Strategic Maneuvering in Supporting the Feasibility of Political Change A.A.A.M.H. Omar

Transcriptie

1 Strategic Maneuvering in Supporting the Feasibility of Political Change A.A.A.M.H. Omar

2 STRATEGISCH MANOEUVREREN IN HET ONDERBOUWEN VAN DE HAALBAARHEID VAN POLITIEKE VERANDERING Een pragma-dialectische analyse van Egyptische antiregime columns SAMENVATTING In hun roep om radicale politieke verandering in Egypte probeerden antiregime columnisten voor 2011 om lezers ervan te overtuigen dat het omverwerpen van Mubaraks regime wenselijk en haalbaar was. Ze betoogden dat vreedzame massademonstraties het enige middel waren om Mubarak en zijn kliek tot aftreden te dwingen. Alaa Al Aswany, een internationaal befaamd romanschrijver en een politiek activist, was een prominente antiregime columnist. Zijn columns waren leeswaardig en populair vanwege verschillende factoren: het tonen van een probleemoplossend perspectief, het bieden van een consistente verklaring voor de behandelde problemen en het gebruik van aantrekkelijke stilistische keuzes. Al Aswany besprak de haalbaarheid van politieke verandering in een aantal van zijn columns in de Caïrose krant Al Shorouk. Gebruikmakend van de uitgebreide pragma- dialectische argumentatietheorie als theoretisch kader heeft dit proefschrift tot doel te onderzoeken hoe Al Aswany strategisch manoeuvreert in het onderbouwen van twee onderwerpen die met de haalbaarheid van politieke verandering te maken hebben: de mogelijkheid om de politie te verslaan door middel van massademonstraties (het onderwerp verslaanbare politie ) en de verwachting dat demonstraties Mubaraks regime zouden neerhalen (het onderwerp zegevierende demonstranten ). In dit onderzoek heb ik allereerst de mogelijkheden in kaart gebracht die Al Aswany tot zijn beschikking heeft om strategisch te manoeuvreren met de twee centrale onderwerpen. Al Aswany s strategische manoeuvres zijn aan twee soorten beperkingen onderhevig: extrinsieke en intrinsieke beperkingen. Het eerste type beperking wordt gevormd door de institutionele pre-condities die gelden de macro-context van een politieke column. Om deze extrinsieke beperkingen te identificeren, heb ik een argumentatieve karakterisering van politieke columns gegeven. Deze karakterisering was niet alleen instrumenteel voor het vaststellen van de mogelijkheden voor strategisch manoeuvreren, maar ook voor het verantwoorden van de analytische reconstructie van de illustratieve voorbeelden in dit proefschrift. 1

3 Vervolgens vond de argumentatieve karakterisering in drie stappen plaats. Ten eerste heb ik het institutionele doel van een politieke column geïdentificeerd: het vormen van een goedgeïnformeerde en kritische publieke opinie die de lezers in staat stelt om op een rationele wijze politieke actie te ondernemen. Om dit doel te bereiken implementeren columnisten zowel het genre van geïnformeerde disseminatie als dat van (indirecte) deliberatie. Ten tweede heb ik uiteengezet dat een politieke column in essentie, of inherent, een argumentatief activiteitstype is. Ten derde heb ik vier focuspunten gekarakteriseerd in de argumentatieve praktijken die plaatsvinden in politieke columns: de initiële situatie van de discussie, het vaststellen van procedurele en materiële uitgangspunten, het gebruik van argumentatieve middelen en kritiek, en het vaststellen van de uitkomst van de discussie. Vervolgens heb ik de intrinsieke beperkingen van Al Aswany's strategisch manoeuvreren uitgelegd door de retorische vereisten uiteen te zetten waar hij mee geconfronteerd wordt bij het betogen van de ter discussie staande onderwerpen. Al Aswany, zo beargumenteer ik, wordt geconfronteerd met een belangrijk retorisch probleem wanneer hij zijn publiek ervan overtuigt dat de Egyptische politie verslagen moet worden. Gezien de objectieve feiten aangaande de veiligheidsapparaten ten tijde van Mubaraks bewind, was het duidelijk dat zij een hoge graad van onderdrukking van elke opstand niet uit de weg zouden gaan. Tijdens het laatste decennium van Mubaraks bewind was het filmbeeld van een politieagent echter veranderd in dat van een individuele werknemer met een eigen psychologisch karakter, die slechts losjes gebonden is aan de regelgeving van het instituut waar hij voor werkt, zodat de te overwinnen belemmering minder krachtig was geworden. Een ander vereiste waarmee Al Aswany wordt geconfronteerd bij het ondersteunen van zijn stelling dat Mubaraks regime met zijn verschillende zuilen omvergeworpen zou worden door massale protesten, is dat de moderne Egyptische geschiedenis nooit eerder een radicale machtswisseling had meegemaakt als gevolg van protesten. Ik heb betoogd dat Al Aswany het nieuwe beeld van de politie exploiteerde door zijn argumentatie ter verdediging van het thema van de verslaanbare politie in een psychologische premisse te vatten. In zijn visie kon de politie worden verslagen omdat politiemedewerkers uit schuldgevoel zouden stoppen met onderdrukken. Met gebruikmaking van narratieve technieken en vormen presenteert Al Aswany deze argumentatielijn in twee van zijn columns: An Unfortunate Incident Befalling a State 2

