Combi - opleiding. Klassieke Muziek. (Oriëntatieversie)

Transcriptie

1 Combi - opleiding Klassieke Muziek (Oriëntatieversie)

2 L. S., Met genoegen bieden wij u hierbij het door u gedownloade oriëntatiebestand "Combi-opleiding" aan. In deze PDF vindt u een inhoudsopgave van de gehele Combi-opleiding en een voorbeeld van de lessen 1 en 5 van die Combi-opleiding, inclusief de bijbehorende partituren, werkbladen, etc. Antwoordbladen voor de lessen 1 en 5 zijn niet bijgevoegd. In de lessen wordt af en toe gerefereerd aan een naslagwerk over algemene muziekleer. Dit houdt verband met het feit dat studenten bij de daadwerkelijke aanvang van de opleiding wordt aangeraden iets dergelijks bij de hand te hebben. Wilt u iets aanschaffen op dat gebied, dan is elke degelijke Algemene Muziekleer toereikend, maar ook het internet is hiervoor een bron van informatie. Wij maken u erop attent dat op alle uitgaven van de Hogeschool Schumann Akademie B.V. het auteursrecht nadrukkelijk is voorbehouden. Voor eventuele vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit oriëntatiebestand zijn wij u graag van dienst, tijdens de gebruikelijke kantooruren. Per info@schumann.nl. Met een vriendelijke groet, de directie

3 Inhoudsopgave Combi-opleiding Muziekvakonderwijs Algemeen Voor iedere leseenheid geldt: aanbod van de afzonderlijke muziektheoretische vakken in geïntegreerde vorm. De aangegeven onderwerpen vormen binnen de betreffende les de hoofdmoot, aan de hand waarvan de afzonderlijke vakgebieden ter sprake komen; zij belichten telkens vanuit een andere invalshoek het hoofd-onderwerp van de les. Studiejaar I Studiejaar I valt uiteen in twee lesgroepen: lessen 1-18: lessen 19-28: elementaire harmonieleer vormleer / grondbeginselen der analyse Les 1: Inleiding Algemene inleiding aan de hand van de begrippen tonica en leidtoon. Aanvang harmonieleer. Les 2: Solfège Toelichting op het vak gehoorvorming. Les 3a: Cadensharmonie Les 3b: Vormgeving Les 3c: Versieringstonen Inleiding op dit basisbegrip, via uitleg over de relatie tonica - dominant. Inleiding op het vak vormleer / analyse, eveneens via de begrippen tonica en dominant. Uiteenzetting over akkoordvreemde tonen, tegen de achtergrond van de begrippen tonica en dominant. Les 4: Cadensharmonie Uitbreiding cadensharmonie: de subdominant. Introductie van B-lijn-methodieken: liedbewerking. Les 5: Mineur Mineur in relatie tot harmonie, melodie, toonsystemen etc. Les 6: Cadensharmonie Uitbreiding cadensharmonie: het voorhoudingsakkoord voor de dominant. Inleiding op het begrip omkering. Les 7: Cadensharmonie Uitbreiding cadensharmonie: het dominantseptiemakkoord. Les 8: Cadensharmonie Uitbreiding cadensharmonie: een subdominant-variant. Les 9: Samenvatting / training Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Les 10: Sequensharmonie Les 11: Stemvoeringsharmonie Les 12: Stemvoeringsharmonie Les 13: Cadensuitbreiding Les 14: Cadensuitbreiding Inleiding op het begrip sequens. Introductie van de B-lijnmethodiek 18e-eeuws contrapunt. Toepassing van omkeringen van drieklanken. Toepassing van omkeringen van het dominantseptiemakkoord. Uitbreiding cadensharmonie: een tweede subdominantvariant. Uitbreiding cadensharmonie: de Trugschluß.

