Rekenkamercommissie Hoeksche Waard, Kwaliteit beheer openbare ruimte

Transcriptie

1 Rekenkamercommissie Hoeksche Waard, Onderzoek naar methode, resultaat en ontwikkelkansen beheer openbare buitenruimte in de gemeente Binnenmaas 27 november 2013

2

3

4 Colofon 4 Opdrachtgever: Rekenkamercommissie Hoeksche Waard Project: Onderzoek beheerorganisatie Contactpersoon: Dhr. D. Ensberg Dhr. G. Gijzendorffen Senior Adviseur: Remko Kamstra Projectleider: Arjan de Bruin Auteurs: Remko Kamstra Arjan de Bruin Rob Roodbol Datum:27 november 2013 Adviseurs voor buitenruimte en organisatie / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

5 Inhoudsopgave Inleiding 7 1 Doel en uitgangspunten Doelstelling Vraagstelling Onderzoeksvragen Begrippen en afbakening Onderzoeksmethoden 11 2 Normenkader 14 3 De huidige situatie Gegevens openbare ruimte Opbouw en werkzaamheden afdeling Beeldkwaliteit 19 4 Bevindingen Ambities en kaders Uitvoeringskosten Prestaties en processen Klachten en meldingen Raadsbetrokkenheid 30 5 Conclusies Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

6 Bijlagen / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

7 Inleiding In het kader van de verkenning van het onderzoeksprogramma door de Rekenkamercommissie van de Hoeksche Waard (RCHW) is aan alle vijf gemeenteraden van de Hoeksche Waard gevraagd om onderwerpen voor het onderzoeksprogramma 2013 te noemen. Door vier (Cromstrijen, Binnenmaas, Korendijk en Strijen) van de vijf gemeenten is het beheer van de openbare ruimte als onderwerp benoemd. Daardoor is besloten om onderzoek naar beheer van de openbare ruimte op te nemen in het programma van Het onderzoek beperkt zich tot het beheer van de openbare ruimte door de gemeenten zelf, ofwel het beheer in de woonkernen. Het doel van het onderzoek is om inzicht te geven in de doeltreffendheid van het huidige beheer van de openbare ruimte van de gemeenten in de Hoeksche Waard en de efficiency daarvan. Dit inzicht levert, zo nodig en mogelijk, verbeterpunten voor de toekomst op, zodat de door de raad beoogde doelen en (maatschappelijke) effecten (nog) beter bereikt kunnen worden. Op basis van de bevindingen en de aanbevelingen zal de RCHW een advies aan de gemeenteraad en het bestuur uitbrengen om zo een constructieve bijdrage te leveren. 7 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

8 Leeswijzer Onderdeel van het rapport Doel en uitgangspunten Toelichting Hoofdstuk 1 Na de inleiding wordt in dit hoofdstuk beschreven wat de doelstelling en afbakening van het onderzoek is. Normenkader Hoofdstuk 2 Hierin staan de normen beschreven voor het onderzoeken en toetsen van de doeltreffendheid en efficiency van de beheerorganisatie. De huidige situatie Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de huidige situatie, verdeeld naar de gegevens van de gemeente, de organisatie en de kwaliteit van de openbare ruimte. Bevindingen Hoofdstuk 4 geeft een uitwerking van de bevindingen, gerangschikt naar de normen uit het normenkader uit hoofdstuk 2. Conclusies Het onderzoeksdeel wordt afgesloten met hoofdstuk 5 waarin de conclusies zijn beschreven. Dit betreft de beantwoording van de onderzoeksvragen. N.B. Op basis van de bevindingen van alle vijf gemeenten van de Hoeksche Waard is een aparte beschouwing opgesteld waarin bij intensivering van de samenwerking tussen de afzonderlijke beheersafdelingen de gevolgen en voordelen van opschaling worden toegelicht / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

9 1 Doel en Uitgangspunten 1.1 Doelstelling Het onderzoek geeft de RCHW inzicht in de doeltreffendheid van het huidige beheer van de openbare ruimte van de gemeenten in de Hoeksche Waard en de efficiëntie daarvan. Dit inzicht levert mogelijke verbeterpunten voor de toekomst op, zodat de door de raden beoogde doelen en (maatschappelijke) effecten (nog) beter bereikt worden. 1.2 Vraagstelling Om de doelstelling te bereiken, gaat de RCHW van de volgende vraagstelling uit: Hoe kan het beheer van de openbare ruimte zowel in de uitvoering als met betrekking tot de uitvoeringsorganisatie verder worden geoptimaliseerd in het kader van doelmatigheid, kwaliteit, efficiency en dienstverlening aan de burger? 1.3 Onderzoeksvragen De probleemstelling is vertaald in de volgende onderzoeksvragen: 1. Zijn er door de gemeenten voldoende actuele kaders vastgesteld voor de sturing op de gewenste kwaliteit van het beheer van de openbare ruimte en is het budget per gemeente toereikend? 2. Welke prestaties en middelen worden op het vlak van het beheer van de openbare ruimte onderscheiden, welke omvang hebben deze en hoe verhoudt zich dit tot landelijke best practices en/of beschikbare normen cq benchmarken? 3. Functioneert de beheerorganisatie effectief en efficiënt mede in relatie tot zelf doen en/of uitbesteden? 4. Wordt gestuurd op het leveren van kwaliteit, tijdige dienstverlening en burgertevredenheid bijvoorbeeld op basis van een klachten- en meldingensysteem? 9 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

10 5. Voelen de leden van de raad zich in voldoende mate geïnformeerd over de (kwaliteit) van de uitvoering van het beheer om adequaat te kunnen reageren op signalen van burgers? 1.4 Begrippen en afbakening Het onderzoek moet bijdragen aan het lerend vermogen van gemeenteraden, colleges en ambtelijke organisaties ten aanzien van het beleid en beheer van de openbare ruimte en de uitvoering daarvan. Het onderzoek is geen vergelijkend onderzoek tussen de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard. Echter, daar waar een vergelijking relevante inzichten kan bieden, zal de rekenkamercommissie deze vergelijking (laten) uitvoeren om zo lering voor de toekomst te formuleren. Dit onderzoek hanteert het begrip openbare buitenruimte in relatie tot een adequaat beheer dat daarbij wenselijk is. In dit onderzoek wordt onder de definitie openbare buitenruimte het volgende verstaan: Openbare ruimte is de buitenruimte die voor iedereen toegankelijk is. Het betreft de wegen, parken, pleinen en dergelijke. Het is een plaats waar een groot deel van het publieke leven zich afspeelt. Deze definitie is het uitgangspunt voor dit onderzoek. Dit onderzoek omvat de planmatige onderdelen van het regulier onderhoud van de openbare ruimte die gerelateerd zijn aan het in stand houden van de beeldkwaliteit. Hierbij denkend aan de beheerdisciplines groen, meubilair, reiniging, verharding en incidentele werkzaamheden zoals evenementen en servicewerkzaamheden. Door de landelijke ligging van de Hoeksche Waard, is veel buitengebied aanwezig. Echter, dit onderzoek richt zich alleen op het beheerareaal binnen de bebouwde kom, zoals aangegeven in onderstaande figuur / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

