Colofon. Gebruikte bronnen: CPB, CBS, PGGM, DUO-CFI, UWV Werkbedrijf, Prismant, bewerking door Panteia/SEOR/Etil.

Transcriptie

1

2 Colofon Het regioportret Amersfoort en omgeving verschijnt één keer per jaar en brengt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de sector Zorg en WJK in beeld voor de regio Amersfoort en omgeving. Het regioportret Amersfoort en omgeving wordt samengesteld door het consortium Panteia, SEOR en Etil, in opdracht van het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Sport, de Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsbeleid Verpleeg- Verzorgingstehuizen en Thuiszorg, FCB, de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg, de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen, de Stichting O&O Fonds Geestelijke Gezondheidszorg, het kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport Calibris en UWV WERKbedrijf. Gebruikte bronnen: CPB, CBS, PGGM, DUO-CFI, UWV Werkbedrijf, Prismant, bewerking door Panteia/SEOR/Etil. 1

3 Inhoudsopgave PAGINA 1 ALGEMEEN 3 AANBOD 2 POTENTIËLE BEROEPSBEVOLKING 4 3 ARBEIDSPARTICIPATIE 5 4 BEROEPSBEVOLKING 6 5 PENDEL 7 6 NIET-WERKENDE WERKZOEKENDEN (NWW) 8 VRAAG 7 WERKGELEGENHEID IN ZORG & WJK 9 ONDERWIJS 8 INSTROOM IN OPLEIDINGEN VOOR ZORG & WJK 11 9 DEELNEMERS IN OPLEIDINGEN VOOR ZORG & WJK SECTOR- EN STUDIERENDEMENT 15 OORDEEL WERKNEMERS-WERKGEVERS 11 HET OORDEEL VAN WERKNEMERS HET OORDEEL VAN WERKGEVERS SAMENVATTEND OVERZICHT 19 DEFINITIES 20 BIJLAGEN 23 2

4 1 Algemeen Inleiding Het Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en WJK (Welzijn en maatschappelijke dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang) beoogt relevante organisaties te voorzien van eenduidige en betrouwbare informatie over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de gezondheidszorg en de WJK. Daartoe worden onder andere regioportretten opgesteld voor elk van de 28 onderscheiden regio s. De voorliggende rapportage betreft het regioportret voor Amersfoort en omgeving, deze regio valt in het werkgebied van werkgeversverband Utrecht Zorg. De regio bestaat uit de volgende gemeenten: Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Leusden, Nijkerk, en Soest. Uitgangspunten regioportret Bij het opstellen van de regioportretten is gebruik gemaakt van de meest recente beschikbare informatie. Aangezien voor een aantal relevante onderwerpen nog geen goede en bruikbare regionale gegevens beschikbaar zijn, kan en zal dit RegioPortret 2011 niet alle vragen over de regionale arbeidsmarkt kunnen beantwoorden, maar moet het op hoofdlijnen de regio wel voldoende handvatten bieden voor arbeidsmarktbeleid. Het is uitdrukkelijk de bedoeling de regioportretten in volgende jaren aan te vullen met nieuwe gegevens die beschikbaar komen. Het onderzoeksteam gaat hierbij voor de grootst mogelijke transparantie, om duidelijk en inzichtelijk te maken waar bepaalde resultaten op gebaseerd zijn. Informatie over de regionale arbeidsmarkt in Zorg en WJK heeft over het algemeen betrekking op een regionale verdeling van landelijke gegevens en ontwikkelingen. Dit betekent dat landelijke gegevens de basis vormen. Op basis van kenmerken die specifiek zijn voor een bepaalde regio, is bepaald hoe landelijke ontwikkelingen zich naar deze regio vertalen. Een belangrijk onderdeel van de pragmatische aanpak heeft betrekking op de regionale werkgelegenheid in Zorg en WJK. Verschillende bronnen zijn hiervoor voorhanden, alle met hun eigen voor- en nadelen. Op basis van een uitgebreide analyse van een viertal beschikbare bronnen (het Sociaal Statistische bestand SSB, gegevens van PGGM, het landelijke vestigingenregister LISA en het Banenbestand van CBS) is besloten om in de regioportretten voor de regionale verdeling van werkgelegenheid uit te gaan van het CBS Banenbestand. Aangezien gegevens over regionale vacatures en regionale mobiliteit nog niet beschikbaar zijn, zijn deze niet opgenomen in dit regioportret. Wel zijn de landelijke cijfers hieromtrent in de bijlage opgenomen. Regionale prognoses omtrent overschotten en tekorten van verplegend, verzorgend en sociaalagogisch personeel worden voor het eerst in het RegioPortret 2012 gepresenteerd. De regionale werkverbanden, waaronder Utrehct Zorg, hebben de mogelijkheid gekregen om feedback te geven op hun RegioPortret Deze feedback kon twee vormen aannemen. Allereerst tekstuele feedback om resultaten zoals in het RegioPortret weergegeven beter te kunnen duiden, en te voorzien van couleur locale. Deze feedback vindt u terug in het RegioPortret dat voor u ligt. Daarnaast feedback op de vastgestelde cijfers met betrekking tot de regionale arbeidsmarkt. Deze feedback wordt verzameld en waar mogelijk meegenomen in het RegioPortret

5 Leeftijden 2 Potentiële beroepsbevolking Samenstelling potentiële beroepsbevolking naar categorie, Amersfoort e.o. Bevolkingspiramide Amersfoort en omgeving, 2010 en Werkzame beroepsbevolking (heeft werk >= 12u pw) personen Bron: EBB, bewerking Etil Ontwikkeling potentiële beroepsbevolking Amersfoort en omgeving en, (index; 1996=100) Beroepsbevolking (heeft/zoekt werk > 12 u pw) personen Bron: CBS Statline, bewerking Etil Potentiële beroepsbevolking personen Werkloze beroepsbevolking (zoekt werk >= 12u pw) personen Wil >= 12u pw werken personen Nietberoepsbevolking personen Wil of kan niet >= 12u pw werken personen Reden: Opleiding/studie (37%) Ziekte/AO (22%) Vut (15%) Zorgtaken (13%) Anders (13%) Amersfoort en omgeving 4 95 e.o Bron: CBS Statline, bewerking Etil mannen 2010 vrouwen 2010 mannen 2020 vrouwen 2020 Samenstelling potentiële beroepsbevolking De potentiële beroepsbevolking wordt gevormd door alle mensen tussen 15 en 64 jaar. In 2009 waren er in potentie mensen beschikbaar voor de arbeidsmarkt in Amersfoort en omgeving. Daarvan hebben mensen een baan van minimaal 12 uur per week. Ongeveer mensen vormen de arbeidsreserve op de arbeidsmarkt in Amersfoort en omgeving, deze mensen willen meer dan 12 uur per week werken. Van deze groep zijn personen actief op zoek naar een baan en op korte termijn beschikbaar. Leeftijdsopbouw bevolking De grafiek rechtsboven toont de leeftijdsopbouw van de bevolking in Amersfoort en omgeving. De ui-vorm geeft aan dat de bevolking ontgroent en vergrijst. Dit betekent dat de instroom van jongeren krimpt, terwijl de uitstroom van ouderen groeit. Op termijn neemt hierdoor de potentiële beroepsbevolking af, omdat minder jongeren instromen dan ouderen uitstromen. Prognose tot en met 2020 De grafiek hiernaast laat zien dat de potentiële beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving de komende jaren nog toeneemt. Dit komt met name door de toename van jarigen. Op termijn zal door de ontgroening en vergrijzing de potentiële beroepsbevolking echter gaan dalen.

