Hoofdstuk 1 Wat zijn grondrechten? Achtergrond Belangrijke vindplaatsen en codificaties van mensenrechten 14

Transcriptie

1 Wegwijzer Inleiding TITEL I: HET GRONDRECHT PRIVACY EN HET GRONDRECHT BESCHERMING VAN PERSOONSGEGEVENS Inleiding 7 Hoofdstuk 1 Wat zijn grondrechten? Achtergrond Belangrijke vindplaatsen en codificaties van mensenrechten Het probleem van de horizontale werking van grondrechten Leeswijzer mensenrechten 39 Hoofdstuk 2 Het grondrecht privacy Ontstaan De waarde van het grondrecht blijkt uit het bestaan van talrijke wetten Privacy wordt steeds belangrijker in het arbeidsrecht Het grondrecht staat evenwel ter discussie 62 Hoofdstuk 3 Het artikel 8 EVRM Algemene bespreking van artikel 8 EVRM Het stelsel van de uitzonderingen De omvang van het privacyrecht vervat in het EVRM Overzicht van Europese privacyrechtspraak 97 Afl. 16 april 2005 Wegwijzer / 1

2 3.5. Het grondrecht op bescherming van het gezin Het grondrecht op bescherming van de woning Overzicht van de Europese woningrechtspraak Het grondrecht op eerbiediging van communicatie Overzicht van Europese communicatierechtspraak 128 Hoofdstuk 4 Het grondrecht bescherming persoonsgegevens Nieuwe technologische fenomenen hebben een weerslag op persoonsgegevens De bescherming geboden door het privacygrondrecht en artikel 8 EVRM De bescherming geboden door de bescherming van persoonsgegevens (dataprotection) De meerwaarde van de bescherming van persoonsgegevens in een kritisch perspectief 176 TITEL II: DE WET VAN 8 DECEMBER 1992 MET BETREKKING TOT DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (WVP) 0. Inleiding De WVP in kort bestek De bescherming van persoonsgegevens in België Enkele nuttige definities Voorafgaande formaliteit Verzameling van gegevens Onder welke voorwaarden mogen persoonsgegevens worden verwerkt? 17 Wegwijzer / 2 Afl. 16 april 2005

3 0.6. Gevoelige gegevens Wat te doen met de verzamelde gegevens? Rechten van de betrokken personen Overzending van gegevens aan het buitenland 27 Hoofdstuk 1 Het toepassingsgebied van de wet 29 Algemeen De begrippen verwerking en geautomatiseerde verwerking in de WVP Het begrip bestand in de WVP Het begrip persoonsgegevens Een verwerking en finaliteit van een verwerking 34 Hoofdstuk 2 het toepassingsgebied van de wet ratione loci Het geografische toepassingsgebied van de WVP 41 Hoofdstuk 3 Het toepassingsgebied ratione materiae Voorwerp van de wet en uitzonderingen Algemeen De begrippen verwerking, geautomatiseerde verwerking en bestand in de WVP Het begrip bestand in de WVP Het begrip persoonsgegevens De begrippen verwerking en finaliteit van een verwerking Volledige uitzonderingen op de toepassing van de wet Gedeeltelijke uitzonderingen op de toepassing van de wet 78 Afl. 16 april 2005 Wegwijzer / 3

4 Hoofdstuk 4 De grondbeginselen van de wet Het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en andere vrijheden Het finaliteits- en proportionaliteitsbeginsel 86 Hoofdstuk 5 De rechten van de betrokkene Het recht op kennisgeving Het recht van toegang Het recht van verbetering, wijziging, uitwissing van onjuiste en niet-pertinente gegevens Het recht van verzet Het recht om niet het voorwerp uit te maken van geautomatiseerde beslissingen Het recht van inzage in het openbaar register 111 Hoofdstuk 6 De bijzondere categorieën van gegevens De basisbepaling in de WVP Voorgeschiedenis Bespreking van artikel 6 WVP 116 Hoofdstuk 7 De plichten van de verantwoordelijke voor de verwerking De plicht tot aangifte van een geautomatiseerde verwerking Beveiligings- en vertrouwelijkheidsplichten Bijzondere voorwaarden m.b.t. specifieke risico s Plicht tot aanstelling van een aangestelde voor de gegevensbescherming Plicht tot vernietiging in oorlogstijd 141 Wegwijzer / 4 Afl. 16 april 2005