4 Les 15: Cadens / stemvoeringsharm. Les 16: Samenvatting / training Les 17: Modulatie en alteratie Les 18: Modulatie en vormgeving Les 19: Modulatie en vormgeving Les 20: Alteratie en harmonie Les 21: Alteratie en harmonie Les 22: Alteratie en harmonie Les 23: Modulatie en vormgeving Les 24: Sequensharmonie Les 25: Modulatie en vormgeving Les 26: Modulatie en vormgeving Les 27: Modulatie en vormgeving Les 28: Samenvatting / training Introductie van het verminderd septiemakkoord. Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Algemene inleiding op deze begrippen. Vormtechnische aspecten van de suite: barokke dansvormen. Barokke dansvormen; vervolg. Introductie van het begrip tussendominant. Tussendominant: vervolg en uitbreiding. idem. Vormtechnische aspecten van het barokke Concerto-Grosso. Vervolg op de in les 10 gegeven introductie, toegespitst op het Concerto-Grosso. Vormtechnische aspecten van de barokke Da Capo-aria. Vormtechnische aspecten van de klassieke aria. Relatie tussen de klassieke aria en de klassieke concertvorm: het concerto. Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Studiejaar II Studiejaar II valt uiteen in zes lesgroepen: lessen 29-34: chromatische harmonie lessen 35-38: sequensharmonie lessen 39-42: geavanceerde modulatietechnieken lessen 43-48: de Klassieke Sonatevorm lessen 49-55: de barokke (Bach-)Fuga lessen 56-57: harmonie in de negentiende eeuw Les 29: Mineurkleuren in majeur Les 30: Cadensharmonie Les 31: Cadensharmonie Les 32: Cadensharmonie Les 33: (Sequens-)harmonie Les 34: Samenvatting / Training Verdere uitbreiding van de cadens- en stemvoeringsharmonie. Nogmaals: Trugschluß. Een derde variant van de subdominant. Een klassiek voorbereidend ingrediënt voor de dominant. Het begrip kettingdominant. Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines.

5 Les 35: Sequensharmonie Les 36: Sequensharmonie Les 37: Sequensharmonie Les 38: Samenvatting / Training Les 39: Modulatietechnieken Les 40: Modulatietechnieken Les 41: Modulatietechnieken Les 42: Samenvatting / training Les 43: Sonatevorm Les 44: Sonatevorm Les 45: Sonatevorm Les 46: Sonatevorm Les 47: Sonatevorm Les 48: Samenvatting / training Les 49: Fuga Les 50: Fuga Les 51: Fuga Les 52: Fuga Les 53: Fuga Les 54: Fuga Les 55: Samenvatting / training Les 56: Harmonie in de 19e eeuw Les 57: Vorm in de 19e eeuw Les 58: Samenvatting / training Verdere uitbreiding van dit onderwerp, toegespitst op de klassieke periode. Hoofd-onderwerp van de les: de kwintensequens. Varianten van de kwintensequens. Overige modellen, fungerend in de klassieke periode. Overzicht van de behandelde sequensmodellen, gekoppeld aan diverse werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Modulatie via chromatiek. Modulatie via enharmonie: het dominantseptiemakkoord. Modulatie via enharmonie: het verminderd septiemakkoord. Overzicht van de behandelde harmonieleer, gekoppeld aan diverse werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Introductie van de B-lijn-methodieken koraalharmonisatie en vocaal contrapunt. Panorama van dit vormtype. Introductie van de terminologie. Nadere toelichting op de afzonderlijke onderdelen van de Sonatevorm. Deel I: expositie. Afzonderlijke delen. Deel IIa: doorwerking. Afzonderlijke delen. Deel IIb: reprise. De sonatevorm in mineur. Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. De fuga bij Mozart en Bach. Terminologie. Parameters. Technieken: omkeerbaar contrapunt. Technieken: spiegeling. Technieken: stretto. Overzicht van de behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle voorgaande disciplines. Tertsverwantschap als kleur. Tertsverwantschap en vormgeving. Overzicht van alle behandelde stof, gekoppeld aan werkopdrachten in alle disciplines. Vooruitblik naar studiejaar 3 op locatie.