11 Voor het onderzoek is onderscheid gemaakt in de volgende gebiedstypen: Centrum: Wat beheer betreft, vraagt een centrum intensiever onderhoud dan bijvoorbeeld een buitengebied. Daarnaast wordt het veelal intensiever gebruikt en is daarmee een belangrijk gebied binnen een gemeente. Hoofdwegen: Dit betreffen de doorgaande wegen en hoofdaders door de bebouwde kom en zijn veelal de eerste indruk van een gemeente. Woongebied: de leefomgeving van de bewoners moet aansluiten bij het woongenot van de burger. De inrichting geeft iedere wijk een eigen gezicht, waardoor de bewoner zich ermee verbonden voelt en waarde hecht aan de wijk. Bedrijventerrein: de functie is van groot belang en moet met name wat inrichting betreft bijdragen aan het bedrijfsresultaat. Een goede bereikbaarheid en parkeergelegenheid zijn belangrijke pijlers. Aankleding rondom sportvelden: Het beheer van de sportvelden wordt gedeeltelijk meegenomen in dit onderzoek, namelijk de entrees, parkeerplaatsen, afvalbakken en aankledend en afschermend groen. De sportvelden zelf zijn technisch en specifiek in het onderhoud en worden daarom niet meegenomen in dit onderzoek. 1.5 Onderzoeksmethoden In het onderzoek ligt de nadruk op de verhouding tussen prestaties en activiteiten enerzijds en de hiervoor ingezette middelen anderzijds. 11 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

12 Tevens wordt bekeken in hoeverre het eindresultaat in overeenstemming is met de doelstellingen, verwachtingen en definities. Gedurende het onderzoek zijn de beleidskaders, de organisatie en aansturing van het werk buiten en de kosten-budgetvergelijking (beschikbare middelen) getoetst en uitgewerkt. Deze verschillende onderdelen zijn in afbeelding schematisch weergegeven. Hierbij heeft de gebruiker (bewoner of bezoeker van de gemeente) ook indirect invloed en een mening. Deze drie onderdelen moeten in balans zijn om het gewenste beeld buiten te kunnen realiseren. Voor dit RCHW onderzoek is de relatie tussen de onderdelen beleid, middelen en organisatie nader onderzocht in het kader van de bedrijfsprocessen. Hiervoor hebben interviews met diverse verantwoordelijken binnen de gemeente plaatsgevonden en zijn documenten ingezien en besproken. Specifiek is de volgende onderzoeksmethode gehanteerd: Bureau analyse Op basis van de beschikbare informatie en documenten van de gemeente, zijn de gegevens die in relatie staan tot de beheerorganisatie en de kwaliteit van de openbare buitenruimte geanalyseerd. Een beoordeling en bespreking hebben plaatsgevonden van verschillende (indien aanwezige) bedrijfsprocessen, zoals; jaarprogrammering, organisatorische gegevens, opdrachtverlening, klachten en meldingen. Aandachtspunten van de bureau analyse zijn: status, kwaliteitsuitgangspunten, visie op beheer en organisatie, relaties en de wijze van aansturing van de organisatie. Interviews In navolging op de bureau analyse hebben vraaggesprekken plaats gevonden op alle niveaus in de organisatie; bestuur, management, beleidsmedewerkers, beheerders en Rekenkamercommissie. De kern van deze gesprekken is het proces van bedrijfsvoering, waarbij de volgende onderwerpen aan bod zijn komen; werkwijze buitendienst, geleverde producten, aansturing, planning en controle, inzet medewerkers, meetresultaten, informatievoorziening, in- en externe communicatie en de visie op beheer en de inrichting van de openbare buitenruimte. Benchmark / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

13 De eenheidsprijzen van de gemeentelijke begroting zijn vergeleken met de landelijke eenheidsprijzen en ervaringsgetallen (benchmark). Dit geeft inzicht in de benodigde middelen vanuit de begroting tegenover de landelijke kengetallen en ervaringen. Positieve en negatieve uitschieters zijn hiermee eenvoudig inzichtelijk te maken. Op basis van landelijke kengetallen is de verhouding tussen hoeveelheid openbare ruimte per inwoner en de verhouding groen versus verharding beoordeeld. Toetsing en verslaglegging Met het afronden van bovengenoemde stappen is er zicht op de relatie tussen prijs, kwaliteit, organisatie, werkwijze en huidig beleid en grip op de verhouding kwaliteit en kosten en de onderlinge relaties uit de beheerdriehoek. De resultaten, bevindingen en conclusies van het gehele onderzoek zijn verwerkt in deze rapportage. 13 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

14 2 Normenkader Voor het rekenkameronderzoek is het normenkader vastgesteld dat de leidraad vormt om inzicht te krijgen in de effectiviteit van het huidige beheer van de openbare ruimte van de gemeenten in de Hoeksche Waard en de efficiency daarvan. Voor dit onderzoek betreft dat het volgende kader: 1. De ambitie en kaders voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte per gemeente zijn actueel, vastgesteld door de gemeenteraad en worden door de ambtelijke organisatie actief uitgevoerd en nagestreefd. 2. De uitvoeringskosten voor het beheer en onderhoud van de openbare buitenruimte zijn met betrekking tot de relevante onderwerpen toereikend (conform landelijke benchmark), herkenbaar en herleidbaar in de begroting opgebouwd en worden jaarlijks op basis van een adequate verantwoording getoetst en geactualiseerd. 3. De prestaties die de ambtelijke organisatie moet leveren zijn inzichtelijk en vastgelegd (voor zowel inzet derden alsook eigen dienst). a. Hierbij is aantoonbaar getoetst op efficiëntie en doelmatigheid; b. Er wordt gewerkt op basis van uitvoeringsplannen, contracten en planningen; c. Er vindt kwaliteitsbeoordeling en monitoren van resultaten van de eigen prestaties (eigen buitendienst) plaats; d. Er vindt toezicht en directievoering op het resultaat van derden plaats; 4. Het proces rondom klachten en meldingen functioneert in de praktijk. De reactietermijn, taken en verantwoordelijkheden zijn benoemd en worden nageleefd. Er vinden analyses plaats over de burgertevredenheid. 5. De raad wordt voldoende geïnformeerd over de actuele situatie, ambitie en kaders van het beheer en onderhoud van de openbare / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

