Jaarverslag Volkshuisvesting Arnhem

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Volkshuisvesting Arnhem

2 Jaarverslag 2011 Stichting Volkshuisvesting Arnhem 24 april 2012

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING IMPULSEN AAN DE SAMENLEVING Wijkontwikkeling Vitale wijken Leefbare buurten Arnhem mooier maken Sociaal investeren Aanpakken persoonlijke problematiek huishoudens Tweede kansbeleid Vergroten van kansen voor de jeugd in aandachtswijken Stageplaatsen ROC/VMBO Arbeidsactivering door maatschappelijk ondernemen Jo s Werkplaats: eigen leerplekken door arbeidsactivering Handhaven woongenot Keuzevrijheid vergroten Aanbieden diverse contractvormen Huurvast Kopen met korting Duurzaamheid Duurzaam bouwen Duurzaam wonen Duurzaam verbouwen Duurzaam ondernemen KERNACTIVITEITEN Omvang en kwaliteit woningbezit Bouwen en afzetten nieuwbouwwoningen Labeling woningvoorraad zelfstandig wonen Garanderen betaalbaarheid woonproducten Woningen betaalbaar houden Goede prijs-kwaliteitverhouding Huurverhoging inflatievolgend Onderhouden en verbeteren van onze woningen Verbeteren woningen en woongebouwen Naar basiskwaliteit Onderhouden woningen Woning aanpassen op initiatief huurder Actief in wonen-welzijn-zorg Wooneenheden voor bijzondere doelgroepen Mensen in crisissituaties en mensen met onaangepast gedrag Woningen voor mensen met fysieke beperkingen Goede dienstverlening Begeleid opleveren Woningzoekenden helpen bij vinden van woning Communicatie met klanten optimaliseren

4 3.5.4 Dienstverlening verbeteren in de keten Service- en Mutatieonderhoud Serviceverlening reparatie-onderhoud VVE-beheer ORGANISATIE Werknemers Trainingen en opleidingen Diversiteit Processen en projecten De Nieuwe Klantenservice Strategie en beleid Portfoliobeleid verder ontwikkelen Bedrijfsmiddelen Financiële waarderingsgrondslag Nieuwe informatietechnologie Sponsoring FINANCIEEL RESULTAAT Jaarresultaat Financiële Meerjaren Raming Financiering Financiering Beleggingen Maatschappelijk Dividend Overig Sociaal Investeren Risico s Beoordelingen door externe instanties Continuïteitsoordeel en solvabiliteitsoordeel INTERN TOEZICHT EN BESTUUR Governancestructuur Juridische structuur en inrichting van de organisatie Raad van Commissarissen Bestuur Beloning De audit van de financiële verslaglegging, de positie van de interne controle functie en de externe accountant Maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding Toepassing van de Governancecode Woningcorporaties Publicaties op onze website Verslag van de Raad van Commissarissen Taak en werkwijze Rol van de voorzitter van de Raad van Commissarissen Onafhankelijkheid Tegenstrijdige belangen De audit van de financiële verslaglegging

5 6.2.6 Maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden Deskundigheid en samenstelling Remuneratiebeleid Verslag van het bestuur Inrichting van de organisatie Besturingsproces Risicobeheersing Samenstelling bestuur en rechtspositie Tegenstrijdige belangen COLOFON BIJLAGE 1 VERBINDINGEN BIJLAGE 2 KENGETALLEN

6 1. Inleiding We hebben een fantastisch jaar achter de rug was nog beter dan ons jubileumjaar We hebben goed gepresteerd en veel waardering voor ons werk ontvangen. Maar kan een corporatie wel goed presteren als de woningmarkt op slot zit en Nederland in een economische crisis zit? En mogen we hier jubelen terwijl er een parlementaire enquête over het functioneren van woningcorporaties op komst is? Past ons bescheidenheid of is het juist tijd om aandacht op de maatschappelijke prestaties te richten? We hebben in nieuwe woningen opgeleverd, bijna de helft van het totaal aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen in Arnhem. Dat is bijna 2 % van onze bestaande woningvoorraad, een prestatie die ruim boven het gemiddelde in de sector ligt. We hebben 108 woningen uit de bestaande woningvoorraad verkocht, conform onze begroting. We hebben 93 % van onze lege woningen geleverd aan huishoudens met een inkomen lager dan en dat is een bijzondere prestatie omdat we geen inkomenseisen hebben gesteld. We hechten aan keuzevrijheid voor de klant. We hebben met de wijkontwikkeling in Klarendal de Gulden Feniks (voorheen de Nationale Renovatieprijs) gewonnen en we hebben twee tweede prijzen gewonnen met de restauratie van de Van Verschuerwijk. Malburgen en Klarendal, onze krachtwijken, stonden in het rapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op de eerste en tweede plaats in het overzicht van de veertig Vogelaarwijken die de meeste vooruitgang hebben geboekt in de periode De visitatiecommissie heeft zich begin 2011 lovend over ons uitgelaten en goede adviezen ter verdere verbetering gegeven. Het USP-onderzoek naar het oordeel van de klant over woning, woonomgeving en onze dienstverlening laat zien dat de tevredenheid van de klant, na een spectaculaire stijging in 2009 in 2011 stabiel gebleven is. Ook financieel hebben we het goed gedaan in 2011: onze eigen vermogen is sterk gegroeid; onze operationele kasstroom is positief; de bedrijfskosten zijn gedaald en onze derivaten hebben geen margin calls... En dan te bedenken dat we in 2011 erg intern gericht waren omdat we, met succes, de vervanging van ons primaire systeem per 1 januari 2012 aan het voor bereiden waren. En de crisis? Natuurlijk hebben we last van de (dreigende) bezuinigingen, de onzekerheid over de hypotheekrenteaftrek en het ongewisse economische en politieke klimaat. Maar de crisis biedt ook kansen en die hebben we benut: de rente is laag, de bouwkosten zijn laag, de btw op onderhoud was tijdelijk verlaagd, de overdrachtsbelasting is verlaagd en de kopers hebben gebruik gemaakt van de koperssubsidie. Daarnaast hebben we in 2011 (toch nog) een Vogelaarbijdrage ontvangen. Het is niet allemaal kommer en kwel. Bovenstaande gejubel over de prestaties in 2011 is niet alleen te danken aan de inzet in Volkshuisvesting in het algemeen en wijkontwikkeling in het bijzonder is een kwestie van lange adem. Alle prestaties in 2011 vinden hun basis in de jaren daarvoor. Ons werk is als een marathon en 2011 was de eindsprint. Eindsprint was ook de titel van ons Jaarplan Eind 2011 zijn we gestart met het maken van een nieuw Ondernemingsplan, gericht op de opgaven in Arnhem en afgestemd op de ongewisse condities. We houden vast aan onze missie: Volkshuisvesting maakt goed en betaalbaar wonen in vitale wijken mogelijk. We werken samen met huurders en andere belangenhouders aan stad, wijken, buurten en plekken. Prettig wonen in een fijne omgeving is nog niet iedereen gegeven. Er is nog genoeg te doen. Gerrit Breeman 24 april

