Publiekssamenvatting Jaarverslag 2012 Operationeel Programma Noord-Nederland Versnelling is nodig

Transcriptie

1 Publiekssamenvatting Jaarverslag 2012 Operationeel Programma Noord-Nederland Versnelling is nodig

2

3 Operationeel Programma Noord-Nederland 2012 Crisis zorgt voor tegenwind Noord-Nederland heeft voor de periode ruim 169 miljoen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) ontvangen. Dit geld wordt via het Operationeel Programma Noord-Nederland ingezet om het regionaal concurrentievermogen en de werkgelegenheid te vergroten, met name via de speerpuntsectoren energie, watertechnologie, sensortechnologie, agribusiness en Healthy Ageing. Het Samenwerkingsverband Noord- Nederland (SNN) heeft als beheersautoriteit de taak het programma te beheren en te controleren en brengt hiervan jaarlijks verslag uit. In 2012 is de crisis duidelijker merkbaar geworden dan in de jaren daarvoor. Diverse projecten hebben vertraging opgelopen. Dit leidt tot zorg over de feitelijke realisatie van projecten. Over het geheel genomen, heeft Noord-Nederland zich in de periode echter positief ontwikkeld. Economische indicatoren als opleidingsniveau, vroegtijdige schoolverlating, werkgelegenheid en bruto binnenlands product laten een positieve trend zien. De werkloosheid is wel een punt van zorg: die is gestegen, met name in Hoewel Noord-Nederland op de meeste indicatoren nog achterloopt bij Nederland als geheel, neemt die afstand over het geheel genomen steeds verder af. Dit is tekenend voor de structuurversterking die in Noord- Nederland plaatsvindt, mede dankzij het Operationeel Programma (OP). Het OP is van doorslaggevend belang voor de uitvoering van het regionale beleid in Noord- Nederland. Er zijn echter ook andere Europese en nationale middelen die voor dezelfde doelen worden ingezet. In Noord-Nederland wordt het OP gezwaluwstaart uitgevoerd met het Rijksprogramma Pieken in de Delta. Middelen uit EFRO en uit Pieken in de Delta worden vaak voor dezelfde projecten ingezet en dienen wederzijds als cofinanciering. Andere Europese programma s die inhoudelijke raakvlakken hebben met het OP, zijn onder meer het Europees Sociaal Fonds (ESF), de programma s voor Europese territoriale samenwerking (Interreg) en het Zevende Kaderprogramma voor onderzoek. 3

4 Operationeel Programma Noord-Nederland 2012 Het OP ligt qua toekenningen op koers Het OP ligt qua toekenningen goed op koers. Het programma is de afgelopen jaren in een hoog tempo ingevuld. Aangezien het budget in eerdere jaren al bijna volledig werd uitgeput, konden er in 2012 nog maar weinig EFRO-subsidies worden toegekend. De praktijk leert dat een deel van de toegekende EFRO-subsidies niet wordt besteed en dus vrijvalt, daarom heeft het SNN besloten om voor 20 miljoen te gaan overcommitteren : er worden meer subsidies verleend dan er aan budget beschikbaar is. Hierdoor konden in 2012 toch nog EFRO-subsidies worden toegekend. Tabel 2.1 Uitputting OP N-NL (bedragen x mln) Prioriteit Budget Overcommittering Totale budgetruimte Verleend Resterende budgetruimte Pijplijn 1 Innovatie, ondernemerschap en kenniseconomie 94,9 11,9 106,7 105,9 0,8 0,8 2 Attractieve regio s 33,9 4,2 38,1 38,1 0,0 0,0 3 Attractieve steden 33,9 4,2 38,1 37,3 0,8 0,8 4 Technische bijstand 6,8 0,0 6,8 6,8 0,0 0,0 Totaal 169,4 20,3 189,7 188,1 1,6 1,6 Figuur 2.3 Committeringen versus bestedingen in miljoenen euro s EFRO gecommitteerd EFRO gerealiseerd Een belangrijk deel van het EFRO-budget wordt besteed aan onderzoek en ontwikkeling, innovatie en ondernemerschap: bijna 90 miljoen. Ook is er veel steun toegekend aan projecten op het gebied van milieubescherming en risicopreventie en aan toeristische en (toeristisch-)culturele projecten. Opvallend is dat private partijen veel bijdragen aan de projecten. De gemiddelde EFRO-subsidie bedraagt slechts 24 procent van de kosten. De toegezegde bijdragen van ondernemingen bedragen in totaal 443 miljoen. Dit onderstreept wel hoe groot de betrokkenheid van het Noord-Nederlands bedrijfsleven bij het programma is. De bijdragen die provincies, gemeenten en kennisinstellingen gezamenlijk hebben toegezegd, bedragen 265 miljoen. 4

