CNS Basisschool Cavaljé
|
|
- Rebecca de Boer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CNS Basisschool Cavaljé Dyslexieprotocol November 2011 Gemaakt door Anne Constant, Intern begeleider Cavaljé Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 1
2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Dyslexie in het kort Wat is dyslexie? Hoe is dyslexie te herkennen? Hoofdstuk 2 Voorbereidend lezen en schrijven in groep 1 en 2 Voorbereidend lezen en schrijven Leesproblemen in groep 1 en 2 Het volgen van de taalontwikkeling van kleuters Hoofdstuk 3 Leren lezen en schrijven in groep 3 Lees- en spellingonderwijs in groep 3 Het volgen van de leesontwikkeling Leesproblemen in groep 3 Hoofdstuk 4 Lezen en spellen in groep 4 Voortgezet technisch lezen Begrijpend lezen Spellen en stellen Thuis extra ondersteunen Toetsen en toetsmomenten Continuüm van zorg Streefdoelen DMT en Avi Hoofdstuk 5 Leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie in de bovenbouw Inleiding Leesonderwijs en spellingonderwijs in de bovenbouw Lees- en spellingproblemen in de bovenbouw Toetsen en meetmomenten Hulpmiddelen Hoofdstuk 6 Diagnostisch onderzoek en dyslexieverklaring Hoe wordt dyslexie vastgesteld? Hoofdstuk 7 Hulpmiddelen/compensatiemiddelen Compenserende/dispenserende maatregelen bij het lezen Compenserende/ dispenserende maatregelen bij spelling Overige compenserende/dispenserende maatregelen Extra faciliteiten voor kinderen met een dyslexieverklaring Bijlage Toetskalender groep 1 en 2 Toetskalender groep 3 Toetskalender groep 4 Toetskalender groep 5 Toetskalender groep 6, 7 en 8 Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 2
3 Hoofdstuk 1 Dyslexie in het kort Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. Ondanks extra oefenen blijven de problemen met lezen en/of spellen bestaan. Dyslexie is een specifieke lees- en spellingstoornis met een neurobiologische basis, die in ernstige mate een normale educatieve ontwikkeling beperkt, die op grond van de overige cognitieve vaardigheden verwacht zou kunnen worden. Hoe is dyslexie te herkennen? Algemene problemen Kinderen met dyslexie kunnen moeite hebben: om het verschil te horen tussen klanken als m en n; p, t en k; s, fen g; eu, u en ui. om de klanken in volgorde te zetten, zoals bij dorp en drop of 12 en 21. om de aandacht vast te houden bij (mondelinge) uitleg. met het automatiseren van reeksen: kleurnamen, namen van letters, cijfers, de dagen van de week, tafels en/of spellingsregels. met het onthouden van vaste woordcombinaties, rijmpjes, versjes, uitdrukkingen of gezegdes. met het onthouden van losse gegevens, zoals rijtjes, woordjes en jaartallen. met het onthouden van talige informatie. met het structureren van hun werk. Problemen bij het lezen De leesproblemen van kinderen met dyslexie vallen het meest op bij hardop lezen. Sommige kinderen hebben een traag leestempo en lezen de woorden spellend (h-a-k). Andere kinderen hebben een hoog leestempo, maar maken daarbij veel fouten door te raden. Er kan ook sprake zijn van een combinatie van beide. Problemen bij het spellen Kinderen met dyslexie maken veel spellingfouten en hebben daarom veel steun aan spellingsregels. Het kan zijn dat ze één bepaald woord op een bladzijde op verschillende manieren spellen. Kinderen met dyslexie proberen vaak de spelling van specifieke woorden te onthouden. Dit is een enorme belasting voor het geheugen. Bovendien blijft de kennis meestal niet hangen, omdat ze het op een onsamenhangende manier in het geheugen opslaan. Problemen bij het schrijven Kinderen met dyslexie schrijven vaak onleesbaar en maken veel doorhalingen. Bij leerlingen die wel leesbaar schrijven, valt het trage schrijftempo op. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 3
4 Hoofdstuk 2 Voorbereidend lezen en schrijven in groep 1 en 2 Voorbereidend lezen en schrijven Voordat kinderen naar school gaan, weten ze al dat je van losse woorden zinnen kunt maken en dat je zinnen kunt opdelen in losse woorden (taalbewustzijn). Ook weten ze al dat woorden een betekenis hebben. Rond hun 3e jaar gaan kinderen de klankstructuur van taal 'doorzien' en kunnen zij van losse lettergrepen langere woorden maken zoals 'nijn-hok' (fonologisch bewustzijn). Tegen het einde van groep 2 ontdekken kinderen dat gesproken woorden uit losse klanken bestaan ('b' is eerste letter van 'bal' en ook van 'boek'). Dit wordt het fonemisch bewustzijn genoemd. Een goed ontwikkeld fonemisch bewustzijn is een belangrijke voorwaarde voor het leren lezen in groep 3. Vooral in de tweede helft van groep 2 wordt daarom veel geoefend met het in stukjes hakken van woorden ('pen' bestaat uit p-e-n) en met het samenvoegen van klanken tot een woord. Ook wordt het taalbewustzijn gestimuleerd door kleuters op een speelse manier ervaring op te laten doen met boeken en verhalen (voorlezen, laten navertellen), kennis te laten maken met geschreven taal en letters en door (in groep 2) letterkennis op te bouwen. Op de Cavaljé wordt in groep 1 en 2 voor het stimuleren van de taalontwikkeling de methode Piramide en de auditieve taalmethode Wat zeg je gebruikt. Wat zeg je sluit aan bij de tussendoelen beginnende geletterdheid en zorgt voor een soepelere overgang naar het aanvankelijk leesonderwijs in groep 3. Verder wordt voor het aanleren en het automatiseren van de klank-tekenkoppeling de methode Spreekbeeld gebruikt. Letters worden aangeleerd in de combinatie van klank, schriftteken en gebaar. Leesproblemen in groep 1 en 2 In groep 1 en 2 kan er natuurlijk nog niet gesproken worden over leesproblemen, omdat het leren lezen nog niet is begonnen. Er kunnen al wel tekenen zijn die wijzen op problemen bij het voorbereidend lezen. Bijvoorbeeld wanneer kinderen: - geen belangstelling hebben voor letters of op geen enkele manier met taal bezig zijn. - moeilijk de namen van hun klasgenootjes kunnen onthouden. - moeite hebben met het benoemen van de namen van kleuren en andere symbolen. - moeite met het schrijven van de eigen naam. - liedjes niet mee kunnen zingen of niet kunnen rijmen. Dit hoeven geen voorboden van dyslexie te zijn, maar kinderen bij wie het bovengenoemde wordt gesignaleerd, hebben wel een groter risico op het tot uiting komen van dyslexie. Ze moeten goed in de gaten worden gehouden. Het volgen van de taalontwikkeling van kleuters Om leesproblemen zoveel mogelijk te voorkomen, wordt de ontwikkeling van beginnende geletterdheid vanaf de kleuterleeftijd systematisch gevolgd. A.h.v. de Citotoets Taal voor kleuters en observaties van de leerkracht wordt in kaart gebracht hoe ver de kleuter in zijn ontwikkeling is en waarin hij extra gestimuleerd moet worden. Voor zorgleerlingen (Cito D/Eniveau) wordt tevens de kleutersignaleringslijst uit het protocol voor leesproblemen en dyslexie ingevuld en bij de zorgleerlingen uit groep 2 worden de bijbehorende kleutertoetsen afgenomen (januari en juni). Kinderen die hierbij uitvallen worden door de leerkracht en/of de tutor extra begeleid. Voor deze kinderen wordt door de leerkracht een individueel handelingsplan geschreven. De intern begeleider doet eventueel vervolgonderzoek om een duidelijker beeld te krijgen van de taalvaardigheden van een kind. Hiervoor wordt de Citotoets Taaltoets Alle Kinderen (TAK) gebruikt. Voor kleuters met een vergroot risico op dyslexie (door achterblijvende taalontwikkeling en/of dyslexie in de familie) is het goed om eind groep 2 zoveel mogelijk letters te kennen. Wanneer deze kinderen niet uit zichzelf experimenteren met letters, zal de leerkracht ze daarin stimuleren. De leerkracht houdt daarbij rekening met de interesses van een kind en oefent spelenderwijs. Wanneer de taal- en spraakvaardigheid van een kind niet volgens de gewenste ontwikkeling verloopt, wordt het kind (met toestemming van ouders) aangemeld bij de schoollogopediste. Wanneer er sprake is van hardnekkige problematiek, dan zullen de ouders geadviseerd worden om in contact te treden met een logopedist. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 4