7 2. Impulsen aan de samenleving Externe belangenhouders geven ons brandstof voor ons nieuwe ondernemingsplan. Intern werken mensen uit alle geledingen mee aan de formulering. Het jaar 2012 is een overgangsjaar waarin we het nieuwe ondernemingsplan voor de komende periode vorm zullen geven. We kijken terug op een periode van vier jaar waarin veel verbeterd is voor de mensen die bij ons een huis huren. Hun woonomgeving is er meestal op vooruit gegaan. Wij hebben in vijf aandachtswijken op vier impulsen ingezet: wijkontwikkeling, sociaal investeren, keuzevrijheid van onze klanten vergroten en duurzaamheid Wijkontwikkeling Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties publiceerde halverwege 2011 een Top 40 van de progressie in de Krachtwijken in Nederland. Malburgen stond op plaats 1 en Klarendal op 2. Niet alleen het ministerie vindt dat het goed gaat. De bewoners zeggen dat ook. Onderzoeksbureau USP meet om de twee jaar wat onze huurders onder andere vinden van de woonomgeving. In 1999 bleef het oordeel over Malburgen, Klarendal, t Broek, Presikhaaf en de Geitenkamp nog fors onder het stedelijk gemiddelde steken. In 2009 vloog het cijfer omhoog om vorig jaar op dat hoge niveau te stabiliseren. Gerard Marlet van de Atlas Nederlandse Gemeenten sprak in De Gelderlander van een opmerkelijke trendbreuk in de stad. Hij vergelijkt jaarlijks enkele tientallen grote steden van Nederland op een scala van aspecten. De tweedeling is de afgelopen jaren in onze stad met succes aangepakt. Arnhem slaagt erin hoog opgeleiden aan zich te binden én minder kansrijken daarvan te laten profiteren. Wij beschouwen dat als steun voor onze keuze om een zwaar accent op wijkontwikkeling te leggen. In ons nieuwe Ondernemingsplan voor de komende jaren zal wijkontwikkeling nog meer nadruk krijgen. Wij hebben ons de afgelopen jaren geconcentreerd op de zwakkere gebieden: de vier Krachtwijken en de Geitenkamp, wij noemen dat aandachtswijken. De kern van onze aanpak was dat we samen met bewoners en gemeente optrokken. Daarbij voegden zich wisselend andere partijen. We luisterden naar de behoeften zoals bewoners en belangenhouders die formuleerden en probeerden die te vertalen naar haalbare ontwikkelingen. Dat betekende ook afzien van blauwdruk-denken. We ontwikkelen langs organische weg, grijpen kansen waar die zich voordoen, gestuurd door een stip aan de horizon. Onderzoek woontevredenheid en dienstverlening Resultaten van het tevredenheidonderzoek onder onze huurders in 2011 (bron: USP Marketing Consultancy) Gemiddeld rapportcijfer voor: Huurders van Volkshuisvesting Referentie stedelijke corporaties De woning in totaal 7,1 7,1 7,1 7,5 7,4 7,4 De woonomgeving in totaal 6,7 7,1 7,1 7,4 7,3 7,2 De dienstverlening in totaal 6,9 7,0 7,2 7,2 7,3 7,4 De positieve ontwikkeling in de wijken wordt ook zo ervaren door de huurders in 2011: de groep mensen die vindt dat hun buurt er qua leefbaarheid op vooruit is gegaan, is een stuk groter dan de groep die vindt dat hun buurt er op achteruit is gegaan (37 % om 22 %). USP heeft aangegeven dit een opmerkelijk resultaat te vinden in vergelijking met onderzoek in andere steden. 6

8 2.1.1 Vitale wijken Wijkactieplannen Corporaties en gemeente hebben voor de vier Krachtwijken Presikhaaf, t Broek, Klarendal en Malburgen wijkactieplannen (WAP) opgesteld. Die zijn gerangschikt rond zeven thema s: werken, wonen, achter de voordeur, integratie, veiligheid, sport en cultuur, leren en opgroeien. De bewoners van de vier Krachtwijken hebben, net als in 2008, meegedacht over de invulling van de thema s. Zij hebben hun aanvullingen en opmerkingen gegeven, waarna de vier wijkactieplannen zijn opgesteld. Geitenkamp is geen Krachtwijk, maar wel een aandachtswijk. Door de provincie zijn, in het kader van het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (GSO), gelden beschikbaar gesteld om de wijk te vitaliseren. Ook de gemeente en de betrokken corporaties investeren in de Geitenkamp. Ook hier is een wijkactieplan opgesteld. Klarendal Woningen verkopen bij mutatie In Klarendal hebben we 619 woningen gelabeld als verkoopwoning bij mutatie. Daarvan hebben we er in , in , in en tenslotte in verkocht. Dat zijn er in totaal 119 een fors aantal, maar minder dan het aantal van 170 dat we ons ten doel hadden gesteld. Modekwartier: ondernemers terug in de wijk Onze investeringen in het Modekwartier ronden we in 2012 goeddeels af. Het projectbureau 100%Mode is eind 2011 opgeheven. De activiteiten zijn deels overgenomen door andere partijen in de wijk (ondernemersvereniging DOCKS en de Mode Incubator) en deels opgenomen in onze reguliere processen. Sinds 2006 hebben we ruim 50 ondernemingen toegevoegd aan de wijk: 1 mode-incubator, 1 artistieke drukkerij, 1 monsteratelier, 1 kantoor, 5 horecagelegenheden en 43 winkels. Daarnaast hebben we ruim 30 woningen opgeknapt en verhuurd aan ontwerpers. De meesten hebben hun atelier aan huis. Alexander Pechtold, D66-leider in de Tweede Kamer, komt met enige regelmaat langs in Klarendal om de ontwikkelingen te volgen. Hij is onder de indruk, zo blijkt uit een tweet die hij begin 2012 de lucht in zond. Hij stelde Klarendal ten voorbeeld aan andere wijken: Kijk naar Klarendal in Arnhem. Die wijk is nu ook hip door het Modekwartier. Topsector innovatie Sommige effecten hadden we niet voorzien. Het Modekwartier is een van de pilaren van de modeinfrastructuur van Arnhem. Het modeprofiel van de stad is ondertussen zo sterk dat het op de Haagse burelen opvalt. Het kabinet-rutte investeert in topsectoren in de economie. Een van die sectoren is de creatieve industrie en een van de vijf speerpunten daarbinnen is mode. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) wees Arnhem aan als hét centrum van mode. Dat is natuurlijk te danken aan de uitstekende modeopleiding van ArtEZ en het wetenschappelijke werk dat modelector José Teunissen daar doet. Maar ook aan het Modekwartier met zijn Monsteratelier en de Mode Incubator. Een dergelijk effect hebben we nooit expliciet geformuleerd, maar het is wel een gevolg van de investeringen in de wijk. Kop Klarendalseweg Ons streven is om de kop van de Klarendalseweg, waar de Verlengde Hoflaan de Klarendalseweg kruist, te ontwikkelen tot tweede pool van het Modekwartier. Dat doen we door de uitbreiding van het aantal ondernemingen en de herontwikkeling van het kazerneterrein. Een aantal jonge ondernemers heeft zich hier gevestigd. Café Sugar Hill ging in de zomer open en was vanaf de opening een succes. Een andere opmerkelijke ondernemer is fietsontwerper Herman van Hulsteijn. Zijn zelf ontworpen racefiets vindt aftrek in de hele wereld. Hij stapte begin 2011 schuchter in het project, onzeker of hij de huur zou kunnen opbrengen. Na enkele maanden vroeg hij ons of hij de buurwinkel erbij kon huren. Behalve een winkel heeft hij nu een werkplaats waar twee Klarendalse jongeren leren metaal te bewerken. Hommelstraat De Hommelstraat is de toegang tot (Modekwartier) Klarendal. Onze collega-corporatie Portaal heeft daar met de aankoop van een voormalige supermarkt op de hoek met de Van Muijlwijkstraat een cruciale investering gedaan. Zij wil het pand invullen naar het 3D-concept dat we voor de Hommelstraat hebben vastgelegd: design, delicatessen en duurzaamheid. Met Portaal en gemeente zijn we in overleg over een opvallend kunstwerk aan de overkant van de Hommelstraat. Tenslotte lijkt het erop dat het voormalige pand van 7