6 3 Arbeidsparticipatie Ontwikkeling bruto arbeidsparticipatie mannen in Amersfoort en omgeving Ontwikkeling bruto arbeidsparticipatie vrouwen in Amersfoort en omgeving en, (in %) en, (in %) 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% Amersfoort en omgeving 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% Amersfoort en omgeving Bron: CBS Statline, bewerking Etil Bron: CBS Statline, bewerking Etil Bruto arbeidsparticipatie naar kenmerken, 2009 en 2015 (in %) Amersfoort e.o. Amersfoort e.o Totaal 73% 75% 71% 73% Mannen 81% 80% 79% 79% Vrouwen 65% 70% 63% 68% jaar 48% 47% 45% 46% jaar 89% 90% 87% 89% jaar 86% 89% 86% 88% jaar 82% 86% 81% 85% 55 jaar e.o 53% 60% 50% 56% autochtoon 75% 72% allochtoon 66% 66% Bron: EBB, CBS Statline, bewerking Etil Bruto arbeidsparticipatie De bruto participatiegraad geeft de verhouding weer tussen de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking en de potentiële beroepsbevolking. De arbeidsparticipatie stijgt al jaren onder met name vrouwen (zie boven). Onder invloed van sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen en stimulerende maatregelen om werk en gezin te combineren, is het aantal vrouwen en ouderen dat beschikbaar is voor de arbeidsmarkt, toegenomen. Daarnaast is het opleidingsniveau van de potentiële beroepsbevolking toegenomen, en hoger opgeleiden participeren over het algemeen meer op de arbeidsmarkt. In 2009 was de participatiegraad in Amersfoort en omgeving 73% tegenover landelijk 71%. Ook de komende jaren blijft de arbeidsparticipatie stijgen. In 2015 zal de bruto arbeidsparticipatie in Amersfoort en omgeving zijn gestegen tot 75%. In is dit 73%. Kenmerken bruto arbeidsparticipatie De participatie onder mannen ligt landelijk en in Amersfoort en omgeving hoger dan onder vrouwen. Dit blijft zo tot Bovenstaande grafieken tonen dat vooral de participatie onder vrouwen zal blijven stijgen tot ongeveer 70%. Dat van mannen zal rond de 80% blijven schommelen. Zowel de participatie van mannen als vrouwen ligt in Amersfoort en omgeving iets hoger dan landelijk. In de leeftijdsgroep jaar participeert tussen de 82 en 89% op de arbeidsmarkt. Bij jongeren (25-) en ouderen (55+) ligt het percentage lager. In 2009 en 2015 ligt de arbeidsparticipatie van ouderen in Amersfoort en omgeving boven het landelijk gemiddelde. Verder valt op dat de participatie van ouderen in zowel Amersfoort en omgeving als landelijk fors stijgt tot Tot 2015 daalt de participatie van jongeren in de regio licht, maar ligt deze nog altijd boven het landelijk gemiddelde. 5

7 4 Beroepsbevolking Ontwikkeling beroepsbevolking Amersfoort en omgeving en, Kenmerken beroepsbevolking, 2009 en 2015 (in %) (index; 1996=100) 135 Amersfoort e.o. Amersfoort e.o Bron: CBS Statline, bewerking Etil Amersfoort en omgeving Totaal (absoluut) Mannen 55% 53% 56% 54% Vrouwen 45% 47% 44% 46% jaar 11% 11% 11% 12% jaar 22% 21% 22% 23% jaar 29% 25% 27% 23% jaar 25% 28% 25% 27% 55 jaar e.o 13% 15% 14% 15% autochtoon 83% 82% allochtoon 17% 18% Bron: CBS Statline, bewerking Etil Toekomstige ontwikkelingen Tot de beroepsbevolking behoren alle mensen die werkend of werkzoekend actief zijn op de arbeidsmarkt. Dit wordt bepaald door een combinatie van de potentiële beroepsbevolking en arbeidsparticipatie. De beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving zal stijgen de komende jaren. Deze groei ontstaat door zowel een groeiende potentiële beroepsbevolking als een toename van de arbeidsparticipatie. In 2009 bestaat de beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving uit personen. In 2010 daalde de beroepsbevolking nog licht, maar deze zal zich weer herstellen in de komende jaren, waardoor in 2015 de beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving uit personen bestaat. Landelijk stijgt de beroepsbevolking tussen 2009 en 2015 van ruim 7,8 miljoen personen naar ruim 8,1 miljoen in In Amersfoort en omgeving is de procentuele groei in de periode groter dan landelijk. Kenmerken van beroepsbevolking In de beroepsbevolking is het aandeel mannen groter dan het aandeel vrouwen. Dat geldt zowel voor Amersfoort en omgeving als landelijk. Ook naar leeftijd wijkt de beroepsbevolking in de regio nauwelijks af van. Driekwart van de beroepsbevolking bevindt zich tussen de 25 en 54 jaar. In 2015 is er wel een kleine verschuiving te zien van de categorie naar De verdeling naar etniciteit toont dat de Amerfoortse beroepsbevolking relatief gezien iets minder allochtonen kent dan landelijk. 6