15 buitenruimte. De leden van de raad kunnen adequaat reageren op burgers. 15 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

16 3 De huidige situatie Dit hoofdstuk geeft inzicht in de huidige situatie van de gemeente. We rangschikken dit naar: de gegevens van de openbare ruimte, de opbouw van de organisatie en de huidige kwaliteit van de openbare ruimte. 3.1 Gegevens openbare ruimte Onderstaande tabel geeft een vergelijking tussen de opbouw van de gemeente tegenover de gemiddelde waarden. Dit geeft een beeld van de grootte van de gemeente ten opzichte van andere gemeenten in de provincie en de ruimte die de bewoners hebben. Basisgegevens Gemiddelde Binnenmaas Aantal inwoners Oppervlakte gemeente (km²) 81,25 75,59 Bevolkingsdichtheid Zuid-Holland (inwoners/ km²) Tabel: landelijke kengetallen versus gemeente Uit bovenstaande gegevens blijkt dat de gemeente ten aanzien van oppervlakte en inwonersaantal een nagenoeg gemiddelde gemeente is. De bevolkingsdichtheid is ook vrijwel vergelijkbaar met het gemiddelde in de provincie Zuid-Holland. Beheergroep Eenheid Areaal gemeente Bomen stuks Bosplantsoen are 1513 Sierplantsoen are 1471 Gras are 9285 Asfaltverharding are 2875 Elementenverharding are 9922 Halfverharding are 111 Tabel: verdeling groen en verharding in de gemeente De areaalgegevens in de tabel zijn door de gemeente aangeleverd. De tabel geeft de verdeling groen en verharding weer in de gemeente. Het areaal groen, de bomen uitgezonderd, is met are vrijwel gelijk aan het areaal aan verharding, are. De inwoners van de / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

17 gemeente hebben daarmee een vergelijkbare woonomgeving als het landelijk gemiddelde, omdat deze oppervlakten binnen een gemeente veelal gelijk zijn. 3.2 Opbouw en werkzaamheden afdeling In het kader van het onderzoek zijn de teams Groen, Grijs en Openbare Werken verantwoordelijk voor het dagelijks uitvoerend onderhoud van de openbare buitenruimte in de gemeente. Deze teams vallen onder de afdeling Beleid en Uitvoering. Deze teams kennen op dit moment 31 personen (totaal 28,4 fte) en worden geleid door een drietal teamleiders. Onderstaande figuur geeft de gehele organisatiestructuur weer van de ambtelijke organisatie waar de afdeling B&U onderdeel vanuit maakt. Gemeente Secretaris (1) Regio adviseur (1) Bestuurssecretariaat (2) Controller (1) OOV (3) Afdelingshoofd (1) Afdelingshoofd (1) Ondersteuning (44) Klantcontact (42) Beleid & Uitvoering (61) Teamleider P&O/JZ/Communicatie (14) Teamleider DIV(7) Facilitair(6) Gebouwenbeheer.+ Verhuur acc (2) Secretariaat (3) Teamleider Financiën (12) Teamleider Burgerzaken (13) WMO (6) Receptie (4) Teamleider Vergunningen (14) Uitgifte grond (2) Begraafplts KCC (1) Buitendienst KCC (2) Teamleider Beleid & Ontwikkeling. (10) Beleid MZ (6) Beleid zorg (2) Teamleider Groen (13) Recreatieoord (12) Teamleider (nieuw) Grijs (9) Openbare Werken (9 ) Cie. ABZ en Middelen Cie. RZ Cie.MZ Afbeelding: Organisatieschema vanaf 1 juni 2013 (voor details zie bijlage) Van deze teams ziet de verdeling binnen/buiten er als volgt uit: 6,8 fte bij de binnendienst (het indirect personeel) 17,8 fte bij de buitendienst (het direct uitvoerend personeel) 17 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

18 3,8 fte bij de medewerkers begraafplaats De buitendienst bestaat uit drie ploegen, waarvan één meewerkend voorman. De bezetting van de huidige buitendienst is afgestemd op de benodigde winterbezetting. Daarnaast heeft er een doelmatigheidsonderzoek plaatsgevonden naar de omvang van de buitendienst wat tot uitbreiding van de formatie heeft geleid. De dienst voert de volgende werkzaamheden uit: Snoeiwerk beplantingen; Stamopschot bomen; Onderhoud boompalen; Stormschade; Gladheidsbestrijding o.a. bushaltes en bruggen; Klachten en meldingen; Inzet algeheel onderhoud centrum op hoger niveau. Bovenstaande is een globaal overzicht en geen detailoverzicht van alle werkzaamheden. Echter een duidelijke schriftelijke opdracht wat de eigen dienst uitvoert is er niet. De gemeente besteedt diverse werkzaamheden uit. De uitbestede werkzaamheden betreffen: Groenonderhoud, snoei, bladval, zwerfafval en onkruid; Maaiwerkzaamheden; Boomverzorging, kappen en aanplanten; Straatvegen en onkruidbestrijding op verhardingen; Klein onderhoud asfalt- en elementenverharding; Onderhoud wegmarkeringen; Onderhoud watergangen (maaien en baggeren); Onderhoud verkeer en straatnaamborden; Inspecties speeltoestellen; Algeheel beheer en onderhoud openbare verlichting; Gladheidsbestrijding wegen / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