9 Aspects, op de derde hoek van deze T-splitsing, een nieuwe invulling krijgt. Daarmee ontstaat in 2012 veel nieuwe energie op deze plek die zal helpen om publiek vanuit de binnenstad hier naartoe te halen. Aan de Hommelstraat opende Tape bar afgelopen jaar de deuren in een pand van Volkshuisvesting. Ook deze horecaonderneming draait goed en slaagt erin om, net als Goed en Sugar Hill, een eigen publiek te trekken met haar Berlijnse uitstraling. Investeren in stedelijke voorziening Stedelijke voorzieningen trekken nieuwe mensen uit andere delen naar Klarendal. Dat hebben we gezien met restaurant Goed in Station Klarendal. Zij vertellen daarna zelf het verhaal van het vernieuwde Klarendal. Daar kan geen PR-campagne tegenop. We openen in 2012 twee nieuwe stedelijke voorzieningen: Kazerne Klarendal en Hotel ModeZ/Café CASPAR. Kazerne Klarendal De oplevering van Kazerne Klarendal komt met rassen schreden naderbij. Het gebouw is aan de buitenzijde fraai opgeknapt en op de bovenste verdieping zijn de dichtgetimmerde ramen weer opengemaakt. Aan de binnenkant vordert het werk. Al in het voorjaar van 2012 zullen de beide huurders Kunstbedrijf Arnhem en Huis van Puck kunnen beginnen met hun deel van de inrichting. Zij verwachten vanaf september, de start van het nieuwe seizoen, hier volop te draaien. Kunstbedrijf met kunstzinnige cursussen voor heel Arnhem-Noord en Huis van Puck met tachtig tot honderd theatervoorstellingen per jaar. De gemeente overwon bibberknieën en pakt door met haar deel van het kazerneterrein. De oude sporthal is gesloopt, waardoor de oude kazernegebouwen veel beter zichtbaar zijn vanaf de Klarendalseweg. In maart 2012 start de bouw van het multifunctionele centrum waarin straks onder andere een school en een wijkcentrum een plek krijgen. Hotel ModeZ en Café CASPAR Het nieuwe modehotel aan de Sonsbeeksingel, achter Goed, inspireert en verbindt nu al, terwijl de opening pas in augustus zal plaatsvinden. Een keramiekatelier en een yogacentrum gingen eind 2011 open, in afwachting van de komst van het hotel en het verwachte gedruis dat het meebrengt. We zijn in gesprek met onze huurders aan de overzijde van het plein om hun woningcomplex een frisser aanzien te geven en de veiligheid te verbeteren. Zij zijn enthousiast omdat zij vanaf het begin meepraten over de opzet. Arnhemse ondernemers en bedrijven van buiten de stad verbinden zich als investeerder aan het hotel. Zij geven een bijdrage aan de inrichting door fameuze modeontwerpers die onder artistieke leiding van Piet Paris de kamers vormgeven. De inrichting van de kamers is vanzelfsprekend voor rekening van de hotelier die op deze wijze probeert om van het hotel een écht mode- en designhotel te maken. Hogeschool voor de kunsten ArtEZ is ook verbonden. Modelector José Teunissen schrijft een boek over de inrichting van het hotel dat rond de opening breed verspreid zal worden. Het hotel kiest in zijn naam, ModeZ, voor een link met ArtEZ. Op de begane grond opent café CASPAR zijn deuren. Bouwer Kuiper Arnhem en architect Addy de Boer van Nexit zijn net zo enthousiast als wij over dit bijzondere project. Niet alleen de modepers, maar ook vakbladen voor bouw en architectuur willen erover schrijven of hebben dat al gedaan. De bouw verloopt spoedig, we verwachten het hotel vóór de Nacht van de Mode, half juni op te leveren. Daarna hebben de hotelier en de caféuitbater nog een kleine twee maanden nodig voor de inrichting. Elly Lamakerplantsoen Het nog naamloze plein voor het hotel, in volksmond bekend als Putplein, krijgt een nieuwe naam: Elly Lamakerplantsoen. Elly Lamaker is de grondlegger en vormgever van de modeopleiding van ArtEZ. Zij zorgde ervoor dat deze de kwaliteit en internationale uitstraling kreeg die deze nu heeft. De naamgeving van het pleintje in het Modekwartier is een hommage aan haar inzet en een herinnering aan haar. Lamaker overleed begin Malburgen/Immerloo Woningen verkopen bij mutatie In Malburgen hebben we 723 woningen gelabeld als verkoopwoning bij mutatie. Daarvan hebben we er in , in , in en in verkocht. In totaal zijn er 145 verkocht. Daarmee hebben we onze doelstelling om voor woningen bij mutatie te verkopen niet gehaald. Realiseren nieuwbouw In Malburgen hebben we woningen opgeleverd. 8

10 Het project De Groene Singel is in 2011 in zijn geheel opgeleverd. Ook de woonomgeving is vernieuwd. Alle woningen zijn verkocht. We zijn gestart met de bouw van Het Nieuwe A. Een diversiteit van onder andere sociale huurappartementen en rijtjeswoningen. De eerste woningen zijn verkocht. We zijn ook begonnen met de bouw van Het Nieuwe Zuid. Een klein sociaal huurappartementencomplex en enkele rijtjeswoningen. Project De Nieuwe Jaren 30 is eveneens in 2011 opgeleverd. Het heeft een grote beeldkwaliteitsimpuls gegeven aan het gebied. De drie urban villa s die we op het StadsEiland gedacht hadden, krijgen in onze nieuwbouwproductie voorlopig geen prioriteit. Andere projecten leveren een grotere bijdrage aan de wijkontwikkeling. Stimuleren ondernemersklimaat Het Bruishuis in Malburgen wordt steeds volwassener. Gebruikers en ondernemers ontwikkelen meer eigen initiatief. Ze hebben bijvoorbeeld Ondernemers Overleg Malburgen (OOM) opgericht. Het huidige financiële klimaat is voor een aantal ondernemers spannend. Vermindering van subsidiestromen gaat zichtbaar maken wie echt kan ondernemen en kan overleven en wie dat nog niet kan. Vanuit het Bruishuis zijn ondernemers doorgestart naar de winkelpanden aan de Akkerwindestraat. Samen met de gemeente Arnhem werken we aan een nieuwe koers voor winkelcentrum de Drieslag. We hebben er met de afnamegarantie van een aantal goedkope appartementen voor gezorgd dat fysieke vernieuwing van het winkelcentrum op gang komt. De verhuizing van de Aldi naar de Drieslag wordt een feit. Ook Albert Heijn werkt nu aan de vernieuwing van de winkel. Actieplan Immerloo Begin van het jaar hebben bewoners, gemeente, corporaties en andere spelers in de wijk het Actieplan Immerloo opgesteld. Met Volkshuisvesting als trekker en veel inzet en enthousiasme van een aantal bewoners, gemeente, en andere partijen is gewerkt aan het doel om van Immerloo een goede plek om te wonen te maken. Inmiddels is gebleken dat partijen elkaar veel beter weten te vinden in de wijk en gezamenlijk acties ondernemen. Jongeren zijn met diverse activiteiten gestart waaronder de filmclub Tienertake. Bewoners hebben initiatieven genomen voor de wijk. De wooncoach heeft (nieuwe) bewoners bezocht om hen wegwijs te maken in flat, buurt en stad, maar ook om problemen aan te pakken en perspectief te bieden. In het voorjaar 2012 komt in Immerloo de eerste duurzame speeltuin van Nederland. Bruistuin Bij de ingang van het Bruishuis begint het al te bruisen nu de muur versierd is met plastic bubbels met daarin visitekaartjes van ondernemers en organisaties in het Bruishuis. Ondernemers vinden elkaar steeds beter. De grote zaal wordt goed gebruikt door professionals en buurtbewoners. Nieuwe initiatieven ploppen op zoals de Bruistuin. Dit project biedt bewoners van het Bruishuis en de buurt een kans om een mooie en gezellige tuin te maken. Een plek voor ontmoeting, beweging én voor het verbouwen van groente, fruit en kruiden. Met de flyer 'Bruistuin zoekt tuinvrienden' is een oproep gedaan aan de bewoners om mee te denken en te ontwerpen. Er zijn ateliers georganiseerd waar iedereen naar hartenlust wensen en ideeën kon aandragen. Deze zijn bijna allemaal verwerkt in het definitieve ontwerp. Met een feest openen we de tuin, naar verwachting in mei Geitenkamp Woningen verkopen bij mutatie Vanwege het groot onderhoud, dat in 2009 is gestart en in 2011 werd afgerond, is de verkoop van woningen in de Geitenkamp opgeschort. De doelstelling om 65 woningen te verkopen vóór 2012 is niet gehaald. Tot en met 2010 zijn 11 woningen verkocht en in 2011 waren dit er 4. Gildenwijk: stimulering van het ondernemingsklimaat Onder de naam Geitenkamp Gildenwijk werken ondernemers, gemeente Arnhem, corporaties, Kamer van Koophandel en beroepsscholen samen aan structurele versteviging van de wijkeconomie. Dit is een initiatief van de bouwbedrijven Ballast-Nedam, Kuiper Arnhem en Volkshuisvesting. Kern van de aanpak: stimuleer de ambachtelijke bedrijvigheid en bied werkervaring in de ambachtelijke sector. Gebruik daarbij de noodzakelijke veranderingen in de gebouwde omgeving als praktische en zichtbare elementen van deze aanpak. De gemeente heeft vanuit de provinciale subsidie (GSO-III) programma geld hiervoor gereserveerd. 9

