Projectplan

Transcriptie

1 Januari 2016

2 Kennis - en Innovatiecentrum NO Fryslan Kuipersweg 5, 9285 SN Buitenpost Projectplan Auteur: Martin van der Veen Innovatiemakelaar Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta 2

3 Voorwoord In dit projectplan wordt een overzicht gegeven over de opgedane ervaringen, de vernieuwde visie, voortgang en behaalde resultaten van lnnovatiehuis Lauwersdelta vanaf de start op 30 mei 2013 als ondernemers expertisecentrum in de regio Noordoost Fryslän en het Westerkwartier. Daarnaast wordt ingegaan op een grotere betrokkenheid van ANNO en de vergroting van het werkgebied. Ter verduidelijking, de huidige naam lnnovatiehuis Lauwersdelta wordt beschrever:i, maar ook een beschrijving over de nieuwe naam, KEI {Kennis- en Innovatiecentrum Noordoost Fryslän). Het belangrijkste doel van dit plan is vooruit te kijken en plannen maken voor de komende ANNO Il periode van 2016 tot en met De start van dit project valt samen met het invullen van een sociaaleconomisch structuurprogramma Noordoost Fryslan. Het uiteindelijke doel van dit economische structuurprogramma en van Kennisen Innovatiecentrum Noordoost Fryslan is te komen tot meerjarige economische structuurversterking. In dit projectplan wordt eveneens de start van de ontwikkeling van innovatieclusters voor de sector bouw en metaal beschreven. De ontwikkeling van deze innovatieclusters kan het begin zijn van een significante nieuwe versterking van de Noordoost Friese regio. Dit vraagt om een vraag gestuurde, professionele en lange termijn aanpak. Ook gaat KEI dit jaar van start met een aantal opleidingen, waaronder de 'Masterclass Innovatief Ondernemen' voor het bestaande bedrijfsleven en startende ondernemers. Gastdocenten van hbo-onderwijsinstellingen, universiteiten en experts uit de aan het KEI verbonden ondernemingen zullen gastcolleges verzorgen. De.samenwerking tussen KEI en Kenniswerkplaats vanuit de loc~t ie Buitenpost zit in een afrondende fase na bestuurlijke goedkeuring. Dit betekent concreet dat de aansluiting van onderwijs en bedrijfsleven vanaf 2016 wordt versterkt door de regio vanuit een locatie te ondersteunen. Naast steun van partners, experts en andere sponsoren is participatie en ondersteuning van de bestuurders van ANNO en de beleidsambtenaren van Economische Zaken van deze gemeenten hierin een stimulans geweest, waarvoor nadrukkelijk dank. Namens het bestuur, Plaats: Telefoon: Website: Ku persweg 5, 9285 SN Buitenpost

4 Inhoudsopgave Voorwoord"..""..."..."."."."..."."."."..."".".".".".".".".".""."..."."."".".."...".".".""."..."."".. 3 lnnovatiehuis Lauwersdelta , een terugblik"""""""."""""".""".""".""""""""""""." 5 Visie van Kennis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslan (Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta) ". 6 Doel Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta ".""".""""".""""".""""""""""."".""."""" 6 Stimuleren ondernemerschap."."."..."..."."."."."."".. "."."".""."".".""."..."".".".""."."..."."". 7 Stimulering innovatief vermogen en internationalisering bedrijfsleven"".""."""".".""""""""""". 8 Samenwerking met het onderwijs...""."."."...""..""""...".""...""."."." "..""."."."..."".".""."..." 9 Experts (vakspecialisten) verbinden aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta, met als doel het realiseren van kennisoverdracht."."."".".""."..""."."..".""."".""."."..."."."..."".."."".""..""."" 10 KEI: het kennis- en innovatiecentrum voor ondernemers. "".""."".""""""."""""""""".""""".".11 De rol van lnnovatiehuis Lauwersdelta als kennis- en expertisecentrum"".""".""""""""."""".". 13 Project Innovatiecluster voor de sector bouw en metaal"""""""".""."""" """".""""""."""""." 14 lnnovatiehuis en Human Capital."..."..."..""..""."."."."."".""..""."".."".." "."."."...""."." 15 Liquiditeitsbegrotingen "...".""..."."."."...""."."".".""."."...".".".""."...""."

