De Verenigde Staten: een koersgevoelige exportmarkt Een kwantitatieve analyse van de kansen voor de Nederlandse export naar de VS.

Transcriptie

1 De Verenigde Staten: een koersgevoelige exportmarkt Een kwantitatieve analyse van de kansen voor de Nederlandse export naar de VS. PT Maart Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Markt en Innovatie

2

3 Marktmonitor Verenigde Staten Auteur Peter van der Salm Functie Marktanalist Telefoon Productschap Tuinbouw, Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon: internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder toestemming van de uitgever of auteur. 1

4 2 Productschap Tuinbouw

5 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Areaal en productie in de VS Groente Fruit 10 3 Import in de VS Import per land Import per product 15 4 Nederlandse export naar de VS Vooruitzichten 24 3 Productschap Tuinbouw 3

6 4 Productschap Tuinbouw

7 Samenvatting Export naar Amerika koersgevoelig De export van groente en fruit (en andere tuinbouwproducten) naar de VS is sterk afhankelijk van de valutakoersen: als de dollar in waarde daalt (en de euro dus duur wordt) daalt ook de uitvoer naar de Verenigde Staten. Wordt de euro goedkoper ten opzichte van de dollar, dan stijgt de uitvoer weer. Het Nederlandse exportpakketpakket bestaat voornamelijk uit glasgroenten: paprika, tomaat, komkommer en aubergine. Vollegrondsgroenten die naar de VS worden uitgevoerd zijn prei, witlof, ui en spruitkool. Veel eigen productie De Verenigde Staten is op agrarisch gebied een grootmacht, die in principe voor haar gehele voedselvoorziening zelfvoorzienend zou kunnen zijn. De belangrijkste groenten zijn suikermaïs, uien, sla, broccoli, tomaat, kool, peen en sperzieboon. Aardbeien en (water)meloenen worden in de VS bij de groenten gerekend en staan op basis van de geproduceerde hoeveelheid eveneens in de top 10. Producten als paprika, komkommer en courgette zitten in de middenmoot. Door de verschillende klimaattypen die in de in de VS voorkomen kan bijna iedere fruitsoort er groeien. Alleen gebieden met een echt tropisch klimaat komen niet erg veel voor, zodat de productie van typisch tropische vruchten niet erg groot is. De belangrijkste fruitsoorten in de VS zijn sinaasappel, druif, appel, grapefruit, perzik en peer. Een aanzienlijk deel van de groente- en fruitproductie wordt uitgevoerd. Toch is de Verenigde Staten een netto-importeur, het importeert meer dan het exporteert. Meer groente dan fruit uit Nederland De belangrijkste leveranciers van groenten aan de VS zijn de twee buurlanden Mexico en Canada. Op de derde plaats komt China. De meeste landen die groenten naar de VS uitvoeren liggen op het Amerikaanse continent. Uitzonderingen in de top tien zijn (naast China) India en Nederland. Nederland is het enige Europese land in de top 10. Bij de export van fruit naar de VS speelt Nederland nauwelijks een rol. Spanje, Turkije, Italië en Israël doen het hierbij een stuk beter dan Nederland. In de periode , toen de koers van de gulden voor Nederlandse exporteurs veel gunstiger was dan nu, werd er meer tomaat dan paprika naar de VS uitgevoerd. Door de dure euro en ontwikkelingen in de tomatenteelt op het Amerikaanse continent is de tomatenuitvoer van Nederland naar de VS na 1998 sterk afgenomen. De uitvoer van paprika heeft wat beter standgehouden. De laatste jaren is de samenstelling van het Nederlandse exportpakket naar de VS vrij constant geweest. Paprika is momenteel overduidelijk het belangrijkste product. Weinig hoop op goedkope euro In de hoogtijdagen van de uitvoer naar de VS ( ) was het succes van de Nederlandse export vooral te danken aan de prijs van het Nederlandse product. Een lage kostprijs, gecombineerd met een goedkope euro, heeft in die periode de uitvoer naar een recordniveau kunnen tillen. Het is niet erg waarschijnlijk dat deze situatie op korte of middenlange termijn weer zal ontstaan. Wel is het zo dat de dollar in de eerste maanden van 2010 wat sterker is geworden ten opzichte van de euro, maar van een goedkope euro is absoluut nog geen sprake. Behalve een lage prijs is er nog een potentiële mogelijkheid om de positie van Nederlandse tuinbouwproducten op de Amerikaanse markt te verbeteren: een onderscheidend vermogen dat zo groot is, dat men er graag wat meer voor wil betalen. De vraag hoe en waarmee dat onderscheidend vermogen te bereiken is, is helaas niet zo simpel te beantwoorden. Productschap Tuinbouw 5