5 Hoofdstuk 3 Leren lezen en schrijven in groep 3 Lees- en spellingonderwijs in groep 3 In groep 3 begint een kind echt met leren lezen en schrijven. In het eerste half jaar van groep 3 ligt de nadruk op het aanleren van alle klank-letterkoppelingen (letterkennis) en leeshandelingen die nodig zijn om die letters en woorden te maken en terug te lezen (hakken en plakken van woorden). Rond februari kennen de kinderen de meeste letters. Ze kunnen klankzuivere woorden lezen en schrijven, bijvoorbeeld kat. In de tweede helft van groep 3, de zogenaamde niet-klankzuivere periode, leren de kinderen woorden met medeklinkerclusters (h-e-rfst), meerlettergrepige woorden (zak-mes) en woorden met afwijkende spelling (bijvoorbeeld eindigend op eer en eur of eeuw en ieuw). De nadruk ligt in de tweede periode op het toenemen van de leessnelheid. Daarnaast is er veel aandacht voor het begrijpend lezen. Op de Cavaljé wordt de taal/leesmethode Veilig leren lezen (tweede maanversie) gebruikt. Aan het begin van het schooljaar deelt de leerkracht (in overleg met de intern begeleider) de kinderen in naar zon-, maan- of steraanpak. De zongroep is de groep met kinderen, die bij de start van groep 3 al een volledige letterkennis hebben en klankzuivere mkm-woorden correct en vlot kunnen lezen (minimaal Avi M3). De maangroep is de groep kinderen die nog moet leren lezen. De risicolezers vormen hierbij de stergroep en de kinderen die sneller door de leerstof gaan vormen de raketgroep. Aan het eind van elke kern worden de kinderen na toetsing opnieuw ingedeeld. Voor kinderen die in een aangepast tempo leren en werken, kan de methodiek Veilig stap voor stap worden ingezet. Deze methode van VLL is ontwikkeld voor het speciaal onderwijs. Op is alles te vinden over de werkwijze van de methode. In groep 3 wordt eveneens de methode Spreekbeeld gebruikt, waarmee wordt voortgeborduurd op hoe de letters in de kleutergroepen worden aangeleerd. Het duolezen (lezen in tweetallen) wordt in groep 3 groepsbreed ingezet wanneer alle letters zijn aangeleerd (medio februari). Het volgen van de leesontwikkeling Vier keer per jaar wordt er een signaleringstoets op het gebied van het lezen van letters, woorden en zinnen bij de leerlingen afgenomen. De signaleringsmomenten omvatten: de herfstsignalering (na kern 3), de wintersignalering (na kern 6), de lentesignalering (kern 8) en de eindsignalering (na kern 11). Verder wordt na elke kern de basistoets Veilig & vlot afgenomen om te zien hoe het automatiseringsproces bij de leerlingen verloopt. Naast deze methodegebonden toetsen worden de methode onafhankelijke Citotoetsen Avi en DMT afgenomen in januari en juni. Bij de risicolezers wordt de Avi-toets ook in november en april afgenomen. Elk toetsmoment in groep 3 kan een startpunt vormen voor extra begeleiding van een kind. Leesproblemen in groep 3 Bij de herfstsignalering van groep 3 (oktober) is het moment aangebroken om te beoordelen of het leesonderwijs bij alle kinderen aanslaat. Als een kind nog steeds de letters niet kent, zal extra hulp worden ingezet. De eindmeting in juni is het eerste moment waarop een vermoeden van dyslexie kan worden vastgesteld. Dit is het geval wanneer de extra hulp bij het leren lezen in de periode ervoor weinig tot geen resultaat heeft gehad. De risicolezers worden opgenomen in groep 3 van het groepsplan. Deze leerlingen hebben extra instructie en oefening nodig. Voor de lezers die op de herfstsignalering onvoldoende hebben gescoord en op de DMT in januari (kaart 1) op D- of E-niveau scoren, wordt door de leerkracht een individueel handelingsplan opgesteld. Kinderen die een doublure doorlopen worden beoordeeld op het niveau van hun didactische leeftijd. Voor de kinderen die op de Citotoets spelling in februari een D- of E-niveau halen, wordt ook een individueel handelingsplan geschreven. De strategieën die leerlingen met leesproblemen en mogelijke dyslexie gebruiken, zijn globaal te verdelen in te lang blijven spellen (spellende lezers) en te snel raden wat er staat (radende lezers). De leerkracht houdt bij de aanpak hier rekening mee. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 5
6 Voor zwakke lezers is het uiterst belangrijk om zoveel mogelijk te lezen. Ouders worden ingeschakeld voor gerichte oefeningen thuis en krijgen hierbij uitleg en instructie van de leerkracht. Hoofdstuk 4 Lezen en spellen in groep 4 Voortgezet technisch lezen De technische leesvaardigheid wordt in groep 4 verder geautomatiseerd. In groep 4 wordt wekelijks vier keer een half uur door de kinderen in duo s gelezen. Verder wordt er een keer een half uur per week gebruik gemaakt van het zelfstandig lezen (stillezen en pluswerk voor de betere lezers). Tijdens het lezen wordt er op instructieniveau gelezen. Kinderen die lager scoren dan het Avi-streefniveau en/of D/E scoren op de DMT toets, worden twee keer per week een half uur begeleid door de leerkracht binnen de reguliere leestijd. Hiervoor wordt de methode voor voortgezet technisch lezen Estafette gebruikt. Binnen de methode Estafette wordt aanpak I gehanteerd, die bedoeld is voor de zwakste lezers. Kinderen bij wie een vermoeden van dyslexie bestaat, krijgen daarnaast twee keer per week een half uur leesbegeleiding buiten de reguliere leestijd. (Dit geldt ook voor de kinderen die in groep 3 zijn blijven zitten). Hiervoor wordt de methodiek Connect woord- of vloeiend lezen gebruikt. De Connectsessies bestaan uit interactief voorlezen, simultaan lezen, woordrijtjes lezen, duo-lezen, fluisterlezen, zelfstandig lezen en het schrijven van woordjes. Ter bevordering van de woordherkenning wordt er gebruik gemaakt van herhaald lezen. In een week staat één tekst uit de map Speciale leesbegeleiding van de Zuid-Vallei centraal. De risicolezers worden opgenomen in groep 3 van het groepsplan. Voor de lezers die op de DMT (kaart 1, 2 en 3 samen) voor de tweede keer op D- of E-niveau scoren, wordt door de leerkracht een individueel handelingsplan opgesteld. Ouders worden op de hoogte gesteld en gehouden door de groepsleerkracht over de individuele handelingsplanning. Begrijpend lezen De aandacht gaat in groep 4 steeds meer naar het leren begrijpen van de betekenis en de inhoud van teksten (begrijpend lezen). Op de Cavaljé wordt er vanaf de tweede helft van het schooljaar in groep 4 begrijpend lezen gegeven. Lezen in beeld is de methode voor begrijpend lezen die in groep 4 t/m 8 wordt gehanteerd. Echter goed technisch lezen is een voorwaarde voor goed begrijpend lezen. Daarom is het materialenpakket van Lezen in beeld voor groep 4 extra compact, zodat het ruimte biedt om dat jaar extra aandacht te besteden aan de technische leesvaardigheid van kinderen. De methode sluit aan op de Zwijsen technisch leesmethoden Veilig leren lezen (in groep 3) en Estafette (in groep 4 tot en met 8). Spellen en stellen In groep 4 wordt het schrijven steeds belangrijker. Voor taal en spelling wordt vanaf groep 4 de methode Taalverhaal gebruikt. Om de spellingregels goed bij de kinderen te laten inslijpen, wordt ervoor gekozen om vanaf het schooljaar 2011/2012 de