Ing. G.A. (Gerdian) Jansen. Themabijeenkomst Explosieveiligheid. Inhoud. Brand. Brand. VBE - Themabijeenkomst Explosieveiligheid 9 maart 2016

Transcriptie

1 Ing. G.A. (Gerdian) Jansen Themabijeenkomst Explosieveiligheid ing. G.A. (Gerdian) Jansen Manager HSE HSE-advies B.V. +31 (0) Lid van het nationaal elektrotechnisch committee NEC 31 en Lid normcommissie NEC 31 Elektrisch materieel in verband met explosiegevaar en Projecttrekker taakgroep 10 Gevarenzone-indeling Projecttrekker taakgroep 17 Inspectie en onderhoud van elektrische installaties Projecttrekker Werkgroep NPR Lid werkgroep herziening NPR en NPR versie 2008 en 2010 Voorzitter werkgroep herziening NPR en NPR /2016 Observer normcommissie Ontplofbare atmosferen Lid commissie IECEx 05 NL Explosieve atmosferen Vakbekwaamheidseisen aan personeel Mede auteur AI-34 Veilig werken in een explosieve atmosfeer, 3 e editie 2013 Auteur Handboek explosieveiligheid van Kluwer Redactie Kennisbank ATEX Sdu Inhoud Explosieveiligheid versus brandveiligheid Explosierisco s binnen en buiten de inrichting Explosieveiligheid in relatie tot ATEX Explosieveiligheidsdocument Concrete gevolgen ATEX 137 Vuurwerkbesluit in relatie tot ATEX BRANDVEILIGHEID VERSUS EXPLOSIEVEILIGHEID Brand Verzekeringstechnisch gezien: Een door verbranding veroorzaakt en met vlammen gepaard gaand vuur buiten een haard, dat in staat is zich uit eigen kracht voort te planten Brand Verzekeringstechnisch gezien: Geen brand is daardoor bijvoorbeeld: Schroeien Broei Doorbranden van apparatuur HSE-advies B.V. 1

2 Brand Definitie van ontploffing Door Vereniging van Brandassuradeuren in Nederland gedeponeerd bij Arrondissementsrechtbank te Utrecht Eensklaps verlopende, hevige krachtsuiting door onmiddellijke werking van gassen of dampen die door een scheikundige reactie van vaste, vloeibare, gas- of dampvormige stoffen, of van een mengsel daarvan, is ontwikkeld of tot uitzetting is gebracht Explosie Explosief mengsel OPLOO - Bij een agrarisch transportbedrijf in het Brabantse Oploo is dinsdagavond 27 mei 2008 een tankwagen ontploft. Door de explosie is het voertuig geheel uit elkaar gescheurd. Niemand raakte gewond, aldus een woordvoerster van de politie. RIJKEVOORT - Bij een agrarisch bedrijf is zondagavond 15 februari een mestsilo opengebarsten op het erf van een boerderij. Er zat m 3 mest in en een deel is over weilanden gestroomd. Er moet zich een explosie hebben voorgedaan, want ook een stal is verwoest. Als gevolg van de knal werd verder een heftruck de lucht in geslingerd. Het leidde tot een enorme ravage en stank. Familie van de boer spreekt zelfs van l. mest die in de silo zat. De koeien in de stal zijn ongedeerd gebleven. Een wonder, want de muren van de stal werden wel weggeblazen. NIJMEGEN - Een medewerker van een chemiebedrijf is zondag 12 juli 2009 overleden nadat hij de zaterdag ervoor gewond raakte door een brand bij dat bedrijf. Vast staat dat de brand is ontstaan na een explosie. De schade loopt in de miljoenen. Bij het bedrijf werken 65 mensen. HSE-advies B.V. 2

3 Rwzi Raalte na de explosie Rwzi Raalte voor de explosie Raalte - Bij de rioolwaterzuivering aan de Hondemotsweg in Raalte heeft zich zondagochtend 21 oktober 2012 kort voor acht uur een ontploffing voorgedaan. Bij de zuiveringsinstallatie zijn een silo en een machine-gebouw uit elkaar geblazen. Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor, omdat er niemand op het terrein aanwezig was. Ook is er geen gevaar meer. VOORTHUIZEN - Vrijdagmorgen 3 april 2015 rond 09:45 uur heeft er zich een explosie voorgedaan in een fabriekshal van Denkavit in Voorthuizen. Niemand raakte gewond. Type explosies Fysische explosies fysische reacties stoffen die bij explosie betrokken zijn, zijn ook na explosie nog aanwezig Chemische explosies zeer snel en heftig verlopende chemische reacties zoals: verbranding ontleding e.d. Fysische explosies Voorbeelden: barstende ballon klapband barstend drukvat (stoomketel) elektrische doorslag (bliksem) explosief koken (BLEVE, Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion) Chemische explosies Verschil in reactieverloop: Thermische explosies: Inductieperiode Deflagratie (explosieve verbranding): Brandsnelheid cm/uur tot m/sec Detonatie (explosief schrokfront of zeer snelle ontleding) HSE-advies B.V. 3