11 Een Plan van Aanpak is begin 2011 afgerond. Hierin zijn diverse deelprojecten benoemd, waarbij één van de deelnemers optreedt als trekker. Twee coördinatoren verbinden alle deelprojecten en helpen knelpunten op te lossen. Er is veel energie gestoken in het organiseren van de winkeliers en ondernemers. Een onderzoek naar een goede supermarktlocatie met voldoende oppervlakte bij het plein moet in 2012 resultaten opleveren. Volkshuisvesting is actief met twee deelprojecten: Binnenterreinen en Gildenhuis. Binnenterreinen Geitenkamp Een overwoekerd binnenterrein weer nieuw leven inblazen? Hoe doe je dat? Diverse gesprekken en creatieve sessies hebben ervoor gezorgd dat bewoners een stukje tuin wilden afstaan ten gunste van de algemene tuin. Er ligt nu een mooi ontwerp waar de bewoners vertrouwen in hebben. Het geeft tevens een kans om Geitenkampse ondernemers of stagiaires te betrekken bij de uitvoering. Het Gildenhuis: ontmoetingshuis voor ondernemend Geitenkamp Ondernemers in Geitenkamp een gezicht geven en ruimte bieden om te werken, elkaar te ontmoeten en klanten te ontvangen. Dat is kortgezegd het idee achter het Gildenhuis/ontmoetingshuis. Een voormalige bakkerij met twee bovenwoningen aan het Schuttersbergplein krijgt zo een nieuwe bestemming. Onder leiding van een enthousiaste projectleider van Volkshuisvesting werkt een tiental Geitenkampse ondernemers vooral kleine zelfstandigen aan een plan voor inrichting en exploitatie. Na verbouwing van het pand verwachten wij in augustus 2012 Het Gildenhuis te openen. t Broek We hebben geen specifieke doelen voor wijkontwikkeling benoemd voor de aandachtswijk t Broek. De acties die we doen richten zich op leefbaarheid op buurtniveau. (zie paragraaf 2.1.2) Presikhaaf In 2011 is voor Presikhaaf een nieuwe wijkvisie tot stand gekomen door een zorgvuldig proces, waaraan diverse bewoners en partijen werkzaam in Presikhaaf hun input hebben gegeven. Deze is ondertekend door bewoners, wethouder en corporaties tijdens de Parkmanifestatie op 10 september. De wijkvisie geeft handvatten voor de verdere ontwikkeling van Presikhaaf. Volkshuisvesting speelt hierin zelf een beperkte rol, omdat ons bezit de afgelopen jaren al is opgeknapt. Onze toekomstige inzet zal met name gericht zijn op het verbeteren van het groen en de leefbaarheid Leefbare buurten Leefbare buurten beginnen bij mensen die prettig (samen) wonen. De waardering voor de woning en de woonomgeving is een belangrijke succesfactor. Met fysieke investeringen brengen/houden we onze woningen en de woonomgeving op peil. We faciliteren daarnaast de ontmoeting, want die is essentieel voor een leefbare buurt. We ondersteunen groepen, mensen of organisaties die de onderlinge verbinding in de buurt willen bevorderen. Maar ook (zo nodig) het helpen realiseren van scholen of ander maatschappelijk vastgoed in de wijk past bij die doelstelling. Onze aandachtspunten, zoals beschreven in dit jaarverslag, zijn opgenomen in de wijkactieplannen. In 2011 hebben we ruim 60 kleine projecten en initiatieven ondersteund in de verschillende wijken waar Volkshuisvesting actief is. Hoewel nog steeds een groot deel van het budget gestoken wordt in standaard projecten zoals achterpadverlichtingen, hekwerk, aanleg groen, opruimacties en een buurtbarbecue, proberen we steeds meer in te steken op het stimuleren en honoreren van bewonersinitiatief. Bakbromfiets Bijzonder is de bakbromfiets, die Jo s Werkplaats met veel geduld heeft opgeknapt. De oude solex pruttelt weer lekker rond, is mooi geverfd in Volkshuisvestingskleuren en biedt de gastvrijheid van uitklapbare tafels, stoelen en overheerlijke Peeze koffie. De bakbromfiets staat voor luisteren naar elkaar en samen mooie dingen bedenken en doen. Of het nu een leuke actie is voor kids of volwassenen, een goed gesprek of brainstormen over wat we op een bepaalde plek aan mooie invulling kunnen bedenken. 10

12 Klarendal Creatie ontmoetingsplekken September 2012 wordt een bijzondere maand. Drie nieuwe initiatieven openen dan hun deuren (kunstkazerne, Plaatsmaken in het bijgebouw van de Klarendalse Molen en Hotel ModeZ/Café CASPAR). Wij markeren dat met een groot feest zoals in 2008 bij de opening van Goed. Een dergelijk hoogtepunt vier je. Het is een prachtige manier om mensen bij elkaar te brengen. Waar mensen elkaar ontmoeten ontstaan nieuwe ideeën en, als het een beetje meezit, verdwijnen oude vooroordelen. De Nacht van de Mode is al drie jaar zo n ontmoetingsplaats waar traditionele en nieuwe Klarendallers samen genieten van een avond vol mode en muziek en die duizenden mensen naar de wijk trekt. Hetzelfde geldt voor Wijken voor Kunst en de activiteiten van het bewonersplatform Klarendal. Wij steunen deze activiteiten graag. Daarnaast hebben wij en anderen geïnvesteerd in nieuwe ontmoetingsplekken: de Klarendalse Molen met bijgebouw, Mode Incubator en School III. Klarendalse molen Veel Klarendallers waren blij toen de stichting die de Klarendalse molen beheert, bekend maakte dat Volkshuisvesting de nieuwe eigenaar is geworden. Daarmee is de toekomst van de meer dan 150 jaar oude molen veiliggesteld. Een actieve club vrijwilligers houdt de molen draaiend en doet het dagelijks onderhoud. Eind 2011 werden we het eens met de eigenaar van het bijgebouw van de molen waarin toen nog een erotheek gevestigd was. De bijzondere drukkerij Plaatsmaken gaat het gebouw van ons huren. Behalve een drukkerij gaat zij er ook een galerie uitbaten. Daarmee ontstaat nieuw elan op het terrein van de molen, halverwege tussen de twee polen van het Modekwartier. Mode Incubator De Mode Incubator heeft afgelopen jaar een belangrijke en zichtbare plek in Klarendal ingenomen. Directeur Daniëlle Wanders richt zich niet alleen op de pas afgestudeerde modeontwerpers die in de incubator ondernemerschap leren. De lezingen over onderwerpen waarmee elke ontwerper te maken heeft, staan open voor iedere geïnteresseerde. Bovendien adviseert ze actief de ontwerpers die actief zijn in Klarendal. Volkshuisvesting geeft onderdak aan de incubator tegen een relatief lage huur, gemeente en provincie subsidiëren het initiatief. School III Een oude, verlepte school ombouwen tot een medisch centrum vraagt creativiteit en uithoudingsvermogen. Lange en intensieve besprekingen met toekomstige gebruikers hebben we afgelopen jaar afgerond met een samenwerkingsovereenkomst. Het lijkt te gaan lukken om een apotheek, huisartsen en therapeuten onder te brengen in School III. Daarmee zou een prachtige voorziening ontstaan: niet alleen voor Klarendal, maar ook voor St. Marten, Sonsbeekkwartier en zelfs Transvaal. Een oud gebouw is lastig. De financiën staan onder druk. De kosten voor het interieur vallen hoger uit dan eerder ingeschat. We doen er alles aan om deze te beperken. Kindertehuis In de zomer van afgelopen jaar is het kindertehuis opgeleverd. Het monumentale pand heeft een nieuwe bestemming gekregen. In het gebouw zijn vier appartementen: drie in de sociale huur en één in het luxe huursegment. Verbeteren kwaliteit openbare ruimte Het mantra schoon, heel, veilig werkt al jaren. We investeren in het verfraaien en schoonhouden van de openbare ruimte. Gevelafbeeldingen Klarendalseweg In 2011 liet Volkshuisvesting vier gevelafbeeldingen maken op blinde kopgevels aan de Klarendalseweg. Het idee achter de afbeeldingen was om bezoekers van Klarendal te prikkelen om verder de Klarendalseweg op te gaan én om de straat verder te verfraaien. Een werkgroep bestaande uit wijkbewoners stond aan het roer van dit project. De afbeeldingen zijn gevarieerd in idee en uitwerking. Flats Hommelseweg Samen met Portaal en particuliere eigenaren pakken we de gevels aan bij en tegenover de C1000 aan de Hommelseweg. Ze worden gekiemd opdat ze beter in het straatbeeld passen en de merkwaardige paarse, 11