6 combi LES 1 Inleiding De opbouw van de lessen in deze combi-opleiding is zodanig, dat vanuit de muzikale ervaring, (meestal aangereikt als literatuurvoorbeeld of een solfège-opdracht) een zgn. integratie-onderwerp wordt ingeleid. Via de werkopdrachten wordt het onderwerp vervolgens muzikaal-theoretisch uitgewerkt. In veel gevallen betekent dit, dat het tekstgedeelte beperkt zal blijven tot het hoogst noodzakelijke. Voor een elementaire toelichting van het te behandelen integratie-onderwerp wordt stelselmatig verwezen naar een naslagwerk over Algemene Muziekleer. In de lessen wordt met betrekking tot de in de vooropleiding behandelde onderwerpen volstaan met een beknopte toelichting op de beschrijvingen in de Algemene Muziekleer, dan wel met een samenvatting van de beschrijving zoals die in de vooropleiding voorkomt, waarna een aantal praktische toepassingen volgt. Integratieonderwerp I: tonica In deze eerste les wordt vanuit het begrip tonica een start gemaakt met solfège, harmonieleer en algemene muziekleer. Binnen de Westerse kunstmuziek tussen ruwweg 1610 en 1890 speelt de tonica overheersende rol. Vrijwel alle in in dit tijdvak gecomponeerde muziek heeft als start en doel de tonica: die samenklank die als geen ander de thuis"- of sluitsensatie" teweeg brengt Bij wijze van toelichting een literatuurvoorbeeld. Beluister onderdeel 1.1 van de CD. U hoort de beginmaten van het eerste deel en de slotmaten (van het vierde deel!) van de piano-sonate in C-groot Op. 53 van Ludwig van Beethoven. Dit werk start met een akkoord-repetitie van de tonica-drieklank, gevolgd door het harmonisch op pad gaan ; na verloop van tijd verschijnt de tonica weer in beeld (maat 14). Uiteindelijk wordt besloten met een fikse bevestiging van de tonica; de heftige nadruk waarmee dit gebeurt is kenmerkend voor de muziek van Beethoven. Niet op de CD vastgelegd is, dat ook onderweg de thuisbasis een aantal keren wordt bezocht. In beeld: Beginmaten Bevestiging van de tonica... het verlaten van de tonica......na 13 maten weer terug op de tonica......en het spel begint opnieuw. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 1

7 combi Slotmaten Uitgebreide bevestiging van de tonica... De tonica-drieklank kan in velerlei gedaanten voorkomen. In het voorbeeld zag u reeds een drietal mogelijkheden. Onderstaand vindt u nog een tweetal mogelijkheden uit verschillende stijlperioden: Uit: Prelude in C-groot BWV 846, J. S. Bach Uit: Preludes Op. 28, F. Chopin 3 3 Belangrijk: in alle gevallen spreken we van de eerste trap (I) in C-groot. Tonica-gevoel Opdracht De werking van de tonica is op een eenvoudige manier ook zelf te ervaren. Wanneer u op uw instrument de toonladder van bv. C-groot speelt, en u speelt vervolgens alleen de b, dan zult u merken dat deze toon als het ware aantrekkingskracht op de c uitoefent. De c gedraagt zich dus voor het muzikale gevoel als thuis-plaats, en heeft een grondtoonfunctie. Werk nu eerst de opdrachten van werkblad 1 uit, om de feeling" voor het begrip tonica verder uit te bouwen en kracht bij te zetten. Tonica en Harmonieleer Horizontale drieklank Op werkblad 1, onderdeel 1.2a, heeft u een aantal horizontale versies van de eerste trap (c - e - g) in C-groot gezongen. Een dergelijke presentatie van de tonica speelt met name in de solfège een belangrijke rol. Terzijde: een meer technische uitleg m.b.t. de solfège komt in les 2 aan bod. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 2

8 combi Verticale drieklank Verdubbeling In de toelichting heeft u via het Beethoven-voorbeeld (CD 1.1) kennis kunnen maken met een verticale verschijningsvorm van de tonica-drieklank. Hoewel een drieklank in wezen uit drie tonen bestaat blijkt uit het Beethoven-voorbeeld dat d.m.v. verdubbeling het aantal tonen per samenklank kan oplopen naar wel acht tonen. Let wel: ondanks die verdubbelingen blijft het natuurlijk een drieklank: een vierklank bestaat uit vier verschillende tonen... Om de kwestie overzichtelijk te houden wordt in de taal van de harmonieleer een limiet gesteld aan het aantal verdubbelingen. Die taal bedient zich (en dat is louter een kwestie van afspraak...) van een zettingswijze voor een vierstemmig gemengd koor: sopraan, alt, tenor en bas. Concreet betekent dit, dat in modellen, voorbeelden, oefeningen etc. die de harmonieleer betreffen, de uit drie tonen bestaande drieklank moet worden uitgebouwd tot vier. Zie voor een meer technische toelichting de serie Harmonieleer-regelgeving, blad 1. (Bijgevoegd bij deze les.) Speelmodellen Op werkblad 2 bij deze les is de vierstemmige drieklank uitgewerkt in een variant voor speelmodellen: drie tonen op de bovenbalk (om te grijpen met de rechterhand), en een op de onderbalk (voor de linkerhand). Hoewel het kundig leren schrijven van harmonieën (lees: akkoordverbindingen) van groot belang is, is de luister- en speelervaring niet minder belangrijk. Klank, klankvoorstelling en de weergave-op-papier zijn onlosmakelijke zaken. Elk te behandelen onderwerp uit de harmonieleer wordt in de lessen afgerond met een aantal van deze speelmodellen. Hun functie is drieledig: Het bewust leren ervaren van samenklank: harmonie. Training van klankvoorstelling. (Solfège!) Het stimuleren van praktisch-harmonische vaardigheid op een toetsinstrument. Aandachtspunten bij de werkopdrachten de tonica-drieklank vormt het gevoelsmatige startpunt en doel van de westerse muziek tussen ruwweg 1610 en de drieklank wordt in een vierstemmige variant, de zgn. koorzetting, uitgewerkt. bij het vierstemmig maken van een drieklank wordt de grondtoon verdubbeld. de onderlinge afstand tussen sopraan, alt en tenor mag niet groter zijn dan een octaaf, de afstand tussen bas en tenor is in principe vrij. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 3