5 lnnovatiehuis Lauwersdelta , een terugblik In 2012 zijn de voorbereidingen getroffen voor de start van lnnovatiehuis Lauwersdelta. Op basis van het businessplan 2012 zijn bijdragen ontvangen van onder andere de Gemeente Achtkarspelen, Provincie Fryslän (Plattelandsprojecten), Rabobank Burgum-De Lauwers, VRA, Stichting BCA (achtergestelde lening) en de partners, experts en sponsoren. Hiermee kon de start van lnnovatiehuis Lauwersdelta worden gefinancierd. Op 30 mei 2013 was de officiële opening van het lnnovatiehuis Lauwersdelta. lnnovatiehuis Lauwersdelta biedt sinds februari 2013 een inspirerende werkomgeving aan ambitieuze en vernieuwende ondernemingen. Op het moment van opening waren er zeven ondernemingen gehuisvest in lnnovatiehuis Lauwersdelta, die gezamenlijk aan 8,5 Fte's werkgelegenheid boden. De groei was iets minder snel dan verwacht, maar was wel consequent. Vier van de bedrijven zijn gestart in het lnnovatiehuis Lauwersdelta of waren voorheen niet gevestigd in de regio Noordoost Fryslän. Het veelbelovende videobedrijf Youbrand heeft gezien de goede faciliteiten zoals glasvezelinternet bewust destijds de keuze gemaakt om Leeuwarden te verruilen voor Buitenpost. Alle gevestigde bedrijven kenmerkten zich door een groeiambitie. lnnovatiehuis Lauwersdelta werkt in dit jaar nauw samen met de afdeling Werk en Inkomen 'De Walden' van de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel om (jeugd)werkloosheid tege n te gaan. De functie va n front-officemedewerker wordt bekleed door jongeren in een uitkeringssituatie. De werkervaring die zij hier opdoen en het za kelijk netwerk van het Innovatie huis Lauwersdelta hebben ertoe geleid dat er maar liefst vier jongeren zijn uitgestroomd naar een reguliere baan. Door ondern emers te ondersteunen bij het ontwikkelen van nieuwe bedrijfsactiviteiten ontstaat duurzame werkgelegenheid en blijven talenten behouden voor de regio. Het netwerk van partners, experts en sponsors was in 2013 uitgegroeid naar ruim twintig organisaties. Naast individueel advies en ondersteuning boden en bieden zij nog steeds workshops, presentaties en kennissessies aan voor ondernemers binnen én buiten de muren van het lnnovatiehuis Lauwersdelta. De stichting faciliteert, maar neemt geen w erkzaamheden over. Zoals hierboven aangegeven kent lnnovatiehuis Lauwersdelta een goede start, ze ker gezien het economische klimaat. Als we datgene wat is bereikt naast de initiële doelen uit het businessp lan leggen, is te constateren dat de voorbereiding, oprichting, start en conceptuele opzet conform het plan zijn uitgevoerd. Echter, een aantal ontwikkelingen is anders verlopen dan in het businessplan is vastgelegd. Het aantal beoogde startups en R&D-labs per eind 2013 is niet gerealiseerd. Aa ngezien de voorbereiding om te starten met lnnovatiehuis Lauwersdelta langer heeft geduurd is later begonnen met het w erven van startups. Er was destijds ook geen connectie met het Dwaande traject "starten met je bedrijf". Daarnaast is de benodigde tijd langer en inspanning groter om de gestelde doelen te realiseren in vergelijking met de oorspronkelijke verwachting. Het beleid van het bestuur van het lnnovatiehuis Lauwersdelta is destijds te kritisch geweest w ie eigenlijk als st artup in het concept paste en hierdoor werd toegelaten. In dit projectplan wordt later dieper ingegaan op de vernieuwde planmatige aanpak ( ) om juist de metaal- en bouwsector voor geheel Noordoost Fryslan met innovatieve producten en strategieën aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta te gaan verbinden. 5

6 Uitgangspunt bij de start van lnnovatiehuis Lauwersdelta is geweest te kunnen werken zonder structurele overheidsbijdragen en/of subsidies. De verwachting was om dit punt anno 2014 te kunnen bereiken. Dit betekende tevens dat er ook keuzes zijn gemaakt die een versnelling van de ontwikkeling van lnnovatiehuis Lauwersdelta in de weg stonden. De visie van Kennis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslan (Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta) Innovatie heeft betrekking op nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. Zonder succesvol vermarkten of vercommercialisering bestaat er geen innovatie. Kennis en economie moeten samensmelten. Toekomstige groeiondernemers in Noordoost-Fryslan vinden de broedkamer van hun succes in het lnnovatiehuis Lauwersdelta. lnnovatiehuis Lauwersdelta biedt een fysieke omgeving waar regionaal betrokken en gevestigde partners met elkaar samenwerken. Door een bundeling van kennis en netwerken worden ondernemers ondersteund, zodat zij hun groeipotentie optimaal kunnen omzetten in rendement. Het Kennis- en Innovatiecentrum NO Fryslan heeft haar focus op de versterking van het bestaande bedrijfsleven en inzet op innovatieve R&D in de regio. Doel Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta Teneinde het hoofddoel van lnnovatiehuis Lauwersdelta - versterking van de economische structuur in Noordoost Friesland - na te streven wordt ingezet op de volgende 5 pijlers: Stimuleren ondernemerschap. Stimulering innovatief vermogen en internationalisering bedrijfsleven. Samenwerking met het onderwijs. Versterken van netwerkvorming ondernemers. Experts (vakspecialisten) verbinden aan het Kennis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslan. Hierna worden de 5 pijlers nader uitgewerkt en toegelicht: 6

