Les 7 3 oktober 2012
|
|
- Nathan de Croon
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 BasisPlantenCursus 2012: Les 7 3 oktober 2012 Excursie 6 6 oktober 2012 Tijdens de excursie in de stromende regen komt er een cursist met een plant aandragen waarover even discussie ontstaat. We besluiten thuis, droog en onder dak, daar nog eens ons hoofd over te buigen. Wat dat laatste betreft doen we dan hetzelfde als de zaaddoos van de plant. Wezullen met de plant in de hand bij de Nachtschadefamilie uitkomen. En laat dat nou een plantenfamilie zijn waarvan ondergetekende al vaak exemplaren in bijzondere situaties is tegengekomen en hopelijk nog vaker tegen zal komen. Ik volg de plantenfamilie-indeling en zie wat ervan komt. De Nachtschadefamilie Solanaceae omvat in ons land een achttal geslachten. Van twee geslachten komen er meer soorten voor. Van de wetenschappelijke naam is steeds de geslachtsnaam schuin weergegeven. 1..Nicandra physalodes. Deze plant vinden we dus op onze excursie de Nederlandse naam is Zegekruid. Zo rust er toch nog zegen op deze regenrijke zaterdagochtend. Of doet de plant zijn naam eer aan omdat hij in snel tempo vanuit Zuid-Amerika een zegetocht maakt over de wereld? 2..Lycium barbarum. Deze plant moet ik toch al eens tegengekomen zijn in het duinstruikgewas. De Nederlandse naam is Boksdoorn. Als je dan vindt dat de Goji-bes dezelfde plant is, dan blijkt dat ik die vorig jaar tijdens een avond van de Plantenwerkgroep heb gekocht. De naam Goji is afgeleid van de oorspronkelijke Chinese naam Gouqi Jiu.
2 3..Atropa bella-donna. Deze komen we in de Eifel tegen en we weten meteen dat dit de Wolfskers is. De plant is ontzettend giftig. De bessen zijn als lokaas gebruikt om Wolven te vergiftigen, vandaar de naam. Ook de namen: Doodskers, Duivelsbes, Duivelskruid, Heksenkruid en Kwademansbes liegen er niet om. En dan te bedenken dat belladonna verwijst naar de mooie dame die grotere oogpupillen krijgt door er sap in te druppelen, dan toch liever een Bella-Donna zonder Wolfskers. Rode Lijst soort. 4..Hyoscyamus niger. Een aantal jaren geleden groeit er zomaar een onbekende plant onder het raam, die wel meer dan een halve meter groot wordt. De hovenier maakt er Bilzenkruid van. Het is weer een giftige plant. Mooie volksnamen zijn: dolkruid en mallewillempjeskruid. Verwijzingen naar de hallucinaties die kunnen optreden als je de bladeren rookt. Niet dat ik wil gaan experimenteren, maar het is jammer dat ik de plant nooit meer teruggekomenben. Rode Lijst soort. 5.1.Physalis alkekengi. De kruipende wortelstokken zorgen ervoor dat de Echte lampionplant niet snel uit mijn tuin zal verdwijnen. De naam verklaart zichzelf. De Vruchtkelk is oranje naar oranjerood Physalis peruvianna. Deze loot uit de Nachtschadefamilie moet ik beslist nog eens proeven. De smaak zal zoet naar zoetzuur zijn. Andere namen voor deze plant zijn: Ananaskers, Kaapse kruisbes en vooral Goudbes klinken aantrekkelijk, toch eens naar uitkijken. 6.1.Solanum dulcamara. Het is jaren vijftig en mijn vader ziet dat ik nogal graag langs de sloten loop om naar plantjes te zoeken. Als ik dan aankom met Bitterzoet, leer ik van hem dat dat een giftige plant is. Voorlopig zitten er nog geen besjes aan. Dat de plant na bitter(amaris) zoet(dulcis) smaakt heb ik nog nooit geprobeerd en dat laat ik zo gezien de waarschuwing van lang geleden. Volksnamen: Dolbessenhout, Elfrank, Hoe-langer-hoe-liever en Klimmende nachtschade. Dat laatste doet hij al slingerend. In het graf van Toetanchamon is een snoer bessen van Bitterzoet gevonden.
