Van het raadslid de heer M. Lathouwers (SP) over mantelzorg aan Huis

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6193 Inboeknummer 15bst00154 Beslisdatum B&W 24 februari 2015 Dossiernummer (2.8.1) Raadsvragen Van het raadslid de heer M. Lathouwers (SP) over mantelzorg aan Huis Mantelzorg aan huis Per 1 oktober 2014 moet het mogelijk zijn om ook welstandsvrij een mantelzorgwoning te bouwen achter, tegen of naast de eigen woning. Hiermee bereiken we het beoogde effect om ouderen eenvoudiger langer zelfstandig te kunnen laten wonen. Ook kunnen familieleden van zorgbehoevenden effectiever zorg verlenen. Het aantal ouderen in Eindhoven zal de komende jaren toenemen, en in de gemeente leven mensen met de gedachte om op eigen grond een zorgwoning te maken. Met zo'n mantelzorgwoning (inpandig of uitpandig) kunnen ouderen en zorgbehoevende mensen in de directe nabijheid van (klein)kinderen en verzorgers zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Ook verlichten ze door hun initiatief de fysieke druk op de gezondheidszorg en drukken daarmee ook de kosten van die zorg. In de regio is de druk op de (gezondheids)zorg erg hoog. Zorgverleners raken hun baan kwijt, gezondheidsinstellingen krijgen minder budgetten voor de dagelijkse verzorging en ouderenvoorzieningen verdwijnen. Daarnaast is het in huis laten wonen van een geliefd familielid financieel bijzonder nadelig. Wanneer je met veel goede moed een familielid in huis haalt, wordt het gezin vergroot. Elk lid van het gezin draagt bij aan het zogeheten 'verzamelinkomen'. Er wordt dan al snel gekort op het inkomen van ieder individu. Het bouwen van een mantelzorgwoning biedt vele voordelen, maar biedt voor mensen die dit initiatief willen omarmen nog veel onduidelijkheden. Er hangen natuurlijk bepaalde voorwaarden aan het bouwen van een dergelijke woning. Zo moet het bijvoorbeeld in het bestemmingsplan passen. De vragen: 1. Is het college het met de SP eens dat zorgbehoevenden zo efficiënt mogelijk moeten kunnen worden opgevangen door de directe naasten? 2. Ziet zij dan ook in dat het vereenvoudigen van regels en het breed kenbaar maken van die regels voor oplossingen kan zorgen? 3. Welke voorwaarden hecht de gemeente Eindhoven aan het (welstandsvrij) bouwen van mantelzorgwoning en? In hoeverre kunnen deze voorwaarden worden versoepelt? 4. Welke middelen heeft het college om het bouwen van mantelzorgwoningen (financieel en praktisch) te stimuleren en hoe gaat ze die toepassen?