woordpakketten aan de kinderen (gr. 4 t/m 8) mee naar huis te geven. Daarnaast krijgen kinderen die spellingzwak zijn extra instructie en extra oefening m.b.v. de methodegebonden software en a.h.v. werkbladen uit Spelling in de lift. Voor de kinderen die op de Citotoets spelling voor de tweede keer een D- of E-niveau halen, wordt door de leerkracht een individueel handelingsplan opgesteld. Thuis extra ondersteunen Leesmotivatie is een belangrijk doel in groep 4. Dit is namelijk het moment waarop leerlingen met hardnekkige leesproblemen het beginnen op te geven. Daardoor dreigen ze steeds verder achter te gaan lopen. Blijven lezen en blijven motiveren is nu van het grootste belang. Ouders kunnen een belangrijke rol spelen om de leesmotivatie van hun kind te behouden. Het helpt als de leestaken te maken hebben met een onderwerp dat in de belangstellingssfeer van het kind ligt of waar ze het nut van inzien. Voor ouders is het een uitdaging om in het dagelijks leven zoveel mogelijk lees- en schrijfmomenten te ontdekken (bijv. het schrijven van een boodschappenlijstje). Op de site zijn (makkelijke leesbare) boeken op verschillende Avi-niveaus te vinden. In overleg met de leerkracht kan er thuis aanvullend Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 6
7 geoefend worden met het kind. Het zogenaamde tutorlezen is een goede manier om het lezen te oefenen. Hierbij leest het kind samen met een ouder volgens een vastgestelde manier (voorkoor-door lezen). Verder is er tegenwoordig in bijna iedere bibliotheek een Makkelijk Lezen Plein te vinden. Het Makkelijk Lezen Plein in Cultura Ede is er voor kinderen van 8 tot 13 jaar die moeite hebben met lezen. Kinderen met dyslexie kunnen hier terecht, maar ook kinderen met concentratieproblemen of allochtone kinderen met een taalachterstand. Op het Makkelijk Lezen Plein zijn de leukste, spannendste en makkelijk te lezen boeken samen met andere materialen bij elkaar gezet, zoals makkelijk te lezen informatieve boeken, luisterboeken en verfilmde boeken. Toetsen en toetsmomenten Op de Cavaljé wordt gewerkt met een 'toetskalender'. Hierin staan de meetmomenten van de Citotoetsen voor lezen, spelling, begrijpend lezen, rekenen en woordenschat vermeld. Deze toetskalender wordt jaarlijks opgesteld door de intern begeleider en helpt de leerkrachten om de ontwikkeling van alle kinderen te volgen. De leerkracht kan zo op tijd zien of een kind een achterstand oploopt. De leesontwikkeling van ieder kind wordt in januari en juni in kaart gebracht. De Cito Drie Minuten Toets (DMT) wordt afgenomen om inzicht te krijgen in het lezen op woordniveau. Het lezen op tekstniveau wordt gemeten met de Cito Avi toetsen (nieuw). Bij de zwakke lezers worden deze toetsen ook in november en april afgenomen. De kinderen die een doublure doorlopen, worden beoordeeld op het niveau van hun didactische leeftijd. De spellingvaardigheid wordt getoetst m.b.v. de Citotoets Spelling in januari en in juni. Verder wordt de spellingvaardigheid gevolgd a.h.v. de methodegebonden toetsen. Elk toetsmoment kan een startpunt vormen voor extra begeleiding van een kind. Wanneer de lees- of spellingscore van een kind herhaaldelijk op D- of E- niveau zit van het Citoleerlingvolgsysteem, dan doet de intern begeleider (vanaf januari groep 4) vervolgonderzoek op lees- en/of spellinggebied. De intern begeleider gebruikt daarvoor diagnostische toetsen zoals de Eén Minuut Test (EMT), de Klepel (test voor de leesvaardigheid van pseudowoorden) en/of het PI-dictee. Een dyslexieonderzoek wordt na medio groep 4 aangevraagd voor kinderen bij wie een vermoeden van dyslexie bestaat. Continuüm van zorg Zorgniveau 1: goed lees- en spellingonderwijs in klassenverband. Zorgniveau 2: extra zorg in de groepssituatie door de groepsleerkracht (zwakste 25%): begeleiding waarbij extra instructie, extra oefentijd en begeleide inoefening centraal staan. Zorgniveau 3: specifieke interventies uitgevoerd en/of ondersteund door de zorgspecialist in de school (zwakste 10%): een begeleidingsvorm waarbij zeer intensief met een aanvullend lees- en/of spellingprogramma wordt gewerkt. Hiervoor komen leerlingen in aanmerking die zeer zwak scoren en/of na een interventieperiode met extra begeleiding op zorgniveau 2 onvoldoende vooruit zijn gegaan. De interventie is geen vervanging van de lees- of spellingles, maar een aanvulling daarop. De leertijd wordt met minimaal één uur per week uitgebreid. Zorgniveau 4: diagnostiek en behandeling in zorginstituut (zwakste 4%). Streefdoelen DMT en Avi Voor de DMT (nieuwe versie) zijn de streefdoelen: 90% van de kinderen haalt een A-D score, minstens 75% een A-C score, minstens 50% een A-B score. Voor de nieuwe Avi toetsen zijn de streefdoelen: M en E groep 3: 75% van de leerlingen beheerst Avi M3 respectievelijk Avi E3; M en E groep 4: 75% van de leerlingen beheerst Avi M4 respectievelijk Avi E4; M en E groep 5: 75% van de leerlingen beheerst Avi M5 respectievelijk Avi E5; M en E groep 6: 75% van de leerlingen beheerst Avi M6 respectievelijk Avi E6; M en E groep 7: 75% van de leerlingen beheerst Avi M7 respectievelijk Avi E7; M groep 8: 75% van de leerlingen beheerst Avi plus. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 7
8 Hoofdstuk 5 Leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie in de bovenbouw Inleiding In de bovenbouw van de basisschool is het leesonderwijs erop gericht dat de kinderen steeds moeilijkere teksten leren lezen. Zelfstandig lezen wordt steeds belangrijker. Door middel van lezen kun je immers informatie verkrijgen en je kennis uitbreiden. Aan het eind van groep 6 kunnen de meeste leerlingen, wat betreft de technische kant, vrijwel alle teksten aan. Hierdoor kan de aandacht zich meer gaan richten op de inhoud van de tekst. Leerlingen die moeite hebben met spelling krijgen daar in de bovenbouw nog meer last van. Er komen steeds meer nieuwe spellingscategorieën bij en ook de werkwoordspelling krijgt vanaf groep 7 veel aandacht. Spellingsproblemen komen vooral naar voren bij het vrij schrijven. Het komt regelmatig voor dat een kind met dyslexie in een dictee laat zien een bepaalde spellingsvaardigheid of regel wel te kennen, maar die vervolgens niet of inconsequent toepast in een vrije schrijfopdracht. In feite komt hierin het automatiseringsprobleem bij het spellen tot uitdrukking. Bij spelling is het streven om alle spellingscategorieën bij alle leerlingen aan te bieden. Leesonderwijs en spellingonderwijs in de bovenbouw In de bovenbouw worden er voor de basisvakken dezelfde methoden gevolgd als in groep 4. In groep 5 wordt er twee keer een half uur per week duo gelezen. Daarnaast wordt er twee keer een half uur per week door de kinderen zelfstandig gelezen (stillezen/ pluswerk voor de betere kinderen). In groep 6 wordt er per week 2 keer een half uur zelfstandig door de kinderen gelezen (stillezen/ pluswerk) en één keer per week een half uur in duo s. In groep 7 en 8 wordt een half uur per week zelfstandig gelezen (stillezen/pluswerk) en er wordt een half uur per week besteed aan duolezen/forumlezen/ de leeskring. In groep 5 t/m 8 worden kinderen die lager scoren dan het Avi-streefniveau en/of D/E scoren op de DMT toets, twee keer per week een half uur begeleid door de leerkracht binnen de reguliere leestijd. Hiervoor wordt de methode voor voortgezet technisch lezen Estafette gebruikt. Binnen de methode Estafette wordt aanpak I gehanteerd, die bedoeld is voor de zwakste lezers. Spellingonderwijs wordt vier keer per week gegeven a.h.v. Taalverhaal spelling in de groepen 4 t/m 8. Eén les