3 6.2.Solanum tuberosum. Dat achter deze naam onze Aardappel schuil gaat verwacht ik niet meteen. Er zijn al heel wat aardappels door de jaren heen boven de grond gehaald. Nog zie ik de dikke,brede rijen op het land liggen te drogen. Al als kleuter is het een spelende bezigheid die dan op te rapen. De Belgische overheid voerde de herfstvakantie in omdat de kinderen massaal hielpen met de oogst en de school aldus verzuim-den. Nadat de Spaanse ontdekkingsreizigers de Aardappel naar Europa brachten werden de eerste mensen ziek van de bessen. We hebben geleerd de knollen te waarderen en laten de giftige bessen voor wat ze zijn. 6.3.Solanum lycopersicum. De kennismaking met deze plant voert me naar een familielid die zijn kas daarmee vol heeft staan. Opbinden, dieven, plukken en kisten vol met een Volkswagen naar de veiling brengen is geweldig. We nemen dan maar voor lief dat je handen, vooral bij het dieven, zwart worden. Nu eten we weer eens de vruchten van deze nachtschadeplant, het liefst de Tomaat uit eigen tuin. 6.4.Solanum triflorum. Bedenkende dat deze plant te vinden moet zijn op open, droge, stikstof rijke, meestal kalkhoudende, omgewerkte zandgrond, vooral in de duinen; soms op industrieter reinen en op zandstrandjes langs de rivieren(heukels), dan moet ik toch gaan opletten of ik deze soort nog eens tegenkom. De bloemen van de Driebloemige nachtschade zijn meestal met twee of drie gegroepeerd. 6.5.Solanum nigrum. Als kruid onkruid wordt genoemd, dan staat de plant waar je hem niet hebben wilt. In het verloop van de zomer komt hij soms te veel tevoorschijn. Het uittrekken van deze plant tussen de voederbieten valt als kind nog niet mee. Er blijkt een behoorlijk wortelstelsel te zijn ontwikkeld. Op de plantenlijst van de cursus zal de Zwarte nachtschade wel de laatste plant blijven. Nachtschade betekent eigenlijk nachtschaduw. Men dacht dat het giftig zijn van deze plant het werk was van de duivel, die weer verbonden werd met de donkere nacht. Solan staat voor pijnstillend. Het zwart/nigrum dat in de naam voorkomt slaat op de rijpe zwarte bessen van de plant.
4 6.6.Solanum physalifolium. De Glansbesnachtschade zullen we niet snel tegenkomen. Het is een zeldzame plant met witte bloemen en ronde groen of geelgroene sterk glanzende bessen. Het rivierengebied is de meest aangewezen plaats om hem te vinden. Op 16 augustus 2012 is er een waarneming gedaan in de Moerputten(Den Bosch). 6.7.Solanum sarachoides. De Kleverige nachtschade doet zijn naam eer aan en heeft een onaangename geur. De bessen zijn groen. Ook deze plant heb ik weer niet gevonden en dat is door zijn zeer zeldzaamheid ook niet zo verwonderlijk. 7.Datura stramonium. Bij het wieden in de tuin ruik ik direct wanneer er in m n hand een Doornappel, hoe klein dan ook, tussen de andere plantjes zit. Laat er eens één staan, je zult zien dat die uitgroeit tot een sterk vertakte grote plant. De vruchtdozen pak je vanwege haar stekels niet zomaar aan. De trechtervormige bloemen zijn lang en vijfkantig. En een verhaaltje? De Doornappelboom stond te pronken in het Paradijs. Eva at op aanraden van de slang van de verboden vrucht en God vervloekte de boom. Deze werd steeds kleiner, geen prachtige boom meer, maar een maximaal één meter hoge plant. De vertakking doet nog aan de boom denken en de stekels op de vruchten verwijzen naar de tanden van die vervloekte slang. Geen wonder dat de doornappel als Heksenkruid bekend staat. Door de hallucinerende werking en verwerking in vliegzalf kunnen heksen door de lucht vliegen. 8.Nicotia tabacum. De grote schuren die ik in de Gelderse Vallei als kind tegenkom blijken droogschuren voor de tabaksbladeren te zijn. Nu zijn er vele variateiten van de Tabak bekend en in tuinen te vinden. Sommigen lusten er wel tabak van!
5 Cursisten en cursusteam tot woensdag 30 okt.: les 8 Vruchten en Zaden en zaterdag 3 november voor de Afsluiting van de BasisplantenCursus 2012 Bent U geïnteresseerd geraakt voor de BasisPlantenCursus van IVN-Oisterwijk, er is nog plaats voor de cursus in (gerardtedorsthorst@home.nl of ) Gerard. IVN - "In Voor Natuur" - afdeling Oisterwijk e.o. - BasisPlantenCursus 2012
Nachtschade (Solanum)
Nachtschade (Solanum) LPW-Florasleutel samengesteld door Ilse Plessers ALGEMENE SLEUTEL 4 soorten, 1 ondersoort: Solanum Bitterzoet (S. dulcamara) Driebloemige nachtschade (S. triflorum) Glansbesnachtschade
Nadere informatieSedum acre (muurpeper)
, vak 11 en 12 Sedum acre (muurpeper) Muurpeper komt in het wild voor in heel Europa, Noord Afrika en noord en west Azië. Het groeit op de meest onwaarschijnlijke plaatsen: op muren, daken, in de bermen
Nadere informatieKruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij
Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij dood gaat. De plant groeit op rijke, vochtige en diep
Nadere informatieAmma's TUIN nieuws nr. 10 Augustus - september 2015
Amma's TUIN nieuws nr. 10 Augustus - september 2015 De zomer is duidelijk voorbij, het wordt al herfstig in de tuin. En wat kunnen we terugkijken op een prachtig, ontroerend goed en vruchtbaar eerste seizoen!