9 combi WERKOPDRACHTEN 1) Leer de speelmodellen van werkblad 2, pagina 7 bij deze les, al spelend van buiten. (Het consequent toepassen van een vaste vingerzetting is hierbij van groot belang!). 2) Transponeren (het ongewijzigd overplaatsen in een andere toonsoort) is een uitermate nuttige bezigheid om de verschillende toonsoorten op een praktische manier te leren beheersen. Elke les heeft dan ook op de een of andere manier een transpositie-opdracht. In deze les luidt de opdracht om de eerste twee maten van voorbeeld 1 (pagina 2, Beethoven) te transponeren naar G-groot en naar D-groot. (Gebruik uw antwoordenblad) N.B.: Harmonisch-functioneel gezien bestaan de eerste twee maten van het voorbeeld uit de drieklank van de eerste trap in C-groot. Dit totaalbeeld wordt vervolgens vertaald naar G-groot, d.w.z. de eerste trap in C-groot wordt herschreven in G-groot. Transponeren gaat dus niet nootje voor nootje", maar als compleet item. 3) In deze les kwamen literatuurvoorbeelden aan de orde van de hand van Chopin, Bach en Beethoven. Tevens werd op pagina 1 een wel heel ruime tijdmarge genoemd waarbinnen het begrip tonica een cruciale rol speelt: Probeer aan de hand van naslagwerk de genoemde drie namen concreter te plaatsen. Ofwel: welke geschiedkundige perioden vertegenwoordigen deze drie componisten? 4) Werk de opdrachten van werkblad 2 verder uit. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 4

10 combi HARMONIELEER regelgeving Blad 1 De vierstemmige drieklank Opdracht Bij het vierstemmig maken van drieklanken is het noodzakelijk om een van de tonen van de drieklank te verdubbelen. Op een eenvoudige manier is te achterhalen welke van de drie tonen daarvoor in eerste instantie in aanmerking lijkt te komen. Zing de drieklank van de eerste trap in C-groot, en probeer, louter op grond van muzikale intuïtie, een vierde toon te treffen. Als volgt: Als gevolg van de sterke aantrekkingskracht van de grondtoon spreekt het bijna vanzelf dat de c" het meest logische vervolg op de drieklank is. Op grond daarvan stellen we vast, dat het in eerste instantie de meest logische stap is, om in een vierstemmige drieklank van de eerste trap de grondtoon te verdubbelen. N.B. Er zijn muzikale omstandigheden denkbaar waarbij deze verdubbeling niet de beste mogelijkheid is. In een later stadium zal aan dergelijke gevallen uiteraard aandacht worden besteed. Koorzetting In de harmonieleer is het gebruikelijk een vierstemmige drieklank te herschrijven volgens de regels van de zgn. koorzetting. In een systeem van twee notenbalken noteren we dan, onder normale omstandigheden, twee stemmen (sopraan en alt) op de bovenbalk, en twee stemmen (tenor en bas) op de onderbalk. Om een optimaal klinkend resultaat te krijgen hanteren we alvast de volgende spelregels: 1) De afstand tussen sopraan en alt en tussen alt en tenor niet ruimer nemen dan een octaaf. De af stand tussen tenor en bas is in principe vrij. In beeld: wordt: of: niet: 2) Het onderscheid tussen sopraan en alt op de bovenbalk, en tussen tenor en bas op de onderbalk, is waar te nemen door de stokrichting: voor noten van de sopraan- en de tenorpartij is de stokrichting naar boven, voor alt en bas naar beneden. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 5

