Precisie en juistheid, wat moeten we zelf nog doen anno 2011

Transcriptie

1 Precisie en juistheid, wat moeten we zelf nog doen anno 2011 beter goed gejat dan slecht verzonnen Dr. M. (Marco) Treskes, laboratoriumspecialist klinische chemie en hematologie

2 kwaliteitsborging Grote winst gemaakt in de afgelopen decennia Apparatuur betrouwbaarder en robuuster (wel meer gesloten) met vele kwaliteitschecks op reagens, sample integriteit (indices, level, clot en bubble detectie) CCKL accreditatie Calibratie 2000 CE normering Kortom kopen, aanzetten en gewoon gaan met die banaan?

3 kwaliteitsborging dat nou ook weer niet. kritisch observeren, instellen, trainen en bijsturen Dirigent van het analytische proces

4 Validatie van analysesysteem (of nieuwe parameter) Gebruik goed vastgelegde (in gecertificeerde laboratoria uitgevoerde) validatie resultaten van collegae Gebruik gestandaardiseerde validatie protocollen Wees kritisch! Wat is het analytische principe Waar zitten mogelijke bottle necks in analyse, sample soort en stabiliteit, interfererende componenten b.v. - Wanneer is EP5 nog zinvol? (wat is een run, wat is een dag?) - Toegestane interferentie? (welke parameter, welk level?)

5 Validatie van analysesysteem (of nieuwe parameter) Nieuw analysesysteem en/of parameter Wat zijn kritische factoren voor stabiliteit meetsysteem Systeem aan/uit? Reagens (lot) wissel? Calibratie? Herleidbaarheid calibrator Imprecisie profiel (CV op meerdere, belangrijke concentratie niveaux) Meetbereik, lineariteit

6 Familiarisatie-periode met overall CV en patientvergelijk voldoende? HbA1c 3e gen vs 2e; Tergooi Blaricum en Hilversum HbA1c 3e gen vs 2e; Tergooi Blaricum en Hilversum 3e generatie HbA1c mmol/mol y = 1,0297x 80 y = 1,0109x e generatie HbA1c mmol/mol 3e gen. - 2e gen. HbA1c mmol/mol 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, ,0-4,0-6,0-8,0-10,0 2e generatie HbA1c mmol/mol

7 Familiarisatie-periode met overall CV en patientvergelijk voldoende? roche cobas vit D gen.2 vs HPLC roche cobas vit D gen.2 vs HPLC y = 0,9522x c oba s (nm ol/l) HPLC (nmol/l) cobas-hplc (nmol/l) HPLC (nmol/l) y = -0,0478x

8 Inklaren QC of calibrator Interne QC (non assayed) zelf waarde toekennen met stabiel analyse systeem (onder interne en externe QC) Nb bloedgas QC vaak erg ruime grenzen (> state of the art)! eigen sd toekennen!?

9 Inklaren QC of calibrator Calibrator is i.h.a. herleidbaar naar primair referentiemateriaal of methode Target firma verifieren en bij een (te) groot verschil uitwijken naar een andere verificator voordat je iets doet met de target of een instrumentfactor (let op borging/herleidbaarheid/traceerbaarheid) SKML data niet de consensus maar wel de (eventuele) referentie waarde te gebruiken als borgingspunt

10 Juistheid en Precisie In het algemeen is de interne QC om de stabiliteit van het systeem te monitoren en borgen: CV en trendanalyse. Westgard regels, 6Sigma benadering

11 Juistheid en Precisie In het algemeen is de externe QC om de juistheid van het systeem te monitoren en borgen: Methode-verschillen? Commuteerbaarheid monstermateriaal?

12 Voorbeeld van een probleem (nou ja, uitdaging) uit de recente praktijk Nieuwe generatie D-dimeer reagens. 1 e kleine validatie 2 weken patientvergelijk (n=100) met 2 levels QC dagelijks met een hercalibratie halverwege. CV en verschilplot uitzetten

13 D-dimeer 2e vs 1e generatie verschil 2e-1e gen D-dim eer 5,0 0,5 D-Dimer Gen 2 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 y = 0,9111x - 0,1451 R 2 = 0,9739 n Absoluut Verschil (g/l) 0,3 0,1-0,10,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0-0,3-0,5-0,7 0,5 0,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 D-Dimer Gen 1-0,9-1,1 Concentratie

14 Probleem (uitdaging) vervolg Acceptabel???????? D-dimeer vnl gebruikt als (gevoelige) uitsluitende parameter bij lage verdenking DVT met een klinisch gevalideerde cut off waarde. Daar kun je je geen 15% verschuiving in veroorloven zonder goede borging van de juistheid

15 Onaangename verrassing vervolg Verhaal fima is dat de reagens/platform combi ca 15% omhoog is gaan schuiven ergens in de laatste jaren Hoe verifieer je dat?????

16 Trend in externe QC???? D-dimeer ECAT samples < 2 mg/l 2006-Q ,10 1,90 1,70 1,50 1,30 1,10 0,90 0,70 vidas tinaquant I tinaquant II Liatest TGH D -d im e e r m g /l 0,50 0,30 0, sample nr

17 Trend in externe QC???? ratio 's 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 D-dimeer ECAT samples < 2 mg/l 2006-Q gen 1 vs groep gen 2 vs groep tergooi vs groep tergooi vs vidas Lineair (tergooi vs groep) y = 0,0051x + 0,9424 R 2 = 0, sample nr

18 Vergelijking frequentieverdeling 2011 vs 2005 d-dimeer verdeling 1e helft jaar 2005 vs e generatie reagens 2005% 20% 2011% procent 15% 10% populatie poulatie % 0% 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 d-dimeer <=... mg/l Polynoom (populatie ) Polynoom (poulatie )

19 Probleem/uitdaging vervolg D-dimeer vergelijk juli-september 2011 TQ 2 STA D-dim y=x Lineair (STA D-dim) Lineair (TQ 2) Lineair (y=x) D-dim gen 2 en STA (mg/l) 6,00 5,00 y = 1,0207x + 0,0216 4,00 y = 0,8728x - 0,2012 3,00 2,00 1,00 0,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 D-dim gen 1 cobas (mg/l)

20 Probleem/uitdaging vervolg D-dimeer vergelijk juli-september 2011 TQ 2 STA D-dim y=x Lineair (STA D-dim) Lineair (TQ 2) Lineair (y=x) D-dim gen 2 en STA (mg/l) 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 y = 1,0207x + 0,0216 y = 0,8728x - 0,2012 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00 D-dim gen 1 cobas (mg/l)

21 Probleem/uitdaging vervolg D-dimeer vergelijk juli-september 2011 TQ2-TQ 1 STA-TQ1 Lineair (STA-TQ1) Lineair (TQ2-TQ 1) D-dim gen 2 en STA (mg/l) 0,20 y = 0,0177x - 0,0104 0,10 0,00 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00-0,10 y = -0,1752x - 0,2186-0,20-0,30-0,40-0,50 D-dim gen 1 cobas (mg/l)

22 Dupliceerbaarheid tussen 2 systemen (calibraties) cobas 1 vs cobas 2 ; 2e gen TQ 2 1,5 y = 1,0329x - 0,0259 R 2 = 0,9894 cobas 2 (mg/l) 1 0, ,5 1 1,5 2 cobas 1 (mg/l)

23 Probleem/uitdaging vervolg En nu????

24 kwaliteitsborging kritisch observeren, instellen, trainen en bijsturen Dirigent van het analytische proces