Nadere informatieProgramma voor vandaag:
Aardappelteelt Programma voor vandaag: Kennismakingsgesprek Project (vak) Aardappelteelt programma Aardappelteelt inleiding Artikel en vragenlijst Hybride aardappelen uit zaad de toekomst PowerPoint presentatie
Nadere informatie1 In het begin. In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde.
1 In het begin GENESIS 1:1-25 In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde. De aarde is nat en donker. God wil van de aarde iets heel moois maken.
Nadere informatieDe zonnebloemen waren erg in trek bij de honingbijen (en hommels).
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 20 september 2016 Beste natuurliefhebber/-ster, De dag begon een beetje fris, maar het werd in de loop van de dag steeds aangenamer en s middags was het zelfs warm.
Nadere informatieGiftige stoffen in planten - Alkaloiden. Plantenstudiegroep 13 december 2017
Giftige stoffen in planten - Alkaloiden Plantenstudiegroep 13 december 2017 Inhoud Algemeen Wat zijn alkaloiden? waar komen ze voor? waarom worden ze door planten aangemaakt? welke effecten hebben ze op
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Trefwoordenlijst 113. Inhoud
Inhoud Voorwoord 5 6 Steeds meer planten! 9 6.1 Geslachtelijke variaties 9 6.2 Van eicel tot zaad 11 6.3 Allemaal gelijk 14 6.4 De juiste behandeling 24 6.5 Verschillende bollen en knollen 28 6.6 Afsluiting
Nadere informatieBIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is.
BIOBOER 1 Hoe het elk jaar gaat... Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5 vakjes vooruit! Maar vandaag is het aardoliealarm.
Nadere informatieAardoliealarm in het bos
de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5
Nadere informatie*weet je dat. Stichting ZaaiGoed laat ouderen
GROEN DOET GOED *weet je dat.. Stichting ZaaiGoed laat ouderen opbloeien! Met krasse ouderen, ouderen met dementie en/of een visuele beperking gaan we de natuur in en doen binnen aan de hand van de opgedane
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006
Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 26 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL COMPEX Deze bijlage bevat informatie. 613-1-589b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden.
Nadere informatieOnze vogels en hun vruchten, fruit en bessen
Onze vogels en hun vruchten, fruit en bessen door Erik Wevers Dit artikel gaat over het bovenstaande voer dat wij onze vogels geven. Over het algemeen noemen wij dit fruit. Zuiver botanisch gezien bestaat
Nadere informatieArie van der Veer & Ellen Laninga. Luister maar. Met illustraties van Rike Janssen. Boekencentrum
Luister maar Met illustraties van Rike Janssen Arie van der Veer & Ellen Laninga Boekencentrum Verhalen uit het Oude Testament 4 Het begin van de wereld God maakt de wereld Genesis 1:1-2:4 Lang, heel
Nadere informatieVoorbereiding post 2. Met de mens mee Groep 1-2-3
Voorbereiding post 2 Met de mens mee Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Met de mens mee, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel
Nadere informatieBoterbloemen in het gras
Boterbloemen in het gras Achtergrondinformatie De boterbloem behoort tot de familie der ranonkelachtigen. De wetenschappelijke naam Ranunculus betekent in het Latijn: kikkertje. Veel soorten hebben namelijk
Nadere informatiebemesten wintergroenten slakkenjacht prei maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien
maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien WEEK 1 bemesten Je hebt nu de tijd om alles in orde te maken. Heb je in huis wat je de komende maanden nodig gaat hebben? Mest, zaden, gereedschap? En
Nadere informatieMier ontmoet worm. MOS duurzame scholen straffe scholen
Mier ontmoet worm MOS duurzame scholen straffe scholen Mier is op zoek naar een lekker hapje. Mmm, waarin heb ik zin vandaag? Een mooie, zoete kers zou er wel ingaan. Dan vraag ik meteen Slak, Bij en Krekel
Nadere informatieMijn schooltuin logboek 2013 Naam: Groep: school
Mijn schooltuin logboek 2013 Naam: Groep: school Inhoud Mijn tuin: verwachting en resultaten... 2 Tuinwoorden... 3 Tuinplattegrond en teeltplan... 4 Het logboek... 5 Onderzoek: het zaad... 7 Proefje: kiemplanten...
Nadere informatieHerderstasje. Achtergrondinformatie
Herderstasje Achtergrondinformatie Herderstasje behoort tot de plantenfamilie van de kruisbloemigen. De soorten die tot deze familie behoren zijn vaak te herkennen aan het feit, dat er aan één plant gelijktijdig
Nadere informatieSamen houden we de website up-to-date!