duurt 20 minuten. Alle leerlingen krijgen vanaf het jaar 2011/2012 de woordpakketten iedere week mee naar huis. De spellingzwakke kinderen krijgen extra instructie en extra oefening m.b.v. de methodegebonden software en a.h.v. de printbladen van taalverhaal of de werkbladen uit Spelling in de lift. Voor de kinderen die voor de tweede keer op D- of E-niveau scoren op kaart 3 van de DMT en/of op D- of E-niveau presteren op de Citotoets spelling wordt een individueel handelingsplan gemaakt. De leerkracht voert dit plan in de klas uit. Na elk meetmoment wordt gekeken of de begeleiding in de periode daarvoor effect heeft gehad. De plannen voor de begeleiding kunnen daarna bijgesteld worden. Leesproblemen en spellingsproblemen in de bovenbouw Leerlingen met dyslexie dreigen in de bovenbouw steeds verder achterop te raken, omdat het lezen bij hen traag verloopt en relatief veel energie vraagt. Hierdoor zijn ze steeds minder gemotiveerd om zelfstandig te lezen en oefenen ze steeds minder om een vlotte lezer te worden. Ook kunnen kinderen hun lees- en spellingsproblemen soms jarenlang verbergen en in de problemen komen met de langere en meer ingewikkelde teksten en spellingscategorieën in de bovenbouw. Het is mogelijk dat deze leerlingen dyslexie hebben en zich het lezen van woorden op een verkeerde manier hebben aangeleerd, namelijk niet via het verklanken, maar door het hele woordbeeld in het geheugen op te slaan. Wanneer de zinnen dan ingewikkelder worden, legt deze werkwijze een te groot beslag op het geheugen en lukt het niet meer om hele zinnen te overzien. Het is dus van het grootste belang om ook in de bovenbouw te letten op signalen van dyslexie en om het belang van veel lezen bij ouders aan te kaarten. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 8
9 Toetsen en meetmomenten In de bovenbouw wordt ook de toetskalender gevolgd. Voor groep 5 en 6 gelden dezelfde meetmomenten voor het Avi-lezen als voor groep 4. De kinderen uit groep 7 en 8 worden nog getoetst volgens het oude Avi-systeem. De meetmomenten hiervan zijn oktober, januari, maart en juni. De DMT (oude versie) wordt in oktober (gr. 6 t/m 8) en in maart (gr. 6 t/m 7) afgenomen bij de kinderen uit de bovenbouw. De nieuwe versie van Avi en de DMT breidt zich ieder schooljaar met één jaargroep uit. Vanaf het schooljaar wordt alleen nog maar de nieuwe versie van Avi afgenomen en vanaf alleen de nieuwe versie van de DMT. Hulpmiddelen Kinderen met dyslexie of ernstige lees- en/of spelmoeilijkheden (ELM) mogen gebruik maken van hulpmiddelen (compensatie) en kunnen ontheffing (dispensatie) krijgen van bepaalde opdrachten. Compenserende maatregelen zijn maatregelen die de gevolgen van leesen/of spellingsproblemen minimaliseren bij het lezen of schrijven van teksten. Welke compenserende en dispenserende maatregelen noodzakelijk zijn, hangt af van de problemen die het kind heeft. Dit zal in overleg met alle betrokkenen moeten worden uitgezocht en worden vastgelegd in het zorgdossier. Een overzicht van compenserende en dispenserende maatregelen zijn te vinden in hoofdstuk 7 van dit protocol. Hoofdstuk 6 Diagnostisch onderzoek en dyslexieverklaring Hoe wordt dyslexie vastgesteld? Voor het vaststellen van dyslexie en het afgeven van een dyslexieverklaring is een uitgebreid onderzoek nodig. Sinds 1 januari 2009 is de vergoedingsregeling dyslexie van kracht. Diagnostiek en handeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie zijn in het basispakket van de zorgverzekering opgenomen. Deze vergoedingsregeling wordt stapsgewijs ingevoerd. In 2011 kunnen ouders aanspraak maken op een vergoeding van de dyslexiezorg, als deze voor de elfde verjaardag van hun kind aanvangt. Elk kalenderjaar wordt deze leeftijdsgrens met één jaar opgetrokken, totdat in 2013 alle leerlingen in het primair onderwijs van 7 jaar en ouder in principe in aanmerking komen voor vergoede diagnostiek en behandeling. Voor deze regeling zijn strikte criteria opgesteld waar een leerling aan moet voldoen. De school moet het vermoeden van ernstige dyslexie onderbouwen met een leerlingdossier om er zeker van te zijn dat alleen die leerlingen worden doorverwezen bij wie sprake is van een (ernstige) achterstand en didactische resistentie. - Achterstand: het niveau van de leerling ligt significant onder het niveau dat op basis van leeftijd en gevolgd onderwijs verwacht mag worden. Een leerling moet tot de zwakste 10% op lezen behoren of tot de zwakste 16% op lezen en de zwakste 10% op spelling. Dit betekent dat leerlingen met een E-score op lezen en leerlingen met een lage D-score op lezen en een E-score op spellen mits vastgesteld op minimaal drie opeenvolgende meetmomenten en na aanbod van extra begeleiding doorgestuurd kunnen worden naar de zorg. - Didactisch resistentie: de achterstand blijft bestaan, ondanks oefening en intensieve en systematisch begeleiding gedurende ten minste een half jaar (twee interventieperioden van elk minimaal 12 effectieve weken). Onder intensieve begeleiding wordt ten minste drie keer 20 min. of twee keer 30 min. per week extra begeleiding volgens een planmatige effectief gebleken aanpak verstaan. Met behulp van handelingsplannen wordt aangetoond dat er goede begeleiding is geboden, maar dat deze geen of slechts beperkt effect heeft gehad. Bovenstaande criteria gelden specifiek voor de vergoedingsregeling dyslexie. Leerlingen die niet aan de criteria enkelvoudig en ernstig voldoen, kunnen wel dyslectisch zijn. Zij komen alleen niet in aanmerking voor de vergoedingsregeling. Voor deze leerlingen bestaan andere mogelijkheden voor gedeeltelijk of volledig vergoede hulp. Omdat een dyslexieonderzoek een behoorlijke aanslag betekent op de begeleidingsuren die een school ter beschikking staan, kan dit niet bekostigd worden door de school. Voor meer informatie wordt verwezen naar Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 9
10 en Op de Cavaljé worden kinderen bij wie een vermoeden van dyslexie bestaan, doorgaans aangemeld bij schoolbegeleidingsdienst Giralis in Ede of bij het Regionaal Instituut Dyslexie (RID) in Arnhem. Dit zijn instellingen die zorgcontracten hebben met alle zorgverzekeraars. Wanneer de diagnose dyslexie wordt gesteld, dan stelt de deskundige een dyslexieverklaring op. Deze verklaring is onbeperkt geldig en geeft recht op verschillende faciliteiten in het onderwijs. Daarnaast heeft het kind recht op de vergoede behandeling. Wanneer het kind onderzocht is door Giralis, dan krijgt het kind dyslexiebehandeling op school van een dyslexiebehandelaar van Giralis. Wanneer het kind onderzocht is door het RID, dan krijgt het kind dyslexiebehandeling bij het RID in Arnhem, hoofdzakelijk onder schooltijd. Voor die kinderen die niet in aanmerking komen voor de vergoede behandeling bestaat de mogelijkheid tot groepsbehandeling bij Giralis. Doordat ouders de kosten delen, wordt de prijs laag gehouden. Kinderen in de groepsbehandeling krijgen dezelfde behandeling als kinderen die recht hebben op de vergoeding van de zorgverzekeraars. Hoofdstuk 7 Hulpmiddelen/compensatiemiddelen In de midden- en bovenbouw kan blijken dat leerlingen ondanks intensivering van het lees- en/of spellingonderwijs niet of nauwelijks vooruitgaan. Bij deze leerlingen is mogelijk sprake van dyslexie en bij een aantal van hen is wellicht de diagnose dyslexie al gesteld. Deze leerlingen kunnen gebaat zijn bij compenserende hulpmiddelen en dispenserende maatregelen naast de extra (remediërende) ondersteuning van de leerkracht. Deze hulpmiddelen en maatregelen moeten ervoor zorgen dat de