13 puntige balkons worden vervangen door minder opvallende exemplaren. Portaal is al begonnen en de eerste resultaten zijn geslaagd. Volkshuisvesting start in 2012 na de winter met haar zijde van de Hommelseweg. Te lijf gaan van verloedering Enkele keren per week ruimt de wijkomgevingsploeg het zwerfvuil op, maait en snoeit en houdt de achterpaden schoon. Dat is zoals we ons in het Ondernemingsplan hadden voorgenomen. Daarnaast zorgen de medewerkers ervoor dat de winkelwagentjes uit de achterpaden verdwijnen. Kleine reparaties, zoals lampen vervangen, voeren ze ook uit. Grotere zaken worden doorgegeven aan afdeling Serviceonderhoud. Door deze controle en werkzaamheden zien de buurten er netter uit. Vergroten buurtbetrokkenheid Leefbaarheid is niet alleen een kwestie van goed buurtonderhoud en veiligheid. Ook de wijze waarop bewoners met elkaar samenleven, bepaalt de sfeer en daarmee het woongenot. We proberen betrokkenheid, onderlinge contacten en gezelligheid in buurten te stimuleren. In het afgelopen jaar hebben we bijdragen verstrekt aan straat- en buurtfeesten en culturele activiteiten. Daarnaast hebben we uiteenlopende kleinschalige activiteiten ondersteund die bijdragen aan sociale interactie. In 2011 hebben we in Klarendal zeven kleine en achttien grote projecten ondersteund. We hebben een aantal groenacties georganiseerd, waarbij we ook met een experiment zijn gestart om vouchers uit te delen die bewoners stimuleren gezamenlijke activiteiten te ondernemen om de straat of buurt te verbeteren. Iedere bewoner van een straat of complex kreeg een voucher ter waarde van 5. Bewoners worden uitgedaagd om de krachten te bundelen met andere buurten en samen te bepalen wat ze graag willen verbeteren in de wijk. Ze doen samen een voorstel aan Volkshuisvesting dat vervolgens wordt beloond met een verdubbeling in geld en ondersteuning bij het realiseren van het idee. Malburgen/Immerloo Vergroten buurtbetrokkenheid In 2011 hebben we zeven grote en drie kleine leefbaarheidprojecten gerealiseerd. Enkele voorbeelden zijn een bijdrage aan het buurtfeest in Immerloo, de continuering van het cameratoezicht op Immerloo, erfafscheidingen en achterpadverlichting. Ook zijn we met een groep kinderen van de filmclub Tienertake een dag naar het Openluchtmuseum geweest om daar te filmen. Verbeteren ruimtelijke structuur Na een bijzonder politiek debat eind 2011 is het besluit definitief. De flats aan de Nijmeegseweg worden toch gesloopt, maar pas in maart De gemeente vult de open plekken in, hoe is nog niet bekend. Te lijf gaan van vervuiling openbare ruimte De wijkomgevingsploeg opereert hier net zoals in Klarendal en in de andere wijken. In Malburgen is extra ingezet op de wijk Immerloo. In 2011 heeft de WOP ook extra aandacht besteed aan de omgeving van de sloopcomplexen aan de Nijmeegseweg. Herhuisvestingkandidaten blijven in de buurt Veel bewoners zijn de afgelopen jaren uit sloopwoningen verhuisd. Ze zijn bezocht en geholpen met het vinden van een nieuwe plek. Zij vonden die overwegend in Malburgen en wonen nu beter op basis van eigen voorkeuren en de beschikbare mogelijkheden. In 2011 zijn de laatste 26 huishoudens verhuisd. Daarmee is de herhuisvesting van 1400 huishoudens in 10 jaar afgerond. Geitenkamp Aanpakken verpauperde openbare ruimte De wijkomgevingsploeg in de Geitenkamp is actief voor de drie corporaties Volkshuisvesting, Vivare en Portaal. De WOP organiseerde in 2011, net als in 2010, vijf schoonmaakdagen in de wijk. De corporaties en gemeente zijn bij vier van de vijf schoonmaakdagen aangesloten met groenacties. Vergroten buurtbetrokkenheid We hebben in de Geitenkamp elf kleine en drie grote leefbaarheidprojecten ondersteund in Dit is iets meer dan gepland. We hebben bijgedragen aan groen- en opruimacties waar ook de mannen van Jo s Werkplaats bijsprongen. De sfeer was goed en de straat weer schoon. 12

14 Verbeteren van al onze woningen De Geitenkamp staat er weer bij als een plaatje. Medio 2011 is het groot onderhoud aan alle ruim 500 woningen en 14 bedrijfspanden volgens planning afgerond. De woningen hebben onder meer nieuwe kozijnen met isolatieglas gekregen. Oude aluminium uitbouwen zijn vervangen door fraaie gemetselde en goed geïsoleerde nieuwe. Die passen veel beter bij het historische karakter van de wijk. Een groot aantal badkamers en dakkapellen is vervangen. Voor bewoners is het een ingrijpende aangelegenheid geweest. Ter ondersteuning van bewoners is een medewerker Sociale Begeleiding ingezet. Met wisselwoningen en huiskamerwoningen, om even uit te rusten, te douchen of de was te doen hebben we het ongemak voor bewoners kunnen inperken. t Broek Vergroten buurtbetrokkenheid We hebben in t Broek één groot en twee kleine projecten gefinancierd in We hebben onder andere bijgedragen aan het verbeteren van het groen en de bestrating van de flats aan de Voetiuslaan. De opruimdagen in de Verschuerwijk waren een succes. Na alle verbouwingen in de wijk was het tijd om er weer met de bezem door te gaan. Met de opruimdagen is daarmee een begin gemaakt. Te lijf gaan vervuiling openbare ruimte De wijkomgevingsploeg opereert hier net zoals in de andere wijken. Van Verschuerwijk 100 jaar De restauratie van de Van Verschuerwijk is afgerond. Er is alom waardering voor de nieuwe uitstraling. In 2012 bestaat de wijk 100 jaar en dat wordt natuurlijk gevierd. Presikhaaf Verbeteren Presikhaaf III Huurders zijn bereid om mee te betalen voor energiebesparende maatregelen. Dat blijkt uit het resultaat van het onderhoudsproject dat we bij de eengezinswoningen aan de Floriszstraat hebben uitgevoerd. Het kost wel inzet en overtuigingskracht. Bewezen is dat een goed verhaal werkt. Maar liefst 83 % van de bewoners stemde in met een huurverhoging van tien euro per maand om dakisolatie aan te brengen. Daarmee zaten we royaal boven de vereiste 70 % en zijn alle woningen op deze wijze energiezuiniger gemaakt. De bewoners verdienen de extra huur ruimschoots terug door middel van een besparing op hun energierekening. We bekijken bij welke toekomstige onderhoudswerken we ook weer extra duurzaamheidmaatregelen kunnen uitvoeren, waarvan de bewoners de investering voor hun rekening nemen via een hogere huur. Vergroten buurtbetrokkenheid In Presikhaaf is onze inzet het afgelopen jaar beperkt gebleven tot een drietal projecten. Zo hebben we een bijdrage aan het boekje Oersoep gegeven. Dit toont op een leuke manier de diversiteit aan culturen. Kunstenares Lobke Meekes heeft in 2011 bewoners gevraagd naar een soeprecept uit hun geboorteland. Ze heeft samen met bewoners gekookt en één Oersoep gemaakt. In 2012 wil zij dit project voortzetten en o.a. een kookboek maken met alle deelnemers, koken en eten met bewoners en een tentoonstelling organiseren met foto s en verhalen over de mensen die de recepten hebben aangeleverd. Doel: mensen met verschillende achtergronden met elkaar in contact brengen en begrip en waardering tot stand brengen voor de onderlinge verschillen door deze als uniek te bestempelen. Te lijf gaan vervuiling openbare ruimte De wijkomgevingsploeg opereert hier net zoals in onze andere wijken. De gemeente is, vanuit het project Buitengewoon Beter, in 2010 in de wijk aan de slag gegaan met het op basisniveau brengen van straten, stoepen en perken. Dit project loopt door tot in Ook wij hebben in 2011 in beperkte mate het groenonderhoud aangepast en verbeterd. In 2012 zal dit nog een vervolg gaan krijgen. Arnhem-Zuid In de afgelopen jaren hebben we geconstateerd dat er in Arnhem-Zuid meer aandacht nodig is voor de leefbaarheidproblemen. Problemen achter de voordeur, spanningen tussen flatbewoners onderling en 13

