Schriftelijke en digitale (laag)geletterdheid

Transcriptie

1 Schriftelijke en digitale (laag)geletterdheid Presentatie voor landelijke dag laaggeletterdheid en digitale vaardigheden 13 november 2014 Willem Houtkoop

2 Vooruitblik Laaggeletterden breed; Verschillende groepen met verschillende kenmerken Digitale geletterdheid Gevolgen voor bereik Gegevens grotendeels afkomstig van PIAAC (Programme for the International Assessment of Adult Competencies),

3 Verschillende groepen

4 Basis voor indeling in groepen naar niveau PIAAC (en IALS en ALL) niveau-indeling maatgevend voor de Nederlandse en internationale discussie over laaggeletterdheid (5 niveaus, niveau 1 = laaggeletterd) Indeling gebaseerd op kenmerken van de test (moeilijkheidsgraad teksten, complexiteit van opdrachten, aanwezigheid van afleiders) En niet op de problemen die mensen in werk en leven tegenkomen Er is uiteraard wel een (sterke) relatie tussen vaardigheidsniveau en (eventuele) problemen, maar niet één op één Daarom soms overschatting van de problemen van laaggeletterden (en soms ook onderschatting)

5 Trends in laaggeletterdheid en excellentie jr. 20,0 18,0 18,6 16,0 16,2 14,0 12,0 11,9 10,0 9,4 8,0 6,0 4,0 2,0 0, (IALS) 2012 (PIAAC) Laaggeletterd Excellent

6 Verschillen naar niveau Laaggeletterd = niveau 1 schaal taalvaardigheid; 11,9% Nederlandse bevolking jaar, 1.3 miljoen mensen Onderkant laaggeletterd = laag niveau 1, 2.6% jarigen, mensen, ongeveer niveau A1 Midden/bovenkant laaggeletterd = hoger niveau 1, 9.3% jarigen, mensen, ongeveer niveau A2/1F Matig geletterd = niveau 2 van schaal taalvaardigheid, 27% jarigen, mensen, niveau 2F ergens binnen dit niveau 2 (NB Niveau 2F is burgerschapsniveau)

7 Verdeling van taalvaardigheidsscores en niveau indelingen Niveau 2 Lager niveau 1 Hoger niveau 1

8 Verschillende groepen laaggeletterden Differentiëren naar taalniveau, leeftijd, opleiding, etniciteit Grootste groep; autochtoon, werken meestal, (laag) middelbare opleiding, 45+ ers, Twee andere grote groepen; werken niet, allochtoon en autochtoon, laagopgeleid, Maar ook; Groep op laag niveau 1, vaak ook digibeet, veel 55+ ers, (vaak bepalend voor beeld laaggeletterden) Zeer grote groep op niveau 2

9 Groepen laaggeletterden naar een aantal achtergrondkenmerken

10 Digitale Geletterdheid

11 Nederland sterk gedigitaliseerd 97% heeft wel eens computer gebruikt 80% ervaring met computers op werk 94% gebruikers op het werk heeft de ict-ervaring die nodig is Alleen Scandinavische landen kennen hogere percentages Kleine groep (3%) heeft geen computerervaring

12 Geldt ook voor laaggeletterden 87% laaggeletterden gebruikt wel eens een computer 44% laaggeletterde werkenden gebruikt wel eens computer op het werk Wel geringere intensiteit dan mensen met een hoger vaardigheidsniveau Ook iets ander gebruikspatroon; minder WORD en EXCEL Maar laaggeletterden bijna net zo actief als hooggeletterden als het gaat om en en het online opzoeken van informatie

13 Computer- en internetactiviteiten van laaggeletterden en excellenten Chatten en Online informatie zoeken Programmeren Internetbankieren Spreadsheet Tekstverwerking Niveau 1 Niveau 4

14 Trend computergebruik in Nederland

15 Taalvaardigheid van mensen zonder computer

16 Trends in computergebruik van laaggeletterden

17 Operationele en informatievaardigheden Knoppenkennis; omgaan met een muis, aanklikken van informatie, drag and drop, scrollen in een tekst en highlighten van informatie Informatievaardigheden; zijn volwassenen in staat om met behulp van internet, en spreadsheets afspraken te plannen, online aankopen te doen, of zich in te schrijven bij een uitzendbureau? En zijn ze in staat informatie uit verschillende online bronnen te vinden, te integreren en te beoordelen op betrouwbaarheid en bruikbaarheid?