19 3.3 Beeldkwaliteit Op basis van in totaal 24 stuks schaalbalken van de CROW (Nederlands normeninstituut) is door Cyber op 6 juni 2013 een onafhankelijke quickscan kwaliteitsmeting in de gehele openbare ruimte van de gemeente uitgevoerd. De schaalbalken van de CROW vormen een instrumentarium waarmee de beeldkwaliteit van de openbare buitenruimte kan worden gemeten. Een schaalbalk is een reeks van vijf beelden, waarin in aflopende mate de beeldkwaliteit is vastgelegd. De schaalbalken geven aan welk beeldresultaat wordt geleverd. Het hoogste kwaliteitsniveau is aangeduid met A+ (nieuw) en het laagste met een D (onveilig en achterstallig). In de figuur is een schaalbalk weergegeven, die de marge aangeeft waarbinnen graffiti en aanplakbiljetten op meubilair aanwezig mag zijn. De gemeten beeldkwaliteit is een momentopname en kan veranderen door verschillende invloeden. Denk daarbij aan toename onkruidgroei door gunstige weersomstandigheden of zwerfvuil bij evenementen. Onderstaande tabel geeft het resultaat van de quickscan aan. In deze tabel wordt met de donkere kleur de gemiddelde kwaliteit weergegeven en met de lichte kleur de opvallendheden en/of afwijkingen. Figuur: Schaalbalk CROW Vanuit de beheerplannen is voor groen en verharding een duidelijk kader aangegeven, namelijk een basis (B) kwaliteit. Voor meubilair en reiniging is dit niet nader omschreven. In de figuur is met de rode lijnen de nagestreefde kwaliteit aangegeven. Hieruit blijkt dat de kwaliteit in de gemeente aan de bovenkant ligt van de gestelde kaders en ambitie. Door enkele uitschieters laten de meetresultaten geen eenduidig beeld zien. 19 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

20 Kwaliteitsniveau A+ A B C D Groen Meubilair Reiniging Verharding snoeitoestand sier- en bosplantsoen overgroei beplanting langs gras / verh. snoeitoestand haag kale plekken beplanting staat boom onkruid in beplanting en boomspiegels graslengte gazon staat afvalbak staat bank staat borden en dragers staat palen staat speelvoorzieningen staat openbare verlichting vullingsgraad afvalbak graffiti en aanplakbiljetten zwerfvuil groen zwerfvuil verharding onkruid op verharding en rond obst. veegvuil in goten uitwerpselen verharding en boomsp. drijfvuil in water staat asfaltverharding staat elementenverharding wortelopdruk staat belijning en markering Gemiddeld gezien voldoet de kwaliteit van het groen ruim aan de gemeentelijke ambitie zoals in beleid vastgelegd. We zien hierin wel enkele negatieve uitschieters die ruim onder de ambitie scoren. Met name de hoeveelheid onkruid in plantvakken schiet onder het niveau door. Dit wijst erop dat de gemeente veel taken op basis van frequenties uitvoert in plaats van op beeld (input in plaats van output, het aantal keren schoffelen is vastgelegd en niet het beeld/resultaat dat dit moet opleveren). Dit is tijdens de interviews bevestigd. De gazons worden in tegenstelling tot het overig groen wel op beeldkwaliteit onderhouden. De beleidsambitie op dit onderdeel is geen basis maar hoog, CROW A kwaliteit. Tijdens de meting scoorden de gazons een B tot C kwaliteit, met name door de aanwezigheid van grasresten/ dotten. Met betrekking tot het groen viel op dat in sommige kernen op inrichtingsniveau andere keuzes zijn gemaakt. Zo is in enkele kernen gekozen voor het toepassen van boomspiegels in de gazons en in andere kernen niet. 20 Speeltoestellen en divers ander meubilair is verouderd, maar voldoet nog wel aan een basisniveau. Verder wordt opvallend veel gebruik gemaakt van palen om ongewenst gedrag als parkeren op de stoep tegen te gaan. Onkruid rondom deze palen en rondom lichtmasten zorgt voor een verlaging van het algehele beeld. De aanwezigheid van het onkruid wordt veroorzaakt door de wijze van onkruidbestrijding en het tijdstip / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

21 hiervan, namelijk chemische bestrijding op basis van een lage frequentie en niet beeldgestuurd. Wat naast het onkruid rondom obstakels opvalt, is het onkruid in de goten. Ook dit is door de hele gemeente zichtbaar aanwezig en het gevolg van de wijze en het tijdstip van de onkruidbestrijding. De verhardingen tonen een eenduidig beeld in de gehele gemeente en voldoet aan de ambitie. Alleen schade door wortelopdruk zorgt op diverse plekken voor een afwijkend beeld. Door het dorpse karakter, traditioneel beheer en de daarbij vaak betrokken bewoners, ligt het onderdeel reiniging opvallend hoger dan de andere onderdelen. Zwerfvuil komt nauwelijks voor en de afvalbakken zijn vrijwel leeg. Kort samengevat ligt er een net en verzorgd beeld in de gemeente, dat voor een groot deel ruim aan een ambitie basis voldoet. Er is echter geen sprake van een eenduidig en consequent beeld, vanwege enkele uitschieters naar beneden en specifieke inrichtingsaspecten. 21 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

22 4 Bevindingen In dit hoofdstuk bevindingen spiegelen we de gestelde normen aan de huidige situatie in de gemeente. 4.1 Ambities en kaders Norm 1: De ambitie en kaders voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zijn actueel, schriftelijk vastgelegd en worden door de ambtelijke organisatie actief toegepast en nagestreefd. De doelstellingen van de gemeente met betrekking tot de visie op kwaliteit zijn vastgelegd in verschillende beleids- en onderhoudsplannen. Hierbij treft u de van toepassing zijnde voor het beheer van de openbare ruimte en de organisatie hiervan. Groen: Het beleid- en beheerplan Groen beschrijft twee kwaliteitszones: intensief en basis. De woonomgeving, parken en bedrijventerreinen worden op een standaard (basis) manier beheerd. De visie op kwaliteit luidt: Binnenmaas geeft groen de ruimte, onderhouden op basisniveau. Gezien alle doorgevoerde bezuinigingen wordt momenteel gewerkt aan een nieuw beheerplan dat in 2014 wordt afgerond. Verharding: In het Beheerplan wegen 2013, is de kwaliteitsdoelstelling van het wegbeheer gesteld op het houden van minimaal niveau basis. Hiervoor wordt op basis van de weginspectie gekeken wat de kwaliteit is. Kwaliteitsniveau basis komt neer op een verharding in redelijke staat, die voldoet aan heel en veilig. Comfort en uitstraling zijn minder van belang. Beleid en ambities met betrekking tot openbare verlichting, meubilair en reiniging ontbreekt / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

