Zeeuwse Wmo monitor 2011 Gemeente Kapelle

Transcriptie

1 Zeeuwse Wmo monitor 2011 Gemeente Kapelle Middelburg, mei 2011

2 Colofon Scoop 2011 In opdracht van de Vereniging Zeeuwse Gemeenten en de Provincie Zeeland Samenstelling Wim van Gorsel Peter van Kooten Nadet Somers Jolanda van Overbeeke-van Sluijs Corry Verburg Anneke Polderman Toos Schouten Corry Verburg Ellie Walrave Scoop Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling Achter de Houttuinen 8 Postbus 407 Middelburg Telefoon (0118) Telefax (0118) scoop@scoopzld.nl Foto Beeldbank Ministerie van VWS Drukwerk Scoop Deze uitgave is tot stand gekomen in opdracht van de Provincie Zeeland. De Provincie Zeeland streeft naar een goede sociale en culturele infrastructuur in Zeeland, in samenwerking met anderen. Als sociaal-cultureel kennis- en ontwikkelingsinstituut ondersteunt Scoop de Provincie bij haar taken in het sociaal-cultureel beleid. 2

3 Inhoudsopgave. Inleiding Wmo-monitor Kernpunten interviews eigen gemeente Vergelijking van de uitkomsten met andere Zeeuwse gemeenten interviews eigen gemeente Vergelijking prestatiegegevens Wmo Op de site kunt u het vragenprotocol voor de interviews inzien. 3

4 4

5 1. Inleiding Wmo-monitor 2011 Het Wmo-monitorrapport voor de Zeeuwse gemeenten ziet er dit jaar anders uit dan voorgaande jaren. Over de eerste drie jaar van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verschenen rapporten met de uitslagen van de schriftelijke tevredenheidsenquête onder de aanvragers van individuele Wmo-voorzieningen (zoals huishoudelijke hulp, een rolstoel e.d.) en het door de gemeente zelf opgestelde overzicht van prestatiegegevens Wmo. Met dit klanttevredenheidsonderzoek (KTO) en deze prestatiegegevens Wmo werd voldaan aan de door het Ministerie verplicht gestelde verantwoording over de uitvoering van de Wmo. Omdat er behoefte was aan een verdiepingsslag op de resultaten tot heden, hebben de Zeeuwse gemeenten er dit jaar voor gekozen het onderdeel klanttevredenheid op een andere wijze in te vullen. Aan Scoop is gevraagd dit jaar de tevredenheid niet te meten aan de hand van een enquête, maar in alle Zeeuwse gemeenten interviews te houden over de tevredenheid onder aanvragers van een Wmo-voorziening. Daarbij is nadrukkelijk nagegaan in hoeverre men het principe van De Kanteling in het beleid onderschrijft en hoe men dat denkt waar te kunnen maken. Burgers zullen met de gemeente de omslag moeten maken van een claim of recht op een voorziening naar de compensatie voor resterende beperkingen in de deelname aan het maatschappelijk bestaan. Tussen aanvrager en gemeente wordt nu eerst gesproken over de mogelijkheid in beginsel zelf te voorzien in de behoefte aan ondersteuning. De interviews zijn gehouden met aanvragers van huishoudelijke hulp (het resultaatgebied een schoon en leefbaar huis) en vervoersvoorzieningen (zich verplaatsen lokaal en in en rond het huis ). Er is bij de interviewafspraken een spreiding over de verschillende leeftijdsgroepen aangehouden. Het was ook mogelijk dat de aanvraag van een geïnterviewde niet was toegekend. Ook dan is het goed de ervaringen te horen. Voor elke gemeente is met 10 personen of huishoudens gesproken door de interviewers van Scoop. De resultaten zijn in de vorm van een beknopt verslag per interview in dit rapport opgenomen. Vervolgens heeft Scoop gekeken welke opmerkelijke punten over de gemeente naar voren komen uit de 10 interviews. Die conclusies zijn toegespitst op de eigen gemeente, opgenomen in het rapport. Om de informatieve waarde nog verder te vergroten is ook een vergelijking gemaakt tussen alle Zeeuwse gemeenten, dus op basis van 130 interviews. Op deze manier vervult de Wmo-monitor dit jaar de dubbelfunctie van klanttevredenheidsonderzoek én bron van informatie over het draagvlak van het Wmo-beleid. Bij het onderdeel prestatiegegevens gaat het erom dat de gemeente inzichtelijk maakt hoe het staat met de uitvoering van de verschillende onderdelen van het Wmo-beleid. Bijvoorbeeld door een inschatting te geven van de kosten die gemaakt zijn in het afgelopen jaar en door aan te geven welke ondersteuning en faciliteiten er zijn voor vrijwilligers. De gemeente is verplicht ook dit onderdeel van de verantwoording voor haar Wmo-uitvoering aan haar burgers en aan het Ministerie voor te leggen. Scoop heeft een online-vragenset aan de gemeente gezonden. Ook dit jaar heeft Scoop de antwoorden van iedere gemeente betrokken in een vergelijking met de overige Zeeuwse gemeenten. In een oogopslag is zichtbaar wat de eigen gemeente binnen de verschillende prestatiegebieden doet en wat de positie is van de overige Zeeuwse gemeenten. Wij vertrouwen erop dat de met deze monitor verzamelde informatie bijdraagt aan de verbetering van het Wmo-beleid en de uitvoering. 5

6 2. Kernpunten interviews eigen gemeente Verkenning van de hulpvraag/meedenken Door de geinterviewden wordt aangegeven dat de gemeente Kapelle goed heeft meegedacht bij het invullen van de hulpvraag. Nadrukkelijk worden ook vrijwilligers van De Wegwiezer en MEE Zeeland geprezen voor hun begeleiding. Tevredenheid over de Gemeente en de voorzieningen De inwoners met wie is gesproken zijn over het algemeen tevreden over hun behandeling door de gemeente en de voorzieningen die men heeft gekregen, vooral de huishoudelijk hulp. Toch wijst een geinterviewde ook op de ontoereikendheid van procedures indien er spake is van een zich snel wisselende hulpbehoefte. Ook in Kapelle klinkt het verhaal van de gemeente die vast zit aan een bepaalde leverancier van hulpmiddelen, hetgeen lijkt te zorgen voor vertraging in de afdoening en tot ervaren onvoldoende kwaliteit van het hulpmiddel. In het taxivervoer lijkt men niet zoveel vertrouwen te hebben en zeker niet in het Openbaar Vervoer als het gaat om een bezoek aan het ziekenhuis. De regeling voor vervoer buiten de regio wordt door een geïnterviewde als te beperkt gezien. De Kanteling Vrijwel iedereen onderschreef het principe van de Kanteling, waarbij wmo-aanvragers gevraagd wordt eerst zelf te kijken of er in hun omgeving hulp kan worden georganiseerd. Tegelijkertijd geven veel geinterviewden aan dit al te hebben gedaan of dat dit in de praktijk vaak onmogelijk is. Kinderen of familie wonen vaak ver weg en/of hebben weinig tijd. Een enkeling wees er ook op dat het makkelijker is om hulp te vragen of afhankelijk te zijn indien men in het verleden zelf anderen hielp en er dus sprake is van wederkerigheid. 6