8 5 Pendel Binnenlandse pendel in Zorg en WJK, Amersfoort en omgeving, Binnenlandse pendel in Zorg en WJK en alle sectoren, (uitgedrukt als percentage van totaal aantal werknemers) % % % % % Zorg en WJK Amersfoort e.o. Alle sectoren Amersfoort e.o. Inkomende pendel Uitgaande pendel Pendelsaldo Inkomende pendel Uitgaande pendel Pendelsaldo Bron: Loonaangifte, Statistiek Werkgelegenheid en Lonen (SWL), CBS, bewerking Etil Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Inkomende pendel uit buitenland, 2009* Zorg en WJK Alle sectoren Amersfoort en omgeving Voor geldt de volgende uitsplitsing: België 70% 29% Duitsland 27% 29% Polen 0% 32% Overig buitenland 3% 10% * Er zijn geen gegevens bekend over uitgaande pendel naar het buitenland. Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Top-3 inkomende en uitgaande pendelstromen in Zorg en WJK Amersfoort en omgeving, 2009 Inkomende pendel Uitgaande pendel Regio van herkomst Regio van bestemming Utrecht en omgeving Utrecht en omgeving Gooi- en Vechtstreek 960 Gooi- en Vechtstreek Noordwest-Veluwe en 880 Stedendriehoek Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Noordwest-Veluwe en Stedendriehoek Een belangrijk fenomeen voor de bepaling van vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt is de pendel. De regionale arbeidsmarkt is geen gesloten systeem. Zo is er sprake van inkomende binnenlandse pendel. Dit zijn personen die weliswaar in de regio werken, maar elders in wonen. Omgekeerd is er ook sprake van uitgaande binnenlandse pendel, personen die wel in de regio wonen, maar elders in werken. Deze gegevens komen uit Statistiek Werkgelegenheid en Lonen van het CBS. Daarnaast kan er, voornamelijk in grensregio s, sprake zijn van buitenlandse pendel. Er is bekend hoeveel inwoners van een ander land in de regio werken, de inkomende buitenlandse pendel. Omdat deze gegevens niet voor het buitenland beschikbaar zijn, is onduidelijk hoeveel inwoners van de regio in het buitenland werkzaam zijn (de uitgaande buitenlandse pendel). Binnenlandse pendel In Amersfoort en omgeving is er in Zorg en WJK sprake van een negatief binnenlands pendelsaldo, dat in de loop van de jaren steeds iets groter is geworden. In 2009 was het pendelsaldo in Zorg en WJK ongeveer Dat betekent dat veel inwoners van Amersfoort en omgeving die werkzaam zijn in Zorg en WJK, buiten de regio werken. Een kleine inwoners van Amersfoort en omgeving verlaten de regio om elders in de Zorg te gaan werken, terwijl ongeveer mensen de omgekeerde beweging maken. De populairste bestemmingen om vanuit Amersfoort en omgeving in Zorg en WJK te gaan werken, zijn naburige regio s Utrecht en omgeving, Gooi-en Vechtstreek en Noordwest-Veluwe en Stedendriehoek. Hierbij valt het op dat de uitgaande pendel naar Utrecht en omgeving substantieel groter is dan de inkomende pendel vanuit dezelfde regio. De grafiek rechtsboven vergelijkt de binnenlandse pendel in Zorg en WJK met andere sectoren. Dan blijkt dat het binnenlandse pendelsaldo in de zorg negatief is, terwijl het pendelsaldo positief is in andere sectoren. De sector kent in Amersfoort en omgeving een relatief kleinere inkomende binnenlandse pendel vergeleken met alle overige sectoren. De uitgaande pendel in Zorg en WJK is relatief groter dan in andere sectoren. Buitenlandse pendel Er zijn alleen gegevens beschikbaar over de inkomende buitenlandse pendel. In totaal komen bijna buitenlanders naar Amersfoort en omgeving om te werken, daarvan komt slechts een zeer beperkt deel in Zorg en WJK terecht. Op basis van landelijke cijfers weten we dat de grootste groep buitenlandse werknemers die in komt werken in Zorg en WJK afkomstig is uit België, gevolgd door Duitsland. In vergelijking met andere sectoren werken er relatief veel inwoners van België in de se gezondheids- en welzijnszorg.

9 6 Niet-Werkende Werkzoekenden (NWW) Kenmerken totale werkloosheid, 2010 (jaargemiddelde) Regio's Amersfoort e.o. Totaal NWW Totaal NWW Zorg en WJK Mannen 53% 52% Vrouwen 47% 48% jaar 9% 8% jaar 70% 70% > 55 jaar 21% 22% Ontwikkeling werkloosheidspercentage in Amersfoort en omgeving en, jaargemiddelde (in %) 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% < 1 jaar werkloos 62% 53% > 1 jaar werkloos 38% 47% Basisonderwijs 24% 28% Amersfoort en omgeving VMBO 19% 21% HAVO/VWO 5% 4% Bron: UWV Werkbedrijf, CBS MBO 30% 31% HBO/Bachelor 15% 11% WO/Master 6% 4% Bron: UWV Werkbedrijf, CBS 0% Kenmerken werkloosheid Als het aanbod van de arbeidsmarkt niet aansluit op de vraag, ontstaat werkloosheid. De cijfers worden uitgedrukt in het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW ers). Dit zijn mensen tussen 15 en 64 jaar die werk zoeken van minstens twaalf uur per week en daarvoor staan ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf. In 2010 waren in Amersfoort en omgeving ongeveer mensen werkloos, daarvan was 53% man en 21% van de NWW-ers was ouder dan 55 jaar, terwijl 9% nog geen 25 was. In Amersfoort en omgeving had 44% van de NWW ers maximaal een vmbo-opleiding (landelijk 49%), 35% was middelbaar opgeleid (landelijk 35%) en 22% was hoger opgeleid (landelijk 15%). Het aandeel hoger opgeleiden in de regio is dus relatief hoog. Het aantal NWW in Zorg en WJK is gebaseerd op het aantal bij UWV WERKbedrijf ingeschreven NWW ers in de voor de sector Zorg en WJK meest relevante grofmazige beroepsgroepen. Dit zijn de (para)medische, algemeen verzorgende en sociaal-maatschappelijke beroepsgroepen tot en met het hogere beroepsniveau. In Amersfoort en omgeving staan 230 niet-werkende werkzoekenden in Zorg en WJK ingeschreven. Dit is waarschijnlijk een onderschatting van het werkelijke aantal. Het UWV deelt een aantal Zorg en WJK beroepen in bij niet-zorg/wjk-beroepen en deze blijven daarom buiten beschouwing. Recente ontwikkelingen werkloosheid De ontwikkeling van de werkloosheid weerspiegelt de economische ontwikkeling. Toch valt op dat de werkloosheid ondanks de economische crisis in 2009 en 2010 slechts beperkt steeg, terwijl de productie enorm terugviel. Verklaringen hiervoor zijn: Labour hoarding: mensen in dienst houden met het oog op verwachte toekomstige krapte. Werktijdverkorting en deeltijd-ww Flexibilisering van de arbeidsmarkt: meer flexwerkers en zzp ers. Mogelijke veranderingen in de sectorstructuur: meer diensten en minder industrie waardoor het effect van productiedaling op personele bezetting verandert. Onvervulde vacatures: zelfs op het dieptepunt van de crisis waren er landelijk nog openstaande vacatures. Het is plausibel dat een deel van de mensen die door de crisis hun werk kwijt raakten, konden instromen op nog openstaande vacatures bij andere arbeidsorganisaties. Langer doorleren door jongeren. In Amersfoort en omgeving ligt de werkloosheid structureel lager dan landelijk. Het gemiddelde NWW percentage was in ,5% in Amersfoort en omgeving en 6,4% in. 8