23 4.2 Uitvoeringskosten Norm 2: De uitvoeringskosten voor het beheer en onderhoud van de openbare buitenruimte zijn toereikend (conform benchmark), herkenbaar en herleidbaar in de begroting opgebouwd en worden jaarlijks getoetst en geactualiseerd. Voor het onderzoek is een financiële vergelijking gemaakt tussen de beschikbare middelen uit de gemeentelijke begroting en hetgeen conform het beleid theoretisch berekend nodig is. Dit is gedaan op basis van benchmarkgegevens, normen en ervaringscijfers van Cyber (samengesteld vanuit het eigen kostenmodel Impact ). In de bijlage is de benchmark opgenomen, met een uitleg hoe deze tot stand is gekomen. Onderstaande tabellen geven de vergelijking weer tussen de eenheidsprijzen uit de begroting en de landelijke eenheidsprijzen, gebaseerd op de benchmarkgegevens. Impact Regulier onderhoud Tabellen: Benchmarkgegevens A kwaliteit specifiek voor de gemeente A-kwaliteit Marge Beheerdiscipline Eenheid Areaal Eenheidsprijs Marge Totaalbedrag Min Max Min Max GROEN are ,7 118, MEUBILAIR stuk ,8 56, REINIGING are ,7 23, VERHARDINGEN are ,8 97, SUBTOTAAL Impact Vervangingsonderhoud Beheerdiscipline Eenheid Areaal A-kwaliteit Min Max Min Max GROEN are ,7 30, MEUBILAIR stuk ,4 61, REINIGING are Marge Eenheidsprijs Marge Totaalbedrag VERHARDINGEN are ,9 158, SUBTOTAAL TOTAAL Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

24 Impact Regulier onderhoud Beheerdiscipline Eenheid Areaal B-kwaliteit Min Max Min Max GROEN are ,5 91, MEUBILAIR stuk ,9 43, REINIGING are ,9 11, VERHARDINGEN are ,3 78, SUBTOTAAL Impact Vervangingsonderhoud Beheerdiscipline Eenheid Areaal Marge Eenheidsprijs Marge Eenheidsprijs Marge Totaalbedrag B-kwaliteit Marge Totaalbedrag Min Max Min Max GROEN are ,4 25, MEUBILAIR stuk ,6 48, REINIGING are VERHARDINGEN are ,7 115, SUBTOTAAL TOTAAL Tabellen: Benchmarkgegevens B kwaliteit specifiek voor de gemeente Beheerdiscipline Eenheid Gemeentelijke begroting 2013 Areaal Regulier onderhoud Vervangings onderhoud Eenheids prijs Totaal bedrag GROEN are , MEUBILAIR stuk , REINIGING are , VERHARDINGEN are , TOTAAL Tabel: Begrotingsoverzicht naar gegevens verstrekt door de gemeente Op basis van de benchmark en de gevoerde gesprekken kan het volgende geconstateerd worden: De ondergrens om op B niveau te onderhouden is berekend op 3,4 miljoen, de ondergrens om op A niveau te onderhouden is berekend op 4,5 miljoen. Het structurele budget van de gemeente is 3,6 miljoen en verhoudt zich daarmee tot een niveau iets boven de ondergrens van B kwaliteit. Dit structurele budget wordt jaarlijks aangevuld door losse kredietverstrekkingen, tot een gemiddelde van per jaar. Wanneer we dit zien als structurele uitgave of budget, dan zien we dat het budget ruim 4,3 miljoen bedraagt en zich verhoudt tot een ruim B niveau. 24 Per vakdiscipline zien we het volgende: Groen: Voor het groen is conform de ambitie ruim voldoende budget aanwezig om op A kwaliteit te beheren en te onderhouden en om afgeschreven groen te vervangen. Meubilair: Het totale budget aan meubilair is ontoereikend voor het in stand houden van een B kwaliteit. Opvallend is dat alleen voor / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

25 speelvoorzieningen budget beschikbaar is om vervangingsonderhoud uit te voeren. Gezien het lage budget zal dit echter niet toereikend zijn. Voor banken, afvalbakken en ander meubilair is geen vervangingsbudget aanwezig. Uit de quickscan door Cyber Adviseurs blijkt ook dat speeltoestellen en divers ander meubilair sterk verouderd is. Technisch voldoet het nog, maar bij langer uitstel van vervangingen zal de kwaliteit onder niveau B zakken. Comfort, functionaliteit en veiligheid komen dan in gevaar. Reiniging: Het beschikbaar budget is toereikend om op B kwaliteit de werkzaamheden uit te voeren. Het beeld buiten voldoet hier echter ruimschoots aan, met uitzondering van onkruid op verhardingen en rondom obstakels. Verharding: Het beschikbaar budget is toereikend om een hoge kwaliteit te behalen mits voldoende aanvulling middels kredietaanvragen voor renovaties/rehabilitatie plaats vindt. Afgelopen jaren bedroegen de kredietaanvragen gemiddeld per jaar. De budgetten voor het dagelijks onderhoud en het groot onderhoud (incl. rehabilitatie) zijn gescheiden, waarbij de buitendienst verantwoordelijk is voor het dagelijks onderhoud en de wegbeheerder voor het groot onderhoud (projecten en raamcontract). Vervangingsonderhoud: Voor de verschillende beheergroepen is geen direct budget beschikbaar voor het vervangingsonderhoud (algehele vervanging einde levensduur). Hiervoor wordt gebruik gemaakt van kredietaanvragen op basis van een meerjarenplanning. Wel is er een egalisatiereserve (een voorziening in de begroting waar budget uit gehaald kan worden) aanwezig dat eigenlijk op dit moment als besteedbaar budget wordt gebruikt (bedrag is momenteel één miljoen). In het verleden kon het vervangingsonderhoud uit de reguliere budgetten worden betaald, met de doorgevoerde bezuinigingen is dit nu niet meer mogelijk. Vanaf 2011 wordt in totaal bezuinigd waarvan op wegen. Op voorstel van de beheerafdeling (formeel het college) heeft de raad ingestemd met de volgende bezuinigingen: Bij groen is bezuinigd op de bladcampagne, hooiland maaien, bloembakken en is perkgoed verwijderd. Voor wegen is gekozen om op B kwaliteit te onderhouden in plaats van een A kwaliteit. Het huidige beleid en de bezuinigingen op wegbeheer kennen een aandachtspunt/risico. De kwaliteit buiten is de afgelopen jaren aan het dalen van niveau A naar niveau B. Dit blijkt ook uit de Quickscan van Cyber Adviseurs en de gemeentelijke weginspectie uit De kwaliteit 25 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