15 buurt, hangjongeren, verwaarloosd groen en onveilige plekken vragen om een integrale aanpak. In nauwe samenwerking met bewoners, gemeente, woningcorporaties en andere partijen hebben we het afgelopen jaar extra inspanningen geleverd op het terrein van leefbaarheid, onder andere in GSO III verband. Zo hebben we het afgelopen jaar met bewoners en organisaties werkzaam in Kronenburg gewerkt aan het project Grrroen. Meer groen en kleur aanbrengen in de meest versteende wijk van Arnhem. Samen met Rob Verlinden van het SBS6 programma Rob's grote tuinverbouwing onderging het terras van het ontmoetingscentrum een metamorfose. Het resultaat is schitterend. Ook de prachtige en onderhoudsarme geveltuintjes voor onze schuurtjes mogen er zijn. Bewoners zijn erg enthousiast. Ook komend jaar willen we deze groenimpuls doorzetten Arnhem mooier maken Wij investeren in kwaliteit en dat zie je ook aan de buitenkant. De stad mooier maken is onze expliciete wens. We meten dat onder andere af aan de prijzen die onze projecten winnen. In dat opzicht bood 2011 een rijke oogst. De Van Verschuerwijk kreeg een eervolle vermelding en Klarendal is rijk bedeeld. In de Geitenkamp zijn alle woningen, met aandacht voor de historie, flink onderhanden genomen en het omvangrijke werk is inmiddels afgerond. Lofuitingen De restauratie van de Van Verschuerwijk was genomineerd voor de Willem Diehlprijs en behaalde een eervolle tweede prijs. Station Klarendal won de populariteitswedstrijd van de Nacht van de Architectuur. Bij gelegenheid van de tiende Nacht kozen lezers van De Gelderlander de mooiste aanwinst voor de stad in het eerste decennium van deze eeuw. Voorzitter Ron Onstein van de Klarendalse speeltuin De Leuke Linde nam samen met onze directeur de Gulden Feniks in ontvangst uit handen van Femke Halsema. De Gulden Feniks is de nationale prijs voor gebiedstransformatie en die werd toegekend aan de wijkontwikkeling van Klarendal. Tenslotte nog: geen prijs maar wel loftuitingen van Rijksbouwmeester Liesbeth van de Pol. Zij was na een bezoek aan Klarendal zo onder de indruk dat ze de gemeente een studie aanbood hoe de ontwikkelingen te bestendigen. Het rapport, van Stipo en Scale, was diepgravend en veelzijdig, met zinnige aanbevelingen. Daarnaast waren er complimenten: De wijk Klarendal is gezegend met een vooruitstrevende en ondernemende woningcorporatie Volkshuisvesting. De bijzondere visie van Klarendal als Modekwartier is een unicum voor Nederland en heeft dan ook landelijke bekendheid gekregen. Opknappen bestaande bouw en straatbeeld met beperkte uitstraling Van Verschuerwijk Ook de bergingen en de achtertuinen van de bijna 250 gerestaureerde woningen in dit rijksmonument zijn voor de zomer aangepakt. De bewoners kunnen het stof nog niet helemaal wegpoetsen, want de gemeente is nog even bezig om de straten en het plein mooi te maken. Dat duurt nog tot de zomer van Geitenkamp Met groot onderhoud van onze ruim 500 woningen is het historische karakter van het beschermde stadsgezicht versterkt. Het gemeentelijk beeldkwaliteitplan heeft ons geïnspireerd om de oorspronkelijke architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten van de Geitenkamp eigentijds zichtbaar te maken. Assen Klarendal Al eerder in dit jaarverslag memoreerden we de gevelafbeeldingen langs de Klarendalseweg en de aanpak van de gevels aan de Hommelseweg. Beide projecten verfraaien deze belangrijke wegen in Klarendal en maken het flaneren hier tot een nog groter genoegen. Nieuwe woonmilieus creëren Schuytgraaf Er wordt flink doorgebouwd in het Singelkwartier, dichtbij station Zuid en het toekomstige winkelcentrum van Schuytgraaf. Dwars door het gebied stroomt de Singel en aan weerszijden verschijnen langzamerhand de woningen in de sfeer van de Amsterdamse School. Wij bouwen hier 140 huurwoningen. Komend voorjaar starten we met de bouw van nog eens 80 sociale huurappartementen. 14

16 Samen met andere corporaties hebben we tegelijkertijd in het Singelkwartier ook bijna 120 sociale koopwoningen gebouwd. Op zeven na zijn die allemaal verkocht. Een opmerkelijk resultaat in deze moeilijke tijden. Malburgen De Plantage De woningbouw in De Plantage is afgerond. Ook de herinrichting van het bestaande woongebied is gereed. Dit wijkdeel is weer helemaal toekomstbestendig. In 2012 ronden we oplevering van de parkgebieden aan de gemeente Arnhem af. Het zuidelijke deel van Malburgen-West is vernieuwd. Het Nieuwe A (West-Noord) We zijn in 2011 gestart met het bouwen van een appartementencomplex voor sociale huur. In het complex wordt ook een beschermd wonen project gerealiseerd en twee woningen voor minder validen. De eerste koopwoningen zijn verkocht en we hebben inmiddels opdracht gegeven voor de bouw. Het Nieuwe Zuid (De Wheme) De eerste delen van het gebied zijn bouwrijp gemaakt. Het waterwingebied heeft een nieuw contour gekregen. Een kleine vervuiling in de plas is gesaneerd door de gemeente Arnhem. Eind 2011 zijn we gestart met onder andere de bouw van bijzonder wonen project De Harmonie. Tien dementerende ouderen kunnen met begeleiding in het complex samen wonen Langs de Rijn (Dijk Malburgen) De verkoop van de appartementen aan de dijk is gestart. Het bouwen aan de dijk sluit mooi aan bij de nieuwe structuurvisie van de gemeente Arnhem. In 2012 willen we starten met de bouw. Centrum-Oost Samen met de gemeente Arnhem hebben we hoofdlijnen van de ontwikkeling van Centrum-Oost vastgesteld. We hebben het hoofdlijnenakkoord ondertekend. Begin 2012 gaat dit akkoord uitmonden in ontwikkelovereenkomsten voor Fluvium-Noord en Rijnwijk. Ondertussen hebben wij een aantal panden in het gebied gekocht. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft ingestemd met het tijdelijk beheren en exploiteren van dit bedrijfsonroerend goed. Voor het onderzoek naar de herbestemming van monumentale panden in Krachtwijken hebben we subsidies ontvangen, net zoals voor de restauratie van monumenten. Deze helpen ons bij de transformatie van de gebouwen en het gebied. Eind 2011 zijn we gestart met de restauratie van het monumentale gebouw B op het MOW-complex aan de Van Oldenbarneveldtstraat. We hebben in 2011 ook het besluit genomen om geen woon-werk-woningen te realiseren in gebouw AC van het MOW-complex. Het huidige gebruik als werkruimten en ateliers wordt voortgezet en uitgebreid. Er is meer vraag naar werk- en atelierruimten dan naar atelierwoningen. Het culturele festival Phonq heeft het gebied in 2011 extra kleur gegeven. 2.2 Sociaal investeren Sociaal investeren is het vergroten van het perspectief van bewoners in een sociale achterstandssituatie. Dat doen we door te investeren in mensen. Dat kan op twee manieren. Mensen ondersteunen die initiatieven ondernemen die de buurt ten goede komen. En investeren in mensen om hen te helpen bij het oplossen van hun problemen en hen sociaal te activeren (achter de voordeur). Investeren in de stenen alleen is onvoldoende. Een buurt is een samenstelling van individuen. Individueel gedrag kan een groot effect hebben op de sfeer in de buurt. Onze inzet is breed. Een aantal activiteiten is genoemd in het ondernemingsplan, een aantal niet. Ze staan hier toch, omdat ze onderdeel uitmaken van onze inspanningen en ook omdat ze de dynamiek van sociaal investeren aanduiden. We spelen snel in op maatschappelijke ontwikkelingen, stevig op koers gehouden door onze Strategische Visie Aanpakken persoonlijke problematiek huishoudens Wij gaan zelf, of mensen namens ons, in verschillende wijken achter de voordeur. Dat wil zeggen: bij mensen thuis op bezoek. In Immerloo is, gebaseerd op de eerdere ervaringen met Straatwijs, de inzet uitgebreid met de functie van Wooncoach +. Alle bewoners worden bezocht. In de gesprekken wordt niet alleen gekeken naar de problemen 15