7 3. Vergelijking van de uitkomsten met andere Zeeuwse gemeenten Aanleiding voor de aanvraag De WMO-aanvragen worden gedaan door mensen die door gezondheidsklachten niet meer in staat zijn om al het huishoudelijke werk zelf te doen of voor wie hun huis zonder speciale aanpassingen niet meer goed bewoonbaar is. Extra kwetsbaar zijn de alleenstaanden, mensen die nooit een partner hebben gehad, van hun partner zijn gescheiden of waarvan de partner is overleden. Er zijn respondenten die nog in hun oude huis wonen en dat graag zo lang mogelijk willen voortzetten. Een andere groep woont al in een serviceflat of aanleunwoning bij een zorgcomplex, maar ook zij hebben allemaal de wens om zoveel mogelijk zelfstandig te blijven. Verder verschillen de respondenten in hun persoonlijke situatie van elkaar voor wat betreft: - mobiliteit: kun je nog autorijden of niet, heb je een partner die nog kan rijden - perspectieven in de gezondheidssituatie: voor de meeste geïnterviewden wordt hun gezondheid eerder slechter dan beter, maar er zijn enkele gevallen die slechts tijdelijk een beroep op de WMO doen (bijvoorbeeld herstelperiode na operatie) - de mate waarin zij ondersteuning ervaren van hun sociale omgeving: zijn er kinderen in de buurt of buren die niet zelf ook hulpbehoevend zijn. Zoeken naar eigen oplossingen: De Kanteling Uit de interviewverslagen wordt niet altijd duidelijk of er bij het gesprek met de gemeente gezocht is naar eigen oplossingen. Dat kan te maken hebben met het gegeven dat in veel gevallen de aanvraag van hulpmiddelen schriftelijk of telefonisch gedaan is en in enkele gevallen niet door de respondenten zelf maar door een familielid of via een zorgorganisatie. Enkele respondenten geven aan nog nooit van De Kanteling te hebben gehoord. In de interviews is gevraagd naar de mening van de respondenten over het principe dat je eerst in je eigen sociale omgeving naar oplossingen gaat zoeken. Op deze vraag is een veelheid aan soorten antwoorden gekomen. De antwoorden spitsen zich toe op drie bezwaren tegen het hulp zoeken in de eigen omgeving: - geen mensen beschikbaar in de eigen omgeving; - wel mensen beschikbaar die je incidenteel om hulp kunt vragen maar niet voor structurele hulp; - zich bezwaard voelen om hulp in de eigen omgeving te vragen. De meeste respondenten vinden het principe van De Kanteling wel redelijk, maar in veel gevallen niet toepasbaar. Zo zijn er respondenten die zelf geen kinderen hebben of waarvan de kinderen ver weg wonen. Soms hebben de kinderen zelf gezondheidsproblemen. Anderen geven aan zelf in een vergrijsde omgeving te wonen (klein dorp, aanleunwoningen) waardoor zij geen beroep kunnen doen op buren. Bij het ouder worden vallen steeds meer oude vrienden weg. Sommige respondenten kunnen het nog net redden omdat hun partner mantelzorger is. Het is dan ook de partner die, als hij of zij auto rijdt, zorgt voor de boodschappen en de uitjes. Alleenstaanden zijn wat dit betreft kwetsbaarder. Een aanzienlijke groep respondenten geeft aan het principe van De Kanteling onrealistisch te vinden. Zij realiseren zich dat de tijden veranderd zijn en je niet veel hulp van je kinderen kunt verwachten. Zij respecteren dat hun kinderen en andere familieleden hun eigen leven hebben, daar kun je niet constant een beroep op doen. Het komt er op neer dat men over het algemeen van mening is dat je je kinderen en buren niet te veel moet belasten. In sommige gevallen heeft dat te maken met de angst hierdoor je zelfstandigheid te verliezen. Kortom: het is zoeken naar de balans tussen zelfstandigheid 7

8 en aanvaarden van de nodige hulp. Daarnaast zijn er respondenten die aangeven dat hun handicap te groot is om daarvoor een beroep op familie of buren te doen. Veel respondenten hebben zelf oplossingen gezocht voor kleine, niet-structurele hulpvragen, bijvoorbeeld om de tuin bij te houden. Verder zijn er voorbeelden van kinderen die meegaan op ziekenhuisbezoek en buren die boodschappen doen. Zijn over het algemeen familie of kennissen niet in beeld voor structurele hulp, wel is in veel interviews sprake van incidentele hulp door familie of kennissen. Er zijn ook mensen die op eigen kosten voorzieningen aanbrengen in hun huis en hulpmiddelen aanschaffen. Soms komt naar voren dat men bijvoorbeeld een fiets met trapondersteuning aanschaft om zelf een boodschap te kunnen doen of om bij iemand op bezoek te gaan. Of men in staat is om zelf zaken te regelen, bijvoorbeeld om zelf via internet hulpmiddelen aan te schaffen, hangt af van vertrouwdheid met internet en de financiële situatie. Tevredenheid over de medewerking van de gemeente Er bestaan grote verschillen tussen respondenten over de mate van tevredenheid over de gemeente. Daarbij is van belang te onderkennen dat een respondent die een afwijzing heeft ontvangen eerder negatief over de gemeente zal oordelen dan iemand van wie de aanvraag gehonoreerd is. In veel gevallen is er door de gemeente een gesprek bij de respondent thuis gevoerd. Veel respondenten zijn tevreden over het begrip voor hun situatie dat in dat gesprek bleek. Ze hebben de kans gehad om hun situatie uitvoerig toe te lichten en het idee dat er begripvol werd geluisterd, doorgevraagd over andere problemen en meegedacht over oplossingen. Zeker wanneer er daarna snel huishoudelijke hulp kwam of hulpmiddelen was men zeer te spreken over de gemeente. Sommigen, echter, waren ontevreden over de opstelling van de gemeente, namelijk wanneer hij of zij pleitte voor aanpassingen in het huis om zo lang mogelijk in het eigen huis te kunnen blijven wonen, terwijl de gesprekspartner niet toeschietelijk bleek om deze aanpassingen te financieren. Ook ontstond er ontevredenheid wanneer men het gevoel kreeg van het kastje naar de muur gestuurd te worden. Een groep respondenten was op zich tevreden over de medewerking van de gemeente begrip, snelheid van afhandeling van de aanvraag maar ontevreden over de instanties die daarna komen, zoals de leverancier van de scootmobiel en de thuiszorgorganisatie. Soms komt naar voren dat de gemeente vast zit aan een bepaalde leverancier van hulpmiddelen, hetgeen zorgde voor vertraging en onvoldoende kwaliteit van het hulpmiddel. Ook het feit dat sommigen pas laat een rekening voor de eigen bijdrage ontvangen zorgt voor onzekerheid. Tevredenheid over de toegekende voorzieningen Over het algemeen is men van mening dat met de aanpassingen en voorzieningen men langer in staat is om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Over de onderdelen huishoudelijke hulp en het taxivervoer wisselen de meningen. Voor wat de huishoudelijke hulp betreft blijkt dat respondenten het vervelend vinden als er veel wisselingen zijn. Slechts een enkeling is van mening dat de huishoudelijke hulp het werk niet goed doet; anderen relativeren het dat je er nu eenmaal niet van uit kunt gaan dat het helemaal perfect is. Het gegeven dat de huishoudelijke hulp geen boodschappen doet vindt een enkeling een nadeel. In sommige gevallen is sprake van te weinig uren huishoudelijke hulp. Problematischer is het taxivervoer. Aan de ene kant stelt het taxivervoer (zowel regiotaxi als Valys) mensen in staat om aan het sociale leven deel te nemen, aan de andere kant zijn er ervaringen waaruit blijkt dat de taxitijden zo slecht op elkaar waren afgestemd dat er nauwelijks tijd voor een bezoekje overbleef. Ook zijn er voorbeelden van een onbeleefde bejegening door de taxichauffeur. 8