leerlingen bij de overige vakken zo min mogelijk hinder ondervinden van hun lees-/spellingproblemen. De mate waarin een kind last heeft van zijn dyslexie is afhankelijk van zijn leeftijd, het onderwijsaanbod en zijn intellectuele mogelijkheden om de lees-/ spellingproblemen te compenseren. De compenserende en dispenserende maatregelen zijn bedoeld voor leerlingen met ernstige lees- en of spelmoeilijkheden (ELM) en voor leerlingen met een dyslexieverklaring. Dit betekent dat leerlingen hiervoor in aanmerking komen wanneer zij op drie opeenvolgende meetmomenten een E-score halen op lezen óf een lage D-score op lezen en een E-score op spellen. Bepaalde faciliteiten gelden alleen voor leerlingen die een dyslexieverklaring hebben. Compenserende/dispenserende maatregelen bij het lezen Leesteksten vergroten. Vlotte lezer als maatje voor de zwakke lezer, die moeilijke teksten mag voorlezen en mag helpen. De leerling krijgt extra (lees)tijd voor toetsen en bijvoorbeeld zaakvakteksten. Voor toetsen waarbij de snelheid van belang is, wordt geen extra tijd gegeven (DMT, AVI en de rekentempotoetsen). Leerlingen zonder dyslexieverklaring kunnen gebruik maken van een vergrote versie van het opgavenboekje van de Cito Entreetoets en Cito Eindtoets. De vergrote versie bevordert de woordherkenning. Extra tijd voor de Cito Entreetoets en Cito Eindtoets (hoogstens 30 minuten). Compenserende/ dispenserende maatregelen bij spelling Het zoveel mogelijk negeren van spellingfouten onder voorwaarde dat de leerling woorden waarvan hij de spelling niet kent zoveel mogelijk klankzuiver schrijft. Het gebruik van hulpmiddelen die leiden tot minder spelfouten zoals woordenboek, regelkaart en tekstverwerker met spellingcontrole. Gedifferentieerde beoordeling van dictees (bijv. alleen fouten met een bepaalde spellingsregel tellen mee). Verlichting van de schrijftaak (minder pagina s). Beperking van het aantal oefeningen (ook minder oefeningen als huiswerk). Extra tijd geven voor schrijftaken. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 10
11 Overige compenserende/dispenserende maatregelen Aantekeningen kopiëren van leerlingen die zonder fouten schrijven. Gebruik van een tafelkaart toestaan als er automatiseringsproblemen bij rekenen zijn. Extra faciliteiten voor kinderen met een dyslexieverklaring Leerlingen met een dyslexieverklaring mogen in de klas gebruikmaken van een daisyspeler, mits deze door de ouders aangeschaft wordt. Vanaf het moment dat de school een dyslexiesofwareprogramma heeft aangeschaft, worden de methodegebonden toetsen voorgelezen door het computerprogramma. Tot deze tijd worden de toetsen vergroot op A3-papier. De leerlingen maken gebruik van de Cito luisterversie bij de Cito Entreetoets en de Cito Eindtoets. In de toekomst hopen we de Citotoetsen aan te kunnen bieden op band (luisterversie). Dit zal stapsgewijs worden ingevoerd en in het schooljaar 2011/2012 eerst uitgeprobeerd worden in groep 7 a.d.h.v. de Citotoets Woordenschat. Voor de toetsen van begrijpend lezen zal geen luisterversie worden aangeboden, omdat de school op deze manier geen goed beeld krijgt van hoe goed leerlingen geschreven teksten kunnen begrijpen. Bij topografie worden de spellingfouten niet meegerekend. In groep 4 en 5 kan gebruik worden gemaakt van het gemakkelijkere vervolg bij Cito spelling. NB Vanaf het schooljaar 2013/2014 zullen waarschijnlijk de Citotoetsen Begrijpend luisteren voor de groepen 5 t/m 8 uitkomen. Bij kinderen met dyslexie zal dan naast de Citotoets Begrijpend lezen ook deze toetsen worden afgenomen. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 11
12 Bijlage Groep 1 en 2 Meetmoment Toets alle leerlingen Zwakke leerlingen Groep 1 September Aanmelding logopedische screening Januari Taal voor kleuters (Cito) Februari April Juni Groep 2 September Januari Februari Taal voor kleuters (Cito) Taal voor kleuters (Cito) Aanmelding logopedische screening Taal voor kleuters (Cito) bij najaarsleerlingen Taaltoets Alle Kinderen (TAK) Aanmelding logopedische screening Invullen Signaleringslijst kleuters en afname kleurentoets, toets auditieve analyse, toets auditieve synthese, toets letters benoemen. Aanmelding logopedische screening Juni Taal voor kleuters (Cito) Invullen Signaleringslijst kleuters en afname kleurentoets, toets auditieve analyse, toets auditieve synthese, toets letters benoemen. Taaltoets Alle Kinderen (TAK) Groep 3 Meetmoment Toets alle leerlingen Zwakke leerlingen 1 oktober Herfstsignalering (na kern 3) -Letters -Nieuwe woorden lezen november -Tekst lezen Avi bij kinderen die zijn blijven zitten. 2 januari Wintersignalering (na kern 6) DMT kaart 1 Avi M3 februari DMT kaart 2 maart Lentesignalering (na kern 8) Tussenmeting april Grafementoets Avi M3 Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 12
13 3 mei/juni Eindsignalering (na kern 11) DMT kaart 1, 2 en 3 Avi E3 Groep 4 Meetmoment Toets alle leerlingen Zwakke leerlingen Tussenmeting Avi E3 november 1 januari DMT kaart 1, 2 en 3 Avi M4 Tussenmeting april 2 juni DMT kaart 1, 2 en 3 Avi E4 Groep 5 Avi M4 Meetmoment Toets alle leerlingen Zwakke leerlingen Tussenmeting Avi E4 november 1 januari DMT kaart 3, eventueel 1 en 2 Avi M5 Tussenmeting april Avi M5 2 juni DMT kaart 1, 2 en 3 Avi E5 Groep 6 Meetmoment Toets alle leerlingen Zwakke leerlingen oktober/november DMT oude versie, kaart 3, Avi E5 eventueel 1 en 2 januari Avi M6 maart/april DMT oude versie, kaart 3, eventueel 1 en 2 juni Avi E6 Avi M6 Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 13
14 Groep 7 Meetmoment Toets alle leerlingen oktober DMT oude versie, kaart 3, eventueel 1 en 2 januari maart DMT oude versie, kaart 3, eventueel 1 en 2 april/mei Cito Entreetoets juni Groep 8 Meetmoment Toets alle leerlingen oktober DMT oude versie, kaart 3, eventueel 1 en 2 (gr. 7+8) november December januari februari maart juni Cito Eindtoets NB De leesprestaties van kinderen die een doublure doorlopen, moeten beoordeeld worden op het niveau van de didactische leeftijd. De resultaten moeten dus vergeleken worden met die van kinderen van hun eigen leeftijd. Dit geldt niet voor spelling. Wanneer deze kinderen op leesgebied achterlopen t.o.v. leeftijdgenoten, worden zij behandeld als zwakke leerlingen en wordt er een handelingsplan gemaakt. Dyslexieprotocol CNS basisschool Cavaljé oktober 2011 Pagina 14
Dyslexieprotocol PCB de Schakel
Dyslexieprotocol PCB de Schakel Hoe herken je vroegtijdig dyslexie? Een handreiking voor leerkrachten en ouders. B.Vos en C.Bulk 15-4-2007 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Dyslexie in het kort...3
Nadere informatie2014 Protocol dyslexie
Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie
Nadere informatietoetsen van Veilig Leren lezen en Estafette. groepen 1 2 LOVS Cito Taal voor Goed lees en spellingsonderwijs in de groepen 3 tot en met 8
onderwijs en zorgarrrangement op De Wilgen uitgevoerd door meetinstrumenten Zorgniveau 1 = basisarrangenment Zorgniveau 1 Leerkracht Methodegebonden Gestructureerde stimulering van beginnende geletterdheid
Nadere informatieCBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14
CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 Doel: Doel van ons dyslexieprotocol is een zo goed mogelijke begeleiding van leerlingen met (dreigende) leesproblemen.
Nadere informatieDyslexieprotocol Oranje Nassauschool
Dyslexieprotocol Oranje Nassauschool Protocol bij ernstige leesproblemen en dyslexie 1. Inleiding Het protocol Ernstige leesproblemen en dyslexie is onderdeel van ons zorgbeleid op de Oranje Nassauschool.
