De woonruimteverdeling op koers

Transcriptie

1 RIGO Research en Advies BV De bewoonde omgeving KOERSNOTITIE De woonruimteverdeling op koers Doelen en uitgangspunten in Hengelo

2 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij RIGO Research en Advies. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldiging en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van RIGO Research en Advies. RIGO Research en Advies aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden.

3 RIGO Research en Advies BV De bewoonde omgeving KOERSNOTITIE De woonruimteverdeling op koers Doelen en uitgangspunten in Hengelo Opdrachtgever Welbions, Twinta Wonen Auteurs Sjoerd Zeelenberg Thierry Wever m.m.v. Steven Kromhout Uitgave augustus 2010 Rapportnummer P15650 RIGO Research en Advies BV De Ruyterkade AC Amsterdam Telefoon Fax E -mail info@rigo.nl

4

5 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Een koersnotitie over de woonruimteverdeling Naar een koersnotitie 1 Hoofdstuk 2 De wereld van de woonruimteverdeling Introductie in de woonruimteverdeling Kernwaarden van de woonruimteverdeling Rollen en bevoegdheden Woonruimteverdelingssystemen Enkele trends 7 Hoofdstuk 3 Woonruimteverdeling in Hengelo De woonruimteverdeling in retrospectief Recente ontwikkelingen Het huidige systeem: WooninfoHengelo 13 Hoofdstuk 4 Van goed naar beter Uitgangspunten van de woonruimteverdeling Opgaven Naar nieuwe bakens 20 Hoofdstuk 5 De bakens verzetten Blijf in gesprek over doelen en uitgangspunten Scheer je woningzoekenden niet over één kam Maak van snelle verhuur een volwaardig onderdeel van het systeem Houd de urgentieregeling tegen het licht Maak tijdig afspraken over de herstructureringsopgaven Labels en criteria alleen waar en wanneer nodig Verbeter de informatievoorziening over de woonruimteverdeling Leg afspraken vast 28 Inhoudsopgave

6

7 1 Hoofdstuk 1 Een koersnotitie over de woonruimteverdeling Ligt de woonruimteverdeling in Hengelo nog wel op koers? Die vraag stelden de gemeente Hengelo, Welbions en Twinta Wonen zichzelf eind Door middel van een gezamenlijk traject zijn ze op zoek gegaan naar het antwoord. Het resultaat van die zoektocht is terug te vinden in deze notitie, evenals de nieuwe bakens voor de woonruimteverdeling. Met die bakens is de koers voor de woonruimteverdeling voor de komende jaren bepaald en kunnen Welbions, Twinta Wonen en de gemeente de actualisering uitvoeren. Sinds de fusie van St. Joseph Wonen en HBS Ons Belang in 2008 tot Welbions is Welbions de grootste woningcorporatie in Hengelo met ruim woningen. Naast Welbi ons biedt Twinta Wonen een klein aantal woningen met zorg aan in Hengelo. Beide aanbieders werken samen bij het aanbieden van de woningen; hiervoor wordt gebruikgemaakt van WooninfoHengelo. In een convenant uit 2008 hebben corporaties en gemeente afgesproken dat een actualisering van de woonruimteverdeling zal plaatsvinden. Deze koersnotitie is de basis hiervoor. De koersbepaling is ingegeven door de wens om de huidige woonruimteverdeling vanuit een breder perspectief te bezien: hoe gaat het nu eigenlijk met de woonruimteverdeling in Hengelo, zitten we nog op de goede weg? De woonruimteverdeling in Hengelo is al een keer eerder geëvalueerd. Dit heeft geleid tot een paar kleine aanpassingen in het aanbodsysteem. Nu is er behoefte aan een bredere actualisering van de woonruimteverdeling. Daarbij moet niet de huidige werkwijze het uitgangspunt zijn maar de doelen die met de woonruimteverdeling worden beoogd. Naast deze algemene vraag is er een aantal concrete ontwikkelingen in Hengelo, die aanleiding geven om de koers te herijken: oplopende inschrijftijden, toenemend aantal woningzoekenden, de toekomstige sloop- en nieuwbouwopgaven, de urgentieregeling en de komst van de nieuwe Huisvestingswet. 1.1 Naar een koersnotitie Welbions, Twinta Wonen en de gemeente Hengelo hebben een gezamenlijke projectgroep gevormd die de actualisering in opdracht van de respectievelijke bestuurders uitvoert. Met RIGO Research en Advies als penvoerder en voorzitter van deze projectgroep is de voorliggende koersnotitie opgesteld. Aan de hand hiervan kan de actualisering daadwerkelijk plaatsvinden. Het opstellen van de koersnotitie bestond uit een aantal stappen. Op basis van een inventariserende gespreksronde en een korte documentstudie zijn de doelen en belangrijkste opgaven voor de woonruimteverdeling in kaart gebracht, samen met de visie van de drie partijen op de onderlinge rolverdeling en de gezamenlijke ambities. Deze ambities zijn besproken met de projectgroep. Daarbij is concreet ingegaan op de doelen en opgaven voor de woonruimteverd eling in Hengelo en de mate van overeenstemming hierover. Dit leidde tot de eerste versie van de koersnotitie. Tijdens een werkconferentie, die plaatsvond op woensdag 26 mei 2010, is in breder verband gediscussieerd over de belangrijkste onderwerpen in de woonruimteverdeling en de werking van het huidige systeem. Voor die werkconferentie was een breed publiek uitgenodigd: een vertegenwoordiging vanuit de corporaties en gemeente (bestuurlijk en ambtelijk), raadsleden Een koersnotitie over de woonruimteverdeling