9 Verwachtingen voor de toekomst Uit de interviewverslagen blijkt dat deze vraag tweeledig is opgevat: voor een deel gaat het hierbij om de verwachtingen over het zelfstandig kunnen blijven wonen, voor een ander deel over het meedoen in de samenleving. Beide aspecten zijn belangrijk voor de kwaliteit van het leven. Bijna alle respondenten hechten er grote waarde aan om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Daarbij moet er wel rekening mee worden gehouden dat een groot aantal respondenten daarmee bedoelt het zo lang mogelijk kunnen blijven wonen in het oude huis, terwijl anderen daarmee bedoelen het zo lang mogelijk wonen in de aanleunwoning of serviceflat waar ze ten tijde van het interview woonden. Slechts een enkeling vindt het vooruitzicht om in het verzorgingshuis terecht te komen geen probleem. Zelfstandig wonen behoort tot de kwaliteit van leven. Daarbij is zelfstandig in allerlei gradaties: met of zonder huishoudelijke hulp, met of zonder aanpassingen in huis zoals douchesteun of traplift, met of zonder hulpmiddelen om binnen en buitenshuis mobiel te zijn (trippelstoel, scootmobiel), met of zonder Tafeltje-dek-je. Of men mee doet in de samenleving verschilt: sommigen zijn te ziek om daar mee bezig te zijn. Ook maakt het uit of je zelf nog auto kunt rijden of afhankelijk bent van taxivervoer of buren. Respondenten die bij een zorgcomplex wonen, krijgen het e.e.a. aangeboden aan vrijetijdsbesteding waar ze al dan niet gebruik van maken. Sommigen hebben geen behoefte aan sociale bezigheden. Die noemen zichzelf een huismus. Het gaat dus niet steeds over een actief sociaal leven, soms ervaart een respondent het fijn als hij of zij door de aanwezigheid van huishoudelijke hulp toekomt aan hobby s zoals lezen en puzzelen. Dat hoort ook bij de kwaliteit van leven. 9

10 4. 10 interviews eigen gemeente Wat als de mantelzorg uitvalt? Ellie zorgt voor haar oudste zus met een verstandelijke beperking. Haar zus is nu in de 70 en woont zelfstandig in een bejaardenflatje in hetzelfde dorp. Vroeger heeft ze in een gezinsvervangend tehuis gewoond. Later in een groepswoning in de wijk maar dat klikte niet zo met de andere bewoners. Toen in 1995 de mogelijkheid voor zelfstandig wonen in beeld kwam, heeft Ellie aangedrongen op een woning voor haar zus op hetzelfde dorp. Verkenning hulpvraag Ellie heeft van toen af aan veel zorgtaken op zich genomen. Ze hielp haar zus met haar hoorapparaat in doen en oogdruppelen. Zeker drie keer per dag ging ze langs om even te kijken of er iets nodig was. Dat deed ze samen met haar man. Vorig jaar kreeg Ellie kanker. Vanuit de organisatie waar zij als vrijwilliger werkt, is in contact met de gemeente gekeken welke hulp er nodig is om de zorgafhankelijke zus in haar vertrouwde situatie te houden. Er is toen samen gekeken wat Ellie allemaal voor haar zus deed, maar ook wat eventueel verder nog nodig zou zijn om in een schoon en leefbaar huis te wonen en zich te kunnen verplaatsen. Naast de zorg voor hoorapparaat en ogen, is een ochtend in de week huishoudelijke hulp geregeld en ook twee keer per week een douchebeurt met hulp van de thuiszorg. Voor Ellie in het ziekenhuis belandde, was dat niet geregeld. Tevredenheid Achteraf gezien is Ellie blij dat er eens met een frisse blik naar de totale situatie is gekeken. Ze is erg opgelucht dat het nu zo goed is geregeld. Voor haar zus was het wel wennen dat er vreemde hulp over de vloer kwam. Ze is erg gevoelig voor regelmaat. Inmiddels kent ze alle hulpen van de thuiszorg en heeft ze een vaste persoon voor de huishoudelijke hulp. De was en de financiële administratie doet Ellie inmiddels weer zelf. De vroegere taken kan ze niet terug oppakken, omdat ze nog erg moe is. Voor vervoer heeft haar zus een pasje voor het collectief taxivervoer. Ze kan zelf bellen als ze bv naar een ontmoetingsactiviteit wil die de kerk in Goes organiseert. Dat gaat goed. Ellie neemt aan dat dan van de taxichauffeur de nodige hulp komt, want haar zus kan niet met geld omgaan. Principe Kanteling Op zich vindt Ellie het een goed principe dat gekeken wordt of er hulp uit de buurt mogelijk is voor een zorgvrager. Maar in de situatie van haar zus is er teveel hulp nodig. Dat blijft niet bij een keer op een dag even kijken. Vanuit de buurt waar haar zus woont is redelijkerwijs geen hulp te verwachten. Er wonen allemaal ouderen. Haar man met wie Ellie de zorg voor haar zus deelde, kreeg al genoeg op zijn bord door de zorg voor Ellie zelf. Die wou ze zeker niet de extra zorg voor haar zus opleggen. Ze ervaart het als een bevrijding dat het nu allemaal goed is geregeld. Binnen het dorp kan haar zus zelfstandig aan passende activiteiten deelnemen. Daar kan ze te voet heen. Ze doet in een klein groepje mee aan ouderengymnastiek en gaat naar de welfaremiddag waar ze wat breit. Voor de toekomst vraagt Ellie zich wel eens af of haar zus op termijn niet beter af is in een verzorgingshuis. Met de hulp die ze nu krijgt, kan ze onder deze omstandigheden zelfstandig blijven wonen, maar hoe lang nog? Belangrijk is dat ze in een vast patroon aan de dagbestedingsactiviteiten die ze nu heeft kan blijven deelnemen met af en toe een uitje. Als die mogelijkheden weg zouden vallen, zou een zorgcentrum met eigen mogelijkheden voor dagbesteding de enige oplossing zijn. 10