2 5. Is het college bereid een voorstel aan de raad voor te leggen, bijvoorbeeld in de vorm van een nieuw beleidsplan bestemming mantelzorgwoning, waarin in ieder geval het bovengenoemde wordt meegenomen? Graag een uitvoerige verklaring. 6. Hoe stemt de gemeente dit nieuw te verwerven beleid af met de woningcorporaties, om ook via deze weg te komen tot de meest efficiënte oplossingen voor het bouwen van mantelzorgwoningen? 7. Hoe communiceert de gemeente de regels naar (potentieel) geïnteresseerden, opdat men exact op de hoogte is van de mogelijkheden en van alle voor- en nadelen? 8. Hoe gaat het college proactief te werk om het fenomeen mantelzorgwoning en het nieuwe beleid breed onder de aandacht te brengen en te houden? 9. Er vinden in andere gemeenten nog wel eens onregelmatigheden plaats. Zo ziet de fiscus een (tijdelijke) mantelzorgwoning in sommige gevallen als een tweede woning en in andere gevallen wordt het verzamelinkomen aangetast. Kan het college aangeven hoe dit hier in Eindhoven geregeld is en of er hier verbeteringen in aan te brengen zijn? Antwoord van burgemeester en wethouders 1. Is het college het met de SP eens dat zorgbehoevenden zo efficiënt mogelijk moeten kunnen worden opgevangen door de directe naasten? Als iemand niet meer zelfstandig kan wonen, is het belangrijk dat directe naasten een rol vervullen in de ondersteuning van deze persoon zodat het wel mogelijk is om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Dit hoeft lang niet altijd neer te komen op opvang in de zin van het in huis laten wonen of de volledige verzorging van iemand op zich te nemen. Ook met minder intensieve vormen van ondersteuning zijn goede oplossingen denkbaar, ook met behulp van voorzieningen in de wijk. De gemeente Eindhoven hanteert als uitgangspunt een systeemgerichte benadering, waarbij hulpvrager en mantelzorger samen aangeven waar de behoefte ligt. Aanvullend: In sommige gevallen is een mantelzorgwoning een goede oplossing. In 2008 is in Eindhoven de eerste Nederlandse mantelzorgwoning geplaatst op aanvraag van een gezin dat graag hun moeder in huis wilde nemen. Dit is echter geen beslissing die licht kan worden genomen. Het is belangrijk in alle gevallen goed na te gaan of een mantelzorgwoning de beste oplossing is. Niet alle mensen vinden het fijn dat de zorgbehoevende zo dicht bij woont. De zorgtaak wordt dan vaak juist ook intensiever dan dat dit de taak verlicht. Verder moet het terrein van de mantelzorger minimaal 54 m2 zijn om een woning te kunnen plaatsen, en bijvoorbeeld bereikbaar zijn met een hijskraan. Bij de gemeente Eindhoven zijn na 2008 vrijwel geen aanvragen meer gedaan voor een mantelzorgwoning. Er zijn wel een paar informatieve vragen geweest bij het Steunpunt mantelzorg Verlicht. Maar deze hebben niet geleid tot aanvragen. 2

3 2. Ziet zij dan ook in dat het vereenvoudigen van regels en het breed kenbaar maken van die regels voor oplossingen kan zorgen? Om een mantelzorgwoning te plaatsen is een bouwvergunning nodig. Een bouwvergunning wordt in principe getoetst aan het Bouwbesluit (technisch) en het bestemmingsplan. In het geval van een mantelzorgwoning vormt het bestemmingsplan echter geen belemmering. Op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en het Besluit omgevingsrecht (Bor) kan onder bepaalde voorwaarden, zonder omgevingsvergunning, een mantelzorgwoning gebouwd worden ongeacht of deze aan het geldende bestemmingsplan voldoet. Met de Bor procedure kan dat zelfs binnen acht weken. Een andere optie is een tijdelijke vergunning, die tegenwoordig geldt voor 10 jaar. Wel zal er altijd op worden gelet dat er sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Dit betekent dat omwonenden geen hinder van de (extra) woning hebben, zoals inkijk en minder bezonning. Deze regels zijn gepubliceerd in wetten, en zijn ook bekend bij het Steunpunt Mantelzorg Verlicht waar mantelzorgers hun aanvraag indienen. 3. Welke voorwaarden hecht de gemeente Eindhoven aan het (welstandsvrij) bouwen van mantelzorgwoningen? In hoeverre kunnen deze voorwaarden worden versoepeld? In het tweede kwartaal wordt een uitgangspuntendossier aangeboden aan de raad, vanuit het gemeentelijke traject Nieuwe Ruimte. Daarin wordt de keuze van welstandsvrij bouwen opgenomen. Hierbij zal de commissie Ruimtelijke Kwaliteit aangeven dat niet alleen ruimtelijke, maar ook sociaal-maatschappelijke of economische redenen, de doorslag kunnen geven om mee te gaan in een ruimtelijke ontwikkeling. 4. Welke middelen heeft het college om het bouwen van mantelzorgwoningen (financieel en praktisch) te stimuleren en hoe gaat ze die toepassen? Net als bij iedere andere zelfstandige woning kunnen mensen een mantelzorgwoning huren (eventueel met huurtoeslag) of kopen. In de situatie in 2008 was de woning gekocht door de corporatie en huurden de bewoners. Vaak kiezen bewoners ervoor een mantelzorgwoning te kopen. Na gebruik wordt deze dan weer verkocht en verplaatst. Het besluit op de beleidsregels voor individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (dossiernummer van 9 februari 2012) biedt voldoende handvatten om het plaatsen van mantelzorgwoningen mogelijk te maken. 5. Is het college bereid een voorstel aan de raad voor te leggen, bijvoorbeeld in de vorm van een nieuw beleidsplan bestemming mantelzorgwoning, waarin in ieder geval het bovengenoemde wordt meegenomen? Graag een uitvoerige verklaring. Het is mogelijk om in de gemeente Eindhoven een mantelzorgwoning te bouwen en plaatsen. Er zijn ook regels vastgesteld om procedures te versnellen en vereenvoudigen. Een grote vraag is bij de gemeente Eindhoven niet bekend. Al met al lijkt er geen reden voor een nieuw beleidsplan. Waar overigens wél vraag naar is, is naar woningen om hulpvrager en mantelzorger dichterbij elkaar te laten wonen. Veel mantelzorgers worden namelijk wel ontlast als de afstand tot degene waarvoor ze zorgen kleiner wordt. Zo komen er bij het Steunpunt 3