Organiseer je een nieuwe (eenmalige of vaker terugkerende) activiteit binnen BOEI 90? Valt er een door jou georganiseerde activiteit uit of verandert er iets in de data hiervan? Laat het weten aan communicatie@boei90.nl!
Nadere informatieVerbonden met elkaar
Verbonden met elkaar Gezinsviering Zondag 3 mei 2015 St. Johannes de Doper Wijk bij Duurstede Openingslied: Welkomstwoord Openingstekst Kleine dingen kunnen ons gelukkig maken, vaak zijn het zaken die
Nadere informatieProject Planten ABC. Week 1ABC: Algemeen
Project Planten ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Planten Planten eten, ademen en groeien. Sommige planten houden van natte grond. Anderen van droge grond. Sommige planten houden van veel zon en warmte. Anderen
Nadere informatieOpdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool
Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool 2012 is het jaar van de bever. Vroeger kwam de bever in een groot deel van Nederland voor, maar er kwamen er steeds minder. De bevers werden
Nadere informatieInleiding. Kijk omhoog: wie heeft dit alles geschapen? Jesaja 40:26
Inleiding Kijk omhoog: wie heeft dit alles geschapen? Jesaja 40:26 Met deze uitnodiging uit Jesaja begint dit dagboekje: Kijk goed naar de schepping! Voor de meeste kinderen is dat geen moeilijke opdracht.
Nadere informatieZaaien en planten. Wat is er nodig om een zaadje te laten groeien?
Stap 1 de tuin opruimen, vrijmaken van onkruid en omspitten Stap 2 de moestuin bemesting geven volgens het grondonderzoek Stap 3 de moestuin indelen in percelen Stap 4 Zaaien en planten Wat is er nodig
Nadere informatieGiftige planten, bomen en struiken
Giftige planten, bomen en struiken Gastouderbureau NL www.gobnl.nl info@gobnl.nl 01-01-2017 Bomen en struiken Wetenschappelijke Nederlandse Giftigheidsgraad Giftige onderdelen Afbeelding Aesculus paardenkastanje
Nadere informatieBasiscursus Ecologische Moestuin. Onkruid
Basiscursus Ecologische Moestuin Onkruid Onkruid: veel werk! Onkruid vergaat niet Het komt telkens terug Het groeit harder dan de groenten Wieden helpt maar tijdelijk Herbiciden: nee! Bijen (enz) sterven
Nadere informatieLente. Lente. Zomer. Herfst. Winter
Lente Winter Lente Zomer Herfst De zon schijnt, de lucht is blauw, de vogeltjes fluiten en het wordt een mooie dag! Beer Juf zingt: La, la, la, ik ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk. Zo vrolijk
Nadere informatieCGM/ Advies: inschaling van werkzaamheden met gg-aardappel Solanum tarijense
BEZOEKADRES: A. VAN LEEUWENHOEKLAAN 9 3721 MA BILTHOVEN POSTADRES: POSTBUS 578 3720 AN BILTHOVEN Aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Mevrouw J.C. Huizinga-Heringa
Nadere informatieL I T U R G I E. 3e zomerdienst Ichthus-Kapel
L I T U R G I E 3e zomerdienst Ichthus-Kapel Als de kerkenraad binnen is, wordt er als voorbereiding op de dienst een muziekstuk gespeeld op orgel of vleugel. Klokgelui Als de voorganger opstaat, staan
Nadere informatie1. Geheimen. 2. Zwammen
1. Geheimen 'Geen plant en geen dier' Een paddestoel is zeker geen dier, maar een plant is het ook niet. Ze hebben geen groene bladeren om zonlicht op te vangen. Bovendien groeien paddestoelen in het donker.
Nadere informatieOp de mango s na is dit oogst van eigen bodem. We conserveren een deel van de kleine tomaatjes en augurken in zoetzuur.
Record, Het is onvoorstelbaar, maar het is 1 september en de eerste ijskristallen zitten op mijn voorruit. Overdag is het prachtig weer. En het blijft droog. Heel droog. Na de 10 mm rond 20 augustus is
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het boek Hooglied neemt geen blad voor de mond, letterlijk. Het begint al helemaal in het begin: De eerste woorden van het boek, na het opschrift, zijn
Nadere informatieUitleg bij de Kosmoskalender
Uitleg bij de Kosmoskalender De kalender in opbouw wijst zich vanzelf; elke maand een apart blok, en dan horizontaal de data, verticaal verdeeld in ochtend, middag en avond (want de verschillende perioden
Nadere informatieInhoud. Zaai- en plantkalender 72. EHBG: Eerste Hulp Bij Groenteproblemen 70
Inhoud Aan de slag 7 Moestuinquiz 9 Stappenplan: Stap 1: Een stukje grond 13 Stap 2: Kies een plek 13 Stap 3: Doe de schudproef 14 Stap 4: Basisgereedschap 16 Stap 5: Zaden 18 Stap 6: Alles over zaaien,
Nadere informatieInformatieblad Herkenning Epitrix soorten
Informatieblad Herkenning Epitrix soorten Voor aardappel importeurs, verwerkers en telers Systematiek: Epitrix soorten behoren tot de orde van kevers (Coleoptera), familie van de bladhaantjes (Chrysomelidae),
Nadere informatieOrde van dienst Hervormde Gemeente te Sellingen
Gezamenlijke overstapdienst van Solid Kids Zondag 9 juli 2016 Thema: Gebruik wat je hebt Afscheid van Lotte, Margriet en Chris Welkom en mededelingen Openingslied psalm 84a: 1, 3, 5 Wat hou ik van uw huis
Nadere informatieGiftige planten voor honden
Giftige planten voor honden Dit is een lijst met planten die giftige zijn voor honden die je in of om het huis zou kunnen vinden. De planten zijn ingedeeld aan de hand van de soort schade die ze doen.