11 LES 1 werkblad 1 Integratie onderwerp: Tonica Ond.: Toonhoogte Luisteronderdeel 1.2 a t/m e 1 CD 1.2a Zing in de "stilte" de volgende maat. Werkwijze: De eerste maat is op de band ingespeeld. In de denkbeeldige "rustmaat" zingt u de volgende noot. (Het verdient aanbeveling om eerst het tempo te bepalen) Vervolgens wordt de door u gezongen noot "na"-gespeeld, ter controle. zing 2 CD 1.2b 1a Bepaal welk motief wordt voorgespeeld. (Elk fragment is tweemaal ingespeeld!) 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7a 7b 8a 8b CD 1.2c Noteer de ontbrekende noten CD 1.2d Probeer u de onderstaande fragmenten in klank voor te stellen. Bepaal vervolgens of de slotnoot van elk fragment op de gegeven toonhoogte is ingespeeld. Geef indien nodig in de gecreëerde ruimte de juiste noot CD 1.2e Bepaal of de beginnoot van elk fragment op de gegeven toonhoogte is ingespeeld Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 6

12 LES 1 Werkblad 2 Tonica en de verschillende disciplines SPEELMODELLEN Speel onderstaande modellen uit het hoofd en transponeer (spelend èn schrijvend...) naar G-groot en F-groot. (Gebruik uw antwoordenblad.) HARMONIELEER Vul de ontbrekende alt- en de tenorstem in. Let daarbij op de "spelregels"..! (Zie pag. 5 van deze les, onder "koorzetting".) VOORUITBLIK Een "doordenker": in het onderstaande voorbeeld is het notenbeeld telkens identiek. Wat is het verschil in funktie in de onderstaande akkoorden? ALGEMENE MUZIEKLEER Verklaar waarom de tonica-drieklank met het Romeinse cijfer I wordt aangegeven. N.B. Gebruik voor beantwoording van beide laatste opdrachten uw antwoordenblad. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 1 Pagina 7

13 combi LES 5 Mineur Deze les start met een opdracht. Zoek in uw Algemene muziekleer het onderwerp mineur (zoek eventueel onder harmonisch en melodisch mineur) en bestudeer de stof. Studenten die de vooropleiding muziekvakonderwijs klassiek hebben gevolgd worden tevens verwezen naar de informatie die daarin wordt gegeven over dit onderwerp. De informatie op de aangegeven plaatsen is in eerste instantie ruim voldoende om deze vijfde les succesvol te kunnen afwerken. Voor verdere verwerking van de stof uit de Algemene muziekleer kunt u terecht in de werkopdrachten. In de les komt vooral een praktisch aspect van het verschijnsel mineur aan de orde. Mineur als kleurend contrast: solfège Voer de opdrachten van blad 3 uit de serie solfège basismethodiek uit. (Pagina 5 bij deze les.) Daarbij zijn twee ervaringen van groot belang: a) het kleur- en karakterverschil tussen majeur en mineur dat tot stand komt door toedoen van (wijziging van) de terts en in mindere mate door de sext. b) het feit dat mineurfragmenten (de b-versies ) kennelijk kunnen worden afgerond met de sterke beweging fis-g of de verzwakte afronding f-g. Terzijde Beide leidtonen zijn elk gedurende verschillende belangrijke perioden in de muziekgeschiedenis populair: de f vooral in de tijd van de vroege vocale polyfonie (aanvang Renaissance), de fis vanaf het einde van de Renaissance. Al eerder werd aangegeven welke periode in deze Combi-opleiding de nadruk krijgt. In de lessenserie zult u dan ook voornamelijk geconfronteerd worden met de sterke leidtoonvariant. Via een drietal voorbeelden maakt u nader kennis met de contrastwerking tussen majeur en mineur. De nadruk ligt daarbij op het luisterend herkennen en het volgen van de redeneringen. Voorbeeld 1 Een "kale" cadens U ziet een droog cadensmodel in respectievelijk G-groot en g-klein. Beluister onderdeel 5.1 of speel de cadensen zelf. Neem goede nota van het feit dat de specifieke mineur-elementen (uiteraard) ook een rol spelen in harmonie. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 1