4 Mantelzorg Verlicht regelmatig vragen binnen over mogelijkheden tot woningruil om zo dichterbij te kunnen wonen. Volgens de zogenaamde urgentieregeling kan iemand in bepaalde gevallen voorrang krijgen op andere woningzoekenden in Eindhoven. De Eindhovense woningcorporaties helpen iemand dan binnen zes maanden aan een huurwoning. Mantelzorg kan reden voor urgentie zijn. Het gaat dan om zorg, dus niet om huishoudelijke hulp of boodschappen doen. 6. Hoe stemt de gemeente dit nieuw te verwerven beleid af met de woningcorporaties, om ook via deze weg te komen tot de meest efficiënte oplossingen voor het bouwen van mantelzorgwoningen? Als een mantelzorgwoning de juiste oplossing blijkt te zijn vormt de gemeente een werkgroep om deze te realiseren. In de werkgroep nemen in ieder geval de betrokken afdelingen van de gemeente en Steunpunt Mantelzorg Verlicht deel en tevens wordt samenwerking met de woningbouwvereniging gezocht bij aanschaf, bouw, verkoop en verplaatsing van de woning. Voor de woning die in 2008 is neergezet heeft de gemeente Eindhoven bijvoorbeeld contact opgenomen met woningcorporatie Wooninc. Zij hebben toen de mantelzorgwoning aangeschaft. Op dit moment wil de gemeente in het contact met de woningcorporaties vooral het accent leggen op het stimuleren van de mogelijkheden voor woningruil. Daar is nu relatief veel vraag naar. 7. Hoe communiceert de gemeente de regels naar (potentieel) geïnteresseerden, opdat men exact op de hoogte is van de mogelijkheden en van alle voor- en nadelen? In 2008 heeft de gemeente via de reguliere communicatiekanalen, en onder meer een flyer, de aandacht gevestigd op de mogelijkheid van het bouwen van mantelzorgwoningen. Steunpunt Mantelzorg Verlicht is op de hoogte van de mogelijkheden. Zoals aangegeven is de gemeente niet bekend met een grote vraag naar mantelzorgwoningen en is brede communicatie hierover op dit moment niet aan de orde. 8. Hoe gaat het college proactief te werk om het fenomeen mantelzorgwoning en het nieuwe beleid breed onder de aandacht te brengen en te houden? Zie antwoord vraag Er vinden in andere gemeenten nog wel eens onregelmatigheden plaats. Zo ziet de fiscus een (tijdelijke) mantelzorgwoning in sommige gevallen als een tweede woning en in andere gevallen wordt het verzamelinkomen aangetast. Kan het college aangeven hoe dit hier in Eindhoven geregeld is en of er hier verbeteringen in aan te brengen zijn? Doordat sprake is van twee gescheiden huishoudens zijn er in principe geen nadelige financiële (fiscale) gevolgen van het bijbouwen van een mantelzorgwoning. De bewoner van een mantelzorgwoning heeft in de gemeentelijke basisadministratie een eigen huisnummer. Voorts wordt de mantelzorgwoning aangemerkt als zorgwoning, waarvoor andere inkomensgrenzen en toeslagen gelden. Zo kan de bewoner zelf huurtoeslag aanvragen. De door u bedoelde negatieve bijeffecten worden veroorzaakt door landelijke regelgeving en liggen buiten onze invloedsfeer. 4

5 Eindhoven, 24 februari