Nadere informatieAdam en Eva eten van de boom
Adam en Eva eten van de boom God maakt een prachtig paradijs. Hij zegt: Het is heel goed. Maar God heeft ook een vijand, En weet jij wel wat hij doet? Het mooie wat God heeft gemaakt, maakt hij juist graag
Nadere informatieWerkboekje. Natuur en milieu educatie. Groep 7. Naam: Fruit in de mix. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna
Werkboekje Natuur en milieu educatie Naam: Groep 7 Fruit in de mix Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkblad 1 Waar komt ons fruit vandaan? Vul 1. Teken het klassikale woordenweb die
Nadere informatieMESSEN IN HENNEN. David Harrower. Vertaling Tom Kleijn ********** PERSONEN:
david harrower - messen in hennen David Harrower MESSEN IN HENNEN Vertaling Tom Kleijn ********** PERSONEN:, een landarbeidster PONY, een ploeger GILBERT HORN, een molenaar ********** David Harrower 1995,
Nadere informatieIk pak m n boodschappentas er weer even bij. ns kijken wat er in zit. Een brood. Tomaten, enz. Lekker! Ook andere dingen [ ]
Gemeente van Christus, gasten, Ik pak m n boodschappentas er weer even bij. ns kijken wat er in zit. Een brood. Tomaten, enz. Lekker! Ook andere dingen [ ] Maar wat heeft dit met God te maken? Nou, heel
Nadere informatieGroenten onder glas 1. Op het land 2. Blad 1. Verbouwen (van groente) Iets laten groeien. Insect Een klein diertje met zes poten.
5 Lastige woorden Blad Groenten onder glas Verbouwen (van groente) Iets laten groeien. Insect Een klein diertje met zes poten. Ziektekiem Een bacterie of virus waar je ziek van kunt worden. Stapelbed Bedden
Nadere informatieOpa Vogel in de Kalahari
Opa Vogel in de Kalahari Opa Vogel, wat hebben jullie in de Kalahari gedaan? We hebben weer lekker gekampeerd in ons tentje, soms gingen we in een tent-huisje, en we hebben een nieuwe auto, de Terios.
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 de maaltijd Het is eten. Het kan warm of koud zijn. de vis Het is een dier dat zwemt in het water. Er zijn veel soorten vissen. sommige soorten kun je eten.
Nadere informatieInvuloefeningen (derde graad)
Invuloefeningen (derde graad) Spelregels Vul de oefeningen in tijdens of vlak na het bekijken van de tentoonstelling Sla je slag. De antwoorden op de vragen zijn terug te vinden op de tentoonstelling.
Nadere informatieLieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus,
ORDE VAN DIENST rondom Johannes 15, 1-8 3 mei 2015 Lezen: Hooglied 2, 1-7 Lezen: Johannes 15: 1-8 Overdenking door ds. Jan Bos Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus, 1) Bijbelse
Nadere informatieAchtergrondinformatie
1 Achtergrondinformatie Planten groeien niet willekeurig door elkaar. Afhankelijk van verschillende milieufactoren (grondsoort, waterstand, zon, schaduw, betreding, bemesting, enz.) kunnen we verschillende
Nadere informatieDe kolibrie. Lievelingsbloemen
Kolibries zijn piepkleine, kleurrijke vogeltjes. Ze eten nectar. Die halen ze met hun lange bek uit de bloemen. Soms lusten ze ook een spinnetje. Lievelingsbloemen Kolibries houden van buisvormige en borstelige
Nadere informatieAlle bloemen zijn op weg naar jou
Alle bloemen zijn op weg naar jou Marleen Stelling Dit is een fictief verhaal waarin fantasie en werkelijkheid zijn vermengd. Elke overeenkomst met bestaande gebeurtenissen of personen berust op toeval.