14 combi Voorbeeld 2 Een literatuurvoorbeeld: vocaal Een fragment uit een lied van Franz Schubert: "Die böse Farbe" uit Die Schöne Mullerin". Ich möch te lie gen vor ih rer Thür im Sturm und Re gen und Schnee, und sin gen ganz lei se bei Tag und Nacht das ei ne Wörtchen: A de das ei ne Wörtchen: A de. In vorm-technische zin is sprake van een beweging I - V /I - I. Eén en ander is echter toegepast met een subtiele verrassing: de frase start in A-groot maar belandt halverwege in a-klein! (Zie ook pagina 6 van les 3b, waarin Mozart iets vergelijkbaars toepast.) Beluister onderdeel 5.2a van de CD voor een weergave van dit fragment. Voorbeeld 3 Een literatuurvoorbeeld: instrumentaal Dit voorbeeld is afkomstig van Mozart. De componist geeft de orkestrale inleiding van het pianoconcert in C-groot KV 503 extra lading door het toedienen van een vleugje mineur. Beluister onderdeel 5.2b van de CD. Van dit fragment ontvangt u geen notenvoorbeeld, u bent dus overgeleverd aan uw gehoor...! Tot zover de muzikaal-praktische uitleg en presentatie van deze kwestie. Zie verder de werkopdrachten voor een aantal nadere theoretische aspecten. Werkopdrachten N.B. Bij de werkopdrachten 1 t/m 3 en 11 behoort een voorbeeldenblad. Zie pagina 6 bij deze les. 1) Een opdracht bij voorbeeld 1, pagina 6. U ziet een tweetal fragmenten uit willekeurige composities van G. F. Handel en W. A. Mozart. Opdrachtomschrijving: vergelijk de melodische mineurtoon-ladder (stijgend en dalend) in c-klein met de manier waarop dit materiaal in de literatuurfragmenten is verwerkt. Probeer vervolgens in eigen woorden een waardeoordeel te formuleren met betrekking tot de termen melodisch mineur stijgend en melodisch mineur dalend. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 2

15 combi 2) Een opdracht bij voorbeeld 2, pagina 6. In uw Algemene muziekleer hebt u kunnen nagaan dat de ladder harmonisch mineur, mits u deze opwaarts denkt/speelt, melodisch gezien een merkwaardig staartje heeft. Toegepast op de toonladder van c-klein levert een en ander de onder voorbeeld 2 gepresenteerde opeenvolging op. Opdrachtomschrijving: vergelijk het toonladdermateriaal met het fragment uit sonate in c-klein KV 457 van Mozart en geef een toelichting op het begrip harmonisch mineur. Omschrijf vervolgens waarom het eigenlijk heel vreemd is om te spreken van een harmonische mineurladder... 3) Een opdracht bij voorbeeld 3, pagina 6. U ziet een tweetal cadensen in d-klein. Geef aan (en motiveer...!) welke van de twee naar uw mening in de periode gemeengoed is. 4) Omschrijf in eigen woorden termen grote terts-toonsoorten en kleine terts-toonsoorten. 5) Zing de melodische cadens-patronen van blad 4 uit de serie solfègebasismethodiek, pagina 7 bij deze les. Geef een verklaring van de daar gebruikte termen gelijknamig mineur en parallel-toonsoorten. (Raadpleeg indien nodig uw Algemene muziekleer). 6) Transponeer (schrijvend) de fragmenten van blad 4 (pagina 7) naar verschillende toonsoorten. (Muziekpapier is bijgevoegd). 7) Leer de diverse in deze les gepresenteerde speelmodellen van buiten, en transponeer (spelend!) de modellen naar diverse toonsoorten. 8) Werk de cadens I - IV - V - I op basis van de in les 4 gegeven informatie uit in de toonsoorten c-klein, b- klein en g-klein. De beginakkoorden zijn hieronder weergegeven: 9) Werk de werkbladen 1 t/m 3 (de pagina's 8, 9 en 10 bij deze les) uit. De bijbehorende luisteronderdelen zijn: 5.3 a-d (werkblad 1, ritme) 5.4 a-c (werkblad 2, toonhoogte/melodie) 5.5 a-c (werkblad 3, tweestemmig) Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 3