10 7 Werkgelegenheid in Zorg & WJK Werknemers in Amersfoort en omgeving en uitgesplitst naar sector, 2009 Amersfoort en omgeving Werkgelegenheid Zorg WJK Zorg % totale % totale % totale absoluut werkgelegenheid absoluut werkgelegenheid absoluut werkgelegenheid absoluut In werknemers % % % In arbeidsvolume werknemers % % % In banen van werknemers % % % WJK % totale werkgelegenheid 2% 2% 2% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Ontwikkeling aantal werknemers in Zorg en WJK, in Amersfoort en omgeving Verdeling werknemers naar branches, 2009 en, (index; 2006=100) Amersfoort en omgeving Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Ontwikkeling aantal werknemers in Amersfoort en omgeving naar branche, NL Gem. jaarlijkse groei (%) Branches (%) Ziekenhuizen ,6% 2,5% Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) ,9% 3,4% Gehandicaptenzorg ,5% 3,4% Verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg (VVT) ,6% 1,6% Zorg overig ,1% -0,6% Jeugdzorg ,2% 5,2% Kinderopvang ,0% 9,1% Welzijn en maatschappelijke dienstverlening (WMD) ,6% -1,5% Totaal ,5% 2,2% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil 9 Gem. jaarlijkse groei % 9% 2% 6% 15% 6% 11% 13% Amersfoort en omgeving 8% 10% 29% 5% 13% 34% 15% 16% 7% 19% 20% 22% 4% 14% 7% 10% 12% Ziekenhuizen Geestelijke gezondheidszorg Gehandicaptenzorg VVT Zorg overig Jeugdzorg Kinderopvang WMD

11 Karakteristieken van werknemers naar branche, Amersfoort en omgeving, 2009 Branches Aantal werknemers 2009 Deeltijd factor Gemiddelde leeftijd Aandeel 55+ Aandeel 35- Aandeel vrouwen Aandeel zelfstandigen in werkgelegenheid in Zorg en WJK, (in %) 4,0% Ziekenhuizen ,73 41,8 15% 29% 80% GGZ ,79 41,1 16% 32% 70% Gehandicaptenzorg ,70 38,1 12% 41% 81% VVT ,59 42,0 19% 28% 91% Zorg overig ,76 40,3 12% 35% 83% Jeugdzorg 400 0,82 39,0 12% 42% 77% Kinderopvang ,59 32,6 6% 63% 96% WMD ,60 41,7 18% 30% 82% Totaal Zorg en WJK Amersfoort e.o ,65 40,2 15% 34% 84% Totaal alle sectoren Amersfoort e.o ,80 38,7 15% 43% 56% Totaal Zorg en WJK ,67 40,6 15% 33% 84% Totaal alle sectoren ,79 39,0 16% 43% 59% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Zelfstandigen Amersfoort en omgeving Zelfstandigen Bron: SSB Zelfstandigen Zorg en WJK binnen geheel van sectoren Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Zorg en WJK. De werkgelegenheid wordt gemeten in het aantal werknemers, dat is het gemiddeld aantal personen dat in de maand december een arbeidsovereenkomst heeft. De recente recessie is landelijk niet van invloed geweest op de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de sector Zorg en WJK. Waar de werkgelegenheid in veel andere sectoren in 2009 sterk is afgenomen, is in de Zorg en WJK sprake van groei. In 2009 bedroeg het aantal werknemers bijna 1,2 miljoen. Gedurende de periode groeide landelijk het aantal werknemers per jaar gemiddeld met ruim twee procent. In Amersfoort en omgeving zijn werknemers werkzaam in Zorg en WJK. In totaal omvat de sector Zorg en WJK 14% van alle werknemers. Landelijk is dit aandeel 15%. De werkgelegenheid in Zorg en WJK in Amersfoort en omgeving nam toe in de periode Procentueel was de toename gemiddeld 0,5% per jaar. Deze groei vond met name plaats in Hoewel de grote lijnen herkenbaar zijn is het mogelijk dat de werkgelegenheidsontwikkeling op regionaal niveau, wanneer dit wordt bekeken van jaar op jaar, in sommige gevallen wat vreemde bewegingen kan laten zien. Zo is er in Amersfoort en omgeving een groot verschil in werkgelegenheid in de branche WMD van 2006 naar Het aantal werknemers neemt in 2007 toe van naar Het vergt nog nader onderzoek om uit te vinden wat daar precies aan de hand is. Branches De ontwikkeling van de werkgelegenheid verschilt sterk tussen de diverse branches. In het algemeen waren in 2009 de meeste werknemers Amersfoort en omgeving werkzaam in de branches VVT en gehandicaptenzorg. Tussen 2006 en 2009 is met name de groei van het aantal werknemers in de kinderopvang en de jeugdzorg landelijk sterk geweest, respectievelijk 9,1 en 5,2%. De groei van het aantal werknemers in de VVT en zorg overig lag met respectievelijk 1,6 en -0,6% onder het gemiddelde voor de sector als geheel. Op regionaal niveau wijkt de ontwikkeling per branche op punten sterk af van het landelijk beeld. In de regio neemt de werkgelegenheid in de branches gehandicaptenzorg en VVT af, terwijl deze branches landelijk juist toenemen. Voor WMD geldt dat de werkgelegenheid regionaal fors toeneemt, maar landelijk juist afneemt. Verder valt op dat de branche jeugdzorg in Amersfoort en omgeving veel sterker groeit dan landelijk. Kenmerken werknemers in zorgsector Een fors deel van de werkgelegenheid in de Zorg en WJK betreft deeltijdwerk. In Amersfoort en omgeving werkte de gemiddelde werknemer in de Zorg en WJK in ,65 werkweek tegenover 0,67 landelijk. De omvang van de gemiddelde werkweek verschilt sterk tussen de diverse branches. In Amersfoort en omgeving hebben de branches kinderopvang en VVT de kleinste omvang van de gemiddelde werkweek, namelijk 0,59. De gemiddelde leeftijd van werknemers in Zorg en WJK is 40 jaar en 84% van de werknemers is vrouw. Het aandeel jongeren (35-) is ruim tweemaal zo groot als het aandeel ouderen (55+). Zelfstandigen in Zorg en WJK Bovenstaande grafiek toont het aandeel zelfstandigen in de sector. In de afgelopen jaren is zowel in Amersfoort en omgeving als het aandeel zelfstandigen toegenomen. De trend van 'individualisering' van de beroepsbevolking, namelijk het in toenemende mate kiezen (vrijwillig of gedwongen) voor een bestaan als zelfstandige zonder personeel (zzp'er) speelt ook een rol in de sector Zorg en WJK. 10