4 Externe veiligheid Kans om buiten inrichting te overlijden als rechtstreeks gevolg van ongewoon voorval binnen die inrichting waarbij gevaarlijke stof betrokken is EXPLOSIERISCO S BUITEN DE INRICHTING Wordt uitgedrukt in: Plaatsgebonden risico Groepsrisico Integraal veiligheidsbeleid Interdepartementale coördinatie EV-beleid: Minister Infrastructuur & Milieu Verantwoordelijkheid: Minister BZK Vervoer gevaarlijke stoffen: Minister Infrastructuur en Milieu Integraal veiligheidsbeleid Pro-actie Preventie Preparatie Repressie Nazorg Opbouw, ontwikkeling en beheer Omgeving EXPLOSIERISCO S BINNEN DE INRICHTING Explosieveiligheid binnen de inrichting Valt onder arbeidsveiligheid Arbeidsveiligheid geregeld in Arbowet en onderliggend: Arbobesluit Implementatie ATEX Richtlijn 1999/92/EG Arboregeling Arbeidsveiligheid is risico gestuurd Risico = Kans x Effect EXPLOSIEVEILIGHEID IN RELATIE TOT ATEX HSE-advies B.V. 4

5 Explosieveiligheid in relatie tot ATEX EG-Richtlijn Nationale Wetgeving Toezichthouder ATEX 137 Richtlijn 1999/92/EG Arbeidsomstandighedenwet (Arbobesluit) Ministerie van S.Z.W. Inspectie S.Z.W. ATEX 95 Richtlijn 94/9/EG Wet op de Gevaarlijke Werktuigen aangehaald als Besluit Explosieveilig materieel Ministerie van S.Z.W. Inspectie S.Z.W. (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) Toepassingsgebied ATEX Richtlijnen Niet van toepassing op: Gebieden voor medische behandeling van patiënten Gebruik van gastoestellen met druk < 0,5 bar Vervaardiging, bewerking, gebruik, opslag en transport van springstoffen of chemische instabiele stoffen Winningsindustrieën Het gebruik van vervoersmiddelen over land, over water en door de lucht Definitie explosie (ontploffing) ATEX normen NEN-EN , EN Plotselinge oxidatie- of ontledingsreactie met het oplopen van de temperatuur, de druk of beide tegelijk Een gebeurtenis waarbij een grote hoeveelheid energie in kort tijd in een klein volume vrijkomt en waarbij een schokgolf (knal) wordt opgewekt. Definitie ATEX 137 explosieve atmosfeer Mengsel van lucht en brandbare stoffen in de vorm van gassen, dampen, nevels of stof, onder atmosferische omstandigheden (80kPA - 110kPa en -20 C - 60 C), waarin de verbranding zich na ontsteking uitbreidt tot het gehele niet verbrande mengsel [RL 1999/92/EG]. Explosieve atmosfeer Explosieve gasatmosfeer mengsel van lucht, onder atmosferische omstandigheden, en brandbare stoffen in de vorm van gas of damp Explosieve stofatmosfeer mengsel van lucht onder atmosferische omstandigheden en brandbare stoffen in de vorm van stof of zwevende materiaaldeeltjes Stofeigenschappen Explosiemogelijkheid vlampunt T vlampunt <T omg +3 C T vlampunt <T proces +5 tot 15 C explosiegrenzen (LEL-UEL [vol%]) (LFL-UFL [vol%]) HSE-advies B.V. 5

6 EXPLOSIEVEILIGHEIDSDOCUMENT Concrete gevolgen ATEX 137 Het beoordelen van de explosierisico s Het opstellen en actueel houden van EVD Enkele voorbeelden van te nemen maatregelen: Het maken van een gevarenzone-indeling Het aanbrengen van EX-markeringsborden Opstellen van schriftelijke instructies Opleiden van personeel m.b.t. explosiegevaar Werkvergunningen Scope Explosieveiligheidsdocument Risico's bij normaal bedrijf in-/buitenwerkingstelling bedrijfsstoringen het reinigen wijzigingen van het procedé of het product Herziening vuurwerkbesluit Bewaarplaats voor professioneel of consumentenvuurwerk Eisen aan apparatuur en installaties: aansluiting gezocht bij zone 22. II 3D IP 66 T100 C Bewerinkingsruimte voor professioneel of consumentenvuurwerk Eisen aan apparatuur en installaties: aansluiting gezocht bij zone 21. II 2D IP 66 T100 C Toekomst brandveiligheid Risico gestuurde regelgeving? HSE-advies B.V. 6