7 Stimuleren ondernemerschap Startende ondernemers laten zich niet tegenhouden door krimp 22 april Nieuws Ondernemerschap speelt een belangrijke rol in de leefbaarheid van krimpgebieden. En bovendien doen krimpregio's het verrassend goed als vestigingsplaats voor nieuwe ondernemingen. Dat blijkt uit onderzoek van bedrijfskundige Heike Delfmann. Zij promoveert op 23 april aan de Rijksuniversiteit Groningen. De/fmann onderzocht de rol van ondernemerschap binnen krimpgebieden, met speciale aandacht voor gebieden waarin sprake is van vergrijzing. 'Het idee is altijd: krimp is negatief. Maar ik concludeer dat in plattelandsgebieden met sterkere krimp juist relatief veel nieuwe bedrijven worden opgericht.' Gemeentelijke beleidsmakers zijn gebaat bij haar bevindingen, denkt Delfmann. 'Het is belangrijk om nieuwe bedrijvigheid te blijven stimuleren en faciliteren in krimpregio's. Zorg dat mensen zich betrokken voelen bij de gemeenschap. Juist die betrokkenheid is een zeer belangrijke motivator voor potentiële en bestaande ondernemers.' Bron: NOM en Rijksuniversiteit Groningen Recent onderz.o,ek too_nt maar weer ee ns aan dat het vanuit gemeentelijke P!'!leid~111akers belangrijk is om ondernemerschap in krimpregio's te blijven stimuleren en faciliteren. Ke nnis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslän, kortweg KEI wordt het vernieuwde lnnovatiehuis Lauwersdelta en wil daar samen met de hele regio aa n werken. Mede doordat het lnnovatiehuis Lauwersdelta in de functie van ondernemerscoach een rol mag spelen in het traject "Dwaande metje bedrijf', is er een extra dimensie aa n de startersbijeenkomsten toegevoegd. Startende ondernemers een werkplek en coaching te bieden in het lnnovatiehuis Lauwersdelta. Om de drempel te verlagen is er een traject gearrangeerd waarbij start-ups drie maanden lang gratis gebruik kunnen maken van de faciliteiten van het lnnovatiehuis Lauwersdelta. Deze regeling werkt drempelverlagend voor startups, waardoor ze sneller kunnen excelleren met hun bedrijfsplan en niet in een ontwikkelingsfase blijven steken. Enerzijds betekent dit verminderde inkomsten voor lnnovatiehuis Lauwersdelta, anderzijds een grotere kans dat de ondernemer slaagt in het daadwerkelijk starten van zijn/haar onderneming. In het huidige 'Dwaande met je bedrijf traject maken startende ondernemers gebruik van de plenaire kennissessies en workshops voor startende ondernemers georganiseerd door de gezamenlijke gemeenten in Noordoost Fryslän. Startups vinden dit interessant, maar blijven nog met specifieke vragen achter. Vragen gericht op hun eigen ondernemerssituatie. Een 'on the job coaching' geef meer resultaat en vergroot de kans van slagen. lnnovatiehuis Lauwersdelta biedt deze mogelijkheid. Een korte selectieprocedure maakt deel uit van het ondersteuningsprogramma van het lnnovatiehuis Lauwersdelta. Hierdoor worden startups bewust van hun kansen als ondernemer. 7

8 Door de selectieprocedure worden gemotiveerde en kansrijke startups voorbereid op het ondernemerschap. Daarnaast verleent het lnnovatiehuis Lauwersdelta momenteel aan een drietal startende ondernemers van uit de bijstandssituatie via de afdeling Werk en Inkomen directe ondersteuning. Hierdoor staat het lnnovatiehuis Lauwersdelta ook open voor sociale ondersteuning aan mensen die normaal niet aan een nieuwe start kunnen beginnen, omdat ze bijvoorbeeld niet in aanmerking komen voor de regeling van BZF (Bureau Zelfstandigen Fryslan) of UWV. Stimulering innovatief vermogen en internationalisering bedrijfsleven Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta is op 31 maart 2015 een samenwerkingsverband aangegaan met TCNN. Technologie Centrum Noord-Nederland initieert, coördineert en/of leidt technologische innovatieprojecten met MKB-bedrijven en kennisinstellingen in Noord-Nederland op onder andere het gebied van Agrifood, Chemie, Energie, Health Ageing, Watertechnologie, High Tech (Sensor) Systemen en Materialen. De samenwerking is gestart met als doel de slagkracht va n het vern ie uwde Kennis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslan te vergroten. KEI en TCNN werken beide aan het versterken van de economie in Noord-Nederland. Daarbij speelt het stimuleren van innovatie en samenwerkingen een grote rol. Juist door bestaande bedrijven met elkaar in contact te brengen, kennis te laten delen en ideeën die al op de plank liggen verder te ontwikkelen ontstaat een platform voor nieuwe bedrijven en projecten. Beide partijen erkennen dat zij elkaar in het verwezenlijken van hun missie hierop kunnen aanvullen, waarbij het lnnovatiehuis Lauwersdelta een focus heeft op de startup terwijl TCNN juist is genesteld binnen het midden- en klein bedrijf in Noord-Nederland. Voor financiering va n projecten kan lnnovatiehuis Lauwersdelta, naast de bancaire instellingen, een beroep doen op de NOM en Flinc (Initiatief van de Kamer van Koophandel, NOM en de drie Noordelijkepro ~incies) en verschillende crowdfunding podia. De in Noordoost Fryslan gevestigde sterke bedrijfssectoren bouw en metaal verdienen een innovatiecluster. Kwaliteit en innovatie zijn de belangrijkste aspecten waarmee ondernemers zich de komende jaren gaan onderscheiden. Innovatie en productontwikkeling moet niet meer achter gesloten deuren plaats vinden. Bedrijven maken deel uit van netwerken en zullen hun klanten bij de ontwikkeling van nieuwe en innovatieve producten moeten gaan betrekken. Voorbeeld hiervan is crowdsourcing, een manier om online kennis, kunde en creativiteit van een grote groep mensen in te zetten. Kennis delen als innovatie-instrument. De metaal- en bouwsector ka n in de globalisering va n afzetmarkten niet alles in eigen huis willen ontwikkelen. Samenwerking is hier de versterkende factor. De ontwikkeling van deze innovatieclusters kan een goede start zijn het begin zijn va n een belangrijke economische structuurversterking van de Noordoost Friese regio. Dit vraagt derhalve om een vraag gestuurde, professionele en lange termijn aanpak. Exportbevordering Gezien het belang van een ontwikkelde exportsector voor de Noord-Nederlandse economie stelt de overheid veel in het werk om de ontwikkeling van de Nederlandse export te bevorderen. Deze instrumenten komen voort uit de algemene visie die de overheid op de export heeft. Behoud en versterking va n de Nederlandse positie op de wereldmarkt en, in het bijzonder, op de Europese markt. KEI gaat met kennisinstellingen workshops en kennissessies organiseren om de exportgedachte van het Friese bedrijfsleven te versterken en wellicht om barrières weg te nemen. 8