8 6 Productschap Tuinbouw

9 1 Inleiding Dit rapport is samengesteld op aanvraag van Frugi Venta, de brancheorganisatie voor handelaren in groente en fruit en de Stuurgroep Marktonderzoek Groente en Fruit. Het doel is om inzicht te verkrijgen in de rol van Nederlandse groente en fruit in de VS. Er wordt gekeken hoe de uitvoer naar de VS zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en naar het concurrerende aanbod op de Amerikaanse markt. Voor dit rapport is gebruik gemaakt van statistische gegevens van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA, United States Department of Agriculture) en het Kwaliteits Controle Bureau (KCB) in Nederland. Productschap Tuinbouw 7

10 8 Productschap Tuinbouw

11 2 Areaal, productie en export in de VS 2.1 Groente Tabel 2.1 Areaal groenten (inclusief aardbeien en meloenen) in de Verenigde Staten, in hectare Bron: USDA /-% Suikermaïs % Uien % Kropsla % Watermeloenen % Broccoli % Tomaten % Sperziebonen % Bindsla % Cantaloupe meloen % Peen % Kool % Aardbeien % Paprika % Bladsla % Komkommer % Pompoen % Courgette % Spinazie % Bloemkool % Asperge % Bleekselderij % Spaanse peper % Knoflook % Honingmeloen % Artisjokken % De Verenigde Staten is op agrarisch gebied een grootmacht, die in principe voor haar gehele voedselvoorziening zelfvoorzienend zou kunnen zijn. De belangrijkste groenten, wat areaal en productie betreft, zijn suikermaïs, uien, sla, broccoli, tomaat, kool, peen en sperzieboon. Aardbeien en (water)meloenen worden in de VS bij de groenten gerekend en staan op basis van de geproduceerde hoeveelheid in de top 10. Producten als paprika, komkommer en courgette zitten in de middenmoot. Productschap Tuinbouw 9

12 Tabel 2.2 Productie van de belangrijkste groenten voor de versmarkt, x kg Bron: USDA /-% Uien % Kropsla % Watermeloenen % Tomaten % Suikermaïs % Aarbeien % Bindsla % Kool % Peen % Cantaloupe meloen % Bleekselderij % Broccoli % Paprika % Bladsla % Pompoen % Komkommer % Courgette % Bloemkool % Spinazie % Sperziebonen % Spaanse peper % Honingmeloen % Knoflook % Artisjokken % Asperge % 2.2 Fruit Voor fruit zijn helaas nog geen areaal- of productiegegevens voor 2009 bekend gemaakt. Tabel 2.3 Areaal van de belangrijkste fruitsoorten in de Verenigde Staten, in hectare Bron: USDA /-% Druif % Sinaasappel % Appel % Perzik % Pruim % Grapefruit % Zoete kers % Avocado % Citroen % Peer % Mandarijn % Cranberry % Zure kers % Nectarine % Abrikoos % Vijg % 10 Productschap Tuinbouw