Nadere informatieBinnen de school zijn de volgende personen goed ingevoerd op het gebied van dyslexie: - Intern begeleider - Groepsleerkracht - RT-er
Dyslexie Protocol Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? Binnen de school zijn de volgende personen goed ingevoerd op het gebied van dyslexie: - Intern begeleider - Groepsleerkracht - RT-er
Nadere informatiedoen dat 3 het dyslexieprotocol
doen dat 3 het dyslexieprotocol Het dyslexieprotocol juni 2008 Vooraf De scholen van de Stichting Peelraam hebben in het schooljaar 2007-2008 gezamenlijk een dyslexieprotocol ontwikkeld. Dit protocol is
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding
PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG 1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van lees-
Nadere informatieAls het leren lezen niet zo soepel gaat
Als het leren lezen niet zo soepel gaat In de onderbouw leert een kind de eerste beginselen van het lezen. Wij letten bij het aanleren van de letters gelijk al op de signalen van leesproblemen. Het aanleren
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en
Nadere informatieInhoudsopgave: Bijlagen: 1. Signalen c.q. kenmerken van dyslexie 2. Format dyslexiekaart
Dyslexiebeleid Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Definitie van dyslexie 3. De procedure binnen onze school met betrekking tot zorg t.a.v. de leesontwikkeling. 4. Overdracht aan Voortgezet Onderwijs Bijlagen:
Nadere informatieDyslexie protocol de Werkschuit
Dyslexie protocol de Werkschuit Doel van het protocol Het protocol beoogt dat leerlingen in de groepen 1 t/m 8 de basisprincipes en basisvaardigheden van lezen en spellen onder de knie krijgen. Dat wil
Nadere informatieDyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013
Dyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013 Gebaseerd op Protocol Leesproblemen en Dyslexie 1 INHOUDSOPGAVE Stappenplan groep 1 t/m 8 blz.3 Toetskalender groep 1 t/m 8 blz. 5 Continuüm van de zorg blz.
Nadere informatieHoe herkennen we dyslexie?... 2 De oorzaken van dyslexie... 2 Algemene kenmerken... 2 Dyslexie indicatoren... 3 Signalen per leeftijdsgroep...
Dyslexie protocol Inhoudsopgave Hoe herkennen we dyslexie?... 2 De oorzaken van dyslexie... 2 Algemene kenmerken... 2 Dyslexie indicatoren... 3 Signalen per leeftijdsgroep... 3 1. Signalen op kleuterleeftijd...
Nadere informatieDyslexieprotocol. Oranje Nassau School Geldermalsen. Oktober 2012
Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen Oktober 2012 1 Dyslexieprotocol: stappenplan voor groep 1 Stap Moment in leerjaar Actie door de leerkracht Toetsen alle leerlingen: In kaart brengen van:
Nadere informatieDyslexieprotocol. Wat is dyslexie? Het belang van vroegtijdige signalering
Dyslexieprotocol Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatiedyslexie en dyslexiebeleid
Inleiding Dit document is specifiek geschreven voor de Bloemcampschool. Het sluit aan bij de landelijke protocollen die er op het gebied van leesproblemen en dyslexie zijn. Daarnaast sluit het aan bij
Nadere informatieNiet methodegebonden toetsen die gedurende de schoolperiode afgenomen worden op het gebied van taal, lezen en spelling:
R.K. Daltonschool De Driesprong Taal- leesprotocol groep 1 8, versie 01-08-2011 Dit protocol is onze vertaling van het Dyslexieprotocol naar onze schoolsituatie. De taal- leesontwikkeling van de wordt
Nadere informatieVan onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling
Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Het onderwijs en de gezondheidszorg dragen samen de verantwoordelijkheid voor het voorkomen
Nadere informatiePassend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014
Passend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014 Annemarie Vink avink@hetabc.nl Dianne Roerdink droerdink@hetabc.nl Technisch lezen 8-10-2014 www.hetabc.nl 2 Programma
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en dyslexie
www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Augustus 2014
Beleidsstuk dyslexie Augustus 2014 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 4
Nadere informatieDyslexieprotocol. Aanpak bij leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie op basisschool De Valkenheuvel in Driebergen (november 2012)
Dyslexieprotocol Aanpak bij leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie op basisschool De Valkenheuvel in Driebergen (november 2012) Inhoud Inleiding Pag. 3 Hoofdstuk 1: Dyslexie in het kort Pag. 4 Hoofdstuk
Nadere informatieDyslexiebeleid. April 2016
1 Dyslexiebeleid April 2016 2 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Wat is dyslexie? 3. Samenwerking met ouders 4. Signaleren van dyslexie 5. Zorgstructuur 'De Kring' en hulp bij lees- en spellingproblemen 6.
Nadere informatieDYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018
DYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018 1- Wat is dyslexie 2- Signalen 3- Planmatig handelen 4- Handelingsplan 5- Remediëring. compensatie en dispensatie 6- Didactische principes/ aandachtspunten 1.Wat is
Nadere informatieDyslexie. Protocol. April Expertisecentrum Innoord Breedveld PZ Amsterdam
Protocol Dyslexie April 2018 1 Expertisecentrum Innoord Breedveld 7 1025 PZ Amsterdam Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Wat is dyslexie? 3. Samenwerking met ouders 4. Signaleren van dyslexie 5. Diagnostiek/onderzoek
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en Dyslexie
Protocol Leesproblemen en Dyslexie Inleiding In dit protocol is vastgelegd hoe op onze school goed leesonderwijs wordt gerealiseerd. Hoe leerlingen in hun leesontwikkeling worden gevolgd en hoe en met
Nadere informatieProtocol zwakke lezers en spellers
Mei 2016 Protocol zwakke lezers en spellers Bianca Bos en Marry Grasman Inhoudsopgave Inleiding... 2 Hoofdstuk 1: Doel van het protocol... 3 1.1. Vroegtijdige onderkenning en aanpak van leesproblemen...
Nadere informatieDyslexieprotocol. Versie: mei 2018
Dyslexieprotocol 1 Versie: mei 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz.3 2. Doel van het protocol blz.3 3. Wat is dyslexie? blz.3 4. Signaleringsmiddelen blz.4 5. Minimumdoelen voortgezet technisch lezen blz.5
Nadere informatieProtocol dyslexie Openbare Basisschool De Bouwsteen Inhoud
Protocol dyslexie Openbare Basisschool De Bouwsteen Inhoud 1) Dyslexie in het kort Problemen bij het lezen Problemen bij het spellen Problemen bij het schrijven Mogelijke gevolgen van dyslexie 2) Voorbereidend
Nadere informatieDyslexieprotocol. Basisschool Sint Antonius van Padua Sint-Oedenrode. Inhoud
Dyslexieprotocol Inhoud 1 Dyslexie... 4 1.1 Mogelijk bijkomende problemen... 4 1.2. Diagnose dyslexie en dyslexieverklaring... 4 2 Signalering van dyslexie... 5 2.1 Toetsen... 5 2.2 Zwakke lezers en/of
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Oktober 2016
Beleidsstuk dyslexie Oktober 2016 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 3
Nadere informatieWe spreken van dyslexie als:
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau (Stichting Dyslexie Nederland,
Nadere informatieAanpak bij leesproblemen, spellingsproblemen en dyslexie. De Wichelroede
Aanpak bij leesproblemen, spellingsproblemen en dyslexie De Wichelroede Versie 20-09-2012 1 Inhoud Inleiding 5 Hoofdstuk 1: Dyslexie in het kort 6 1.1 Wat is dyslexie? 6 1.2 Hoe is dyslexie te herkennen?
Nadere informatieAanvankelijk technisch lezen. Effectief aanvankelijk lezen in groep 3
Aanvankelijk technisch lezen Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieDyslexieprotocol 2013
Dyslexieprotocol 2013 Waar hebben we het over? Officieel hebben we het bij dyslexie over "Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatieLeerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie dekroon,diagnostiek enbehandelcentrum Koningin Wilhelminalaan 9 7415 KPDeventer Tel:06-81285377 info@centrumdekroon.nl Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Nadere informatieInterventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer
Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
Groep 1 en 2 Periode: Toetsen: Bij uitslag: Inzetten op: Materialen/ methode: Hele jaar kleutersignaleringslijst Kleuterplein Zorgen om leesmotivatie. november gr. 2 gr. 2 gr.2 gr.2 Geletterdheid (hierin
Nadere informatieDyslexiebeleid CBS De Springplank 2014-2015
Dyslexiebeleid CBS De Springplank 2014-2015 Dyslexie onderzoek De resultaten van alle leerlingen worden door de intern begeleiders gevolgd. Wanneer een leerling drie keer achtereenvolgend een E scores
Nadere informatieHet Kampus protocol leesproblemen en dyslexie
BS KAMPUS DE GILDEKAMP 6016 6545 LX Nijmegen Het Kampus protocol leesproblemen en dyslexie Om houvast te hebben bij het onderkennen en aanpakken van leesproblemen en dyslexie hebben wij als school een
Nadere informatieZorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften
Deel 4.1b lezen Zorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften 1. Omschrijving van de zorg De kinderen behalen bij lezen herhaaldelijk niet het gewenste niveau of lijken een achterstand
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR INHOUDSOPGAVE Zorgniveau 1: Goed lees- en spellingonderwijs Stap 1: Leestijd blz. 3 Kwaliteit instructiegedrag blz. 3 Klassenmanagement blz. 4 Stap 2: Juist
Nadere informatieStappenplan Dyslexietraject
Stappenplan Dyslexietraject Een leerling komt in aanmerking voor dyslexie-onderzoek wanneer: Criterium van de achterstand: er sprake is van een significante achterstand op het gebied van lezen en/of spelling
Nadere informatieUw kind heeft moeite met lezen Wat kunt u van De Noordkaap verwachten?