Nadere informatieAcanthuskusjes- zomer 2015
Acanthuskusjes- zomer 2015 Een nieuwe trend zet door! Kies voor een Prairietuin! Schoorvoetend, maar toch, sinds de mooie promotietuin, die Tuinontwerp de Weieven in Zijtaart had bij Geert van Boxmeer
Nadere informatieMijn schooltuin. logboek Groep: school
Mijn schooltuin logboek 2015 Naam: Groep: school Inhoud Mijn tuin: verwachting en resultaten... 2 Tuinwoorden... 3 Tuinplattegrond... 4 Teeltplan... 5 Het logboek... 6 Onderzoek: het zaad... 8 Proefje:
Nadere informatieDe boom van Isaï. Vragen. Lezen: Jesaja 11:1-10
1 De boom van Isaï Lezen: Jesaja 11:1-10 Heb je weleens een afgekapte boom gezien? Wat in de grond blijft zitten, noem je een tronk. De boom lijkt helemaal dood. In de Bijbel wordt de familie van Isaï
Nadere informatieDit specerij heet kruidnagel omdat het de vorm heeft van een spijker. Een ander woord voor spijker is nagel.
Kruidnagel Dit specerij heet kruidnagel omdat het de vorm heeft van een spijker. Een ander woord voor spijker is nagel. Kruidnagels zijn de gedroogde, nog gesloten bloemknoppen van de kruidnagelboom De
Nadere informatieKijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België
Kijk je mee? Oerwoud 2006, Parasol N.V. België Pag. 2 Inhoudsopgave In het oerwoud 3 De luiaard 4 De toekan 5 De jaguar 6 De leguaan 7 De tapir 8 De papegaai 9 De aap 10 De adder 11 Lianen 12 Woordenlijst
Nadere informatiePreek Oogstdienst Eerlijk delen
Preek Oogstdienst Eerlijk delen...samen met de ICAD Zondag 11 november 2018, 10.00 uur Voorganger: ds. Bert de Wit Lezing uit het Oude Testament: Leviticus 19:1-2,9-18 19 1 De Heer zei verder tegen Mozes:
Nadere informatieLang bloeiende inheemse vaste planten voor bijen en vlinders
www.bloembergecologie.com Lang bloeiende inheemse vaste planten voor bijen en vlinders Bakkers, Sanne; Bloemberg, Mark HAS Hogeschool s-hertogenbosch, 26 juni 2015 Bloemberg M.S. 07-05-2017 1 Lang bloeiende
Nadere informatieToets Geletterdheid en Begrijpend Lezen
1. Print deze tekst 2. Download het geluidsbestand en luister Je gaat een toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen maken. Dit is een leestoets. De toets heeft vijf delen. Deel A, B, C, D en E. Deze toets
Nadere informatieVoorbereidende les Peperduur
Voorbereidende les Peperduur op ontdekking in de Gouden Eeuw ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lesactiviteit: Specerijen ruiken en
Nadere informatieLEVEN IN DE BIO-APPELBOOMGAARD WERKBLADEN
LEVEN IN DE BIO-APPELBOOMGAARD WERKBLADEN 2 LEVEN IN DE BIO-APPELBOOMGAARD - WERKBLADEN GROTE BOMEN & KLEINE BOMEN Grote bomen... of kleine bomen? Zijn de bomen in deze boomgaard hoogstammen of laagstammen?
Nadere informatiete gaan. Geen tv, grote gezinnen en ook de dochters liepen er al op jonge leeftijd nogal eigenaardig bij. Die leken door die truttige kleding ook
Fixed price. Bij de volgende klant, een alleenstaande oudere vrouw ergens in de regio, is het de bedoeling om de Amberboom in de voortuin en nog een aantal heesters in de borders te snoeien. Verder nog
Nadere informatieMOESTUINIEREN. Dat kan iedereen met een Smakelijke Moestuin!
MOESTUINIEREN Dat kan iedereen met een Smakelijke Moestuin! GEBRUIK DEZE OMSLAG OOK OVER DE VOLGENDE BLADZIJDEN! AUGURKEN PEULEN ZONNEBLOEM TOMATEN MAIS SJALOTTEN WORTELEN BIESLOOK DOPERWTEN GOUDSBLOEM
Nadere informatieZaadbommen maken. dan langzaam water toe. Totdat het mengsel aan elkaar blijft plakken. Maak het niet te nat! Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen?
Lente Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen? 8 eetlepels droge natuurlijke klei (bentoniet voor als je binnenkort wilt gooien, rode klei als je ze wilt bewaren) 10 eetlepels potgrond, eventueel met wat compost
Nadere informatieSpotvogel.qxp 16-02-2009 15:08 Pagina 5
Spotvogel.qxp 16-02-2009 15:08 Pagina 5 Het is tijd voor mijn geest om te ruien. Er valt veel te zeggen voor het schrijven met een veerpen, hoe geaffecteerd ook: met dode veren brengt men woorden tot leven.