9 Samenwerking met het onderwijs. Het doel van de samenwerking met het onderwijs is gemotiveerde studenten op te leiden voor de noordelijke regio die in de toekomst zullen bijdragen aan de innovatiekracht en behoud van werkgelegenheid. Hierdoor is er een samenwerking aangegaan met NHL Hogeschool, Sten den University, Hogeschool VHL, Hanzehogeschool en RUG in Sectorplan Noord. De samenwerking is er om studenten vroegtijdig in contact te brengen met het bedrijfsleven in de regio, anderzijds om studenten de mogelijkheid te bieden tot meewerk- en afstudeerstages. Voor de gevestigde ondernemingen in de regio biedt dit de kans om verfrissende innovatieve ideeën tot uitvoering te brengen en hierdoor studenten te kunnen binden aan hun bedrijfsactiviteiten. Behoud van kennis voor de noordelijke economie. lnnovatiehuis Lauwersdelta legt hierin de connectie met het bedrijfsleven. Momenteel werken vijf bachelor studenten van de Hanze Hogeschool en de NHL vanuit het lnnovatiehuis Lauwersd elta in een meewerk- en afstudeerstage. Daarnaast zijn er een drietal open minoren van NHL werkzaam in het innovatiehuis. Dit betreft een doorlopende minor. Totaal biedt het KEI dagelijks onderdak aan 15/20 studenten. IBC-traject - de toekomstige ondernemer Havoleerlingen volgen het IBC-programma gedurende anderhalf jaar (1 dag per week) in havo 4 en 5. Dit houdt in dat leerlingen 55 weken lang 8 uur per week IBC-onderwijs krijgen. Het is een exclusief programma dat op een aantal scholen wordt aangeboden. Het IBC richt zich op het ontwikkelen van ondernemerschap in de ruimste zin van het woord. De IBC-leerlingen werken volgens het 80/20- concept: ze besteden 80% van hun tijd op school aan het regu liere havo programma; en een dag per week draaien ze mee op het IBC. Hoofddoel van het IBC Het motiveren en stimuleren van havolee rlingen door ondernemend onderwijs met als expliciet doel te komen tot betere (leer-)prestaties en betere voorbereiding op het vervolgonderwijs. De ambitie 'van het International Business College is onder meer om bedrijfsleven en onderwijs dichter bij elkaar te brengen. Om de B van Business steviger en realistischer in het programma te krijgen dient het onderwijs meer een blik naar buiten te richten, opdat de ondernemende vaardigheden van de leerling versterkt worden. Alleen leerlingen die het profiel Economie en Maatschappij v olgen, goede schoolresultaten, ambitie en vooral voldoende motivatie hebben krijgen een plaats op het IBC. Leerlingen die het programma met succes hebben afgerond krijgen naast hun havodiploma een door de ministeries van EZ en L&I erkend certificaat. Momenteel worden er gesprekken gevoerd met het Lauwerscollege te Buitenpost om het IBC-traject ook in de regio van de grond te krijgen. ROC Friese Poort lnnovatiehuis Lauwersd elta is eveneens in gesprek met diverse opleidingen van ROC Friese Poort. Doordat ROC Friese Poort samenwerkt met het bedrijfsleven, vervuld lnnovatiehuis Lauwersdelta haar rol als bemiddelaar tussen onderwijs en het bedrijfsleven door projecten te ondersteunen en faciliteren. Daarnaast kan lnnovatiehuis Lauwersdelta als stagebegeleider optreden voor studenten van ROC Friese Poort. 9