16 combi 10) In les 4, pagina 9, maakte u bij 4.7 kennis met het studie-onderdeel toonsoortbepaling. U zag een aantal fragmenten zander voortekening afgebeeld. Niettemin was sprake van verschillende toonsoorten. De toonsoort kon eventueel worden bepaald op basis van de op de band voorgespeelde / gesuggereerde grondtoon. Pagina 11 van deze les levert een wat intensiever vervolg op dit onderwerp. Werk dit blad verder uit, en volg daarbij de aangegeven werkwijze. 11) Vooruitblik: in voorbeeld 2 van het voorbeeldenblad bij de werkopdrachten (pagina 6) komt in de tweede maat een tweetal nog niet behandelde harmonieën voor. Geef een toelichting. 12) In elke les is tot nu toe het onderdeel aandachtspunten bij de werkopdrachten bijgevoegd. Deze les vormt op dit gebruik een uitzondering, omdat een aantal cruciale gevolgtrekkingen met betrekking tot mineur niet in de verklarende tekst, maar in de werkopdrachten is verwerkt. Formuleer nu zelf deze aandachtspunten, bij wijze van eindconclusie van deze les. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 4

17 SOLFEGE basismethodiek blad 3 Int. ond.: mineur 1a 1b! 2a 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7a 7b 8a 8b 9a 9b Werkwijze: - zing in volgorde 1a t/m 9a, daarna de b-versies. - zing de a- en b-versies afwisselend. - zing in willekeurige volgorde. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 5

18 Voorbeeldenblad bij de werkopdrachten Int. ond. : mineur VOORBEELD 1 melodisch mineur, stijgend en dalend Uit: Phantasie no.2 in c-klein KV 396, W. A. Mozart Uit: "Presto", uit suite no. 3, G. H. Händel VOORBEELD 2 harmonisch mineur Uit: Sonate in c-klein KV 457, W. A. Mozart VOORBEELD 3 Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 6

19 SOLFEGE basismethodiek blad 4 Int. ond.: mineur CADENSZINGEN - Zing onderstaande "gebroken" cadensen. - Speel (eventueel) de bijbehorende speelmodellen. 1 Gelijknamige toonsoorten 2 1 Parallelle toonsoorten 2 3 Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 7

20 Werkblad 1 Ritme luisteronderdeel 5.3 CD 5.3a Tik de voorgetikte ritmes na. CD 5.3b Tik in de stilte de volgende twee maten. (De CD geeft de herhaling.) CD 5.3c Foutcorrectie Geef een correcte weergave. CD 5.3d Noteer de ontbrekende maten of maatdelen. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 8

21 Werkblad 2 toonhoogte/melodie luisteronderdeel 5.4 CD 5.4a Zing in de stilte de volgende maat. Foutcorrectie CD 5.4b De volgende twee fragmenten zijn afkomstig uit het Requiem Opus 48, van G. Fauré. De weergave op papier is niet helemaal correct; de opname die u beluistert uiteraard wel. Omcirkel de geconstateerde fouten in de afgedrukte fragmenten. In pa ra di sum de du cant an ge li In tu o ad ven tu sus ci pi ant te mar ty res Re qui em ae ter nam do na e is Do mi ne, et lux per pe tu a lu ce at e is CD 5.4c Noteer de ontbrekende noten. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 9

22 Werkblad 3 Tweestemmig Luisteronderdeel 5.5 CD 5.5a Noteer de baslijn. CD 5.5b Foutcorrectie (Zie voor opdrachtomschrijving pagina 9, onderdeel 5.4b) Uit: Prelude Op. 28 nr. 6, Fr. Chopin Lento assai sotto voce CD 5.5c Noteer de ontbrekende noten. Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 10

23 Toonsoortbepaling Opdracht: Mogelijkheden: Spelregels: Bepaal lezend (een beroep doend op innerlijk voorstellingsvermogen) en/of spelend de grondtoon. "Puzzelen" kan geen kwaad, maar laat het oor beslissen! Een aantal fragmenten is dusdanig kort (of tweeslachtig) dat meerdere oplossingen mogelijk zijn. Geef in dat geval de verschillende mogelijkheden. De oefeningen bevatten alleen laddereigen materiaal, dus geen alteraties. Niet alle patronen bevatten daadwerkelijk de grondtoon zelf; bepaal in dergelijke gevallen de toonsoort op basis van leidtoon, terts e.d. 1 e-klein 2 As-groot Schumann Akademie Combi-opleiding Les 5 Pagina 11