Thema: De kracht van communicatie - Informatietechnologie. Onderdeel 2: Informatietechnologie als instrument voor empowerment

Transcriptie

1 Thema: De kracht van communicatie - Informatietechnologie Onderdeel 2: Informatietechnologie als instrument voor empowerment De uitspraak "kennis is macht" wordt over het algemeen toegeschreven aan de Engelse filosoof en politicus Sir Francis Bacon ( ). Burgers die toegang hebben tot informatie, die kennis kunnen vergaren en die inzichten kunnen opdoen zijn beter in staat weloverwogen keuzes te maken. Omgekeerd is het zo dat als mensen niet kunnen beschikken over informatie (of slechts over gemanipuleerde informatie) hun ontwikkeling als mens wordt belemmerd, hun gedachten worden beïnvloed en hun mensenrechten in feite worden geschonden. Waarschuwing: Dit onderdeel bevat links naar websites, bijvoorbeeld YouTube. De inhoud van deze externe sites is aan verandering onderhevig. Controleer daarom of de inhoud nog geschikt is voor leerlingen. Leerresultaten van dit onderdeel De leerlingen zullen in staat zijn om: te begrijpen hoe informatietechnologieën hebben bijgedragen aan belangrijke keerpunten in de geschiedenis te onderzoeken hoe IT ingezet kan worden in tijden van sociale crisis te bestuderen hoe IT een rol speelt bij de bescherming van de mensenrechten Bronnen Bron 4 Facebook Bron 5 Historische communicatiekanalen Bron 6 De positieve en negatieve kanten van Wikileaks Klassikale activiteit 1: De technologie schiet te hulp! Bron: Kichka, Israel Michel Kichka 1

2 Mensen die, waar dan ook ter wereld, onrecht aan de kaak stellen en opkomen voor hun rechten maken tegenwoordig vaak gebruik van mobiele telefoons, laptops en sociale media. Dankzij deze technologische middelen zijn we in staat om vrijwel direct te weten te komen wat er ergens anders gebeurt. Of iets nu bij ons in de buurt of aan de andere kant van de wereld gebeurt, dankzij Twitter en Facebook zijn we snel van alle ontwikkelingen op de hoogte. Het delen van kennis is belangrijk omdat we daardoor niet alleen te weten komen wat er allemaal gebeurt, maar ook wie er precies bij betrokken zijn en wie welke standpunten vertegenwoordigt. Deel bron 4 uit aan de leerlingen en laat ze antwoorden op de volgende vragen: Wat gebeurt er in deze cartoon? Wat is de belangrijkste boodschap van de cartoonist? Wat laat deze cartoon zien over de rol van IT in conflictsituaties in onze moderne wereld? Groepsactiviteit 1: De boodschap verspreiden en steun verzamelen Al eeuwenlang weten mensen dat doeltreffende en duidelijke communicatie cruciaal is om medestanders en aandacht voor een bepaald doel te krijgen. Veel van de belangrijkste revoluties en mijlpalen in de Europese geschiedenis hebben plaatsgevonden doordat op grote schaal informatie werd verspreid en gebruik werd gemaakt van de meest geschikte technologieën of kanalen. Verdeel, om dit onderwerp verder uit te diepen, de klas in even grote groepen en deel bron 5 uit. Geef iedere groep één afbeelding en geef de leerlingen de opdracht om bij deze afbeelding meer informatie te zoeken. Vraag de leerlingen als ze hiermee klaar zijn aan de hele klas iets te vertellen over hun afbeelding. Stel vooraf de volgende vragen: Over welk thema gaat de afbeelding? Van wie of wat is de afbeelding afkomstig? Wat wilden de makers ermee bereiken? Zijn ze daarin geslaagd? Waarom waren de communicatiemiddelen waarvan gebruik werd gemaakt juist in die tijd zo doeltreffend? Klassikale activiteit 2: Technologie en sociale revolutie In dit filmpje zie je de Egyptisch-Amerikaanse journaliste Mona Eltawahy die vertelt over de rol die sociale media hebben gespeeld bij de omverwerping van het regime van de Egyptische dictator Hosni Mubarak tijdens de zogeheten "Arabische lente" van 2011 en over de rol die de media in het algemeen bij revoluties kunnen spelen. Dankzij de tweets die Eltawahy tijdens deze historische gebeurtenissen verzond, konden de Egyptenaren en de burgers in de rest van de wereld alle gebeurtenissen op de voet volgen. 2