17 van het gezin maar ook naar de kansen, naar perspectief. Een positieve benadering die mensen stimuleert om weer het heft in eigen handen te nemen. De wooncoach + bezoekt ook nieuwe bewoners en maakt hen wegwijs in de flat, buurt en maatschappij als dat nodig is. Vanaf juli 2011 zijn in totaal 120 huishoudens bezocht. In de Geitenkamp streven we, samen met Vivare, Portaal en de gemeente Arnhem, naar het vergroten van de leefbaarheid in de wijk via het vernieuwingsproject. In 2009 werden al 154 huishoudens bezocht, goed voor 74 % van het aantal huishoudens dat we wilden bereiken. In 2010 zijn 159 huishoudens bezocht, waarvan 72 huurders van Volkshuisvesting en in huishoudens.. Het percentage huishoudens met enkelvoudige of meervoudige problematiek bleek hoog te zijn (64 %). In veel gevallen is doorverwezen naar hulpverleningsinstanties, is burenoverlast aangekaart en een voorzieningencheck gedaan. Dit laatste heeft extra inkomsten opgeleverd voor veel gezinnen. Gezien het succes is besloten om dit project in 2012 voort te zetten maar dan niet meer straat voor straat, maar gericht op specifieke huishoudens Tweede kansbeleid Mensen die te lang hun huur verzuimen te betalen moeten hun huis uit, en dragen een stempel, waardoor een nieuwe woning lastig te krijgen is. Dat is de algemene stelregel. Wij streven ernaar om ook deze mensen een tweede kans te geven. Daarvoor bestaan twee mogelijkheden; een tweede kans in een andere corporatiewoning of een tweede kans in de éigen woning. Met ingang van 2012 krijgt het tweede-kansbeleid een vaste plek in Arnhem. Onder de noemer Meldpunt Ontruimingen is de samenwerking tussen betrokken partijen geoptimaliseerd. Een nieuw centraal registratiesysteem biedt sneller en beter inzicht in de casussen. Het meldpunt is de voortzetting van het project preventief tweede kansbeleid in eigen woning. We werken samen met de gemeente Arnhem en de corporaties Vivare en Portaal. De hulpverlenende instellingen Rijnstad en het Budget Adviescentrum zijn de uitvoerende partijen. We proberen uiteraard het uitzetten van mensen uit hun woning zoveel mogelijk te voorkomen. Als dat echt niet lukt, is er een vangnet. De Arnhemse corporaties bieden, op basis van een tijdelijke huurovereenkomst, uitgezette huurders een tweede kans op een woning. Ze krijgen begeleiding van maatschappelijke organisaties, om te voorkomen dat de problemen zich opnieuw voordoen in de nieuwe woning. Het gaat vooral om huishoudens die zijn uitgezet op basis van huurschuld. In 2011 hebben in Arnhem acht uitgezette huurders een tweede kans gekregen. Wij hebben daarvan drie huurders geholpen Vergroten van kansen voor de jeugd in aandachtswijken Hoe vroeger je begint met het creëren van kansen voor mensen, hoe groter het mogelijke effect. We proberen daarom op verschillende manieren goede initiatieven te ondersteunen die gericht zijn op jonge mensen in onze vijf aandachtswijken. We halen de ambities van het Ondernemingsplan. Ome Joop s Tour Elk jaar sponsoren we Ome Joop s Tour. Dit écht Arnhemse evenement bestaat al meer dan vijftig jaar. Het biedt Arnhemse kinderen, tegen een gering bedrag, een fantastische tiendaagse fietsvakantie door Nederland. Ook kinderen uit gezinnen met een kleine portemonnee kunnen zo, door de lage kosten, op vakantie. Tijdens de vakantie is naast sport en spel ook veel aandacht voor omgangsvormen. Leuk en leerzaam dus. Speeldorp Klarendal Kinderen kunnen iedere zomervakantie, voor een klein bedrag, hun hart ophalen tijdens het Speeldorp Klarendal. Ze kunnen twee weken lang naar hartenlust bouwen, knutselen, sporten en spelen. Ook dit jaar deden weer 3870 kinderen, met een bijdrage van verschillende Arnhemse organisaties, mee onder leiding van 63 vrijwilligers. Leuk Om te leren Een ander voorbeeld is de weekendschool: Leuk Om te Leren (LOL). Dit project startte in 2005 in Arnhem met tien-, elf- en twaalfjarige leerlingen uit de groepen zeven en acht van de basisschool. De leerlingen krijgen gedurende drie schooljaren, twaalf weken lang, op zondag les van gastdocenten uit het bedrijfsleven, de 16

18 wetenschap en de kunstwereld. De gedachte achter LOL is om kinderen uit aandachtswijken een goed toekomstperspectief te bieden. De lessen worden gegeven in het kantoor van Volkshuisvesting. Wij steunen dit samen met de andere Arnhemse corporaties. Pimp my goal In de wijk Malburgen krijgen twintig jongens én meisjes uit groep zeven en acht iedere week huiswerkbegeleiding van een professionele leerkracht. Als de kinderen het huiswerk af hebben, krijgen ze samen met leerlingen van de CIOS opleiding voetbaltraining van een actieve wijkbewoner die ook jeugdtrainer was bij Vitesse. Ze eindigen altijd met een voetbalwedstrijd. De middag wordt afgesloten met een gezamenlijke maaltijd. Deze activiteit is in 2007 voortgekomen uit een Kan Wèl initiatief. We blijven dit initiatief ondersteunen. Omar s Kickboksschool Omar huurt een ruimte op de begane grond van het Bruishuis en draagt zeer bij tot de sfeer en diversiteit in het gebouw. Zijn project heeft tot doel jongeren de mogelijkheid te bieden om te kunnen sporten. Daarnaast wordt ook de begeleiding van de jongeren opgepakt. Het gaat dan om het bieden van hulp bij problemen thuis en op school, huiswerkbegeleiding en doorverwijzing richting werktrajecten. Jonge Moeders werkconferentie Jonge alleenstaande moeders hebben het moeilijk. Het is voor hen vanwege hun jeugd en beperkte inschrijfduur bijna onmogelijk om geschikte huisvesting te vinden. Ons regionale samenwerkingsverband van woningcorporaties KR8 wil helpen en Volkshuisvesting heeft het voortouw genomen. Een werkconferentie leverde veel informatie op over de vraag van jonge moeders, maar ook over het bestaande aanbod aan hulp en hoe dat te verbeteren. Vervolgstappen zijn inmiddels genomen. Volkshuisvesting zoekt een geschikte locatie om een aantal jonge moeders en hun kinderen te huisvesten. Tienertake In Immerloo waren we op zoek naar Jonge Helden. Jongeren die een voorbeeldrol spelen voor andere jongeren. Jongeren die vooruit willen, kansen willen pakken. Nu, een jaar later weten we dat ze er volop zijn. Een kleine groep jongeren greep de kans om aan de slag te gaan als filmmaker. Ze kregen van een professionele filmmaker training in goed interviewen en filmen. Inmiddels verzamelt een groep van zo n 12 jongeren zich iedere dinsdag om samen te filmen, plannen te maken en les te krijgen. Op deze manier leren de jongeren ook veel van wat er buiten Immerloo gebeurt. De filmpjes zijn op onze site te zien Stageplaatsen ROC/VMBO In het Ondernemingsplan hebben we ons voorgenomen om, in samenwerking met ROC en aannemers, per jaar drie bouwkundige projecten beschikbaar te stellen voor stages en leerling-werkplaatsen. Levensecht Leren II Twee jongeren hebben in het kader van het project Levensecht Leren in, School III in Klarendal, de handen uit de mouwen gestoken. Ze kregen professionele begeleiding van een aannemer, zodat ze de kneepjes van het vak konden leren. Opening leercentrum Kamilleplein In leerwerkcentrum Kamilleon aan de Kamillelaan in Malburgen is afgelopen jaar het Creatieve naaiatelier neergestreken waarin een aantal vrouwen uit Malburgen zich verenigd heeft. Ze maken niet alleen mooie producten voor eigen gebruik, maar hebben inmiddels ook al producten afgeleverd voor Jo s Werkplaats. SchildersCool Volkshuisvesting heeft in 2008 een convenant ondertekend met schildersopleiding SchildersCool (voorheen SPOS). Doel van dit convenant is om de opleiding, ook in de traditioneel moeilijke winterperiode, van voldoende werk en stageplaatsen te voorzien. In 2011 hebben we geen werk met SchildersCool uitgevoerd. Wel hebben we weer voorbereidingen getroffen voor een aantal werken in