Nadere informatieMaandliederen onderbouw September Ik Ben De Weg,? Tekst en muziek: Rikkert Zuiderveld (Johannes 14:4-6)
Maandliederen onderbouw 2018-2019 September Ik Ben De Weg,? Tekst en muziek: Rikkert Zuiderveld (Johannes 14:4-6) Kan ik die weg gaan Kan ik die waarheid leren Kan ik daar leven In 't verre Vaderland Ja
Nadere informatieHeksenpad. Heksenpad Breukelen groep 3 en 4
Heksenpad Heksenpad Inleiding Met het heksenpad laat u uw leerlingen op speelse wijze kennismaken met zaden en vruchten. Ze leren dat er zaden en vruchten zijn in allerlei soorten en vormen. Het verhaal
Nadere informatieWoordenkennis! In de tuin. Kaartenparen om het oefenen en het versterken van de woordenschat zowel receptief alsook productief. Bestelnummer 814 02
Woordenkennis! In de tuin Kaartenparen om het oefenen en het versterken van de woordenschat zowel receptief alsook productief. Bestelnummer 814 02 K2-Publisher B.V. Prins Hendrikstraat 37 NL-2411 CS Bodegraven
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 24 april Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 24 april 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, De weersverwachting was niet best. Het zou koud zijn en er werd 6 mm regen verwacht. Gelukkig viel het mee. Het heeft heel
Nadere informatieJouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer
Nieske Selles-ten Brinke Jouw reis door de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Onder de naam Jes! Junior verschijnen boeken voor kinderen tot twaalf jaar. Jes! Junior is een imprint
Nadere informatieDe Bijbel Open Adam & Eva de zondeval Genesis 3. Genesis 2 : 16 Van alle bomen in de hof moogt gij vrij eten,
slang twijfel God had gezegd: Genesis 3 : 1 Is het echt zo dat God gezegd heeft: U mag niet eten van alle bomen in de hof? Genesis 2 : 16 Van alle bomen in de hof moogt gij vrij eten, slang vrouw twijfel
Nadere informatieEet smakelijk. ( 5 januari t/m 31 januari)
Eet smakelijk ( 5 januari t/m 31 januari) In dit thema staat eten centraal. De kinderen gaan fruit/groente proeven en ontdekken al spelenderwijs wat vies is en wat lekker is. Ook gaan we koekjes die ze
Nadere informatieDit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr
Honger! (voor jonge kinderen) Drie kinderen lopen naar school. Opeens zien ze een heel rare man in oude kleren. Hij vraagt om een beetje geld voor eten. Natuurlijk schrikken de kinderen en denken ze aan
Nadere informatieVerkort Jaarverslag Buurtmoestuin Castellum 2011
Verkort Jaarverslag Buurtmoestuin Castellum 2011 Maart 2012 1. Voorwoord Op 20 april 2011 was het zover: de officiële oprichting van de Vereniging Buurtmoestuin Castellum! Het was het tastbare resultaat
Nadere informatieKruidentuin in de klas
Kruidentuin in de klas Werkbladen Leerlingenwerkboek Groep 5 t/m 8 Zaden... 2 Kieming, een nieuw begin... 3 Testen kiemfactoren... 4 Kruidenkaart maken... 5 De bouw van een plant... 6 Herbarium maken...
Nadere informatieGenieten van zelfgekweekte groenten, fruit en kruiden is het einde! Alleen komen die verse tomaten, knapperige sla, pittige rucola, zoete appels,
Genieten van zelfgekweekte groenten, fruit en kruiden is het einde! Alleen komen die verse tomaten, knapperige sla, pittige rucola, zoete appels, volle kersen of smaakvolle basilicum er natuurlijk niet
Nadere informatieWaarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen
Waarom? Waarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen manen? 6 4. Waarom slaapt je arm of been soms? 7
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 10 juli Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 10 juli 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, De dag begon grijs en miezerig, maar toen ik richting Beijum fietste was het droog. Volgens het weerbericht zou het in de
Nadere informatieDE ORANG OETAN. Bosmens
DE ORANG OETAN Bosmens Sommige mensen hebben last van hoogtevrees. Dit langharige bosmens heeft het omgekeerde. Hoog in de bomen van het tropische regenwoud zoekt hij naar rijp fruit om te eten. Hij komt
Nadere informatieHandleiding Groente- en fruitles
Groep 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 Handleiding Groente- en fruitles Groente- en fruitles voor groep 3 t/m 8 In de Groente- en fruitles leren kinderen spelenderwijs dat groente en fruit eten belangrijk is om te
Nadere informatieNatuur dagboek. Op ontdekking in je achtertuin
Natuur dagboek Op ontdekking in je achtertuin Hey daar! Dit is jouw eigenste, hoogst persoonlijkste Dit natuurdagboek is van natuurdagboek. Trek de tuin, het park of het bos in. Gebruik je ogen, oren en
Nadere informatieLiturgische bloemschikkingen Pasen Eerste Paasdag. Stille Zaterdag, Paaswake. Zondag 27 maart U zij de glorie, opgestane Heer.