26 daalt, ondanks dat er de afgelopen jaren veel kredieten zijn verstrekt voor het vervangen/reconstrueren van wegen. Het is aannemelijk dat het budget voor wegonderhoud al jaren te weinig is en het niveau nog redelijk in stand is gehouden door middel van deze kredietverstrekkingen. Door de bezuiniging zijn de kredieten voor de komende jaren fors verlaagd/bevroren. Het overgrote deel van de wegen in Binnenmaas zijn jaar oud en zitten tegen het eind van hun afschrijvingsperiode aan. Er is daarmee een toename aan wegreconstructies te verwachtten in de komende 10 jaar. Tegen de achtergrond van een tekort aan budget en het verminderen van kredieten zal dit tot een verdere daling van de kwaliteit lijden tot niveau C. Met niveau C is de ondergrens van veiligheid bereikt. 4.3 Prestaties en processen Norm 3: De prestaties die de ambtelijke organisatie moet leveren zijn inzichtelijk en vastgelegd (voor zowel inzet derden alsook eigen dienst). a) Hierbij is aantoonbaar getoetst op efficiëntie en doelmatigheid; b) Er wordt gewerkt op basis van uitvoeringsplannen, contracten en planningen, c) Er vindt kwaliteitsbeoordeling en monitoren van resultaten van de eigen prestaties (eigen uitvoering) plaats, d) Er vindt toezicht en directievoering op het resultaat van derden plaats, Voor de uitvoerende medewerkers zijn functieomschrijvingen met competenties voor de diverse medewerkers aanwezig, evenals procedures met betrekking tot werkwijze en reglementen en een jaarplan van de afdeling. Het jaarplan geeft de volgende ambitie weer: Een flexibele en slagvaardige organisatie op hoofdlijnen. En een organisatie die er op gericht is efficiënt en tegen zo laag mogelijke kosten te werken. 26 De ambitie voor de kwaliteit van de openbare ruimte voor groen en verhardingen is gesteld op niveau basis. Dit is echter niet direct terug te vinden in de opdrachten, bestekken of contracten, daar deze op frequentie en regie worden aanbesteed. Zo is voor maaiwerk een A kwaliteit in een contract met de aannemers gevraagd, dit wijkt af van de afgesproken kwaliteitsambitie niveau B. Buiten zien we echter niveau B tot C, er is daarmee een discrepantie tussen beleid contract met de aannemer - resultaat van de aannemer. De opdrachten die betrekking hebben op het groot onderhoud aan verhardingen en dergelijke ontbreken. Integrale planningen, waarbij het / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

27 groen, riool, wegen en meubilair op elkaar zijn afgestemd, ontbreken. Wel vindt een intensieve samenwerking op de werkvloer plaats, maar dit wordt niet schriftelijk vastgelegd. Een duidelijke schriftelijke opdracht richting de eigen dienst ontbreekt echter. Zo heeft de gemeente voor de uitvoering van groen in het beleidsplan wel urenlijsten gemaakt, maar de vertaling naar een capaciteitsplanning van de medewerkers, uren schrijven en controle hiervan heeft niet plaatsgevonden. De buitendienst geeft zelf aan dat men wel uren schrijft, maar dat analyse, controle en monitoring op de resultaten marginaal is. Productienormen worden daarmee wel op beleidsniveau en begrotingsniveau gebruikt, maar niet in bedrijfsmatige zin in het aansturen en controleren van de eigen uitvoering. De eigen buitendienst werkt niet conform de beeldsystematiek, maar op basis van eigen inzicht, ervaring en meldingen. Wel staat de buitendienst door de wijkgerichte aanpak, dichtbij de burger. Ongeveer 25% van de tijd wordt besteed aan service werkzaamheden. Doel is om het gezicht van de gemeente te zijn, flexibel te zijn en meldingen direct af te handelen. Efficiency eigen buitendienst: Voor groen zijn alle taken met bijbehorende uren berekend. Dit lijkt daarmee bedrijfsmatig te zijn opgepakt. Ook servicetaken zijn hierin opgenomen. Anderzijds geeft men vanuit de interviews aan dat de werkwijze ad hoc is, gericht op meldingen/service en urenregistratie minimaal en/of theoretisch is. De urenregistratie bestaat uit weeklijstjes bijhouden dit hebben we gedaan. Hier worden geen vervolgacties op ondernomen waardoor het correct invullen en het draagvlak voor invullen zijn afgenomen. Het voorwerk aan urencalculatie is een goed initiatief, maar zonder goede registratie en monitoring levert dit geen betrouwbare informatie op en geeft onvoldoende inzicht. Het bepalen van de efficiency van de eigen dienst op taakniveau is door de onvolledige urenregistratie en daarmee werkelijke kosten op taakniveau niet te beoordelen. In totaliteit zien we uit de doorrekening dat het budget zich verhoudt tot landelijke normen. Hierdoor kunnen we concluderen dat ondanks de beperkte bedrijfsmatige aanpak van de eigen uitvoering, de werkwijze in relatie tot normen efficiënt genoemd mag worden. Monitoring: Van de kwaliteitsbeoordelingen worden alleen weginspecties uitgevoerd. Opvallend hierin is dat ondanks dat er gekozen is voor een lager niveau (van A naar B) de laatste weginspectie in 2009 is uitgevoerd. Monitoring 27 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

28 is dus marginaal, terwijl het verlagen van kwaliteit juist om extra grip en monitoring vraagt Voor het beleid/beheerplan groen en wegen is in het jaar van opstellen een beoordeling uitgevoerd (ofwel laatste weg- en groeninspectie is van het jaar 2009). Verder zijn geen aanvullende gegevens aangeleverd / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

29 4.4 Klachten en meldingen Het proces rondom klachten en meldingen functioneert in de praktijk. De reactietermijn, taken en verantwoordelijkheden zijn benoemd en worden nageleefd. Er vinden analyses plaats over de burgertevredenheid. Binnen het aanwezige klachten en meldingensysteem Decos in de gemeente, worden alle klachten en meldingen bijgehouden. Overzichten over diverse jaren zijn aangeleverd. Ook beschikt de gemeente over een algemene werkinstructie voor klachten en meldingen. Om de serviceafhandeling te optimaliseren is door de organisatie een lean traject doorlopen. Hieronder een samenvatting van de aanleiding hiervan uit een intern gemeentelijke notitie: Citaat uit interne notitie meldingen van ambtelijke organisatie: In het 3 e kwartaal van 2012 is er door de gemeente Binnenmaas voor gekozen om het proces meldingen buitenruimte onder de loep te nemen (ART traject). Op 31 december 2012 is dit project ook afgerond. Dit heeft er in geresulteerd dat er heldere servicenormen voor meldingen buitenruimte zijn gedefinieerd en alle meldingen in DECOS geregistreerd worden. Voor de periode 1 jan 2013 t/m 29 mei 2013 hebben wij goed in beeld wat het aantal meldingen voor de buitenruimte is en hoe deze meldingen gemeld worden bij de gemeente. Volgens de ambtelijke organisatie (informatie uit interviews) is men door de eigen buitendienst zeer bekend in de eigen dorpen. Men geeft aan dat er veel direct contact met de burger is en dat de servicegerichtheid van de eigen medewerkers wordt gewaardeerd. Er zijn in Nederland geen officiële normen beschikbaar voor het aantal meldingen. De vraag, wanneer is het aantal meldingen te veel, is hiermee niet vanuit normen te beantwoorden. Gemeenten bepalen veelal zelf op basis van trendgegevens (toename- afname registreren) of ze op de goede weg zijn. De gemeente Binnemaas presenteert jaarlijks de meldingen in het burgerjaarverslag (zie citaat). Uit de burgerjaarverslagen van 2007 tot 2012 blijkt dat de gemeente vooral registreert hoeveel meldingen in dat jaar zijn binnen gekomen en wat de aard ervan was. De analyses richten 29 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