13 Tabel 2.4 Productie van de belangrijkste fruitsoorten voor de versmarkt, x kg Bron: USDA /-% Sinaasappel % Druif % Appel % Grapefruit % Perzik % Peer % Citroen % Pruim % Mandarijn % Cranberry % Nectarine % Zoete kers % Avocado % Zure kers % Abrikoos % Vijg % Door de verschillende klimaattypen die in de in de VS voorkomen kan bijna iedere fruitsoort er groeien. Alleen gebieden met een echt tropisch klimaat komen niet erg veel voor, zodat de productie van typisch tropische vruchten niet erg groot is. De belangrijkste fruitsoorten in de VS zijn sinaasappel, druif, appel, grapefruit, perzik en peer. 2.3 Export Tabel 2.5 Export van groenten, fruit en noten uit de Verenigde Staten, x kg Bron: USDA /-% Fruit en noten % Groenten % Totaal % De Verenigde Staten exporteert per jaar ongeveer 7 miljard kg groenten, fruit en noten. Dat is minder dan de import (zie tabel 3.1 en 3.2). Amerika is dus netto-importeur van groente en fruit. Productschap Tuinbouw 11

14

15 3 Import in de VS 3.1 Import per land Tabel 3.1 Import van verse en bewerkte groente in de VS naar land van herkomst, x kg Bron: USDA /-% Mexico % Canada % China % Peru % Costa Rica % Guatemala % Honduras % India % Ecuador % Nederland % Dominicaanse Rep % Nicaragua % Turkije % Chili % België/Luxemburg % Argentinië % Thailand % Israël % Spanje % Jamaica % El Salvador % Colombia % Egypte % Ghana % Panama % Nieuw Zeeland % Zuid-Korea % Frankrijk % Polen % Brazilië % Australië % Overige landen % Totaal % De belangrijkste leveranciers van groenten aan de VS zijn de twee buurlanden Mexico en Canada. Op de derde plaats komt China, net als de VS een agrarische grootmacht. De meeste landen die groenten naar de VS uitvoeren liggen op het Amerikaanse continent. Uitzonderingen in de top tien zijn (naast China), India en Nederland. Nederland is het enige Europese land in de top 10 en doet het beter dan Turkije, Spanje en Israël. Productschap Tuinbouw 13

16 Tabel 3.2 Import van vers en bewerkt fruit en noten in de VS naar land van herkomst, x kg Bron: USDA /-% Mexico % Guatemala % Costa Rica % Ecuador % Chili % Honduras % Colombia % Canada % Brazilië % Nieuw Zeeland % Peru % Argentinië % Spanje % Viëtnam % Filippijnen % Zuid-Afrika % China % Thailand % Nicaragua % India % Australië % Dominicaanse Rep % Belize % Turkije % Panama % Italië % Marokko % Zuid-Korea % Israël Haiti % Bahamas Eilanden % Bolivia % Griekenland % Pakistan % Jamaica % El Salvador % Tunesië % Duitsland % Indonesië % Taiwan % Polen % Nederland % Overige landen % Totaal % Staat Nederland nog in de top tien van groente-exporterende landen naar de VS, bij de export van fruit doet het eigenlijk niet mee. Bovendien vertoonde in de periode de uitvoer van fruit uit Nederland naar de VS een duidelijk dalende trend. Spanje, Turkije, Italië en Israël doen het een stuk beter dan Nederland. 14 Productschap Tuinbouw

17 3.2 Import per product Tabel 3.3 Import van verse groente in de VS, x kg Bron: USDA /-% Tomaten % Komkommers % Aardappelen % Paprika % Uien % Spaanse peper % Courgette % Asperge % Peen % Overige kool % Kropsla en ijsbergsla % Knoflook % Aubergine % Pompoenen % Overige peulvruchten % Overige sla % Suikermaïs % Sluitkool % Erwten % Champignons % Selderij % Radijs % Bloemkool en broccoli % Prei % Spruitkool % Overige paddestoelen % Spinazie % Olijven % Andijvie % Witlof % Overige % Totaal verse groenten % Naast de eigen productie van groente en fruit is er op de Amerikaanse markt nog voldoende ruimte voor invoer. De top vijf van importproducten bestaat uit tomaten, komkommers, aardappelen, paprika en uien, producten die in de VS zelf ook op grote schaal geteeld worden. Productschap Tuinbouw 15