11 Een rondje met de hond Karel, nog geen 60 jaar en alleenstaand, krijgt van de gemeente huishoudelijke hulp, een elektrische rolstoel en een pas voor het collectief taxivervoer. Hij is 15 jaar geleden na een zware griep het vermogen om goed te lopen kwijtgeraakt. Van beroep was hij grondwerker. Hij reed met vrachtwagens om grond te verplaatsen en werkte ook vaak in het buitenland. Hij is volledig afgekeurd. Verkenning hulpvraag Op aanraden van zijn zus heeft hij bij de gemeente eerst een gewone rolstoel gevraagd om zich te kunnen verplaatsen. Hij kan hoogstens 50 m lopen. Met die gewone rolstoel was hij niet geholpen omdat hij de kracht in de handen mist om met de rolstoel de nodige afstanden te overbruggen. Hij woont op een klein dorp. Het huurhuis waar hij nu woont is erg geschikt voor hem. Beneden is er ruimte om te kunnen slapen. Op mistige, vochtige dagen is dat wel eens nodig. Het vocht is erg slecht voor zijn benen. Normaal slaapt hij nog boven maar ook bij verdere verslechtering kan hij in dit huis blijven wonen. De woningstichting zal dan voor afscheiding van het slaapgedeelte van de woonkamer zorgen. Karel maakt zich daarom geen zorgen over zelfstandig wonen in de toekomst. Zelfstandigheid vindt hij wel belangrijk. Tevredenheid Karel is er tevreden over hoe het nu gaat. De procedure voor de aanvraag van hulp is al lang geleden. Naar zijn beleving is die goed en snel verlopen. Voor de rolstoel is hij zelf naar de leverancier geweest. De vervoerspas gebruikt hij hoogstens 2 x per jaar. Bijvoorbeeld om zijn zus buiten Zeeland te bezoeken. Dat gaat op deze manier heel goed, anders zou dat niet te doen zijn. Principe Kanteling Over het principe om eerst in de eigen kring hulp te zoeken heeft Karel niet veel te zeggen. Hij heeft meerdere broers en zussen, in de buurt en verder weg wonend. Zijn moeder van 83 woont ook op het dorp. Daar gaat hij in het weekend altijd eten. Voor door de week is tafeltje-dek-je geregeld. De Thuiszorg komt één keer per week kijken of alles in orde is en ook een keer in het weekend. Alles bij elkaar een passend geheel om Karel zo zelfstandig te kunnen laten wonen. De Wmo is ook bedoeld om mensen ondanks een beperking mee te laten doen. Voor Karel is daarvoor zijn elektrische rolstoel belangrijk. Daarmee gaat hij erop uit. Hij rijdt bv naar de dijk aan de Schelde. Aan het water komt hij graag. Daar is altijd wat te zien. Daar is ook gelegenheid om een praatje te maken met andere mensen die een rondje doen. Hij laat met de elektrische rolstoel ook de hond van zijn moeder uit. Weer of geen weer, 's morgens en 's avonds. Dat maakt een vast patroon in de dag. Hij ondervindt veel plezier en vriendschap van de hond en voor zijn moeder is het fijn als hij het uitlaten voor zijn rekening neemt. In activiteiten als verenigingsleven heeft hij geen interesse. Hij heeft met zijn beperking leren leven en ziet geen dingen die hij zou willen, maar niet kan. Hij heeft van het werk van vroeger nog een maat die hem zo'n vier keer op een jaar komt opzoeken. Verder heeft hij contacten met broers en vooral zussen die in de buurt wonen en met zijn moeder. 11

12 Zelfstandigheid is veel waard Mia (71) woont nu een goed jaar in een aangepaste woning op het dorp. Ze heeft veel gezondheidsklachten waar ze beperkingen van ondervindt. Twee jaar terug is haar man overleden. Zij hadden zich samen al opgegeven voor een soortgelijke woning. Haar schoonouders woonden ook in een dergelijk huis. Dat maakte voor haar de verhuizing van de woning waar ze samen met haar man woonde beter acceptabel. Verkenning hulpvraag Mia heeft nu een gemakkelijk te onderhouden woning met alles gelijkvloers. Er is een personenalarm geïnstalleerd zodat ze maar op de knop hoeft te drukken als er hulp nodig is. Dat is een gerust idee. De hulp heeft ze zelf geregeld, eerst nog samen met haar man. Ze vindt dat ze daarbij goed te woord is gestaan. Ik heb ook toestemming gegeven om mijn artsen te raadplegen, want die weten het beste wat je mankeert. De gemeente heeft goed meegedacht wat Mia nodig heeft en ze heeft ook alles gekregen wat ze gevraagd heeft. Ze kreeg vroeger twee keer per week huishoudelijke hulp maar dat is in deze woning niet meer nodig. Het is makkelijk te onderhouden en ze wil ook zelf doen wat ze kan. Een keer per week huishoudelijke hulp is nu genoeg. Tevredenheid In de ziekteperiodes die ze afgelopen jaar heeft doorgemaakt heeft ze ondervonden dat de hulp die ze krijgt veel waard is. Thuiszorg komt o.a. haar ogen druppelen. Toen ze veel op bed lag, hebben ze haar ook aangeraden een klein tv tje te laten installeren om niet teveel te liggen piekeren. Ze is er op attent gemaakt dat er vrijwilligers boodschappen kunnen doen, maar omdat ze dieetvoeding nodig heeft voor een allergie en erg op de samenstelling van voedingsmiddelen moet letten, doet ze die liever zelf. Kleine reparaties kunnen ook door vrijwilligers worden gedaan. Daarvan is ze door de gemeente op de hoogte gebracht. Ze heeft ook vervoer toegewezen gekregen, zowel voor het Valys-vervoer buiten de regio als voor het collectief taxivervoer binnen de regio. Het aantal toegewezen km buiten de regio vindt ze beperkt. Ik kan daarmee twee keer per jaar familie buiten de regio opzoeken. Dat is wel weinig, ik zou wel vaker willen. Ik kom uit een grote familie, er zijn nog 10 van de 14 kinderen in leven. Jubilea en verjaardagen zou ik wel graag mee willen vieren. Veel familieleden wonen in de Randstad. Het aantal km van de vervoersvoorziening schiet voor dat doel te kort. Principe Kanteling Het principe in de Wmo om eerst in de eigen omgeving naar hulp te kijken vindt ze redelijk maar in haar situatie niet toepasbaar. Mijn schoonzusje die in de buurt woont, heeft zelf ook genoeg zorgen. Ze heeft geen kinderen. Van de nichten en neven heeft ze voor de verhuizing goede hulp gekregen. Ze durfde die hulp ook wel te vragen uit een gevoel van wederkerigheid. In het verleden hebben mijn man en ik altijd klaargestaan om nichtjes op te vangen bij ziekte van hun ouders en in vakanties kwamen zij logeren. De familie woont niet in de buurt. Ze wil die niet verder belasten voor bijvoorbeeld hulp bij vervoer. Ze heeft zelf een kleine scootmobiel op vier wielen aangeschaft. Daar kan ze zelf mee naar de winkel en ook naar de handwerkclub, naar het kerkhof, naar de zeedijk en door de boomgaarden een rondje buiten het dorp maken. Ze weet dat ze voor een scootmobiel ook bij de gemeente terecht kon, maar heeft er voor gekozen dit model aan te schaffen. Ze is er de hemel te rijk mee want met haar versleten heupen kan ze niet ver meer lopen. Bij de winkel laat ze hem buiten staan om zich te dwingen het lopen in stand te houden. 12