30 zich niet op meerjarige trends en op het voorkomen van meldingen in de toekomst. Er zijn geen actuele gegevens bekend over de burgertevredenheid in de gemeente. Het laatste burgertevredenheidsonderzoek is 5 jaar geleden uitgevoerd, maar is niet aangeleverd door de gemeente en tijdens de interviews is niet gebleken dat medewerkers kennis hebben van dit onderzoek. Tijdens de interviews geven de ambtelijke organisatie en de geïnterviewde raadsleden aan dat de indruk bestaat dat de burger redelijk tevreden is. Inzicht in burgertevredenheid is hiermee vooral op gevoel en op persoonlijk contact met de burger gebaseerd. 4.5 Raadsbetrokkenheid Norm 5: De raad is voldoende op de hoogte met betrekking tot de actuele situatie, ambitie en kaders van het beheer en onderhoud van de openbare buitenruimte en kan adequaat reageren op burgers. Uit de gesprekken met enkele raadsleden blijkt dat men op de hoogte is van zowel de kwaliteit van de openbare ruimte als de kwaliteitskaders die in beleid zijn vastgelegd. Men is tevreden over de mate van informeren en mee kunnen denken/beslissen en geeft aan de huidige werkwijze van de eigen uitvoering te kennen. Men is zich ervan bewust dat er geen cultuur van planmatig- en projectmatig werken heerst, maar is ondanks dat tevreden over de resultaten / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

31 5 Conclusies De conclusies zijn gebaseerd op de beantwoording van de volgende onderzoeksvragen: 5.1 Onderzoeksvraag 1 Zijn er door de gemeente voldoende actuele kaders vastgesteld voor de sturing op de gewenste kwaliteit van het beheer van de openbare ruimte en is het budget toereikend? De gemeente heeft voor groen en verhardingen actueel beleid. Beleid met betrekking tot openbare verlichting, meubilair en reiniging (hoe schoon moet de openbare ruimte zijn) ontbreekt. Ook een integrale visie voor de openbare buitenruimte is niet aanwezig. Een integrale visie is nuttig om zo kwaliteiten en budgetten voor de verschillende disciplines (groen, wegen, reiniging e.d.) op elkaar af te stemmen. De doorrekeningen (par. 4.2) laten zien dat voor groen en verharding de beleidsambities zich verhouden tot het beschikbare budget. Voor verharding geldt hierbij de kanttekening dat er voldoende budget is wanneer de jaarlijkse kredietverstrekkingen, zoals de afgelopen jaren structureel ingezet zijn, gecontinueerd worden. Zonder deze kredietverstrekkingen is het budget voor wegbeheer ontoereikend. Voor de andere disciplines is te stellen dat het budget zich verhoudt tot de huidige kwaliteit die buiten is aangetroffen (en deze kwaliteit verhoudt zich gemiddeld genomen tot de gestelde beleidsambities). 5.2 Onderzoeksvraag 2 Welke prestaties en middelen worden op het vlak van het beheer van de openbare ruimte onderscheiden, welke omvang hebben deze en hoe verhoudt dit zich tot landelijke best practices en/of beschikbare normen cq benchmarks? 31 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

32 De prestaties en middelen in Binnenmaas zijn voor het totale beheer- en onderhoud van de openbare ruimte inzichtelijk. Op taakniveau, waar de eigen dienst zelf de uitvoering doet, zijn de kosten minder goed inzichtelijk. Er zijn wel urenregistraties en de begroting past men hier jaarlijks op aan. De urenregistraties zijn echter theoretisch en zoals men zelf aangeeft verhouden deze zich niet tot de werkelijke urenbestedingen. In de totaliteit van de eigen uitvoering, en werken door derden, is te stellen dat de gemeente voldoende budget beschikbaar heeft ten opzichte van landelijke normen voor de kwaliteit die men wil realiseren. Voor verharding geldt hierbij de kanttekening dat er voldoende budget is wanneer de jaarlijkse kredietverstrekkingen, zoals de afgelopen jaren structureel ingezet zijn, doorgezet worden. Zonder deze kredietverstrekkingen is het budget voor wegbeheer ontoereikend. 5.3 Onderzoeksvraag 3 Functioneert de beheerorganisatie effectief en efficiënt mede in relatie tot zelf doen en/of uitbesteden? Het bepalen van de efficiency op taakniveau is door de onvolledige urenregistratie en daarmee werkelijke kosten op taakniveau niet te beoordelen. In totaliteit zien we uit de doorrekening in par. 4.2 dat het budget zich verhoudt tot landelijke normen. Hierdoor kunnen we concluderen dat ondanks de weinig bedrijfsmatige aanpak en werkwijze van de eigen uitvoering, de werkwijze voldoende efficiënt is. Binnenmaas is een traditionele en relatief kleine organisatie, maar heeft met 18,2 fte toch een forse eigen uitvoering. De lijnen zijn kort, de taken en het werkgebied zijn vertrouwd een overzichtelijk. Daardoor is het redelijk efficiënt geregeld en uitgevoerd, ondanks dat er nauwelijks iets op papier staat, planmatig werken geen gemeengoed is en monitoring van resultaat nauwelijks plaatsvindt. Deze werkwijze gaat goed in de huidige schaalgrootte en bij voldoende budget. Dit gaat knellen bij het opschalen in de organisatie en bij tekort aan budget. De organisatie is dan minder goed in staat om keuzes te onderbouwen/te becijferen, de bedrijfsvoering aan te passen en resultaten te monitoren / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