Uw kind heeft moeite met lezen Wat kunt u van De Noordkaap verwachten? 1 Inhoud Voorwoord... 3 1 Leesproblemen... 4 2 Mogelijk dyslexie... 4 2.1. De dagelijkse lespraktijk.... 4 2.2: De stappen die genomen
Nadere informatieAfspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave:
11-12-2007 Inhoudsopgave: 1. Dyslexie...3 1.1 Wat is het dyslexieprotocol?...3 1.2 Doel van het Protocol Dyslexie....3 1.3 Inhoud van het protocol...3 2. Preventie en interventiehandelingen...4 2.1 Groep
Nadere informatieDyslexieprotocol. IB t Kompas Westbroek
Dyslexieprotocol IB t Kompas Westbroek 14-9-2017 INHOUD 1. Inleiding... 2 2. Signalering en diagnose... 3 3. Diagnose bij lees en spellingsproblemen... 10 4. Werkwijze in de groepen... 11 5. Dyslexieverklaring...
Nadere informatieKWALITEITSKAART. Toetskalender lezen gericht op technisch lezen / woordenschat / begrijpend lezen. Inhoud. 2. Streefdoelen in een ander perspectief
KWALITEITSKAART Taal / lezen / rekenen PO Toetskalender lezen gericht op technisch lezen / woordenschat / begrijpend lezen Inhoud 1. Vooraf 2. Streefdoelen in een ander perspectief 3. Aanbevolen Toetskalender
Nadere informatieLeidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0
Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Femke
Nadere informatieLeesprotocol Groep 1-8
Leesprotocol Groep 1-8 Inhoudopgave Leerling onderwijs volgsysteem (LOVS) en het van gebruik toetsen m.b.t. het volgen van de leesontwikkeling 3 De niet methode gebonden toetsen (gestandaardiseerde, landelijk
Nadere informatieZorgniveau 2 Zorgniveau 3
Leerlinggegevens: Naam: Groep: Namen betrokkenen/functie: Startdatum handelingsplan: Einddatum handelingsplan: Voorbeeld handelingsplan Beginsituatie Beschrijf hier de kern van het probleem a.d.h.v. toets-
Nadere informatieDyslexieprotocol van CBS de Slotschool
B. Hesselinkstraat 2 9076EC Sint Annaparochie. Tel.: 0518-402144 Email: info@cbs-slotschool.nl Dyslexieprotocol van CBS de Slotschool INHOUD: 1 definitie dyslexie 2 signalering 3 analyse 4 schoolprocedure
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
Protocol leesproblemen en dyslexie Inhoudsopgave Inleiding 2 Signalering en begeleiding bij leesproblemen 3 Diagnostisering 8 Begeleiding en maatregelen bij dyslexie 9 Bijlage 1: dyslexiekaart 11 Bijlage
Nadere informatieTaak van de school. Vermoeden onderbouwen. Leerling ondersteunen & begeleiden. Verwijzen naar gezondheidszorg
Intervisie ONL, 10 februari 2012 Taak van de school Toetsen (en interventies) in het onderwijs Leerling ondersteunen en begeleiden Vermoeden van dyslexie onderbouwen Eventueel verwijzen naar de gezondheidszorg
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 2
Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Signaleren leesproblemen en dyslexie 1.1 Vroegtijdig onderkennen 3 3 1.2 Beginnende geletterdheid groep 1 en 2 3 1.3 Aanvankelijk lezen en spellen groep 3 5 1.4 Voortgezet
Nadere informatieHoofdstuk 1: Dyslexie in het kort...3. Hoofdstuk 2: Voorbereidend lezen en schrijven in groep 1 en 2 5
Dyslexieprotocol November 2016 Inhoud Hoofdstuk 1: Dyslexie in het kort...3 Hoofdstuk 2: Voorbereidend lezen en schrijven in groep 1 en 2 5 Hoofdstuk 3: Aanvankelijk leren lezen en schrijven in groep 3...8
Nadere informatieGroep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4
Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 September Oktober November * KIJK registratie * KIJK registratie signaleringslijst gr.2 (zie zorgmap) * Herfstsignalering signaleringslijst gr.3 (zie zorgmap) December Januari
Nadere informatieProtocol bij (hardnekkige) lees- en spellingproblemen. Dyslexieprotocol. Protocol bij (hardnekkige) lees- en spellingproblemen
Dyslexieprotocol 1 Inhoudsopgave 1. Doel van het dyslexieprotocol... 3 2. Leesproblemen en dyslexie... 3 2.1 Wat is dyslexie?... 3 2.2 Uitzonderingen: wanneer kan er geen dyslexie worden vastgesteld?...
Nadere informatieLees- en dyslexiebeleid
Lees- en dyslexiebeleid Koningin Julianaschool Barneveld 2016-2017 2015-2016 Inhoudsopgave Inleiding 1 1. Signaleren leesproblemen en dyslexie 1.1 Vroegtijdig onderkennen 2 2 1.2 Beginnende geletterdheid
Nadere informatieHandleiding. Vroegtijdige signalering en adequate aanpak op het gebied van lezen/spellen en dyslexie.
Handleiding Vroegtijdige signalering en adequate aanpak op het gebied van lezen/spellen en dyslexie. Inhoudsopgave Inleiding 3 Aanleiding 3 Wanneer spreken van risicoleerlingen? 3 Leeswijzer 3 Tot slot
Nadere informatieDyslexie protocol en stappenplan
Dyslexie protocol en stappenplan Wat is dyslexie? Dyslexie is een taalverwerkingsstoornis, waardoor leren lezen en spellen voor veel problemen zorgt. Kinderen met dyslexie hebben vooral veel moeite met
Nadere informatieDyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei
Dyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei Inhoud Inleiding 1 Definitie dyslexie 2 Uitgangspunt 2 Misvattingen en dwalingen 3 Aanmelding 3 Signalering en toetskalender 4 Het lees- en spellingsonderwijs 5 Zorgniveau
Nadere informatiebijlage 10 of ZLKLS auditieve woorden met de aangeboden bijlage 9 of ZLKLS auditieve synthese Toets met 20 klankzuivere
29 Protocol klas 1 Toetsing/ signalering 1 Overdracht LVS Kleuters 2 Hoofdmeting 1 (Herfstsignalering, alle leerlingen) Letterkennis: Lezen en herkennen van aangeboden letters, lange klanken, korte klanken,
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 3 expertisecentrum nederlands 3 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie Adelante audiologie & communicatie Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking
Nadere informatieHet schoolbeleid ten aanzien van doubleren
Het schoolbeleid ten aanzien van doubleren Inleiding Doubleren op de Wiekslag kan worden omschreven als: Een proces waarbij in de groepen 1 t/m 4 een situatie is ontstaan, waarbij de ontwikkeling van een
Nadere informatieDyslexieprotocol PCB De Brug
Dyslexieprotocol PCB De Brug Houvast bij leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie Inhoud PCBS DE BRUG Dyslexieprotocol 1 Hoofdstuk 1; Dyslexie in het kort Hoofdstuk 2; Voorbereidend lezen en schrijven
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en Dyslexie. RK Basisschool Het Molenven
RK Basisschool Het Molenven Versie 2 Opgesteld door: Karin van Reijsen en Nicole Wijkamp Besproken met team: oktober en december 2013, voorjaar 2014 Vastgesteld op: 11 juni 2014 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding
Nadere informatieDyslexie. "een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau"
Dyslexie Dyslexie betekent letterlijk niet kunnen lezen. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als spellingsproblemen voorkomen, maar deze komen ook los van elkaar voor. "een hardnekkig probleem met het aanleren
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker
PROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker Protocol Leesproblemen en Dyslexie Het Protocol Leesproblemen en Dyslexie is bedoeld om leerkrachten in het primair onderwijs een houvast te geven bij vroegtijdig onderkennen
Nadere informatieBeleidsplan. Leesproblemen en Dyslexie. Obs De Klim, Utrecht. Loes Brons, juni 2015. Eindredactie Dieuwke van Kraaij
Beleidsplan Leesproblemen en Dyslexie Obs De Klim, Utrecht Loes Brons, juni 2015 Eindredactie Dieuwke van Kraaij 1 Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Goed lees- en spellingonderwijs 1.1 Het continuüm
Nadere informatie1. Een aantal kinderen komt in aanmerking voor de vergoede dyslexie.
