaaktechnieken bij de VDAB. Er is een financiële tussenkomst mogelijk in de vervoerskosten voor vorming, georganiseerd door het RTC, zowel voor leraren als leerlingen. Er worden verschillende nascholingen zorg georganiseerd voor leraren en leerlingen. Zie nieuwsbrief. 5 Interdiocesane werking Samen met de pedagogische begeleiders uit de andere diocesen en de studiegebiedverantwoordelijken engageren we ons om ook in het schooljaar vormingsinitiatieven en samenkomsten voor leraren aan te bieden. We zullen de exacte data voor de stuurgroepen, voorscholingstrajecten, nascholing doorgeven via de tweewekelijkse mededelingen. Catherine Vandommele Ronny Vanoosthuyse Karine Willocx 9

10 Coöperatieve Leerstrategieën. Een systematische en onderbouwde manier om leerinhouden actief te verwerken en leerprestaties te verhogen. Doelgroep: leraren uit de richting Humane Wetenschappen, Sociaal Technische Wetenschappen, Leefgroepenwerking Docent: Koen Mattheeuws Datum en uur: donderdag 6 oktober 2011 van u. tot u. Plaats: DPB-centrum d'abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek Inschrijfprijs: 45 Cursuscode: S12/032/A Leer-krachtig coachen Doelgroep: leraren tweede graad bso verzorging-voeding Docent: Ann Baeyens Datum en uur: woensdag 9 en vrijdag 18 november 2011 en woensdag 14 en vrijdag 23 maart 2012 telkens van u. tot u. Plaats: DPB-centrum d'abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek Inschrijfprijs: 240 Cursuscode: S12/031/A 10