10 lnqubator Leeuwarden en CubeOSO Groningen Er is door lnnovatiehuis Lauwersdelta contact gezocht met collega Incubator Leeuwarden en Cube 050 Groningen. Zij bieden evenals het lnnovatiehuis Lauwersdelta onderdak aan start-ups, in goede sa menwerking met de HBO en Universiteiten. lnnovatiehuis Lauwersdelta in Buitenpost is qua ligging en openbaar vervoer, een perfecte locatie voor die studenten die vanuit hun studie een bedrijf willen starten in onze regio. Daarnaast is er samenwerking in kennisuitwisseling. Voor startende ondernemers is er een nauwere samenwerking ontstaan met NHL en lnqubator Leeuwarden. Daarom organiseren lnqubator Leeuwarden en KEI op woensdag 24 februari het ondernemerscongres "Meet the Startups". Een interactief congres met inspirerende sessies, bijzondere innovatieve ondernemingen, social entrepreneurs en starters. Experts (vakspecialisten) verbinden aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta, met als doel het realiseren van kennisoverdracht Aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta zijn eveneens experts/vakspecialisten verbonden. Regionaal gevestigde ondernemers die vanuit hun specifiek vakgebied, kennis overdragen aan startups en collega-ondernemers, door o.a. het organiseren van workshops en kennissessie s. Startups van lnnovatiehuis Lauwersdelta en Bedrijvencentrum Dokkum kunnen gebruik maken van deze vakkennis. Vakspecialisten zijn tevens aan te merken als co-financiers van Stichting lnnovatiehuis Lauwersdelta. Door de financiële bijdrage van 1.200,00 per jaar, dragen zij bij aan het toekomstig wel slagen van het lnnovatiehuis Lauwersdelta. Er wordt momenteel hard gewerkt om het bedrijfsleven te motiveren om zich aan de visie en doelstelling van het lnnovatiehuis Lauwersdelta te committeren en zo de bedrijvigheid en dito werkgelegenheid in de regio te versterken. Experts verzorgen workshops en kennissessies Daarnaast is het lnnovatiehuis Lauwersdelta de plek om kennis uit te wisselen en over te dragen door middel van workshops en themanetwerkbijeenkomsten. Deze workshops worden veelal georganiseerd door de aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta verbonden experts. De experts zijn ondernemers die zich als vakspecialist willen verbinden aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta en hun kennis aanbieden aan startups en collega-ondernemers in de regio. Daarnaast worden er sprekers ingehuurd. Lauwersdelta Innovatie Academie Om kennisoverdracht te faciliteren is de Lauwersdelta Innovatie Academie (LIA) in het leveren geroepen. Vanuit de LIA worden diverse workshops, kennissessies en trainingen georganiseerd door aan het lnnovatiehuis Lauwersdelta verbonden bedrijven. Deze kennissessies zijn echte masterclasses en gaa n dieper in op de inhoud van een onderwerp. Dit kunnen verschillende expertises en vraagstukken zijn bijvoorbeeld op het gebied van subsidieregelingen, innovatiekracht of alternatieve financieringsvormen. Versterken van netwerkvorming ondernemers KEI organiseert ter versterking van de onderling netwerkvorming bijeenkomsten voor het bedrijfsleven. Sinds 2015 wordt door het KEI het Dwaande Kafee georganiseerd. Een netwerkbijeenkomst voor iedereen die iets met of voor Noordoost Fryslan heeft. Een netwerkbijeenkomst voor ondernemers, onderwijs en overheden. Elke bijeenkomst staat in het teken van een thema. Deze Dwaande Kafee's worden zes keer per jaa r georganiseerd. 10

11 KEI: het kennis- en innovatiecentrum voor ondernemers. lnnovatiehuis Lauwersdelta wil groeien als regionaal expertisecentrum voor Noordoost Fryslan op het gebied van innovatieve ontwikkelingen, ter versterking van de regionale economie. Als de noodzaak van een kenniscentrum voor ondernemers in Noordoost Fryslan moet worden aangetoond, moet ook de vraag beantwoord worden: "waarom het Kennis- en Innovatiecentrum Noordoost Frysléin"?. " Hierna vo lgt in vogelvlucht de recente visie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. De noodzaak van innovatie volgens de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid Wat is innovatie? Letterlijk betekent innovatie vernieuwing. Bij innovatie kan het gaan om een nieuw product of een nieuwe dienst (productinnovatie), maar het kan ook gaan om nieuwe productiemethoden (procesinnovatie). Voor innovatie zijn drie dingen belangrijk: de nieuwe vondst (inventie), de succesvolle toepassing van deze vondst (uitkomst) en de brede verspreiding van de innovatie in de samenleving (diffusie). Innovatie kan radicaal zijn maar ook meer gematigd (incrementeel). De aandacht van het publiek gaat vaak uit naar de spectaculaire vondsten maar die zijn schaars. Innovatie gebeurt namelijk vaker op basis van bestaande kennis en technologie dan op basis van nieuwe. De beroemde econoom Joseph Schumpeter omschreef de werking van innovatie als "creatieve destructie" waarbij oude producten, productiemiddelen en productiemethoden werden vervangen door "nieuwe combinaties". Men kan hierbij bijvoorbeeld denken aan de opkomst van de digitale fotografie die de ouderwetse camera 's en afdrukmethoden vervangt. Bestaande bedrijve n zullen dan ook niet altijd onmiddellijk geneigd zijn al het nieuwe te omarmen. Soms zal men zelfs ontwikkelingen willen.tegenhouden of vertragen. Nederlandse innovatieprestaties Terwijl Nederland zich qua bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking tot de top van Europa behoort bevinden we ons qua ontwikkeling van onze productiviteit rond het EU-gemiddelde. In Nederland steeg de productiviteit gemiddeld met 1.5 % per jaar in de periode Het EU-gemiddelde was 1.8%, Finland deed het op dit gebied het beste met 2.5 %. Uit de WRRverkenning "Micro-foundations for innovation policy" die gezamenlijk met dit rapport verscheen blijkt dat ongeveer de helft van de stijging van de arbeidsproductiviteit met innovatie te maken heeft. In de European lnnovation Scoreboard staat Nederland op de elfde plaats. Uit een CBS onderzoek uit 2007 blijkt dat Nederland op een zestal voor innovatie belangrijke punten lager scoort dan het EUgemiddelde. Zweden scoort bijvoorbeeld erg goed als het gaat om de uitgave n van bedrijven aan onderzoek en ontwikkeling (R&D, ofwel Research & Development). Duitsland doet het erg goed op het terrein van het aantal technologisch innovatieve bedrijven in de industrie en de werkgelegenheid in de hightech sector. Denemarken is in het onderzoek nummer één op het gebied van technologische bedrijven in de dienstensector. Nederland scoort alleen bovengemiddeld waar het gaat om het aantal aangevraagde octrooien. Doorgaans wordt in Nederland gesproken over de zogenaamde "innovatie paradox". Nederland doet het goed op het gebied van onderzoek en kennis en dat blijkt ook uit het aantal aa ngevraagde octrooien. Het zo u vervolgens misgaan bij de "valorisatie" ofwel de toepassing van wetenschappelijke en kennis en technologie. Verbetering van die toepassing speelt dan ook een belangrijke rol in het huidige innovatiebeleid. Het probleem en de oplossing wordt dus gezocht in het deel van het innovatiesysteem dat zich bezighoudt met de toepassing van kennis en technologie. Het probleem kan echter ook liggen in een gebrek aan {innovatief) ondernemerschap. Het percentage innovatieve mkb-bedrijven en het aanbod van 11