13 Er zijn activiteiten in het dorp waar ze wel aan mee zou willen doen maar die beginnen al 's morgens om 9.30 uur. Dat is voor haar te vroeg want mede door haar ademnood heeft ze tijd nodig om op gang te komen. Voor de toekomst is een aandachtspunt voor haar dat ze moet oppassen niet te vereenzamen. Ik heb vroeger als een soort onbetaalde maatschappelijk werkende voor mijn omgeving klaargestaan. Het valt wel een beetje tegen wie er voor je klaar staat nu je zelf afhankelijk bent. Nichtjes hebben ook allemaal hun eigen werk en eigen gezin en kunnen niet op afroep komen. Mia hecht erg aan haar zelfstandigheid en regelt bv ook zelf haar belastingaangifte. Ze heeft geen computer, ze heeft wel eens over een laptop gedacht vooral om contact met haar zus in het buitenland te kunnen onderhouden. Als toevoeging bij de doorgesproken vragen merkt ze op dat het onderhoud van de voortuintjes van de woningen te wensen overlaat. Die tuintjes zijn eigendom van de gemeente die het onderhoud laat verzorgen. Dat gebeurt een beetje met de Franse slag, vindt Mia. Als bewoner zit je er wel op te kijken, maar je kunt er niks aan doen. 13

14 Leven bij de dag Paul (60+) is fulltime mantelzorger voor zijn vrouw die ALS heeft. Deze ziekte tast het zenuwstelsel aan waardoor de spieren niet meer aangestuurd worden. De ziekte kent in het algemeen een grillig verloop. In het geval van mevrouw is het snel gegaan. Zij lijdt een passief bestaan. Ze kan alleen nog kijken. Vanaf 2009 is beroep gedaan op de gemeente voor voorzieningen uit de Wmo. Er zijn ook voorzieningen geregeld via de zorgverzekering en via de AWBZ. Verkenning hulpvraag Paul was werkzaam in een drukke baan op een financiële afdeling. Hij is versneld met VUT gegaan om voor zijn vrouw te kunnen zorgen. Een persoonsgebonden budget (PGB) maakte de overbrugging mogelijk, Paul wordt daaruit betaald voor de zorg die hij aan zijn vrouw geeft. Voor de aanvraag van Wmo-voorzieningen hebben de daarvoor aangewezen dames van de gemeente hem goed wegwijs gemaakt. Doorgaans hebben zij te maken met voorzieningen voor ouderen. De situatie van mevrouw is voor hen ook bijzonder. Dat maakt dat de standaard oplossingen en procedures niet altijd volstaan. De specifieke kennis ontbreekt. De aanvraag van voorzieningen met standaard procedures loopt door progressie van de ziekte achter de feiten aan. Tevredenheid De noodzakelijke woningaanpassing is snel geregeld en goed verlopen. Mede doordat in de familie de nodige deskundigheid aanwezig was die is ingezet om passende oplossingen te realiseren. Het regelen van een rolstoel die zijn vrouw met een soort joystick zelf zou kunnen besturen, heeft zo veel tijd gekost dat de aanvraag achterhaald was. Zij was toen al niet meer in staat haar handen te gebruiken. Dat het zo lang heeft geduurd lag niet aan de aanvraag bij de gemeente, maar aan de leverancier. De gemeente heeft een contract met een vaste leverancier. Dat geldt ook voor de ziektekostenverzekeraar. Dat werkt wel eens omslachtig omdat hulpmiddelen van ver moeten komen terwijl in de buurt ook een leverancier zit. Ook in de aanvraag voor een aangepaste douchestoel is veel tijd gaan zitten. De leverancier doet de beoordeling voor een passende voorziening nog eens over terwijl er al een advies van een ergotherapeut ligt. Dat kost allemaal veel tijd, vertelt Paul. Er wordt geen rekening gehouden met de urgentie in deze specifieke situatie. Paul heeft deze gang van zaken wel teruggemeld aan de gemeente. De dames die helpen bij de aanvraag kunnen de levering niet bespoedigen. Inmiddels is een andere rolstoel geregeld, met elektrische bekrachtiging die het duwen minder zwaar maakt. Deze voorziening maakt het mogelijk dat zijn vrouw nog buiten kan komen. Als Wmo-voorziening heeft zijn vrouw ook een vervoerspas voor de rolstoeltaxi gekregen. Dat is een goede voorziening voor mensen die alleen invalide zijn, zegt Paul. In het geval van mijn vrouw biedt deze voorziening geen uitkomst. Zij heeft begeleiding nodig als ze ergens komt om bv naar het toilet te gaan. Wij hebben zelf een oplossing gezocht door de aanschaf van een eigen rolstoelbus. Daarin kunnen naast haar rolstoel ook alle hulpmiddelen mee die nodig zijn om haar te verzorgen. Het gezin heeft een vakantiehuisje elders in de provincie. In het zomerseizoen kunnen ze daar met hun bus heen als zij goede dagen heeft. Als ze het niet volhoudt, zijn ze ook zo weer terug thuis. Paul is tevreden met deze oplossing die zorgt voor onafhankelijkheid van instanties. Hij heeft bij de gemeente gevraagd of het bedrag dat gemoeid is met de pas voor het collectief taxivervoer als tegemoetkoming voor de aanschaf van de bus gegeven kon worden. Dat is niet mogelijk. 14

15 Principe Kanteling De aanschaf van de eigen rolstoelbus is een voorbeeld van het principe om zelf oplossingen te zoeken. Als Paul niet de stap had genomen om zelf voor zijn vrouw te zorgen, zou ze nu in een verpleeghuis zitten. Hij is 24 uur beschikbaar voor de zorg voor zijn vrouw. Hij vindt het positief dat hij er zo voor haar kan zijn. Hij kent haar interesses en kan ondanks dat zij niet meer kan praten het haar naar de zin maken en haar afleiding bezorgen. In een verpleeghuis zou de zorg die zij nu thuis krijgt niet mogelijk zijn. Voor sociale activiteiten is in deze situatie geen ruimte. Het echtpaar komt niet meer buiten Zeeland en in de wintertijd komen ze het dorp niet uit. Contacten zijn beperkt tot een kort gesprek bij het boodschappen doen. Naar de toekomst kijk je niet in deze situatie. Je leeft bij de dag, zegt Paul. Als slotopmerking wil hij nog kwijt dat binnen het gemeentelijk apparaat veel gesteggel is geweest over de eigen bijdrage. Voor de woningaanpassing is voor een periode van 3 jaar een eigen bijdrage ingehouden. Van regeringswege is daarna bepaald dat 30% van de eigen bijdrage teruggestort moest worden als compensatie voor belastingmaatregelen. Door de andere instanties die eigen bijdragen inhouden is dat netjes afgehandeld maar niet door de gemeente. Het ging om een aanzienlijk bedrag dat niet was voorzien. Die afhandeling waar andere gemeentelijke afdelingen dan de Wmo bij betrokken zijn, verdient geen schoonheidsprijs. 15