18 Tabel 3.4 Iimport van paprika in de VS naar land van herkomst, x kg Bron: USDA /-% Mexico % Canada % Nederland % Honduras % Israel % Dominicaanse Rep % Spanje El Salvador % Nicaragua % Guatemala België/Luxembourg China Overige landen % Totaal % import van paprika in de VS, x kg Mexico Canada Nederland Hoewel de invoer van paprika uit Nederland de laatste jaren een duidelijk dalende trend vertoonde, is Nederland nog altijd nummer drie op de Amerikaanse markt, na Mexico en Canada. In 2009 nam de invoer van Nederlandse paprika voor het eerst in jaren weer toe. Dat was mogelijk door de lage prijzen in Nederland en een gunstigere koers van de euro ten opzichte van de dollar. 16 Productschap Tuinbouw

19 Tabel 3.5 Import van tomaten in de VS naar land van herkomst, x kg Bron: USDA /-% Mexico % Canada % Nederland % Dominicaanse Rep % Guatemala Costa Rica België/Luxemburg % Israel % Spanje % Overige landen % Totaal % Evenals bij de invoer van paprika komt Nederland ook bij de invoer van tomaten in de VS op de derde plaats, na Mexico en Canada. Na een forse daling in 2008 is er in 2009 weer sprake van een herstel. Gezien de problemen met de Tuta Absoluta ziet het er op dit moment niet naar uit dat 2010 een goed jaar voor de Nederlandse tomaat in de VS zal worden. Productschap Tuinbouw 17

20 Tabel 3.6 Import van vers fruit in de VS, x kg Bron: USDA /-% Bananen % Ananas % Meloenen % Druiven % Watermeloen % Avocado % Limoenen % Guave, mango e.d % Papaya s % Appels % Mandarijnen % Bessen % Sinaasappels % Aardbeien % Peren % Kiwi % Bramen en frambozen % Perziken % Citroenen % Pruimen % Rozijnen % Dadels Kersen % Grapefruit % Overig vers fruit % Totaal % De top 10 van importfruit in de VS bestaat bijna volledig uit tropische en subtropische producten. Op nummer tien staat de appel. Er worden in de VS geen appelen uit Europa ingevoerd. De import komt vooral uit Canada en van het Zuidelijk Halfrond. Tabel 3.7 import van appel in de VS, x kg Bron: USDA /-% Chili % Nieuw Zeeland % Canada % Argentinië % Brazilië % Japan % Zuid-Afrika % Overige landen Totaal % 18 Productschap Tuinbouw

21 Ook bij de export van peren naar de VS spelen de Europese landen geen rol. De VS importeert vooral peren van het Zuidelijk Halfrond. Tabel 3.8 Import van peren in de VS, x kg Bron: USDA /-% Argentinië % Chili % China % Zuid-Korea % Nieuw-Zeeland % Zuid-Afrika % Japan % Canada % Overige landen % Totaal % Productschap Tuinbouw 19

22

23 4 Nederlandse export naar de VS verloop van de groente-en fruitexport en de waarde van de $ uitvoer naar de VS x kg waarde van de dollar in 1,2 1,1 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 De bovenstaande grafiek illustreert duidelijk dat de export van Nederlandse groente en fruit naar de VS sterk afhankelijk is van de valutakoersen: als de dollar in waarde daalt (en de euro dus duur wordt) daalt ook de uitvoer naar de Verenigde Staten. Wordt de euro goedkoper ten opzichte van de dollar, dan stijgt de uitvoer weer: money talks. Tabel 4.1 Uitvoer van verse Nederlandse groente en fruit naar de VS, x kg Bron: PT/KCB Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Totaal De uitvoer van Nederlandse groente en fruit naar de VS vindt vooral plaats tijdens het Nederlandse glasgroenten-seizoen. Dat is logisch, want het exportpakketpakket bestaat voornamelijk uit glasgroenten: paprika, tomaat, komkommer en aubergine. Vollegrondsgroenten die naar de VS worden uitgevoerd zijn prei, witlof, ui en spruitkool. Productschap Tuinbouw 21