12 investeringskapitaal voor nieuwe bedrijven ligt in Nederland ver onder het EU-gem iddelde. In Nederland komen er weliswaar veel nieuwe kleine bedrijven bij, maar dat is hoofdzakelijk het gevolg van de explosieve groei van het aantal zzp'ers. Waarom innovatie? De uitkomsten van innovatie zijn niet altijd gunstig. Sommige nieuwe producten hebben niet direct een maatschappelijk nut. Anderzijds is het nut van innovatie juist veel breder dan alleen economisch. lrnnovatie is nodig voor het oplossen van problemen op het gebied van zorg, milieu, energie en mobiliteit. Innovatie moet nadrukkelijk geplaatst worden in de context van de Europese eenwording en mondialisering. Nederland is een klein land en heeft een open economie. Het heeft eigenlijk geen zin meer om een ouderwets industriebeleid gericht op de ontwikkeling of het behoud van bedrijfstakken in Nederland te voeren. Waardeketens lopen tegenwoordig over grenzen heen. Innovatiebeleid moet zich richten op die onderdelen van de ketens waar Nederland de meeste toegevoegde waarde kan creëren. Een nationaal innovatiebeleid moet openstaan voor aansluiting met innovatieve ontwikkelingen in het buitenland. Het is momenteel allerminst vanzelfsprekend dat in een Nederlands innovatieprogramma subsidies worden verleend aan bedrijven die buiten Nederland gevestigd zijn maar wel een essentieel onderdeel vormen van het innovatienetwerk. Ontwikkeling van denken en beleid Na de Tweede Wereldoorlog waren denken en beleid vooral gericht op wetenschap (inventie). In de jaren zestig kwam er meer aandacht voor toepassing van kennis en technologie. Pas in de jaren negentig ontstond een verbreding van de aandacht voor zaken als marketing, ondernemerschap en de verspreiding van innovatie (diffusie). Innovatie wordt tegenwoordig gezien als een proces dat zich afspeelt binnen een systeem waarin voortdurend sprake is van een wisselwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven, toeleveranciers, gebruikers, ontwerpers, tussenpersonen, infrastructuur, distributie, regelingen en instanties van de overheid. Naast economen zijn organisatiekundigen, psychologen, sociologen, sociaalgeografen en bedrijfskundigen zich met innovatie gaan bezighouden. Hiermee is een geweldig potentieel aan nieuwe inzichten tot stand gekomen. Deze kennis bevindt zich echter nog wel verspreid over allerlei vakgebieden. Het beleid en het beleidsonderzoek blijven echter nog altijd hangen in het oude denken in t ermen van wetenschap en technologie van voor de jaren negentig. De voortdurende focus op R&D komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de nadruk die erop wordt gelegd in de verklaringen van Lissabon (2000) en Barcelona (2005). In Nederland komt deze nadruk onder meer naar voren in de prioriteit die wordt gegeven aan de Technologisch e Top Instituten. Het Ministerie van Economische Zaken besteedt de afgelopen jaren inmiddels meer aandacht aan niet technologische aspecten van innovatie zoals ondernemerschap. Dat is goed en kan verder worden ontwikkeld. Uitkomst Nederland staat er op het gebied van innovatie niet goed voor en een heroverweging van het innovatiebeleid lijkt nodig. Hiervoor is een nieuwe kijk op innovatie nodig die meer omvat dan wetenschap en technologie. 12