18 Knoppenvaardigheid van volwassenen en laaggeletterden

19 Digitale informatievaardigheden van Nederlandse volwassenen

20 Informatievaardigheden bevolking en laaggeletterden (voorlopige cijfers) Bevolking Laaggeletterden Geen ict ervaring 3 13 Onvoldoende knoppenkennis 4 17 Geen zin/angst 4 10 (schatting) Lage dig. informatievaardigheden Gemm. dig. informatievaardigheden Hoge dig. informatievaardigheden 7 1

21 Het bereiken van laaggeletterden Maar eerst iets over de ouderen

22 Ouderen belangrijk(st)e doelgroep Vergrijzing Biologisch leeftijdseffect; ook als je rekening houdt met andere factoren, nemen vaardigheden af Onder ouderen relatief veel laaggeletterden (21,5% van jarigen) In groep 55-65; Grotere aantallen als je kijkt naar 65+ ers;

23 Over ouderen Welk aanbod is er voor ouderen en welk aanbod is geschikt? Verschillen binnen de groep ouderen groter dan onder jongeren Van oudere allochtonen eerste generatie is helft laaggeletterd Informatievaardigheden voor ouderen zeer belangrijk

24 Informatievaardigheden van jarigen

25 Hoe bereik je de mensen Een paar ontnuchterende cijfers Voor laaggeletterden die bereikbaar en schoolbaar zijn 98% vindt eigen taalvaardigheid voldoende Voor werkende laaggeletterden 80% zegt dat ze geen verdere scholing nodig hebben 46% zegt dat leesvaardigheden op het werk nauwelijks worden gebruikt

26 Geen vanzelfsprekende deelnemer Mensen ervaren vaak geen tekorten en vaak ook weinig problemen Voor een deel berust dat op realiteit Mensen aanspreken op hun laaggeletterdheid werkt voor velen weinig motiverend Een ander verhaal is dan nodig, functioneel en gericht op specifieke vragen en leefgebieden Niet zozeer vanuit het tekort, maar vanuit de uitbreiding van de eigen mogelijkheden

27 Bibliotheekbezoek en laaggeletterdheid, bron ALL onderzoek Laaggeletterd Niet-laaggeletterd Wekelijks Maandelijks Meerdere keer afgelopen jaar 1 of 2 keer afgelopen jaar Nooit

28 Via bibliotheken 29% van de laaggeletterden bezocht het afgelopen jaar een bibliotheek (ALL gegevens) Het bereik van de bibliotheken onder laaggeletterden (van 16-65) is rond , maar mensen op niveau 2 zijn ook relevant Op welke groepen richt je je vooral (ouderen belangrijk)? Wat biedt je aan (informatievaardigheden belangrijk)? Wie komen er als je faciliteiten biedt (nu vaak allochtonen)? Waaraan bestaat behoefte bij verschillende doelgroepen?

29 Bronnen Buisman, Allen, Fouarge, Houtkoop, van der Velden, PIAAC: Kernvaardigheden voor Werk en Leven, den Bosch, ECBO, Buisman, Houtkoop, Laaggeletterdheid op de Kaart, Stichting Lezen en Schrijven/ECBO, Buisman, Rekenniveaus in het mbo, den Bosch, ECBO, Te verschijnen; Taalvaardigheid in het mbo, Informatievaardigheid in het mbo, Digitale geletterdheid.