16 Beter samen eten Rien (bijna 80) krijgt huishoudelijke hulp. In november vorig jaar is zijn vrouw plotseling overleden. Zij leed aan de ziekte van Parkinson. De hulp was er ook al toen zij nog leefde. Rien heeft een beroerte gehad. Zijn vrouw kon toen niet alleen thuisblijven en werd opgenomen in het verpleeghuis. Toen Rien zo ver hersteld was dat hij naar huis kon, is de indicatie voor de huishoudelijke hulp op zijn naam overgeschreven. Hij is blij met deze goeie hulp en met een vertrouwd gezicht. Verkenning hulpvraag Rien woont in een aanleunwoning van een zorgcentrum. Dat is op medische indicatie geregeld toen zijn vrouw nog leefde. Voordien woonde het echtpaar op een steenworp afstand in een eensgezinswoning. Rien is goed hersteld en kan nu weer zelfstandig wonen. De warme maaltijd krijgt hij van tafeltje-dekje. Juist deze week heeft hij besloten niet meer alleen thuis te eten maar naar de eetzaal van het zorgcentrum te gaan om daar samen te eten. Daar heeft hij wat aanspraak gevonden. Het zorgcentrum is een vertrouwde plaats. Zijn vrouw deed daar in het verleden vrijwilligerswerk. Van daaruit heeft het echtpaar ook goeie hulp gekregen bij de aanvraag. Tevredenheid Rien is erg te spreken over de hulp van de vrijwillige ouderenadviseurs. Daar heeft hij vertrouwen in omdat zij uit ervaring en interesse de nodige papieren invullen in het belang van de klant. Een goed advies is afhankelijk van de persoonlijke betrokkenheid van de adviseur, vindt Rien. Rien heeft ook een pasje voor het collectief taxivervoer. Daar maakt hij sporadisch gebruik van, bv om naar het ziekenhuis te gaan of naar de stad als hij dichterbij niet kan slagen voor nieuwe kleding. Bij goed weer kan hij dat nog wel op de fiets doen. Sinds de beroerte rijdt hij geen auto meer. Toen zijn vrouw nog leefde maakten ze ook gebruik van het collectief taxivervoer want haar rolstoel kon niet mee in de auto. Principe Kanteling Over het principe van de Wmo om eerst in de eigen omgeving hulp te zoeken, geeft Rien aan dat dat in zijn situatie moeilijk ligt. Zijn schoonzoon regelt veel, maar zijn dochter en haar gezin en ook zijn zoon wonen niet in Zeeland. De schoonzoon kampt ook met gezondheidsproblemen waardoor hij zijn oorspronkelijke werk niet meer kan doen. Zij hebben dus zelf problemen genoeg. Rien is geen gezelligheidsmens, zegt hij zelf. Hij heeft geen behoefte aan spelletjes als kaarten of biljarten. Vroeger heeft hij in het seniorenorkest trompet gespeeld. Zijn vrouw ging dan voor de gezelligheid mee naar uitvoeringen. In het zorgcentrum worden ook wel eens optredens georganiseerd. Daar zou hij wel eens naar toe kunnen gaan, vindt hij. Rien vindt dat er niks boven eigen zelfstandigheid gaat. Zijn vrouw was nog meer dan hij op haar vrijheid gesteld. Belangrijk is dat je mentaal goed blijft en het hoofd niet laat hangen, zegt Rien. 16

17 Niet voor ieder wissewasje naar de gemeente An (78) heeft al zeker tien jaar huishoudelijke hulp. Ze lijdt aan reuma en artrose die haar hele gestel aantasten. Sinds 5 jaar woont ze in een appartement waar alles gelijkvloers is. Haar zoon woont met zijn gezin in dezelfde plaats. Ze is weduwe. Toen ze 75 werd en gekeurd moest worden voor haar rijbewijs heeft ze het autorijden opgegeven. Daarmee lever je veel van je zelfstandigheid in, vindt ze, maar het was wel een verstandige beslissing. Ik stuurde maar met één hand om de pijn te verdelen. Verkenning hulpvraag An heeft nu een pas voor het collectief taxivervoer. Dat geeft wel eens problemen. Een afspraak in het ziekenhuis waar je normaal binnen het kwartier bent, kost meer dan een halfuur. Dan heb je al een hele toer gemaakt voor je in het ziekenhuis bent. Je moet lang wachten. Voor en na je afspraak. An gebruikt het taxivervoer ook om te gaan winkelen. Ze laat zich in de stad afzetten en spreekt af waar ze weer opgehaald wil worden. Dan is het geen probleem om een kwartiertje eerder of later opgehaald te worden. Ze heeft een elektrische fiets gekocht om er zelf op uit te kunnen. In de zomer fietst ze naar de stad om een boodschap te doen. Op het dorp zijn alle levensbehoeften verkrijgbaar maar het is leuk om een doel te hebben voor je fietsrondje en je haalt nog eens iets speciaals. Tevredenheid An is blij met de voorzieningen die ze heeft. Ze heeft nog lust en zin in het leven en zit zeker niet achter de geraniums te verpieteren. Het enige probleem op dit moment is dat haar vertrouwde hulp in de huishouding is gestopt. Haar nieuwe hulp doet het werk maar half. Soms letterlijk, de deur maar afnemen zover ze er bij kan. An heeft genoeg aan 1x per 14 dagen hulp maar dan moet het wel goed gebeuren. Ze gaat de hulp erop aanspreken en als het niet verbetert, zal ze contact opnemen met de thuiszorgorganisatie. Ze heeft een grote schoonfamilie die ze niet vaak meer ziet. De familie woont op een afstand van zeker 2 uur rijden. Die afstand kon ze zelf al niet meer rijden toen ze nog zelf auto reed. Met de trein is het niet te doen, het in- en uitstappen is te belastend voor haar. Ze heeft een vervoerspas voor Valysvervoer. Daar zit een maximum aan van 750 km. Dat is na één keer familiebezoek opgebruikt. An moet wel een beetje lachen om de beleving van de afstanden van de familie. Zeeland vinden ze het eind van de wereld. Ook toen mijn man nog leefde, vond de familie dat zij beter bij hen op bezoek konden komen dan andersom. Voor jullie is het niet zo n afstand, zeiden ze dan. Met haar verjaardag nemen ze wel de moeite om die afstand te overbruggen. Ze komen dan met z n vieren in een auto. Principe Kanteling Dat in de Wmo eerst gekeken wordt wat je zelf kunt regelen en of er hulp uit de omgeving mogelijk is, vindt An terecht. Zij denkt dan aan haar zoon en schoondochter die op hetzelfde dorp wonen. Ze vertrouwt erop dat die inspringen als zij het nodig heeft. Je moet niet voor ieder wissewasje naar de gemeente lopen. Als er voor langere tijd hulp nodig is, wordt het wel een ander verhaal. De kinderen hebben hun eigen werk en gezin waar ze in de eerste plaats verantwoordelijk voor zijn. An heeft zo n druk sociaal leven dat ze een agenda nodig heeft. Ze heeft haar tijd goed ingevuld. Ze heeft lang vrijwilligerswerk gedaan. Daar is ze mee gestopt voor het echt niet meer gaat. Zo houdt ze er een plezierig gevoel aan over. Ze is nog actief als penningmeester voor een hulpstichting en voor de vereniging van eigenaren van de appartementen waarvan zij er één bewoont. Ze heeft veel vrienden en kennissen waar ze regelmatig mee afspreekt. Vroeger ging ze regelmatig naar muziekuitvoeringen maar dat is met haar gehoorapparaten geen genoegen meer. Daar moet je dan maar mee leren leven, vindt ze. 17