5 Hoofdstuk 8 Toezicht door de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer Vorm en samenstelling De bevoegdheden van de Commissie 146 Hoofdstuk 9 Toezicht via de rechter en objectieve aansprakelijkheid Toezicht via de rechter De objectieve aansprakelijkheid 163 Hoofdstuk 10 Persoonsgegevens en strafrechtelijke sancties bij misbruik Algemeen De strafrechtelijke sancties in de WVP Aanpassing van de boetes Enkele strafrechtelijke kwalificaties (WVP) voor instanties die belast zijn met vervolging 176 Hoofdstuk 11 Het grensoverschrijdende gegevensverkeer Doorgifte van persoonsgegevens naar landen buiten de Europese Gemeenschap De aangifte en het grensoverschrijdend gegevensverkeer 185 TITEL III: HET INTERNATIONAAL KADER Hoofdstuk 1 De europese privacyrichtlijn van 24 oktober Inleiding Harmonisatie en richtlijnen 6 Afl. 16 april 2005 Wegwijzer / 5

6 1.2. De fundamenten van en motieven voor de Richtlijn De definities in de Privacyrichtlijn Werkingssfeer Wanneer is een verwerking toegelaten? De rechten in de Privacyrichtlijn Beveiliging en aanmelding van een verwerking Beroep op de rechter, aansprakelijkheid en sancties Doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen Gedragscodes Toezichthoudende autoriteit en Artikel 29 Groep Communautaire uitvoeringsmaatregelen 98 TITEL IV: PERSOONSGEGEVENS EN PRIVACY LANDENOVERZICHT Hoofdstuk 1 Gegevensbescherming in de Verenigde Staten De transformatie van privacy De implementatie van de beginselen van behoorlijk gegevensbeheer Conclusie 33 TITEL V: SECTORIËLE ANALYSE Hoofdstuk 1 Politieke persoonsgegevens, veiligheidsdiensten en certificaten Het principe 9 Wegwijzer / 6 Afl. 16 april 2005

7 1.2. Screenen mits toestemming De Belgische veiligheidsdiensten De wet op de veiligheidscertificaten 25 Hoofdstuk 2 Persoonsgegevens en voetbalwedstrijden De Wet van 21 december De verplichte afgifte van voorwerpen en het reglement van inwendige orde De voetbalcamera s De stadionverboden Het bestand stadionverboden De doorgifte van politiegegevens aan de clubs De doorgifte van gegevens aan het buitenland Hoofdstuk 3 Het gebruik van bewakingscamera s en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer Algemene context De videobewaking Bijzondere gevallen van gebruik van camera s 87 Hoofdstuk 4 Persoonsgegevens en de controle van on-line-communicatiemiddelen CAO 81 en Advies 10/ Inleiding Achtergrond en grondrechtelijk kader 156 Hoofdstuk 5 Persoonsgegevens en informaticacriminaliteit Inleiding Relevante strafbepalingen uit het Strafwetboek 170 Afl. 27 december 2009 Wegwijzer / 7

8 5.3. Inhoud van de wet Computerinbraak (art. 550bis Sw.) Datamanipulatie (art. 550ter Sw.) Valsheid in informatica (art. 210bis Sw.) Informaticabedrog (art. 504quater Sw.) De link tussen de WVP en de Wet Informaticacriminaliteit De wetgever over het parallellisme met de sancties uit de WVP 180 Hoofdstuk 6 marketing: Welke regels toepassen met respect voor de principes van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer? Opt-in/opt-out de twee mogelijke benaderingen De elektronische reclameboodschap De uitzonderingen voorzien door het Koninklijk Besluit van 4 april Kan de toestemming van de persoon om elektronische reclameboodschappen te ontvangen verkregen worden via (of meer in het algemeen via iedere vorm van elekronische post)? Gegevensbestanden samengesteld voor de inwerkingtreding van de Wet van 11 maart Hoofdstuk 7 Privacy 2.0? 7.1. Inleiding Nieuwe praktijken: nog meer risico s? Conclusie: is een nieuwe aanpak nodig? 225 Wegwijzer / 8 Afl. 27 december 2009