12 8 Instroom in opleidingen voor Zorg & WJK Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in Amersfoort en omgeving en, 2009, absoluut en Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in uitgedrukt als percentage van de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK Amersfoort en omgeving en, 2009 Amersfoort e.o. Amersfoort en omgeving % instroom % instroom Zorg & WJK Zorg & WJK Absoluut Zorg & WJK V&V SAW Abs. % Kwalificaties Absoluut % V&V Zorghulp (niveau 1) 31 3% % BOL % % Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % % BBL % % Verzorgende (niveau 3) 99 11% % HBO % % Verpleegkundige (niveau 4) % % Verpleegkundige (niveau 5) 49 6% % AG* Assisterenden (niveau 4) 44 5% % SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % % V&V SAW Zorg & WJK Overig Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) 57 6% % Abs. % Abs. % Pedagogisch werker (niveau 4) 52 6% % BOL % % Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) 9 1% 831 2% BBL % % Sociaal cultureel werker (niveau 4) 18 2% 839 2% HBO % % Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 13 1% 715 1% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) 81 9% % Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 18 2% 708 1% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) 65 7% % Totaal Zorg en WJK % % Totaal overige opleidingen Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * Dit betreft een optelling van de kwalificaties apothekersassistent, doktersassistent en tandartsassistent Overig Abs. Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK Het onderwijs in de sector draagt aanzienlijk bij aan het arbeidsaanbod. Elk jaar kiest ongeveer een kwart van alle jongeren voor een opleiding voor Zorg en WJK (MBO+HBO). De populairste opleidingen op mbo-niveau in de regio zijn pedagogisch werker (niveau 3), verpleegkundige (niveau 4) en helpende zorg en welzijn (niveau 2). In Amersfoort en omgeving is de relatieve instroom in BOL-opleidingen voor Zorg en WJK kleiner dan in BBL-opleidingen. Ongeveer 20% van alle BOLleerlingen kiest voor een dergelijke opleiding en zo n 26% van de BBL ers maakt deze keuze. Landelijk kiezen respectievelijk 22 en 26% van de BOL- en BBLleerlingen voor een BOL- of BBL- opleiding voor Zorg en WJK. In Amersfoort en omgeving is de instroom binnen het HBO het grootst in sociaal pedagogische hulpverlening. Ongeveer 12% van alle leerlingen in Amersfoort en omgeving die instromen in het HBO, kiest voor een opleiding voor Zorg en WJK. De grafiek op de rechterpagina (bovenaan) toont dat de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK tussen is toegenomen. In totaal is de toename 3,3% in Amersfoort en omgeving. De instroom in andere opleidingen is sterker toegenomen, namelijk met 4,7%. De toename in de instroom van zowel opleidingen voor Zorg en WJK als overige opleidingen is lager dan landelijk. Kenmerken instroom MBO De samenstelling van de bevolking naar leeftijd verandert in de toekomst en het aandeel personen van niet-se herkomst neemt toe, met name in grootstedelijke gebieden. Uitgaande van een toenemende vraag naar zorgdiensten is het voor de arbeidsmarkt in de Zorg en WJK van belang om aantrekkelijk te zijn voor deze groep personen. De grafieken op de rechterpagina hebben betrekking op de samenstelling van de instroom in opleidingen voor Zorg en WJK. In Amersfoort en omgeving liggen de aandelen van mannen en allochtonen in BOL- en BBL- opleidingen in lijn met het landelijke beeld. Het aandeel 25-plussers in de instroom op mboniveau is in Amersfoort en omgeving echter lager dan landelijk. Kenmerken instroom HBO In 2009 lag het aandeel mannen dat landelijk instroomde in opleidingen voor Zorg en WJK op hbo-niveau rond 20%. Hierin wijkt Amersfoort en omgeving weinig af van het landelijke beeld. In de regio wijken de aandelen van allochtonen en 25-plussers in de hbo-instroom meer af van het s beeld. Zo betrof 17% van de instroom in 2009 allochtonen, terwijl het se gemiddelde op 23% lag. 20% van de instroom in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK werd gevormd door 25-plussers, ten opzichte van 23% landelijk. 11

13 Ontwikkeling instroom in opleidingen voor Zorg en WJK en overige opleidingen, Amersfoort e.o. en, (in %) 8% 6% 4% 2% 0% Amersfoort en omgeving Totaal overige opleidingen Zorg en WJK Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Kenmerken instroom in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken instroom in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK uitgesplitst naar BOL en BBL, 2009, Amersfoort en omgeving (in %) uitgesplitst naar BOL en BBL, 2009, (in %) 100% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil 80% 60% 40% 20% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Kenmerken instroom in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken instroom in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK 2009, Amersfoort en omgeving (in %) 2009, (in %) 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil 12

14 9 Deelnemers in opleidingen voor Zorg & WJK Kenmerken deelnemers in mbo- en hbo-opleidingen voor Zorg en WJK*, 2010, Amersfoort en omgeving Kwalificaties Aantal 2010 Aandeel BOL Aandeel BBL Aandeel mannen Aandeel allochtonen Aandeel 25+ V&V Zorghulp (niveau 1) 36 28% 72% 11% 67% 67% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 20% 6% 37% 21% Verzorgende (niveau 3) % 78% 6% 17% 47% Verpleegkundige (niveau 4) % 49% 17% 15% 30% Verpleegkundige (niveau 5) 189 n.v.t n.v.t 16% 13% 16% AG Assisterenden (niveau 4) % 49% 67% 45% 32% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 24% 1% 27% 13% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) % 63% 16% 15% 51% Pedagogisch werker (niveau 4) % 14% 58% 27% 10% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) 78 29% 71% 32% 9% 58% Sociaal cultureel werker (niveau 4) 76 93% 7% 49% 33% 8% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 46 80% 20% 72% 54% 22% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) 373 n.v.t n.v.t 19% 19% 27% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 84 n.v.t n.v.t 34% 22% 23% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) 256 n.v.t n.v.t 14% 25% 37% Totaal Zorg en WJK % 29% 19% 24% 29% Totaal overige opleidingen % 18% 59% 23% 21% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * In het onderwijs wordt de term welzijn gehanteerd in plaats van WJK. Kenmerken deelnemers in mbo- en hbo-opleidingen voor Zorg en WJK*, 2010 Kwalificaties Aantal 2010 Aandeel BOL Aandeel BBL Aandeel mannen Aandeel allochtonen Aandeel 25+ V&V Zorghulp (niveau 1) % 28% 8% 51% 37% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 17% 10% 40% 21% Verzorgende (niveau 3) % 61% 7% 20% 44% Verpleegkundige (niveau 4) % 41% 14% 14% 26% Verpleegkundige (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 13% 13% 21% AG Assisterenden (niveau 4) % 12% 4% 37% 17% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 14% 7% 30% 14% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) % 27% 22% 20% 26% Pedagogisch werker (niveau 4) % 29% 18% 19% 29% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) % 48% 24% 14% 40% Sociaal cultureel werker (niveau 4) % 6% 47% 47% 9% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) % 4% 26% 56% 14% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 19% 23% 27% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 35% 30% 31% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 19% 29% 28% Totaal Zorg en WJK % 21% 15% 26% 25% Totaal overige opleidingen % 17% 59% 25% 20% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * In het onderwijs wordt de term welzijn gehanteerd in plaats van WJK. 13