18 Een poker in d r gat Bij de gemeente zijn ze laks, zegt Janna. Ik heb wel eens een klacht over het vervoer met het collectief taxivervoer doorgegeven. Maar daar hoor je nooit meer wat van. De mensen die daar werken zou je moeten opporren, met een poker in d r gat. Dat kun je gerust opschrijven. Maar door De Wegwiezer, het steunpunt voor vrijwilligers en mantelzorg van de gemeente Kapelle, is ze goed geholpen bij de aanvraag voor huishoudelijke hulp. Verkenning hulpvraag Sinds een goed jaar heeft ze die hulp, één morgen in de week. Ze is bijna 85 en het huishouden werd tobben. Janna heeft al 37 jaar reuma en na een hartinfarct is ze kortademig. Ze verdeelde het werk om de kamer te doen al over twee dagen maar ook dat ging niet meer. Stofzuigen werd een probleem, op een trapje werken durft ze niet meer en ze kan niet meer bukken. Het werd tijd voor hulp; een ander krijgt het ook. Bij De Wegwiezer heeft ze haar vraag neergelegd en de nodige papieren gehaald. Er is wel iemand van de gemeente aan huis geweest maar er is niet naar andere problemen gevraagd. Wat Janna er nog van weet, ging het meer om uitzoeken wie bij haar als hulp zou komen. De kennismaking liep mis maar de hulp is gewoon aan de slag gegaan. Ze werkt anders dan Janna gewend is maar ze doet het er maar mee. Janna neemt zelf nog onder handen wat ze kan. Als ze de planten water geeft, neemt ze gelijk de vensterbank af. Dan is dat maar vast gedaan. Stof afdoen doet ze altijd zelf. De hulp is best van goeie wil en ook genegen om andere dan de strikt voorgeschreven taken te doen. Ze vraagt bv of ze boodschappen mee kan brengen als ze zelf toch naar de winkel moet. Tevredenheid Janna heeft ook een pas voor het collectief taxivervoer maar daarover is ze helemaal niet te spreken. Als je voor een afspraak met een specialist naar het ziekenhuis moet, is het een hele puzzel hoe laat je de taxi moet bestellen. Als de taxi al goed op tijd komt, moet je maar afwachten wie er nog opgehaald moeten worden. Mensen bederven het voor een ander, vindt Janna. Dan staat de taxi voor de deur, en moeten ze nog naar de wc, en hun portemonnee zoeken en dan moet de chauffeur de deur op slot doen, en dan ligt hun pasje nog binnen. Van die dingen dus. Janna vraagt liever een vrijwilliger bij De Wegwiezer om haar naar het ziekenhuis te brengen. Je betaalt dan zelf de kilometerprijs voor de rit en natuurlijk ook de koffie voor de vrijwilliger. Maar het geeft zo n rust dat er iemand op je wacht en dat je gelijk na je afspraak naar huis kunt. Dat is met het collectief taxivervoer een grote gok. Janna begint er niet meer aan. Vroeger kon je van het dorp goed met de bus naar het ziekenhuis, maar sinds de dienstregeling is veranderd sluiten de ritten niet meer goed op elkaar aan. Jammer hoor, want het openbaar vervoer is er juist voor oude mensen die zelf geen auto rijden. Principe Kanteling Janna ging vroeger bij haar moeder werken toen die het huishouden niet meer zelf kon doen maar dat hoeft ze op haar beurt van haar dochters niet te verwachten. Dat wil Janna ook niet. Ze hebben allebei hun eigen gezin en hun eigen werk. Het is gewoon niet logisch om van hen hulp in de huishouding te verwachten. Hetzelfde geldt voor haar zoon. Die heeft zijn werk buiten de provincie en is pas laat thuis. In het weekend is er in een gezin altijd van alles te regelen dus kan hij niet ook nog eens voor zijn moeder zorgen. Haar zoon is wel met haar een elektrische fiets gaan halen. Daar heeft ze veel plezier van om erop uit te gaan, ook als ze wind tegen heeft. Janna komt wel onder de mensen. Je kunt jezelf wel begraven als je wat mankeert, maar dat is niks voor mij. Ze heeft een heel programma voor de hele week, naar de fysiotherapeut, naar de middag van het welfarewerk, een middag om te sjoelen, gaan zwemmen in Den Inkel in Kruiningen. Dan rijdt ze met iemand mee. Dat is niet altijd even makkelijk te regelen maar altijd nog beter dan het collectief taxivervoer. Over de vraag of ze nu goed geholpen is met de voorzieningen van de gemeente kan Janna kort zijn: het zijn goeie lapmiddels. 18

19 Wereldwijd koken Leren koken heeft Nico (ruim 70) op het Activiteitencentrum Oosterschelde. Dit dagbestedingscentrum is een voorziening van Het Gors. Drie dagen in de week gaat hij daar naartoe voor dagbesteding en om aanspraak te hebben. Hij heeft 9 jaar geleden een beroerte gehad waarbij hij de helft van zijn gezichtsvermogen is kwijtgeraakt. Lezen gaat niet meer en van de tv kan hij ook de ondertitels niet meer lezen. Hij is heel blij met het activiteitencentrum. Anders zit ik hier maar de hele dag alleen. Zijn vrouw is 3,5 jaar geleden overleden. Verkenning hulpvraag De huishoudelijke hulp die Nico via de gemeente krijgt, is een voortzetting van de hulp die ze kregen toen zijn vrouw nog leefde. De hulp komt één keer in de week een ochtend, en om de veertien dagen nog een ochtend. Dat volstaat voor het onderhoud. Ik heb best een groot huis, met meerdere slaapkamers en beneden nog een kantoortje. Hij heeft ook een pasje voor de regiotaxi maar daar maakt hij geen gebruik van. Dat is niet nodig. Als ik naar het ziekenhuis moet, rijdt mijn dochter. Het vervoer naar het Activiteitencentrum is met busjes geregeld. De bus haalt mij iets voor 9 uur op en brengt me tegen 5 uur s middags weer thuis. Tevredenheid De kinderen hebben het wel eens over een bejaardenwoning, maar Nico vindt dat hij zo nog goed zelfstandig kan wonen. Er blijft geen werk liggen, mijn dochter neemt klusjes als sokken stoppen of een naadje dat los zit voor haar rekening. Die dochter is de enige van de kinderen die in de buurt woont. Zij komt zeker twee keer in de week langs. Als ze naar de markt gaat, vraagt ze altijd of ik nog wat nodig heb. Als het nodig is, doet zij ook de boodschappen, maar die haal ik meestal nog zelf op de fiets, vertelt Nico. Voor het onderhoud van de grote tuin heeft Nico een prima regeling getroffen. Vroeger al, toen hij nog op de vrachtauto reed, en toch geen tijd had voor die tuin. Iemand die een lapje grond zocht om groente te verbouwen, doet het onderhoud in ruil voor het gebruik. Ik haal zelf nooit iets uit de tuin maar in het seizoen ligt er vaak een zakje boontjes of een bos krootjes. De voortuin was het domein van zijn vrouw. Die laat ik nu een paar keer per jaar onderhouden, want ik weet niks van bloemetjes. Principe Kanteling Het principe in de Wmo om eerst in de eigen omgeving naar hulp te zoeken, vindt Nico in zijn situatie niet verder toepasbaar. Mijn dochter doet al veel. De andere kinderen wonen niet in Zeeland. Nico is goed met de buren maar zal ze niet gauw om hulp vragen. Aan de ene kant wonen mensen die veel hulp bieden in de kerkgemeenschap waar ze bij horen. Aan de andere kant woont een stel in het huis van de ouders waar mijn vrouw altijd mee optrok. Daar maak ik wel eens een praatje mee. Het Activiteitencentrum betekent veel voor Nico. Er komen mensen uit de hele Oosterschelderegio. Vrijdags eten we samen, vertelt Nico. Dan koken we zelf onder leiding van onze lerares. We helpen elkaar, dat is letterlijk de lamme helpt de blinde. De kosten delen we door een vast bedrag in de pot te doen. In de zomer gaan we met mensen uit het Activiteitencentrum op werkvakantie. In ruil voor allerlei klusjes die er te doen zijn, verblijven we dan zonder verdere kosten op een soort camping in de Vogezen. Ik ben al drie keer mee geweest. Overdag ben je dan echt aan het werk met een klus die je aankan. Er is daar van alles te doen. Ik heb wel eens uien gepeld en ingepakt voor de verkoop. Maar je bent er eens uit, en je hebt gezelschap. Over de gemeente wil Nico nog kwijt dat hij de persoonlijke inzet van de burgemeester in een situatie die voor hem en zijn familie heel moeilijk was, heel erg heeft gewaardeerd. Zijn deur stond altijd open als er wat was, en dat geeft steun ook al hoef je er geen gebruik van te maken. 19