9 TITEL VI: PERSOONSGEGEVENS EN BEROEPSGEHEIM Hoofdstuk 1 De wet patiëntenrechten en de verwerking van gezondheidsgegevens Algemeen Definities Toepassingsgebied Rechten van de patiënt De wet patiëntenrechten en andere medische wetten 64 TITEL VII: PERSOONSGEGEVENS, STRAFREGISTERS EN SCREENING Hoofdstuk 1 De strafregisters Inleiding Achtergrond 8 Hoofdstuk 2 Eerherstel en het uitwissen van veroordelingen Inleiding Het herstel in eer en rechten in strafzaken De uitwissing 21 TITEL VIII: PERSOONSGEGEVENS EN STRAFREGISTER Hoofdstuk 1 Regelgeving toepasselijk op de bevolkingsregisters Grondwet Wetten 3 Afl. 27 december 2009 Wegwijzer / 9

10 Hoofdstuk 2 Het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister en het wachtregister Bevoegde overheid Gegevens vermeld in de registers 7 Hoofdstuk 3 Toegang tot de bevolkingsregisters Toegang van de personen vermeld in de registers Toegang van derden 21 Hoofdstuk 4 Aansprakelijkheid met betrekking tot de toegang tot de bevolkingsregisters 27 TITEL IX: HET RIJKSREGISTER VAN NATUURLIJKE PERSONEN EN DE BESCHERMING VAN DE PERSOONS- GEGEVENS Hoofdstuk 1 Regelgeving van toepassing op het Rijksregister Wetten Koninklijke besluiten 5 Hoofdstuk 2 Het Rijksregister van de natuurlijke personen Geschiedenis Doelstellingen van het Rijksregister Herkomst van de gegevens Geregistreerde personen en toekenning van een identificatienummer Gegevens verplicht bij te houden in het Rijksregister van natuurlijke personen 12 Wegwijzer / 10 Afl. 27 december 2009

11 2.6. Rijksregister: de facultatieve gegevens die kunnen worden geregistreerd Bewaartermijn van de gegevens 20 Hoofdstuk 3 Toegang en gebruik Algemeen De principes van toegang tot de gegevens van het Rijksregister De overheden, organisaties en personen die toegang hebben tot de gegevens van het Rijksregister 23 Hoofdstuk 4 Controle op het Rijksregister en op zijn toegang Algemeen Het Sectoraal Comité voor het Rijksregister De consulent inzake informatieveiligheid en bescherming van de persoonlijke levenssfeer Het beroepsgeheim Controle van het Rijksregister door raadpleging en rechtzetting 31 Afl. 27 december 2009 Wegwijzer / 10 1

12

13 Hoofdstuk 5 Wetenschappelijk gebruik van het Rijksregister Mededeling van informatiegegevens uit het Rijksregister voor onderzoeksdoeleinden De adviespraktijk van de Commissie Het opmaken van statistieken door instellingen die niet vallen onder het toepassingsveld van artikel 5 tweede lid WR en het K.B. van 3 april Hoofdstuk 6 Het downloaden en matchen van het Rijksregister Wat is toegang tot het Rijksregister? Een eerste gegroeide praktijk: het mededelen van globale lijsten Een tweede gegroeide praktijk: het downloaden Transactie 81 machtigt tot het downloaden van het Rijksregister Wie kan downloaden? Verschillende problemen met deze transactie Het downloaden is in de huidige stand van wetgeving onwettelijk Waardering Tenslotte: datawarehousing via het bevolkingsregister? 79 Hoofdstuk 7 Plannen tot aanpassing regelgeving Rijksregister De aanzet van de commissie Het antwoord van de ontwerpwetgever 87 Afl. 20 februari 2006 Wegwijzer / 11