Liturgische bloemschikkingen Pasen 2016 Eerste Paasdag Zondag 27 maart 2016 U zij de glorie, opgestane Heer. Wij hebben geprobeerd een schikking te maken waar in "beweging" zichtbaar wordt. De treurwilgtakjes
Nadere informatieSCHIJNBARE CHAOS DEEL 2
SCHIJNBARE CHAOS DEEL 2 Welkom Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als
Nadere informatieMateriaal Groen. Deel 3: Groen groeit
Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.
Nadere informatieAmma's TUIN-nieuws nr. 16 (augustus - half oktober 2016)
Amma's TUIN-nieuws nr. 16 (augustus - half oktober 2016) Het is een verwachtingsvolle tijd nu we dit schrijven: binnen een week vanaf nu is Amma al in Houten, hebben we haar kunnen zien en horen. Wat een
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 48. Bij
Nadere informatie( BIOLOGISCHE ) Akker- en tuinbouw. Vol met boerenwijsheid én leuke Wist je datjes... CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE
BIOLOGISCHE ) Akker- en tuinbouw Vol met boerenwijsheid én leuke Wist je datjes... CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE Een krop sla zonder gif Biologische aardappelen, granen en groenten
Nadere informatieinhoud 1. Bloemen 2. Planten 3. Wat is een bloem? 4. Binnen in de bloem 5. De bloem krijgt bezoek 6. Van stamper naar vrucht
Bloemen inhoud. Bloemen 2. Planten 4. Wat is een bloem? 5 4. Binnen in de bloem 6 5. De bloem krijgt bezoek 7 6. Van stamper naar vrucht 8 7. De bloem wordt een vrucht 9 8. Meer hulp 0 9. Kun je me ruiken
Nadere informatieOorsprong: Lavendel is een struikachtige plant die je kunt vinden aan de kusten van de Middellandse Zee.
Lavendel Lavendel is een struikachtige plant die je kunt vinden aan de kusten van de Middellandse Zee. een heldere tot lichtgele olie met een sterke geur In het Nieuwe Testament roemt Marcus lavendelolie
Nadere informatieSamen maken we het groen!
Samen maken we het groen! 10 tips voor meer natuur in je omgeving Een groene omgeving is leuk om naar te kijken, maar ook gezonder om in te leven en wonen en beter voor het klimaat. Planten en bomen houden
Nadere informatieLeydse Weelde. Carolus Clusius - A
Leydse Weelde Carolus Clusius - A Welkom in Museum Boerhaave. Je gaat de tentoonstelling Leydse Weelde Groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw bekijken. Met groene ontdekkingen worden natuurlijk planten
Nadere informatieEen zadenwandeling over het Dreuzelpad door Natuurtuin t Loo voor kinderen van groep 1-4 onder begeleiding van een volwassene.
2 Een zadenwandeling over het Dreuzelpad door Natuurtuin t Loo voor kinderen van groep 1-4 onder begeleiding van een volwassene. De vetgedrukte tekst kan door de begeleider voorgelezen worden, of in eigen
Nadere informatieHet verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2)
Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2) Toen God begon met zijn schepping, was het donker en leeg. Maar God zei: Laat er licht zijn! En opeens was er licht. Nu was het niet donker meer, maar nog
Nadere informatieZondag 8 april. Welkom in De Regenboog
Zondag 8 april Welkom in De Regenboog Voorganger : ds. Wolter Broekema Ouderling van dienst : Sandra Dubbink Organist Lector Koster : Rien Hoekjen : Ria Brouwer : Dinand Dubbink Thema Thema in deze dienst:
Nadere informatieWie schiep hemel een aarde? Op welke wijze kwam het scheppingswerk tot stand? 1 In het begin schiep God de hemel en de aarde.
Wie schiep hemel een aarde? Genesis 1:1 1 In het begin schiep God de hemel en de aarde. Op welke wijze kwam het scheppingswerk tot stand? Psalm 33:6, 9 6 Door het Woord van de HEERE is de hemel gemaakt,
Nadere informatieHet Oude Testament Text black_uk Verhalen uit de bijbel TBlack.indd :08
Het Oude Testament De schepping Elk verhaal heeft een begin. Het verhaal van de schepping begint met God. Hij was er het eerst, vóór al het andere. God kan alles maken én alles bedenken. Helemaal in het
Nadere informatieAan de slag in de schooltuin
Aan de slag in de schooltuin In Nijmegen krijgen alle kinderen uit groep zes les bij De Wielewaal, een schooltuin aan de rand van de stad. Zo maken kinderen kennis met alles wat groeit en bloeit. Tekst
Nadere informatieVoorbereiding post 3. Er was eens Groep 1-2-3
Voorbereiding post 3 Er was eens Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 3: Er was eens..., voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel
Nadere informatie