13 De rol van lnnovatiehuis Lauwersdelta als kennis- en expertisecentrum lnnovatiehuis Lauwersdelta is een belangrijk initiatief voor de hele regio Noordoost Fryslan en het Westerkwartier om tot economische versterking te komen. Samenwerking wordt meer dan ooit een noodzaak. Met name overheidsstimulatie van bedrijvigheid wordt een steeds belangrijker issue voor de krimpende regio. Clustering van kennis binnen een netwerk van middelgrote- en kleine bedrijven wordt nog meer dan nu al het geval is het kenmerk van de toekomst. Ook de provincie Fryslan kiest in haar economische visie en nieuwe coalitieakkoord dezelfde weg. De strategie gaat uit van een duurzame ontwikkeling van Fryslan met een nadrukkelijke transitie naar kennis en innovatie gebaseerde economie waarin ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en overheden talenten vo lop benutten en nieuwe waarde creëren in sterke grensverleggende netwerken. Om verdienvermogen en concurrentiekracht te vergroten moet het innovatief en organiserend vermogen van het Friese bedrijfsleven wordt versterkt. Van het totale bedrag aan Nederlandse R&D-investeringen vindt slechts 1,3% in Fryslan plaats (bron: Aanvalsplan Menselijk Kapitaal - Wurkjefoar FryslêJn). De reeds opgebouwde netwerken vertonen nog gaten en er liggen kansen voor verdieping en uitbreiding van kennis door samenwerking tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. Regionale samenwerking Samenwerking tussen Noordoostelijke gemeenten, Provincie Fryslan, belangenorganisaties, ONOF, de Gouden Driehoek, Kenniswerkplaats Noordoost Fryslan en lokale initiatieven en het bedrijfsleven is de rode draad voor het succes van Dwaande. Het verbeteren van een imago is een langdurig en kostbaar traject en vraagt om goede samenwerking tussen diverse Noordoost Friese partners. Toonaangevende bedrijven in de regio zijn 'Dwaande-ambassadeur' geworden. Samen met de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel zijn ze bereid de schouders onder Noordoost Fryslan zetten. Deze bedrijven willen helpen bij het bouwen aan een Noordoost Fryslan en vormen het visitekaartje van de regio. lnnovatiehuis Lauwersdelta is sedert december 2015 het permanente consulaat voor de Dwaande Ambassadeurs en zal tegelijkertijd het netwerk van Dwaande ambassadeurs inzetten om te komen tot meer verbinding en samenwerking in de regio. SNN (Samenwerkingsverband Noord-Nederland) Er is door de directie van SNN besloten om vanuit lnnovatiehuis Lauwersdelta de regio Noordoost Fryslan en het Westerkwartier te gaan bedienen. SNN wil zich als partner van lnnovatiehuis Lauwersdelta positioneren en gaat daarbij voortaan voorlichtingsbijeenkomsten organiseren voor de regio. " ' SNN gaat zich inspannen om via de directietafel van Net NNL ook NOM en KvK in de programmering van activiteiten c.q. voorlichtingsbijeenkomsten te betrekken. lnnovatiehuis Lauwersdelta heeft hiertoe het initiatief genomen. Hierdoor kan kennis die nodig is bij het aanvragen van diverse subsidieregelingen, dichterbij de ondernemer, onderwijs en gemeentelijke overheden komen. lnnovatiehuis Lauwersdelta wil leader zijn als kenniscentrum voor Noordoost Fryslän voor ondernemers, overheid en onderwijs. Door de loket- en adviesfuncties van de verschillende betrokken samenwerkende partijen bijeen te laten komen in lnnovatiehuis Lauwersdelta wordt er voldaan aan de vraag: "waarom een Kennis en Innovatiecentrum Noordoost Fryslon"? 13

14 Verbetering van de sociaaleconomische positie van Noordoost Fryslan is de hoofddoelstelling van de ANNO Il agenda. Dit wordt ook al duidelijk beschreven als doelstelling in het conceptplan "ANNO Il Goed leven in Noardeast Fryslon", als onderdeel van Agenda Netwerk Noordoost Dit onderschrijft ook de belangrijke schakel van lnnovatiehuis Lauwersdelta als kenniscentrum voor de hele regio Noordoost Fryslan. Economie in transitie; naar meer innovatie en flexibiliteit 11 Startende ondernemers, goede ICT-verbindingen, innovatiegerichtheid en permanente scholing (ook in bedrijven) zijn derhalve belangrijke factoren in het economisch groeiperspectief van een regio. 11 Gezien genoemde ontwikkelingen en de kenmerken van de Noordoost Friese economie zal de nadruk bij de economische opgaven de komende tijd moeten komen te liggen op het weerbaarder maken van bedrijven en beroepsbevolking voor de toenemende dynamiek in de economie. De competitie tussen bedrijven neemt onder invloed van technologische innovatie en verdere handelsliberalisatie toe. Het aandeel van kennis in de toegevoegde waarde van een product of dienst zal stijgen. Dit betekent ook voor de beroepsbevolking grotere uitdagingen. De baan voor het leven bestaat niet meer en functies die tot voor kort vanzelfsprekend leken, worden overgenomen door machines. Aan een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt worden hogere eisen gesteld dan vijf jaar geleden. Bevordering van het innovatief vermogen van bedrijven (zo mogelijk in combinatie met duurzaamheid) en verhoging van het opleidingsniveau van de beroepsbevolking zijn derhalve de belangrijkste opgaven. Daarnaast zal meer moeten worden ingezet op het stimuleren van ondernemerschap. Ondanks de verbeterde bereikbaarheid zal de groei van nieuwe bedrijven toch voornamelijk moeten komen uit de eigen (afnemende) beroepsbevolking. Het aanbieden van een aantrekkelijke werk- en woonomgeving met een goed voorzieningenniveau is hierbij een belangrijke randvoorwaarde. Hieraan gekoppeld is aansluiting bij de stedelijke netwerken, een goede bereikbaarheid, zowel fysiek als digitaal. lnnovatiehuis Lauwersdelta levert in het kader van haar doelstellingen een positieve bijdrage aan de economische versterking van de regio. Kan lnnovatiehuis Lauwersdelta dit alleen. Het antwoord is duidelijk nee. Versterking van de economie is alleen mogelijk door samenwerking met- en erkenning door ondernemers, onderwijs, regiona le overheden en kennispartners. Project Innovatiecluster voor de sector bouw en metaal KEI gaat een project opstarten met inzet op duurzaamheid en innovatie in de sectoren bouw en metaal in de regio Noordoost Fryslan. De start van dit project voor de bouwsector in Noordoost Fryslan is gepland voor februari Doel hierbij is te werken aan een innovatie-en duurzaamheidscluster voor de genoemde sectoren in Noordoost Fryslan. SNN heeft in opdracht van KEI een scan gemaakt van alle ondernemingen uit de regio welke voor hun innovatie al een beroep hebben gedaan op overheidssteun in de vorm van een subsidieregeling. Tevens is samen met de beleidsambtenaren van de ANNO gemeenten een inventarisatie ronde gedaan en bedrijven zijn uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst. Vanuit de diverse disciplines wordt er een projectteam samengesteld om tot verdere invulling en uitwerken te komen. De doelstelling van deze clusters is om de regio Noordoost Fryslan als innovatief- en duurzaamheidscluster op de kaart te zetten. 14