15 Kenmerken deelnemers in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken deelnemers in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK uitgesplitst naar BOL en BBL, 2010, Amersfoort en omgeving (in %) 2010, Amersfoort en omgeving (in %) 70% 70% 60% 60% 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Deelnemers MBO Gediplomeerde schoolverlaters van de opleidingen voor Zorg en WJK vormen nieuw aanbod voor de arbeidsmarkt in de sector Zorg en WJK. Het aantal onderwijsdeelnemers op een bepaald moment is een indicatie voor de arbeidsmarktinstroom van gediplomeerden op de middellange termijn. In Amersfoort en omgeving volgen op mbo-niveau een kleine deelnemers een opleiding voor Zorg en WJK. De meeste deelnemers volgen de mbo-opleidingen pedagogisch werker (niveau 3), verpleegkundige (niveau 4), verzorgende (niveau 3) en medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4). In Amersfoort en omgeving volgen op hbo-niveau 900 deelnemers een opleiding voor Zorg en WJK. De meeste deelnemers volgen de opleiding sociaal pedagogische hulpverlening. Kenmerken deelnemers In Amersfoort en omgeving hebben de opleidingen zorghulp (iveau 1), assisterenden (niveau 4), sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) en assisterenden (niveau 4) een opvallend hoog aandeel allochtone deelnemers. De opleidingen zorghulp en sociaal maatschappelijk dienstverlener hebben daarnaast het kleinste aantal deelnemers. Er nemen relatief veel mannen deel aan de opleidingen sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4), assisterenden (niveau 4) en pedagogisch werker (niveau 4). Het aandeel 25-plussers is fors in zorghulp (niveau 1), verzorgende (niveau 3) en medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3 en 4). Dit loopt veelal parallel met een hoog aandeel BBL ers. In vergelijking met BOL-opleidingen, hebben BBL-opleidingen een zeer groot aandeel 25-plussers (zie linksboven). Het aandeel allochtonen is echter kleiner bij BBL-opleidingen, vergeleken met BOLopleidingen. Op hbo-niveau is het aandeel mannen groter dan bij BOL-opleidingen, maar kleiner dan bij BBL-opleidingen. Het aandeel allochtonen is lager dan bij BOLopleidingen. Het aandeel 25-plussers is groter dan bij BOL-opleidingen, maar aanzienlijk kleiner dan bij BBL-opleidingen. 14

16 10 Sector- & Studierendement Gediplomeerden (abs., 2009), sector- en studierendement in mbo- en hbo-opleidingen, 2007 (in %) SECTORRENDEMENT STUDIERENDEMENT Amersfoort en omgeving Amersfoort Gediplomeerden Rendement Rendement Gediplomeerden Rendement Rendement en omgeving Kwalificaties Zorg & WJK Zorg (%) WJK (%) Zorg & WJK Zorg (%) WJK (%) V&V Zorghulp (niveau 1) 18 36% 0% % 2% 78% 71% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 12% % 5% 74% 77% Verzorgende (niveau 3) % 0% % 2% 71% 69% Verpleegkundige (niveau 4) 91 90% 0% % 1% 62% 65% Verpleegkundige (niveau 5) 30 89% 0% % 1% 74% 62% AG Assisterenden (niveau 4) 80 69% 0% % 0% 72% 72% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 45% % 43% 61% 64% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) 15 ** ** % 5% * * Pedagogisch werker (niveau 4) % 10% % 15% 66% 67% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) 62 ** ** % 6% * * Sociaal cultureel werker (niveau 4) 20 ** ** 869 7% 22% 56% 50% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 19 ** ** % 9% 50% 53% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) 60 50% 22% % 21% 56% 61% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 0 8% 23% 471 7% 26% 31% 49% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) 56 28% 33% % 33% 63% 57% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, SSB, bewerking Etil * Deze opleiding bestond nog niet in schooljaar 2005/2006 en daarom kan geen studierendement worden bepaald. **Geen berekening mogelijk i.v.m. te kleine aantallen. Sectorrendement Het sectorrendement is gedefinieerd als het percentage gediplomeerden van een opleiding voor Zorg en WJK dat een jaar na diplomering werkzaam is in de sector Zorg en WJK. Het regionale sectorrendement is bepaald op basis van de woonregio van de gediplomeerde. Het sectorrendement is in Amersfoort en omgeving het hoogst voor verpleegkundigen (niveau 4 en 5) en verzorgenden (niveau 3). Eén jaar na diplomering is van alle gediplomeerden tussen de 86 en 90% van deze groep werkzaam in de Zorg. Voor assisterenden (niveau 4) ligt het rendement rond de 69 procent. Van de overige opleidingen, zowel op mbo als hbo niveau, is het rendement veel lager. Een laag sectorrendement betekent niet per se dat deze personen niet uiteindelijk in de sector Zorg en WJK gaan werken. Veel gediplomeerden, met name van de lagere niveaus van het mbo, stromen door naar een vervolgopleiding en volgen dus nog enige jaren onderwijs. Een deel van deze personen zal later alsnog instromen op de arbeidsmarkt Zorg en WJK, maar dan vanuit de vervolgopleiding. Studierendement Het studierendement, de mate waarin studenten een diploma halen, loopt uiteen. Van de mbo-leerlingen verpleging en verzorging haalt in Amersfoort en omgeving gemiddeld 73 procent hun diploma (gewogen gemiddelde op basis van het aantal gediplomeerden). Dat is iets lager dan landelijk (75 procent). Het gemiddelde studierendement onder mbo-leerlingen SAW in Amersfoort en omgeving ligt gemiddeld op 63 procent. Op mbo-niveau 1 en 2 ligt het studierendement in Amersfoort en omgeving gemiddeld op 74% (landelijk 76%). Op niveau 3 en 4 ligt het rendement tussen de 50 procent en 72 procent in Amersfoort en omgeving. Het studierendement in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK ligt lager dan dat in het mbo. In Amersfoort en omgeving haalt gemiddeld 62% van de hbo ers zijn diploma in maximaal vijf jaar. Bij hbo verpleging ligt het rendement hoger dan bij de opleidingen gedrag en maatschappij. 15

