STIJLFIGUREN. Otto Wijnen Otto Wijnen Speaker & Coach Versie 1, juli 2016 Bijlage bij de basisgids Help! Ik moet spreken

Transcriptie

1 Otto Wijnen Otto Wijnen Speaker & Coach Versie 1, juli 2016 Bijlage bij de basisgids Help! Ik moet spreken

2 INLEIDING KLASSIEKE RETORICA De Romeinse politicus Cicero stelt dat met de volgende vijf stappen je elk publiek kunt overtuigen. Inventio: Je kiest inhoud, argumenten, voorbeelden en anekdotes die passen bij je doel en het publiek. (Te vergelijken met de Mentale voorbereiding uit het MILOE -model) Disposito: Je ordent de gevonden inhoud en argumenten op een passende, logische manier. Elocutio: Je verwoordt die inhoud met wat past bij je doel en het publiek. (Te vergelijken met de Inhoudelijke voorbereiding uit het MILOE -model) Memoria: Je maakt je vertrouwd met het verhaal door goed te oefenen en kijkt of de tekst goed loopt. (Te vergelijken met de Lichamelijke voorbereiding uit het MILOE -model) Actio: Ten slotte presenteer je de tekst. (Te vergelijken met de Opvoering uit het MILOE -model) Omdat het MILOE -model een groeimodel is hebben we er Evaluatie aan toegevoegd. ETHOS, PATHOS EN LOGOS Drie verschillende overtuigingsmiddelen. Ethos: De spreker doet een beroep op zijn eigen autoriteit om het publiek ervan te overtuigen dat hij of zij een gekwalificeerd spreker is. Pathos: De spreker speelt in op de emoties van het publiek. Logos: De spreker speelt in op het publiek met rationele argumenten en feiten. 2

3 ANAFOOR Herhaling van woorden, zinnen of zinsdelen aan het begin van de zin. : Voor u, voor mij, voor ons is dit een belangrijk moment I have a dream. (Martin Luther King) Niemand die het weet, niemand die wat doet, niemand die het wat kan schelen ANTICLIMAX Lachwekkende opbouw naar een climax die door de laatste toevoeging het tegenovergestelde effect heeft. Hij won de marathon van Boston, van Sydney, van New York en die van Appingedam Nog nooit stond ik voor zo n fijne zaal, echt waar! Mooi plafond, fijne stoelen, prachtige vloer ANTITHESE Stijlfiguur waarbij tegengestelde begrippen of noties worden verbonden Beter om te regeren in de hel, dan dienen in de hemel. (John Milton) Wast een berg en kost een beetje BEELDSPRAAK (METAFOOR) Gebruik van een algemeen bekend gegeven als vergelijking. Het wordt voor asielzoekers steeds moeilijker het fort Europa binnen te komen Pippi is zo sterk als een paard Ik pakte mijn stalen ros CLIMAX Opbouw van woorden, woordgroepen en zinnen in stijgende lijn. Het is geen vogel. Het is geen vliegtuig. Het is Superman! Voordat dit plan doorgevoerd wordt zijn we weken, maanden, jaren verder

4 DRIESLAG (TRICOLON) Opsomming van drie woorden, zinnen of zinsdelen. Veni, vidi, vici Vrijheid, gelijkheid en broederschap De Vader, de Zoon en de Heilige Geest EUFEMISME Verzachtende, verbloemende of verhullende uitdrukking waarmee iets mooier, vriendelijker en/of minder onaangenaam wordt voorgesteld dan het in werkelijkheid is. De dierenarts heeft de hond laten inslapen (= gedood) Extra reistijd (= vertraging) Hij zit tussen twee banen in (= werkloos) HERHALING (REPETITIO) Herhaling van woorden, zinnen of zinsdelen. Yes we can. (Barack Obama) Voorts zijn wij van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie. (Marianne Thieme) OMDRAAIING (CHIASME) Twee bij elkaar horende zinnen of zinsdelen die wat de woordvolgorde betreft elkaars spiegelbeeld vormen. Beperkt gebruiken omdat het snel gekunsteld overkomt. Je kunt een kind wel uit de oorlog halen maar hoe haal je de oorlog uit een kind?. (Warchild) Don t ask what the country can do for you, but ask what you can do for your country. (John F. Kennedy) Je leeft niet om te werken maar je werkt om te leven OPSOMMING Stijlmiddel om een grote hoeveelheid mee te onderstrepen. Uren, dagen, weken, maanden, jaren, eeuwen Wij eisen bescheidenheid, betrokkenheid en betrouwbaarheid Uw aankomst, accommodatie, excursies, terugreis alles is tot in de puntjes geregeld 4

5 PARADOX Schijnbare tegenstelling. Doordat de uitspraak zichzelf tegenspreekt lijkt hij onmogelijk. Kalm an en rap een beetje. (Herman Finkers) Niets is zeker, en zelfs dat niet. (Multatuli) Slagen doe je door te mislukken. (Harry Mulisch) RETORISCHE STILTE Meest eenvoudige en meest krachtige retorische stijlfiguur.... RETORISCHE VRAAG Mededeling in de vorm van een vraag waarop geen antwoord verwacht wordt. Moet racisme ongestraft blijven? Moet alles maar mogen? Dat begrijpt toch iedereen? Hoelang moeten we hier genoegen mee nemen? STAFRIJM (ALLITERATIE) Twee of meer verschillende woorden (bijna) achter elkaar met dezelfde beginletter(s). Liever luid dan stil en stom Schots en scheef Meer mogelijk maken. (slogan ABN-AMRO) TAUTOLOGIE Begrip wordt herhaald door een synoniem. Nooit of te nimmer Stukje bij beetje Blij en verheugd 5