Dyslexieonderzoeken WSNS-Salland Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. (SDN 2008)
Nadere informatieLEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL
LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen
Nadere informatieZorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften
Deel 4.1 Zorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften 1. Omschrijving van de zorg De kinderen behalen bij lezen en spellen herhaaldelijk niet het gewenste niveau of lijken een
Nadere informatieVragenlijst leergeschiedenis lees- en spellingvaardigheid bestemd voor school / groepsleerkracht en interne leerlingenbegeleider
Vragenlijst leergeschiedenis lees- en spellingvaardigheid bestemd voor school / groepsleerkracht en interne leerlingenbegeleider Gegevens leerling Naam leerling :.. 0 jongen 0 meisje Geboortedatum Groep
Nadere informatieProtocol Dyslexie. Aanpak bij leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie
Protocol Dyslexie Aanpak bij leesproblemen, spellingproblemen en dyslexie Kwaliteitkring taal De Kameleon 01-09-2018 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 3 2 DYSLEXIE IN HET KORT 3 3 KENMERKEN DYSLEXIE 4 4 ZORGNIVEAUS
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE o.b.s. De Drift. de Pol 4a 9444 XE Grolloo
PROTOCOL DYSLEXIE 2011-2015 o.b.s. De Drift de Pol 4a 9444 XE Grolloo 0592-501480 drift@primah.org mei 2013 Inhoudsopgave 1. Wat is dyslexie 2. Van signaleren tot individueel handelingsplan De procedures
Nadere informatieNiveau 2. VVE Aandacht voor geletterdheid met startblokken Groep 1
Dyslexieprotocol Niveau 1 Kwaliteit instructiegedrag en klassenmanagement, Juist gebruik van effectieve methodes voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen, Gebruik leerlingvolgsysteem ( rond technisch
Nadere informatieDeel II Aanmeldingsformulier dyslexiezorg (in te vullen door school)
033-2983197 info@praktijkdeziel.nl www.praktijkdeziel.nl Deel II Aanmeldingsformulier dyslexiezorg (in te vullen door school) 1.0 Algemeen deel Gegevens school Adres: PC/Woonplaats: Telefoon: E-mail adres:
Nadere informatieEEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy
EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel
Nadere informatiePROTOCOL LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE. Inleiding
PROTOCOL LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE Inleiding Als uitgangspunt bij het schrijven van dit document, is gekozen voor het Protocol Leesproblemen en Dyslexie herziende editie 2010 groep 1/2,3 t/m 4 groep 5
Nadere informatieDyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch
Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag. 2 2.1 Definitie dyslexie pag. 3 2.2 Kenmerken van dyslexie pag. 3 2.2.1 Problemen bij lezen pag. 3 2.2.2 Problemen bij spellen pag.
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED)
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) Inleiding: Vanaf januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking tot ernstige enkelvoudige
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Nederlands - Technisch lezen. Kerndoel 4 - Technisch lezen. Toelichting en verantwoording
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 4 - TECHNISCH LEZEN 82 TULE inhouden & activiteiten Nederlands - Technisch lezen Kerndoel 4 - Technisch lezen Bij kerndoel 4 - De leestechniek. Toelichting en verantwoording
Nadere informatie10. DYSLEXIEPROTOCOL Draaiboek protocol leesproblemen en dyslexie.
10. DYSLEXIEPROTOCOL Draaiboek protocol leesproblemen en dyslexie. Versie januari 2016 Mathilde van Boxtel-Foolen Leesproblemen en dyslexie Kindcentrum t Ven is sinds november 2014 officieel een dyslexievriendelijke
Nadere informatie8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Toetsen. Contactgegevens
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Toetsen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Wat betekent dit voor het meten van de 21ste eeuwse taalvaardigheden? We hebben
Nadere informatieWat is Dyslexie In Nederland worden officieel de volgende definities van dyslexie gehanteerd:
Lees- en Dyslexieprotocol januari 2014 - van Jenaplanschool Wittevrouwen Inleiding Omdat Jenaplanschool Wittevrouwen het van groot belang vindt dat het voor ouders, leerkrachten en andere belangstellenden
Nadere informatieAanvraag vergoed dyslexie-onderzoek
Aanvraag vergoed dyslexie-onderzoek Aanmeldingsformulier school Leerlinggegevens Geb.datum Geslacht m v Groep Doublure nee ja, in groep Op deze school sinds groep Schoolgegevens Adres Postcode Plaats Telefoon
Nadere informatieDyslexieprotocol van de Waterspiegel in Almere mei 2012
Dyslexieprotocol van de Waterspiegel in Almere mei 2012 Inleiding en definitie In dit protocol willen we beschrijven hoe we systematisch omgaan met het signaleren, diagnosticeren en begeleiden van leerlingen
Nadere informatieProtocol risicolezers De Vrijheit
Protocol risicolezers De Vrijheit Inleiding Dit protocol beschrijft met welke stappen we de leesontwikkeling van alle kinderen nauwgezet te volgen. In elke groep zijn er kinderen die op het gebeid van
Nadere informatieProtocol Dyslexie. In groep 1 tm 8 wordt het protocol Leesproblemen en Dyslexie (M.Gijsel, F. Scheltinga, M. van Druenen, L. Verhoeven) gehanteerd.
Protocol Dyslexie In groep 1 tm 8 wordt het protocol Leesproblemen en Dyslexie (M.Gijsel, F. Scheltinga, M. van Druenen, L. Verhoeven) gehanteerd. Een leerling met de diagnose dyslexie heeft recht op de
Nadere informatieDyslexieprotocol Benedictusschool
Dyslexieprotocol Benedictusschool Protocol dyslexie Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Onderkenning van lees- en spellingproblemen 3. Diagnose bij lees- en spellingproblemen 4. Begeleiding van leerlingen met
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieSchooljaar 2013/2014 KBS DE ZONNEWENDE PROTOCOL DYSLEXIE. Caroline Wenum
Schooljaar 2013/2014 KBS DE ZONNEWENDE PROTOCOL DYSLEXIE Caroline Wenum Inhoudsopgave 1. Theorie... 2 1.1 Wat is dyslexie... 2 1.2 Stadia van geletterdheid... 2 1.3 risicofactoren... 3 1. 4 Aanpak mogelijke
Nadere informatieBeleid leesproblemen en dyslexie. Als lezen niet leuk is. RKBS De Waterwilg - De Poort PT Nootdorp
Beleid leesproblemen en dyslexie Als lezen niet leuk is RKBS De Waterwilg - De Poort 4-2631 PT Nootdorp Inleiding Als lezen niet leuk is Op De Waterwilg vinden wij lezen erg belangrijk. Als een leerling
Nadere informatieDyslexie; algemeen. Dyslexie op de Haanstra Basisschool. Het dyslexie protocol van de Haanstra basisschool. November 2011
Het dyslexie protocol van de Haanstra basisschool. November 2011 Dyslexie; algemeen Ongeveer 10 à 15 procent van alle schoolgaande kinderen heeft moeite met het (aanvankelijk) lezen en spellen. Voor 3,5
Nadere informatieDyslexie; algemeen. Dyslexie op de Haanstra Basisschool. Het dyslexie protocol van de Haanstra basisschool. November 2018
Het dyslexie protocol van de Haanstra basisschool. November 2018 Dyslexie; algemeen Ongeveer 10 à 15 procent van alle schoolgaande kinderen heeft moeite met het (aanvankelijk) lezen en spellen. Voor 3,5
Nadere informatieAanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen
ONL Leerlingdossier Aanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen naar ouders Aanmelden Wie? Ouders
Nadere informatieHandelingswijzer Dyslexie
Handelingswijzer Dyslexie Koningin Juliana School Een document voor ouders en leerkrachten De Koningin Juliana School wil graag een school zijn die: kinderen met dyslexie op sociaal-emotioneel en cognitief
Nadere informatieAchtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3:
Achtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3: In het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 3, kortweg PLD 3, wordt in het hoofdstuk Signaleren een
Nadere informatie