24 Tabel 4.2 Uitvoer naar de Verenigde Staten , x kg Bron: PT/KCB Totaal verse groente en fruit Tomaat Paprika Aubergine Witlof Komkommer Courgette Kropsla Asperge Spruitkool Ui Sjalot Overige groente en fruit In de periode , toen de koers van de gulden voor Nederlandse exporteurs veel gunstiger was dan nu, werd er meer tomaat dan paprika naar de VS uitgevoerd. Door de dure euro en ontwikkelingen in de tomatenteelt op het Amerikaanse continent is de tomatenuitvoer van Nederland naar de VS na 1998 sterk afgenomen. De uitvoer van paprika heeft wat beter standgehouden. Tabel 4.3 Uitvoer naar de Verenigde Staten , x kg Bron: PT/KCB Totaal Paprika Tomaat Komkommer Aubergine Prei Witlof Sjalot 185 Ui Spruitkool Courgette Asperge Kropsla Overige verse groente en fruit De laatste jaren is de samenstelling van het Nederlandse exportpakket naar de VS vrij constant geweest. Paprika is momenteel overduidelijk het belangrijkste product. Vanaf 2005 bestaat het exportpakket voor meer dan tweederde uit paprika en voor ongeveer een vijfde uit tomaat. 22 Productschap Tuinbouw

25 Nederlands exportpakket voor de VS in 1998 Tomaat Paprika Komkommer Aubergine overig 1% 1% 5% 34% 59% Nederlands exportpakket voor de VS in 2005 Paprika Tomaat Komkommer Aubergine overig 1% 5% 3% 22% 69% Productschap Tuinbouw 23

26 Nederlands exportpakket voor de VS in 2009 Paprika Tomaat Komkommer Aubergine overig 4% 6% 5% 18% 67% 4.1 Vooruitzichten In de hoogtijdagen van de uitvoer naar de VS ( ) was het succes van de Nederlandse export vooral te danken aan de prijs van het Nederlandse product. Een lage kostprijs, gecombineerd met een goedkope euro, heeft in die periode de uitvoer naar een recordniveau kunnen tillen. Het is niet erg waarschijnlijk dat deze situatie op korte of middenlange termijn weer zal ontstaan. Wel is het zo dat de dollar in de eerste maanden van 2010 sterker is geworden ten opzichte van de euro, maar van een goedkope euro is absoluut nog geen sprake. De Economist Intelligence Unit (een gerenommeerd economisch onderzoeks-en adviesbureau) verwacht voor de jaren een dollarkoers van rond de 0,70. Dat is geen koersverhouding die de uitvoer vanuit een euroland naar de VS goedkoop maakt. Behalve een lage prijs is er nog een potentiële mogelijkheid om de positie van Nederlandse tuinbouwproducten op de Amerikaanse markt te verbeteren: een onderscheidend vermogen dat zo groot is, dat men er graag wat meer voor wil betalen. Hoe en waarmee dat onderscheidend vermogen bereikt kan worden is uiteraard weer een heel andere vraag. koersverloop US dollar in euro in ,75 0,74 0,73 0,72 0,71 0,70 0,69 0,68 0,67 0, Koers US dollar in euro Bron: De Nederlandse Bank 24 Productschap Tuinbouw

27 De export van paprika naar de VS, die in de laatste maanden van 2010 stilviel door de vondst van een Afrikaanse fruitmot in een partij pepers uit Nederland, is vanaf 15 januari 2010 weer vrijgegeven. Sinds 1 februari 2010 ligt de uitvoer van tomaten aan banden omdat Nederland door de VS wordt beschouwd als een gebied dat besmet is met Tuta absoluta. Er is geen sprake van een exportverbod, maar wel van importeisen die zo streng zijn dat er in de praktijk weinig verschil is met een verbod. Het is momenteel onduidelijk hoe lang deze situatie nog zal duren. Productschap Tuinbouw 25

28 Productschap Tuinbouw Adres Louis Pasteurlaan 6 Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon Fax Internet info@tuinbouw.nl