17 16

18 11 Het oordeel van werknemers (Werknemersonderzoek) Werkbeleving 2011 in Amersfoort en omgeving en (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) Amsersfoort e.o. Werkbeleving* Zorg (n=198) WJK (n=39) Zorg (n=8.579) WJK (n=2.349) Ervaren werkdruk 3,4 3,5 3,4 3,5 Waardering door leidinggevende 3,7 3,6 3,6 3,7 Inhoud & omstandigheden werk 4,1 4,1 4,1 4,2 Ervaren zelfstandigheid 3,6 3,6 3,5 3,7 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 Werkbeleving 2011 in uitgesplitst naar branche (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) ZKH GGZ GHZ VVT Zorg overig JZ KO WMD Werkbeleving* (n=2.397) (n=1.017) (n=1.582) (n=2.813) (n=770) (n=805) (n=779) (n=765) Ervaren werkdruk 3,4 3,4 3,3 3,4 3,4 3,3 3,5 3,5 Waardering door leidinggevende 3,6 3,6 3,6 3,6 3,7 3,7 3,8 3,6 Inhoud & omstandigheden werk 4,2 4,1 4,1 4,1 4,2 4,1 4,3 4,2 Ervaren zelfstandigheid 3,4 3,7 3,6 3,6 3,3 3,8 3,5 3,9 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 Werkbeleving 2011 van VOV personeel en niet-vov personeel in Amersfoort en omgeving Vertrekgeneigdheid VOV personeel in Amersfoort en omgeving (in %) (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) VOV personeel niet-vov personeel Werkbeleving* (n=162) (n=59) Ervaren werkdruk 3,4 3,5 Waardering door leidinggevende 3,8 3,6 Inhoud & omstandigheden werk 4,2 4,0 Ervaren zelfstandigheid 3,4 3,9 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 WJK Zorg 1% 5% 11% 9% 16% 30% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Op zoek naar een andere baan Op zoek en minimaal enige actie hiertoe ondernomen Op zoek, minimaal enige actie hiertoe ondernomen en buiten de sector zoeken of geen voorkeur hebbend Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil n= het aantal respondenten dat de desbetreffende vraag heeft beantwoord. 17

19 12 Het oordeel van werkgevers (Werkgeversonderzoek*) Knelpunten in personeelsbeleid, top 5 Amersfoort en omgeving (n=15) (n= 1.000) Beheersing van de werkdruk 53% Beheersing van de werkdruk 27% Het aantrekken van (nieuw) personeel 10% Onvoldoende beschikbaarheid van personeel a.g.v. verlof/vakantie 21% Vergrijzing van het personeel 8% Het aantrekken van (nieuw) personeel 20% Inzetbaarheid van het personeel 8% Vergrijzing van het personeel 20% Ziekteverzuim en/of WAO-instroom 8% Loonkosten 17% Bron: Werkgeversonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil Maatregelen die de instellingen nemen om de werkdruk te verminderen Top 5 en ranking meest succesvolle maatregelen, Amersfoort en omgeving en Amersfoort en omgeving (n=15) (n= ) Meest succesvol Door extra personeel aan te trekken 10% Werkprocessen efficiënter vormgeven 15% 1 Betere roostering 6% Door extra personeel aan te trekken 11% 2 Werkprocessen efficiënter vormgeven 4% Betere roostering 8% 3 Werkdrukanalyse 3% Werkdrukanalyse 4% - Meer vrijwilligers 1% Coaching van leidinggevenden 3% 4 Geen maatregelen genomen 68% Geen maatregelen genomen 42% Bron: Werkgeversonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil Werknemers In juni 2011 gaven bijna 240 werknemers in Amersfoort en omgeving hun oordeel over werken in de sector Zorg en WJK. Op de linkerpagina staan enkele resultaten van dit onderzoek. Aan de hand van een aantal stellingen is de werkbeleving van medewerkers in de sector gemeten. Het gaat hier om vier factoren die gezamenlijk de gemiddelde werkbeleving vormen. Men is het meest tevreden over het werk zelf en het minst tevreden over de ervaren werkdruk, dit geldt voor zowel Zorg als WJK. In Amersfoort en omgeving wijkt de werkbeleving van werknemers in de Zorg en WJK weinig af van het landelijk gemiddelde. Landelijk wordt de meeste werkdruk ervaren in de branches gehandicaptenzorg en jeugdzorg. In Amersfoort en omgeving is er weinig verschil in werkbeleving tussen VOV-personeel en niet- VOV personeel. Het VOV-personeel is iets negatiever over de ervaren zelfstandigheid en de werkdruk, maar is positiever over de waardering door de leidinggevende en de inhoud en omstandigheden van het werk ten opzichte van niet VOV-personeel. Ongeveer 11% van het VOV-personeel in de Zorg in Amersfoort en omgeving geeft aan op zoek te zijn naar een andere baan. In de sector WJK ligt dit percentage aanzienlijk hoger, op 30%. In de Zorg is een groot deel van deze groep echt actief op zoek naar een andere baan. In WJK is dit ruim de helft. Actief op zoek wil zeggen dat mensen van zichzelf aangeven activiteiten te ontplooien om een nieuwe baan te vinden. In de Zorg is slechts 1% van de actief zoekenden op zoek naar een baan buiten de sector. In WJK ligt dit percentage op 5%. In Amersfoort en omgeving is het dreigende verlies voor de sector Zorg en WJK dus respectievelijk 1 en 5%. Werkgevers Ook werkgevers zijn in juni 2011 benaderd voor een onderzoek en in totaal hebben 15 werkgevers in Amersfoort en omgeving deelgenomen. In het onderzoek is onder andere gevraagd naar knelpunten in personeelsvoorziening en maatregelen om werkdruk te verminderen. De top 5 van knelpunten in personeelsbeleid komt in Amersfoort en omgeving op bepaalde punten overeen met het landelijke gemiddelde. Het nummer 1 knelpunt dat werkgevers in Amersfoort en omgeving ervaren is beheersing van de werkdruk. Dit is gelijk aan landelijk. Maatregelen om de werkdruk te verminderen komen in Amersfoort en omgeving redelijk overeen met het landelijke beeld. De populairste maatregel die werkgevers in de regio nemen is "door extra personeel aan te trekken". Landelijk is dit "werkprocessen efficiënter vormgeven". Opvallend genoeg geeft 68% van de werkgevers in Amersfoort en omgeving aan géén maatregelen te nemen om de werkdruk te verminderen, ondanks het feit dat 53% aangaf dat beheersing van de werkdruk een knelpunt in personeelsbeleid vormt. Dit strookt tevens niet met de ervaring van werknemers aangezien zij dit aspect relatief laag beoordelen. n= het aantal respondenten dat de desbetreffende vraag heeft beantwoord. * De resultaten van het werkgeversonderzoek zijn op regionaal niveau niet representatief maar indicatief 18