14 7.3. Plannen Rijksregister en wetenschappelijk onderzoek Meest recente plannen rijksregisternummer 96 TITEL X: PERSOONSGEGEVENS EN GEGEVENS- VERZAMELING IN HET KADER VAN HET CONSUMENTEN- KREDIET EN HET HYPOTHECAIR KREDIET Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Het positieve luik van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren van de Nationale Bank België Algemeenheden Welke positieve gegevens worden geregistreerd? Gedurende welke termijn worden de positieve gegevens bewaard? Wat kunnen de kredietgevers doen met de gegevens? Kan een geregistreerde persoon kennis nemen van de gegevens die hem betreffen? 8 Wegwijzer / 12 Afl. 20 februari 2006

15 Hoofdstuk 2 Het negatieve luik van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren van de Nationale Bank België Algemeenheden Wanneer wordt men negatief geregistreerd in de Centrale? Wat doen als men werd geregistreerd wegens wanbetaling? 15 Hoofdstuk 3 Rechtsmiddelen Algemeenheden De klacht bij de Commissie De mogelijke gerechtelijke acties 18 Hoofdstuk 4 Het ENR-bestand van de Nationale Bank België 21 TITEL XI: PERSOONSGEGEVENS EN OPENBAARHEID VAN BESTUURSDOCUMENTEN Inleiding 5 Hoofdstuk 1 De bronnen voor het recht van toegang tot bestuursdocumenten Artikel 32 van de Grondwet Artikel 23, 4 van de Grondwet 18 Hoofdstuk 2 De uitvoering van artikel 32 G.W Een algemeen overzicht van het Belgische wettelijke kader Algemene kenmerken De federale Wet Openbaarheid van Bestuur van 11 april De beperkingen in de openbaarheidsregelgevingen en in het bijzonder in de Wet van 11 april Afl. 25 augustus 2008 Wegwijzer / 13

16 Hoofdstuk 3 Het recht van toegang tot bestuursdocumenten op grond van de openbaarheidsregelgevingen getoetst aan de WVP De invulling van het recht van toegang in de openbaarheidswetgeving getoetst aan de WVP Het finaliteitbeginsel in de openbaarheidwetgeving De kennisgevingplicht en de openbaarheidwetgeving 69 Hoofdstuk 4 Beperkingen op de openbaarmaking omwille van de persoonlijke levenssfeer Inleiding Een eerste type van privacyexceptie in de openbaarheidswetgeving Een tweede type van privacyexceptie in de openbaarheidswetgeving Besluit 107 Hoofdstuk 5 De verhouding tussen de WVP en de openbaarheidsregelgeving De voorrangsleer Naar een afbraak van de voorrangsleer? 121 Hoofdstuk 6 Algemeen besluit Samenvattende beschouwingen Enkele observaties specifiek voor de adviespraktijk rond de Wet van 11 april De coördinatie van de bestaande procedures tot het verkrijgen van toegang 136 Wegwijzer / 14 Afl. 25 augustus 2008

17 TITEL XII: PERSOONSGEGEVENS, KRUISPUNTBANK EN SOCIALE GEGEVENS* TITEL XIII: PERSOONSGEGEVENS EN DE VERKEERSWET- GEVING* TITEL XIV: TREFWOORDENREGISTER TITEL XV: OVERZICHTEN Overzicht 1. Wet- en regelgeving 1 Overzicht 2. Jurisprudentie 13 Overzicht 3. Literatuur 17 TITEL XVI: BIJLAGEN Bijlage 1 Gecoördineerde tekst van de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, gewijzigd door de Wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober Bijlage 2 Koninklijk Besluit ter uitvoering van de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (Belgisch Staatsblad 13 maart 2001) 41 Bijlage 4 Het verdrag van 18 september 1980 van de Raad van Europa 61 Afl. 25 augustus 2008 Wegwijzer / 15

18 Bijlage 5 De richtlijn van 24 oktober 1995 van de Europese Gemeenschappen 73 De onderdelen aangeduid met * maken nog geen deel uit van dit basisboek, maar zullen in de volgende bijwerkingen worden aangevuld. Wegwijzer / 16 Afl. 25 augustus 2008