15 lnnovatiehuis en Human Capital Het aantrekken en stimuleren van technisch onderwijs van goed opgeleid personeel voor de regio en het uitwisselen van kennis en ervaringen zijn daarbij ook concrete doelen welke nauw aansluiten bij de op te starten clusters. Het bedrijfsleven en onderwijs in de regio stimuleren tot een projectmatige aanpak, wat verder gaat dan planmatig denken. KEI gaat hiervoor projectmatig, in samenwerking met bestaande kennisinstellingen, inhoud aangeven. ~anuari 2015 Human Capita! en de Noordelijke Innovatieagenda (NIA): Trends, ontwikkelingen en knelpunten arbeidsmarkt van Noord-Nederland: De NIA beschouwt Human Capita! als een thema dat dwars door de vier maatschappelijke uitdagingen (gezondheid, voedsel, energie en water) heenloopt. De ambitie van Noord- Nederland om zich te ontwlkkelen n te profileren als regio die bekend staat om de vernieuwende manier waarop maatschappetljk en economisch voordeel wordt behaajd uit innovatie, VrHst om oldoende gekwalificeerde mensen. Juist op dit aspect kent de noordetljke arbeidsmartt een aantal zorgpunten. Ondanks het feit dat er In Noord- Nederland al langer consequent aan de regionale economie wordt gewerkt, blijft er een achterstand ten pzichte van Nederland als geheel. De achterstand Is (vooral als het gaat om de kw an het onderwijs} kleiner geworden, desondanks blijft het werklooshelcfs- en arbeidspartlclpatiepercentage achter bij het landelijk gemiddelde. De aanhoudende crisis zorgt er bovendien voor, dat de achterstand weer oploopt. (gemiddeld U" NWW Noordelijk tegenover 10% NWW landelijk). (UWV, Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie 2014 'De werkgelegenheid in het lagere en middensegment daalt. Specifiek voor de groep MBO niveau 2-3 nemen de kansen op werk, door verdergaande automatisering en globalisering, snel af. Er is sprake van een kwalitatieve mismatch tussen de vraag van werkgevers en het aanbod van werkzoekenden. Het opleidingsniveau in Noord- Nederland is nog steèds lager dan gemiddeld in Nederland. Daarnaast is ook het aantal hoger opgeleiden, ondanks de aanwezigheid van een breed scala kennisinstellingen, Jager dan het landelijk gemiddelde. Deze kwalitatieve mismatch in combinatie met de dalende beroepsbevolking, vormt een risico voor de economische ontwikkeling van Noord- Nederland. Niet alleen ondernemers in de noordelijke topsectoren, maar ook het overige MKB en de (semi-)publieke sector, zullen op de langere termijn waarschijnlijk steeds meer moeite krijgen hun vacatures op MBO+ niveau te vervullen', aldus het rapport Noordelijke Innovatieagenda De noodzaak tot een gemeenschappelijke aanpak komt uit alle in dit projectplan genoemde rapportage duidelijk naar voren. Het nieuwe Kennis- en Innovatiecentrum Noordoost Fryslän gaat hier met alle voornoemde partijen een lijdende ro l in spelen. 15

16 Liquiditeitsbegrotingen

17 Liquiditeitsbegroting Telefoon-en portokosten Contributie en abonnementen Organisatiekosten Caterino service :: :! ~ Januari 2016

18 Liquiditeitsbegroting 2017 ' ~ 19

19 liquiditeitsbegroting

20 Liquiditeitsbegroting

21 Liquiditeitsbegroting