20 Alleen zijn valt niet mee Ze kan er nog maar moeilijk over praten. Het is nu bijna 7 jaar geleden dat Maatje s (bijna 77) man plotseling is overleden. Niet lang daarna is haar broer voor wie ze altijd voor zorgde, gestorven. Ze heeft het daar erg moeilijk mee gehad en is nog aan het opkrabbelen. Verkenning hulpvraag Maatje heeft nu al een poosje huishoudelijke hulp. Daarmee klikt het gelukkig goed, zegt ze. Ik ben hier op het dorp geboren en getogen en ik wil hier het liefst blijven wonen. Maar ik ben nu bijna 77 en dan kun je niet meer alles zelf. Op een trapje om je gordijnen af te halen bijvoorbeeld. En je wilt je bovenramen ook gezeemd hebben. Dat doet de hulp dus allemaal. De thuiszorg komt ook, om voor medicijnen te zorgen. Persoonlijke verzorging is niet aan de orde. Dat kan Maatje allemaal nog zelf. Ook koken. Dat doet ze graag. Het liefst voor een hele club. Als de kinderen komen kunnen ze allemaal blijven eten. Met het eten mist ze haar broer nog het meest. Hij was 12 jaar ouder dan ik en hij woonde ook op het dorp. Zijn huishouding deed hij zelf, hij kon beter stofzuigen dan ik. Maar ik kookte altijd voor hem en hij kon zo lekker eten. Tevredenheid Maatje heeft kinderen, kleinkinderen en zelfs een achterkleinkind. Ze vindt het heerlijk dat ze die allemaal geregeld ziet. Ze komen dikwijls, eigenlijk altijd. Wat dat betreft ben ik een bofkont, zegt ze. Van het collectief taxivervoer wil ze geen gebruik maken. Dat is geen doen, dat heb ik wel gemerkt toen mijn broer in het ziekenhuis lag en ik op bezoek wou. Ze heeft een fiets met trapondersteuning, daar komt ze een eind mee. Maar goed vervoer zou een uitkomst zijn, als we zo n winter hebben als nu met al die sneeuw, zou je opgesloten raken op het dorp. Voor bezoek binnen de familiekring is het vervoer goed geregeld. Als er een verjaardag is, halen mijn zwagers mij op. Ze maken een rondje dat iedereen mee kan. Zo houden we goed contact. Principe Kanteling Het principe in de Wmo om eerst in de omgeving hulp te zoeken, vindt Maatje terecht. Je kunt niet alles aan de gemeente vragen. Maar ze hoopt wel dat de hulp zo kan blijven, want dat loopt goed. Die hulp maakt dat zij hier zelfstandig kan blijven wonen. De kinderen kunnen die hulp niet geven, die hebben hun eigen gezin. Ze houden wel in de gaten of hun moeder het redt. Kom je nog wat tekort, vragen ze dan. Maatje komt wel onder de mensen. In het dorpshuis is vaak wat te doen van verenigingen. Ze is lid van verschillende verenigingen en gaat daar ook koersballen. Het is dichtbij, ze kan het aanlopen. Maatje heeft een grote tuin. Dat is haar lust en haar leven. Ze is lid van een tuinclub en doet onderhoud als snoeiwerk nog allemaal zelf. Dat hoopt ze nog lang vol te houden. 20

21 Mijn dochter heeft alles geregeld Als ik mijn dochter niet had, was ik nergens, zegt Fien (74). Het is haar enige dochter en ze is er rijk mee en zeker met haar kleinzoon. Fien heeft de laatste jaren veel problemen met haar gezondheid. Ze heeft een zware operatie ondergaan, en heeft verschillende chemokuren gekregen. Ze is geopereerd en behandeld in Rotterdam. Verkenning hulpvraag Haar dochter heeft geregeld dat ze hulp in de huishouding kreeg en ook een pasje voor de het collectief taxivervoer. Gelukkig weet mijn dochter waar je daarvoor moet zijn, die weet van aanpakken. Fien woont alleen in een eigen huis. Ze is nu ruim 7 jaar weduwe. Tevredenheid Het collectief taxivervoer gebruikt Fien om naar haar dochter te gaan. Die woont in de stad, niet ver van het dorp waar Fien woont. Ik ga ook wel eens met mijn vriendin naar de stad om te shoppen. Ik ben heel blij dat ik die taxipas heb, want zo kan ik nog eens lekker weg. Als ik naar mijn dochter wil, bel ik een uurtje van tevoren. Dan word ik netjes opgehaald en weer thuisgebracht. Voor de afspraken met de artsen in Rotterdam heeft de dochter van Fien zittend ziekenvervoer geregeld. Als ik daar een afspraak heb, gaat zij mee, zegt Fien. Dat is voor mij een hele steun, en met dit vervoer hoeft zij niet zelf te rijden. Ze kan onderweg lezen, want ze studeert nog. Over de huishoudelijke hulp is Fien zeer tevreden. Die ziet haar werk, ik hoef niks te zeggen. De hulp komt twee morgens in de week. Dat Fien deze hulp heeft, maakt dat ze zelfstandig kan blijven wonen. Mijn zelfstandigheid is me veel waard, die wil ik niet opgeven. Ze hoopt dat ze met deze regeling nog lang zo kan blijven wonen. 'Mijn benen doen het nog goed, ik kan nog makkelijk de trap op, dus dat is geen probleem.' Principe Kanteling De hulp die Fien van haar dochter krijgt, past helemaal in het principe om eerst in de eigen omgeving steun te regelen. Belangrijk in de Wmo is ook dat mensen ondanks een beperking mee kunnen doen in de samenleving. Haar vriendenkring is daarin voor Fien heel belangrijk. Ze gaat graag op bezoek. Dat biedt haar afleiding. Psychisch heb ik het best moeilijk met het verwerken van mijn ziekte, zegt ze. Ze is niet iemand voor verenigingen. Boodschappen doet Fien meestal met een vriendin samen. In het dorp dan, want de zware boodschappen doet ze met haar dochter. Haar dochter doet dus heel veel voor haar, een echte mantelzorger. 21