20 13 Samenvattend overzicht AANBOD Amersfoort en omgeving ontgroent en vergrijst. De potentiële beroepsbevolking, alle mensen tussen 15 en 64 jaar, bestond in 2009 uit mensen in Amersfoort en omgeving. In de komende jaren zal de potentiële beroepsbevolking nog toenemen. Dit komt met name door de toename van jarigen. Op termijn zal door de ontgroening en vergrijzing de potentiële beroepsbevolking echter gaan dalen. In 2009 was de bruto participatiegraad in Amersfoort en omgeving 73% en daarmee hoger dan het landelijk gemiddelde van 71%. De komende jaren blijft de arbeidsparticipatie stijgen. Deze stijging vindt voornamelijk onder vrouwen plaats. De arbeidsparticipatie van ouderen in Amersfoort en omgeving ligt boven het landelijk gemiddelde. Tot 2015 daalt de participatie van jongeren in de regio licht, maar ligt deze nog altijd boven het landelijk gemiddelde. In 2009 bestaat de beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving uit personen. In 2010 daalde de beroepsbevolking nog licht, maar deze zal zich weer herstellen in de komende jaren, waardoor in 2015 de beroepsbevolking in Amersfoort en omgeving uit personen bestaat. ONDERWIJS Het onderwijs in de sector draagt aanzienlijk bij aan het arbeidsaanbod. Elk jaar kiest bijna een kwart van alle jongeren voor een opleiding voor Zorg en WJK. Tussen 2006 en 2009 is de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in Amersfoort en omgeving gegroeid met 3,3%. Binnen Zorg en WJK kiezen de meeste leerlingen in Amersfoort en omgeving voor mbo-opleidingen pedagogisch werker (niveau 3), verpleegkundige (niveau 4) en helpende zorg en welzijn (niveau 2). Binnen het HBO is de instroom in sociaal pedagogische hulpverlening het grootst. In Amersfoort en omgeving liggen de aandelen van mannen en allochtonen in BOL- en BBL- opleidingen in lijn met het landelijke beeld. Het aandeel 25-plussers in de instroom op mbo-niveau is in Amersfoort en omgeving echter lager dan landelijk. Het sectorrendement ligt tussen de 86 en 90% voor verpleegkundigen (niveau 4 en 5) en verzorgenden (niveau 3) in Amersfoort en omgeving. Voor assisterenden (niveau 4) ligt het rendement rond de 69%. Van de overige opleidingen, zowel op mbo als hbo niveau, is het rendement veel lager. In Amersfoort en omgeving ligt het studierendement van mbo-leerlingen V&V gemiddeld op 73%, dat is minder dan landelijk (75%). Onder mbo-leerlingen SAW haalt ongeveer 63% zijn diploma in de regio. Op niveau 1 en 2 ligt het studierendement in Amersfoort en omgeving op 74%. In Amersfoort en omgeving haalt gemiddeld 62% van de hbo ers zijn diploma in maximaal vijf jaar. VRAAG In Amersfoort en omgeving zijn werknemers werkzaam in Zorg en WJK. In totaal omvat de sector Zorg en WJK 14% van alle werknemers, landelijk is dit 15%. De meeste mensen in Amersfoort en omgeving zijn werkzaam in de branches VVT en gehandicaptenzorg. In de periode nam de werkgelegenheid in Zorg en WJK in Amersfoort en omgeving toe met gemiddeld 0,5% per jaar. Landelijk was dit 2,2%. In de regio neemt de werkgelegenheid in de branches gehandicaptenzorg en VVT af, terwijl deze branches landelijk juist toenemen. Voor WMD geldt dat de werkgelegenheid regionaal fors toeneemt, maar landelijk juist afneemt. Een fors deel van de werkgelegenheid in de Zorg en WJK betreft deeltijdwerk. In Amersfoort en omgeving werkte de gemiddelde werknemer in de Zorg en WJK in ,65 werkweek tegenover 0,67 landelijk. Regionaal gezien hebben de branches kinderopvang en VVT de kleinste omvang van de gemiddelde werkweek. De gemiddelde leeftijd van werknemers in Zorg en WJK is 40 jaar en 84 procent van de werknemers is vrouw. In Amersfoort en omgeving is het aandeel jongeren (35-) in Zorg en WJK ruim tweemaal zo groot als het aandeel ouderen (55+). In de afgelopen jaren is zowel in Amersfoort en omgeving als het aandeel zelfstandigen werkzaam binnen Zorg en WJK toegenomen. OORDEEL WERKNEMERS-WERKGEVERS Bijna 240 werknemers in Zorg en WJK hebben in Amersfoort en omgeving hun oordeel gegeven over werken in de sector. Werknemers in zowel Zorg als WJK zijn het meest tevreden over de inhoud en omstandigheden van het werk zelf en het minst tevreden over de ervaren werkdruk. In Amersfoort en omgeving wijkt de werkbeleving van werknemers in de Zorg en WJK weinig af van het landelijk gemiddelde. In de regio is VOV-personeel iets negatiever over de ervaren zelfstandigheid en de werkdruk, maar is positiever over de waardering door de leidinggevende en de inhoud en omstandigheden van het werk ten opzichte van niet VOV-personeel. Ongeveer 11% van het VOV-personeel in de Zorg in Amersfoort en omgeving geeft aan op zoek te zijn naar een andere baan. In de sector WJK ligt dit percentage op 30%. In de Zorg is een groot deel van deze groep op naar een andere baan, in WJK is dit de helft. In de Zorg is 1% van de actief zoekenden op zoek naar een baan buiten de sector. In WJK ligt dit percentage op 5%. Het nummer één knelpunt dat 15 werkgevers uit Amersfoort en omgeving ervaren is beheersing van de werkdruk. Dit is gelijk aan het landelijke nummer één knelpunt. De populairste maatregel om diezelfde werkdruk te verminderen is in de regio "door extra personeel aan te trekken". Landelijk is dit "werkprocessen efficiënter vormgeven". In totaal geeft 68% van de werkgevers in Amersfoort en omgeving aan géén maatregelen te nemen om de werkdruk te verminderen, ondanks het feit dat 53% aangaf dat beheersing van de werkdruk een knelpunt in personeelsbeleid vormt. 19