19 2.2.5 Arbeidsactivering door maatschappelijk ondernemen Werkzaamheden die zich lenen voor arbeidsactivering besteden we uit aan maatschappelijke ondernemingen die werken met langdurig werklozen. Daarom continueren we de contracten met 2Switch voor de wijkomgevingsploegen en breiden ze waar mogelijk uit. Wijkomgevingsploegen ruimen wekelijks het zwerfvuil op, maaien en snoeien en houden de achterpaden schoon. Daarnaast zorgen de medewerkers dat de winkelwagentjes uit de achterpaden verdwijnen. Kleine reparaties zoals lampen vervangen doen zij ook. Grotere zaken worden doorgegeven aan ons. Door deze controle en werkzaamheden zien de buurten er netter uit. In zes wijken hebben de wijkomgevingsploegen in totaal ruim uur gewerkt voor een bedrag van ongeveer Bij contracten voor schoonmaakwerkzaamheden en groenonderhoud wordt ongeveer 15 % van de totale werkzaamheden bij Presikhaaf Bedrijven of 2Switch ondergebracht. Hierdoor ontstaan werkervaringsplaatsen. In de praktijk betekent dit, dat voor schoonmaakwerkzaamheden ongeveer 1500 uur en voor groenonderhoud ongeveer 700 uur wordt ingezet voor deze werkervaringsplaatsen Jo s Werkplaats: eigen leerplekken door arbeidsactivering Jo s Werkplaats is binnen Volkshuisvesting en ook steeds meer in Arnhem een begrip. Vier jaar geleden gestart met een paar kandidaten en in de loop der tijd ontwikkeld tot wat Jo s Werkplaats nu is. In deze werkplaats leren mensen die lang niet gewerkt hebben een vak, discipline, afspraken nakomen, een stap verder richting werk. De werkplaats wordt steeds meer ontdekt om zijn mooie sloophouten producten en zijn diensten. We zijn na vier jaar tevreden over de resultaten. We blijven ons richten op mensen die lastig aan de slag komen. Met succes. In 2011 zijn 28 kandidaten ingestroomd. Zeven hebben regulier werk gevonden als huismeester Bruishuis, schilder, schoonmaker of magazijnmedewerker. Dertien kandidaten zijn niet verder gegaan. Metin vindt werk De 53-jarige Malburger Metin kwam begin jaren negentig als vluchteling in Malburgen wonen. In Turkije, zijn land van herkomst, had hij de middelbare school afgerond. Daarna oefende hij verschillende beroepen uit. Bij aankomst in Nederland wilde hij graag direct aan de slag. Maar het duurde bijna zes jaar voordat hij werk bij een schildersbedrijf had gevonden. Metin: Ik heb de kans niet gekregen om het Nederlands goed te leren. Ook had ik weinig contacten met Nederlanders waardoor de taal niet bleef hangen. Zijn werk bij het schildersbedrijf liep snel af vanwege de economische crisis. Daarna werkte hij als zelfstandig schilder. Na vele pogingen om werk te zoeken kwam hij bij Jo s Werkplaats terecht. Na slechts drieënhalve maand bij Jo stroomde hij door naar een reguliere baan bij een schildersbedrijf. Metin is heel blij. Terugkijkend vindt hij het erg jammer dat hij niet direct na zijn aankomst in Nederland de taal ging leren. Je kunt niet werken zonder taal. Mensen zijn in Turkije aangewezen op de familie en buren. Hier moet je alles zelf doen Handhaven woongenot Bemiddeling bij overlast Als er sprake is van onenigheid tussen huurders kan de leefbaarheid in het gedrang komen. Bij huis-, tuin- en keukengeschillen verwijzen we bewoners zoveel mogelijk naar Buurtbemiddeling. Speciaal opgeleide buurtbewoners bemiddelen bij geschillen tussen bewoners. Als de betrokkenen daarvan geen gebruik maken, of als de bemiddeling is mislukt, treden wij zelf op als bemiddelaar. Waar nodig overleggen we met politie en maatschappelijke organisaties. In 2011 hebben we bijna duizend meldingen ontvangen, ongeveer hetzelfde aantal als in De meeste meldingen gaan over geluidsoverlast, onaangepast woongedrag, oneigenlijk gebruik en onderhuur. Bemiddeling heeft helaas niet altijd tot een bevredigende oplossing geleid. Om de leefbaarheid van andere huurders niet in het gedrang te laten komen, was het in 20 gevallen noodzakelijk over te gaan tot ontruiming. Eind 2011 was 88 % van de meldingen afgerond. De rest is nog in behandeling. 18

20 Aanpak verrommeling In 2011 hebben we 292 keer een huurder individueel aangeschreven voor het overtreden van de afgesproken regels, ongeveer 60 meer dan in In 87 gevallen ging het om verkeerd opgehangen schotelantennes. Bij 109 tuinen constateerden we dat onderhoud dringend noodzakelijk was en bij 86 adressen lag rondom huis te veel troep. Bij 10 woningen werd een aanbouw zonder toestemming aangetroffen. Ongeveer 60 % van het totaal is na de eerste aanschrijving opgelost. In 10 gevallen is een advocaat ingeschakeld en 60 aanschrijvingen zijn meegenomen naar Verder is een aantal huurders mondeling aangesproken op vooral vervuiling van de woonomgeving. 2.3 Keuzevrijheid vergroten De kern van onze activiteiten is om mensen te helpen om prettig te wonen. Maar mensen met lage inkomens hebben minder keuzemogelijkheden. Voor hen is de opstap naar een koopwoning vaak te groot. Ze zijn daardoor buitengesloten uit sommige delen van Arnhem waar weinig goedkope huurwoningen te vinden zijn. Wij willen de keuzevrijheid voor deze mensen vergroten. Dat doen we door de bouw van nieuwe betaalbare huurwoningen en door de financiële drempel voor het kopen van een woning te verlagen. Ook huurders bieden we keuzes die aansluiten bij persoonlijke voorkeuren. We noemen dat Wonen Naar Wens Aanbieden diverse contractvormen Wij willen voor een groot deel van onze klanten de keuze tussen kopen en huren mogelijk maken. Daarom bieden we de klant, in ruim 5000 woningen, deze keuze aan. Woningen met een sloopbestemming, eenkamerwoningen, studentenwoningen, woningen met een kwetsbare marktpositie en woningen in complexen met gecompliceerde eigendomsverhoudingen sluiten we uit van verkoop. Van de 5000 woningen is de helft gelabeld als te huur of te koop. Dat wil zeggen dat de nieuwe klant zelf kan bepalen of hij de woning huurt, koopt of huurt en later koopt. De andere helft van deze 5000 woningen verkopen we tegen marktwaarde als de huidige huurder opzegt. In 2011 hebben we zo 92 woningen verkocht. Daarnaast kochten 16 huurders hun eigen woning. Huurwoningen verkocht aan bewoner Huurwoningen verkocht na verhuizing huurder Huurvast Klanten kunnen kiezen voor de zekerheid van een vaste huur, voor een periode van vijf jaar: Huurvast. We bieden vanaf 2009 deze mogelijkheid aan al onze huurders: één van de doelen uit ons Ondernemingsplan. Eind 2011 heeft 7 % (750 huurders) een Huurvastovereenkomst. De deelnemende huurders worden tijdens de looptijd van Huurvast niet meer geconfronteerd met de jaarlijkse huurverhoging. Voor huidige huurders bestaat de mogelijkheid, om op ieder gewenst moment, over de stappen op Huurvast. Nieuwe huurders kunnen direct van deze optie gebruik maken Kopen met korting Voor mensen is de mogelijkheid om een woning te kopen, bijvoorbeeld de eigen huurwoning, een belangrijke stap naar meer autonomie. We verwachten dat ze meer hun eigen verantwoordelijkheid zullen nemen, ook voor hun woonomgeving, wanneer ze zelf eigenaar zijn van hun woning. Bovendien kunnen ze profiteren van de waardeontwikkeling van de woning, hoewel dat op dit moment niet kan worden gegarandeerd. Voor veel huurders en starters zijn helaas koopwoningen in de afgelopen jaren onbereikbaar geworden. Wij vinden dat 19