33 5.4 Onderzoeksvraag 4 Wordt gestuurd op het leveren van kwaliteit, tijdige dienstverlening en burgertevredenheid bijvoorbeeld op basis van een klachten- en meldingensysteem? De gemeente gaat bewust om met meldingen registratie- behandeling en afhandeling. Binnenmaas heeft een goed werkend meldsysteem en de processen rondom klachten en meldingen zijn goed en lean ingericht. De gemeente heeft de afgelopen 5 jaar niet onderzocht wat de burgertevredenheid is en weet niet of haar jaarlijkse analyses en maatregelen/aanpak tot een daling of verhoging van burgertevreden leiden. 5.5 Onderzoeksvraag 5 Voelen de leden van de raad zich in voldoende mate geïnformeerd over de (kwaliteit) van de uitvoering van het beheer om adequaat te kunnen reageren op signalen van burgers? De geïnterviewde raadsleden zijn voldoende geïnformeerd en zijn op de hoogte van zowel de kwaliteit van de openbare ruimte als de kwaliteitskaders die in beleid zijn vast gelegd. 33 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

34 Bijlagen Bijlage 1: Documentenlijst Bijlage 2: Interviews Bijlage 3: Systematiek beeldkwaliteit Bijlage 4: Toelichting grondslag Bijlage 5: Toelichting benchmark / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

35 Bijlage 1: Documentenlijst Aangeleverde documenten voor RCHW onderzoek Beleid en beheerplannen Beleid en beheerplan openbaar groen Bomen en overlast Verdrag Binnenmaas Visie gemeente Binnenmaas Visiedocument Beheerplan wegen Beheerafspraken Wijk van je leven Burgerjaarverslag Huidige staat van onderhoud wegen Nota Hondenbeleid Overzichten mbt organisatie en financiën Overzicht bezuinigingen Arealen Begrotingstabel Overzicht fte buitendienst Uurtarief Overzicht wagenpark Algemene inkoopvoorwaarden werken OMOP elementenverharding Groenonderhoudsbestek Raamovereenkomst gladheidsbestrijding Raamovereenkomst beheer nat. terreinen Raambestek rooi/plantwerkzaamheden Raambestek snoeiwerkzaamheden Maaien gazons en bermen Raamovereenkomst aanschaf bomen Onderhoud wegmarkering Overeenkomst asfaltonderhoud Overeenkomst straatvegen Raamovereenkomst speeltoestellen Bestek OV Bestek onkruidbestrijding op verharding Overeenkomst verkeer en straatnaamborden Werkinstructie meldingen buitenruimte Overzicht meldingen buitenruimte 35 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

36 Organisatiestructuur Overzicht functieprofielen en competenties Bijlage 2: Interviews Geïnterviewde personen voor RCHW onderzoek De volgende personen zijn geïnterviewd Rekenkameronderzoek Hoeksche Waard naam donderdag 4 juli gemeente Binnenmaas gesprek 1 financieel controller Nico Stolk Wouter Stapel gesprek 2 management/leiding binnen- en buitendienst Arie Vrijlandt Anja Monster gesprek 3 verantwoordelijk wethouder(s) Wethouder Joosten gesprek 4 beleidsmedewerker/beheerder wegen/civiel/reiniging Pieter Lak gesprek 5 beleidsmedewerker/beheerder groen Arnold vd Sluijs gesprek 6 raadsleden (2-4 personenen, vertegenwoordiging van) Jos Verweij Dick Hitzert Hans Hoek Dirk Groeneveld / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

37 Bijlage 3: Systematiek beeldkwaliteit Landelijke standaard De schaalbalken van de CROW (landelijk normeninstituut) vormen een instrumentarium waarmee de beeldkwaliteit van de openbare buitenruimte kan worden gemeten. Een schaalbalk is een reeks van vijf beelden, waarin in aflopende mate de beeldkwaliteit is vastgelegd. De schaalbalken geven aan welke kwaliteitsbeelden bij het huidige beleid horen, oftewel welk beeldresultaat het huidige beleid oplevert. Het hoogste kwaliteitsbeeld is aangeduid met een A+ en het laagste met een D. In onderstaande figuur is een schaalbalk weergegeven, die de marge weergeeft waarbinnen onkruid in beplanting aanwezig mag zijn. Figuur 1.1: Voorbeeld schaalbalk De schaalbalken tonen naast de kwaliteitsbeelden ook een technische aanduiding en een populaire omschrijving, die dienen als ondersteuning en handreiking bij de beelden. De technische aspecten geven de beoordelaar enkele meetbare of te schatten parameters per beeld aan, aan de hand waarvan de visuele beoordeling van het betreffende beeld getoetst kan worden. 37 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

38 / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

39 Bijlage 4: Toelichting grondslag De grondsoort in Nederland verschilt van zand tot veen, met ieder geheel andere gedragingen. De invloed van grondsoorten ligt hoofdzakelijk bij de verhardingen en rioleringen. In gebieden die een stabiele zandgrond hebben waar van zetting nauwelijks sprake is, gaat de verharding 40 tot 60 jaar mee, zonder grote onderhoudsingrepen. Daar waar altijd inklinkende veengrond aanwezig is, ligt deze termijn aanzienlijk lager. Hier moet iedere 15 tot 20 jaar een ophoging van de wegen plaatsvinden. De grondsoort bepaald daarmee in hoge mate de marge in de eenheidsprijzen benchmark op het onderdeel verhardingen. In de Hoeksche Waard is de grondsoort van hoofdzakelijk zavel (zanderige klei) tot lichte klei en op enkele locaties veen (Strijen). Deze variatie is terug te zien in de marge van de benchmark. 39 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013

40 Bijlage 5: Toelichting benchmark Opbouw eenheidsprijzen Totaal De openbare ruimte is grofweg in te delen in de categorie Verharding, Groen, Meubilair, Water en Civiele kunstwerken. De verhouding in arealen waarin de beheergroepen voorkomen bepaalt uiteindelijk de eenheidsprijs per categorie. Categorieën Onder de categorie Groen vallen de beheergroepen Bomen, Sierplantsoen, Bosplantsoen, Gazon en Ruw gras/bermen. Al deze beheergroepen hebben een andere eenheidsprijs, omdat ze allemaal anders onderhouden dienen te worden/een andere inspanning vragen. De mate van aanwezigheid van een bepaalde beheergroep heeft dus invloed op de totale eenheidsprijs van Groen. Beheergroepen Daarnaast hebben de beheergroepen binnen groen ook een marge. Ook dit komt door de opbouw van arealen. Sierplantsoen bestaat uit heesters, bodembedekkers, vaste planten etc. Al deze onderdelen / 27 november 2013 Gemeente Binnenmaas

41 hebben hun eigen eenheidsprijs en tezamen bepalen zij dus welke marge voor de categorie Sierplantsoen van toepassing is. 41 Gemeente Binnenmaas / 27 november 2013