3 Bron: Canadian International Council 2011 Bekijk het filmpje samen met de leerlingen en laat ze discussiëren over de volgende vragen: Op welke manieren kunnen burgers gebruik maken van de sociale media om zich te verzetten tegen repressieve regimes en dictaturen? Welke rol speelt internet in tijden van revolutie? Zitten er beperkingen aan de rol van de sociale media en internet bij sociale revoluties? De spreekster noemt andere vormen van communicatie die in het verleden een rol hebben gespeeld bij revoluties. Welke? Wat kunnen socialemediabedrijven, zoals Twitter en Facebook, doen ten behoeve van mensenrechtenactivisten in de wereld? Een ander voorbeeld dat illustreert dat informatietechnologie een belangrijke rol kan spelen bij het teweegbrengen van een sociale omwenteling is de Occupy-beweging, die in 2011 op het wereldtoneel verscheen en ongekend snel groeide dankzij de hashtag #Occupy. Demonstranten in de hele wereld coördineerden hun protestacties tegen de sociale en economische ongelijkheid die door de grote recessie van 2008 enorm was toegenomen. Bron: Shutterstock 3

4 Klassikale activiteit 3 Ten val brengen van de Sovjet-Unie zonder sociale media Gebruikmaking van internet en sociale media is slechts één manier om grootschalige protestbewegingen en verzet tegen onderdrukking in gang te zetten. Toen in 1989 meer dan twee miljoen mensen uit de Baltische Staten (Estland, Letland en Litouwen) besloten gezamenlijk in actie te komen (door elkaar letterlijk de hand te reiken) en zich op vreedzame wijze tegen de Sovjet Unie te verzetten, bestonden er nog geen sociale media die de mensen hierbij konden helpen. De kracht van het volk, radio-uitzendingen en de protestsong "Baltische landen, sta op!", waren alles waarop zij konden vertrouwen. De volgende video, gemaakt door een Lets meisje in het kader van een huiswerkopdracht over de "Baltische Weg" laat uw leerlingen kennismaken met deze belangrijke gebeurtenis in de Europese geschiedenis en maakt duidelijk hoe het lukte om in die tijd, vóór het bestaan van de sociale media, zoveel mensen op de been te brengen. Bekijk de video samen met de klas en geef de leerlingen de opdracht om te bestuderen in welke opzichten de situatie waarin de bevolking van de Baltische staten in opstand kwam tegen de Sovjet-Unie afwijkt van de eerder genoemde situaties waarin gebruik werd gemaakt van sociale media. Filmfragment: De Baltische Weg 1989: het schijnbaar onmogelijke bereiken Bron: Youtube Klassikale activiteit 4 Naar de bron van informatie In 2006 lanceerde een organisatie met de naam Wikileaks een website ( Wikileaks werd opgezet door een groep journalisten en IT-deskundigen uit de hele wereld die zich inzetten voor het recht op vrije meningsuiting. Op deze website kunnen personen anoniem en op een beveiligde manier informatie plaatsen, waarvan zij denken dat die van algemeen belang kan zijn. De initiatiefnemers van Wikileaks waren van oordeel dat de bestaande media niet onafhankelijk genoeg waren en dat veel mensen daarom niet de moed hadden om kritiek te uiten op hun regering of op bepaalde organisaties of gebeurtenissen, of daarover informatie wereldkundig te maken. Wikileaks heeft een aantal keren op grote schaal informatie aan het licht gebracht en heeft daarmee geschiedenis geschreven. De organisatie is een non-profitorganisatie en is dus afhankelijk van donaties. Op de website van Wikileaks staat: "Een van onze belangrijkste activiteiten is het publiceren van oorspronkelijk bronnenmateriaal en nieuws, zodat zowel lezers als historici toegang hebben tot de waarheid". Niet iedereen ziet Wikileaks echter als een positieve ontwikkeling. Veel regeringen in de wereld zijn bezorgd dat het lekken van informatie, met name staatsgeheimen, het leven van personen in gevaar zou kunnen brengen. 4

5 Kijk naar de volgende video, waarin Julian Assange, de oprichter van Wikileaks, vertelt over enkele grote successen en over de problemen van de organisatie. Geef de leerlingen de opdracht om over enkele van onderstaande vragen te discussiëren: Bron: CyberSec101 Wikileaks beweert door middel van het lekken van informatie een bijdrage te leveren aan de toegankelijkheid van informatie en aan de publieke kennis. Welke argumenten worden hiervoor aangevoerd? Is het altijd juist om gevoelige en geheime informatie openbaar te maken in het publieke domein? Wat voor risico's kunnen er kleven aan het lekken van gevoelige en geheime informatie of militaire inlichtingen? Deel om de leerlingen te helpen bij het beantwoorden van deze vragen bron 6 uit, bestaande uit mediaberichten waarin de positieve en negatieve kanten van Wikileaks aan de orde komen. 5