5 Operationeel Programma Noord-Nederland 2012 Voortgang is een punt van zorg De gedane toezeggingen geven de ambities aan, maar uiteindelijk komt het natuurlijk aan op de realisatie. Als gevolg van de economische tegenwind hebben vooral bedrijven de laatste jaren moeite hun toezeggingen na te komen. Verschillende projecten ondervinden moeilijkheden bij het rondkrijgen van de (private) cofinanciering. Soms moeten nieuwe financiers worden gevonden, soms moeten projecten worden bijgesteld en (opnieuw) procedures worden doorlopen. Het gevolg is dat projecten vertraging oplopen in de uitvoering. De omvang van de vertragingen is inmiddels dusdanig groot dat er een risico is dat het OP niet op tijd wordt afgerond. Bijkomend probleem is dat een klein aantal projecten beslag legt op een relatief groot deel van het budget. Als een of meer van deze projecten niet op tijd klaar zijn of zelfs stranden, dan kan dat grote gevolgen hebben. In dat geval blijven EFRO-middelen onbenut. Door vooraf over te committeren, wordt wel geanticipeerd op het niet of niet geheel uitvoeren van projecten, maar juist omdat het om een klein aantal, maar wel grote projecten gaat, is het lastig om de vrijval te voorspellen. De potentiële impact ervan is dus groot. Hoewel de financiële realisatie achterblijft, is er inhoudelijk in 2012 een grote sprong vooruit gemaakt. Over de gehele linie zijn de realisatiepercentages van de indicatoren fors toegenomen, vooral wat betreft werkgelegenheid (geen 11% maar 26%) en uitgelokte investeringen (geen 4% maar 17%). Het aandeel ondersteunde ondernemingen nam in 2012 ook fors toe, van 37% naar 65%. Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat de reële voortgang van het programma in de pas en deels zelfs vooruit loopt op de verwachtingen. De verwachtingen zijn dus gematigd positief. Tabel 2.4 Voortgang kernindicatoren Kernindicatoren Streefwaarde Gecommitteerd Gerealiseerd %** Totaal Aantal R&D projecten % Aantal ondersteunde startende bedrijven en kleine bedrijven < 5 jaar % Aantal ondersteunde MKB-bedrijven % Aantal samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennis-/researchinstellingen % Uitgelokte private vervolginvesteringen - * % Aantal bruto gecreëerde arbeidsplaatsen (in FTE s) % Subsidiabele kosten % * voor deze indicator is vooraf geen streefwaarde gekwantificeerd ** ten opzichte van de committeringswaarde 5

6 Operationeel Programma Noord-Nederland 2012 Versnelling is nodig De komende jaren is een omvangrijke versnelling van de groei nodig om alle projecten tijdig, voor 1 januari 2016, te kunnen afronden. Het SNN verwacht dat er uiteindelijk voor ongeveer 730 miljoen aan bestedingen wordt gerealiseerd. Op dit moment is er ongeveer 240 miljoen gerealiseerd. Er zijn in de komende jaren grote inspanningen nodig om alle projecten tijdig te kunnen afronden. Duidelijk is dat het zwaartepunt bij de afronding van projecten aan het eind van de programmaperiode ligt. Dit geeft naast een financieel ook een beheersmatig risico: een onevenredig zware werkdruk aan het eind van de programmaperiode bij het SNN. In december 2012 is met het Comité van Toezicht afgesproken om een actieplan op te stellen. Daarin staan maatregelen om de geconstateerde risico s te verkleinen en de uitvoering van het programma te versnellen. Het actieplan is in maart 2013 in werking getreden. Afgeronde projecten 2012 Zeven projecten binnen het OP Noord-Nederland zijn in 2012 succesvol afgerond. Daarnaast werd één project voortijdig beëindigd en kwamen twee projecten niet van de grond. Het aantal afgeronde projecten binnen het EFRO-programma komt hiermee op vijftien. Hiervoor is in totaal 5,8 miljoen aan EFRO-subsidies uitbetaald. Er werd voor ongeveer 23,3 miljoen aan kosten gerealiseerd. De private sector droeg hier fors aan bij, met ruim 9,8 miljoen. Er zijn MKB-bedrijven ondersteund en 584 fulltime arbeidsplaatsen gecreëerd. 6

7 Colofon / identificatie Uitgave Jaarlijks verslag over de uitvoering van Operationeel Programma Noord-Nederland , Doelstelling Regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid. Managementautoriteit Samenwerkingsverband Noord-Nederland Doelstelling Structurele bijstandsverlening van de Gemeenschap uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in de regio Noord-Nederland, die onder de doelstelling regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid valt. Subsidiabel gebied Noord-Nederland (provincies Drenthe, Fryslân en Groningen) Programmeringsperiode Programmanummer (CCI-nr.) CCI 2007 NL 16 2 PO 001 Titel van het programma Operationeel programma Noord-Nederland Verslagjaar 2012 Datum van goedkeuring van het jaarverslag door het Comité van Toezicht 25 juni 2013 Tekst SNN en Corien Lambregtse Concept en grafisch ontwerp studio Tineke Wieringa Fotografie Gemeente Leeuwarden Provincie Groningen SNN Stichting China en Noord-Nederland Stichting IJkdijk TCNN UMCG De complete versie van het jaarverslag 2012 van het Operationeel Programma is te vinden op Nadere informatie over de projecten is te vinden op SNN Laan Corpus den Hoorn 200 Postbus AT Groningen T F E communicatie@snn.eu

8