4 Security Officer en Why was the General Screaming?. Ik testte de aanname dat het specifiek narratieve perspectief dat in elk van deze columns wordt gehanteerd een strategische keuze is die werd gemaakt om tegemoet te komen aan de vraag van het publiek, Ik heb eerst uiteengezet hoe een narratieve tekst kan worden gereconstrueerd als een kritische discussie die tot doel heeft een meningsverschil op te lossen. Ik heb me daarbij geconcentreerd op het oplossen van twee relevante problemen: het attributieprobleem en het afleidingsprobleem. Om het attributieprobleem op te lossen heb ik voorgesteld dat de macro-context van het communicatieve activiteitstype waarin een narratieve tekst is gesitueerd het toepassen van de verteller is auteur vergelijking kan rechtvaardigen. Door deze vergelijking toe te passen vervaagt de ruimte tussen auteur en verteller en kunnen de meningen zoals die in de narratieve tekst worden geuit vervolgens worden toegeschreven aan de auteur. Het afleidingsprobleem werd opgelost door de narratieve tekst te beschouwen als bestaande uit het discours van de verteller en het discours van de personages. Het discours van de eerste bestaat uit proposities die normen, waarden en vooroordelen van de verteller uitdrukken die kunnen worden toegeschreven aan de auteur als proposities die tot doel hebben bij te dragen aan de oplossing van een meningsverschil. Andere proposities die bijdragen aan hetzelfde doel kunnen worden afgeleid uit de manier waarop de acties en taalhandelingen van de personages in de tekst worden weergegeven. Vervolgens heb ik uitgelegd dat een narratief perspectief strategisch is geselecteerd als het verbale zetten bevat waarvan aangetoond kan worden dat ze een topische keuze of een presentatiemiddel zijn die geselecteerd zijn als aanpassing aan het publiek. Bij het conceptualiseren van een narratief perspectief heb ik gebruikgemaakt van twee verschillende benaderingen. Volgens de eerste benadering manifesteert een narratief perspectief zich in de relaties die de auteur verbinden met de taalactiviteit (status), met de lezers (contact) en met de omschreven wereld (houding). Volgens de tweede benadering is een narratief perspectief de uitkomst van het toepassen van verschillende parameters: perceptie, ideologie, visieveld, temporele organisatie en talige keuzes. Elk van deze parameters kan, vertegenwoordigd in de narratieve tekst, een weergave zijn van de keuzes van de verteller (vertelperspectief) of van de keuzes van de personages betreffende de manier waarop lezers zich het potentiële innerlijk van deze personages moeten voorstellen (figuurlijk perspectief). In mijn analyse van de casus An Unfortunate Incident Befalling a State Security Officer, een symbolisch verhaal dat weergeeft hoe sommige officieren psychologisch lijden onder het 3

5 uitoefenen van repressie, stel ik dat het aannemen van het narratieve perspectief een succesvolle manoeuvre van Al Aswany was. Op deze manier riep hij zijn eerder verkregen prominente status in herinnering en versterkte hij zijn contact met de lezers in het ondersteunen van de controversiële houding die hij aanneemt. In de tekst Why was the General Screaming? fictionaliseert Al Aswany de gevoelens van een generaal die Al Aswany zag terwijl deze een jonge demonstrant onderdrukt. Aangezien niet direct duidelijk is of de perceptuele en ideologische perspectieven in dit geval vertellend of figuurlijk zijn, ben ik nagegaan welke linguïstische keuzes worden gemaakt in de gefictionaliseerde onderdelen. Ik heb laten zien dat in dit voorbeeld het linguïstische perspectief veel nadrukkelijker vertellend dan figuurlijk is. Om die reden ben ik tot de conclusie gekomen dat het linguïstische perspectief niet als een succesvolle strategische manoeuvre kan worden beschouwd, aangezien het niet bijdraagt aan het bevorderen van de aanvaardbaarheid van het omstreden standpunt (gepresenteerd door middel van het perceptuele en ideologische perspectief). In het derde voorbeeld, A Story for Children and Adults, presenteert Al Aswany zijn visie op de confrontatie tussen Mubaraks regime en de demonstranten in een allegorische dierenfabel. Om een allegorische interpretatie van het verhaal te rechtvaardigen, en de fabel te reconstrueren als kritische discussie die is gericht op het oplossen van een verschil van mening met de zegevierende demonstranten, bespreek ik een aantal op de taalhandlingstheorie gebaseerde benaderingen van fictie. Dit heeft geresulteerd in een op Searle gebaseerde formulering van de taalhandeling fictionmaking. Ik heb uiteengezet dat niet aan de oprechtheidsvoorwaarden van de taalhandeling fiction-making wordt voldaan als fiction-making tot uitdrukking is gebracht in de macro-context van een politieke column. Om te voorkomen dat Al Aswany van onoprechtheid kan worden beschuldigd, is het noodzakelijk om een geschikte allegorische interpretatie van de fabel te geven. Het analytische overzicht van deze allegorische dierenfabel laat zien dat de proposities die zijn gebaseerd op conceptuele scenario s, beschouwd kunnen worden als topische keuzes die gemaakt zijn als gevolg van de fictionele vorm die is gebruikt. Mijn conclusie is dat Al Aswany met deze proposities beoogt een gesimplificeerde visie op een gecompliceerde werkelijkheid te presenteren die onbetwistbaar is. Van sommige conceptuele scenario s die hij oproept, is het onwaarschijnlijk dat het publiek ze aanvaardt, ondanks de plausibiliteit van de fictionele gebeurtenissen die ermee 4

6 corresponderen. Het gebruik van een allegorische dierenfabel blijkt daarom de drogredelijkheid van bepaalde conceptuele, op een scenario gebaseerde, argumentatieve zetten te maskeren. 5

7 6