8 2 en vertegenwoordigers van de huurders en de samenwerkende maatschappelijke partijen. Tijdens die avond is inzicht verkregen in de posities van de verschillende betrokkenen en in de haalbaarheid en wenselijkheid van mogelijke aanpassingen. De uitkomsten van de conferentie zijn verwerkt in de hie r voorliggende koersnotitie. De koersnotitie bestaat uit vijf hoofdstukken. In het volgende hoofdstuk wordt het geheugen opgefrist : wat is woonruimteverdeling, waaruit bestaan woonruimteverdel ingssystemen en welke ontwikkelingen zien we? Na deze spoedcursus volgt in hoofdstuk 3 een beschrijving van de werking van het huidige systeem in Hengelo en de ontstaansgeschiedenis ervan. Hoofdstuk 4, genaamd Van goed naar beter is gewijd aan de uitgangspunten van en onderwerpen binnen de woonruimteverdeling die om aandacht vragen. Die worden in het slothoofdstuk, hoofdstuk 5, uitgewerkt tot een achttal bakens waarop Welbions, Twinta Wonen en de gemeente kunnen varen. Met de voltooiing van deze koersnotitie is de woonruimteverdeling in Hengelo nog niet geact u- aliseerd maar is wel een belangrijke eerste stap gezet. Want wanneer de koers bepaald is, kan met de implementatie ervan begonnen worden. Het is nu aan Welbions, Twinta Wonen en de gemeente om dit voortvarend, gezamenlijk, op te pakken. De woonruimteverdeling op koers

9 3 Hoofdstuk 2 De wereld van de woonruimteverdeling Dit hoofdstuk staat in het teken van de woonruimteverdeling in het algemeen. Wat is woonruimteverdeling precies, hoe werkt het en welke trends zien we? 2.1 Introductie in de woonruimteverdeling Woonruimteverdeling gaat over het bij elkaar brengen van woningen en woningzoekenden. Meestal, en zo ook in het kader van deze notitie, gaat het om de verdeling van sociale huurw o- ningen: huurwoningen van corporaties dus. Voor deze woningen geldt dat de vraag het aanbod overstijgt, de uitzonderingsgebieden in Nederland daargelaten. Er zijn meer woningzoekenden dan er woningen vrijkomen. In essentie gaat het dus om een verdelingvraagstuk: wie komt in aanmerking voor welke woning, en wie komt het eerst aan de beurt? Hier komt de woonrui m- teverdeling om de hoek kijken. De discussie over woonruimteverdeling gaat vaak over instrumenten. Bijvoorbeeld over de keuze tussen een aanbodmodel of optiemodel, of over het gebruik van passen dheidscriteria. Het is goed te beseffen dat hier een belangrijke stap vóór hoort, nam elijk het bepalen van de doelen van de woonruimteverdeling. Wat willen we eigenlijk bereiken? In dit hoofdstuk staan we eerst stil bij deze vraag. We benoemen de belangrijkste kernwaarden in de woonruimteverdeling. Vervolgens kijken we naar de systemen va n woonruimteverdeling. Het gaat dan zowel om het beleid (de regels) als de uitvoering ervan. Idealiter is het woonrui m- teverdelingssysteem een afgeleide van de gestelde doelen. Het systeem van regels en uitvo e- ring beoogt immers de doelen te realiseren. Voordat we verder ingaan op de wereld van de woonruimteverdeling is het goed te beseffen dat de woonruimteverdeling functioneert binnen de context van de (regionale) woningmarkt. Die is mede bepalend voor keuze van doelen en instrumenten in de woonruimteverde ling en het presteren ervan. 2.2 Kernwaarden van de woonruimteverdeling De verdeling van woonruimte gebeurt altijd met een doel. In algemene zin verdelen we woo n- ruimte omdat, om welke reden dan ook, bepaalde groepen woningzoekenden niet zelfstandig in hun huisvestingbehoefte kunnen voorzien. De beoogde effecten van woonruimteverdel ingssystemen zijn vaak terug te vinden in de verordeningen of convenanten. Je vindt er zinsneden als het huisvesten van zoveel mogelijk huishoudens van de doelgroep, het bevordere n van doorstroming op de woningmarkt, het creëren van een open, regionale woningmarkt et cetera. Welke doelen ook gekozen worden, bij elk woonruimteverdel ingssysteem spelen drie kernwaarden een rol: keuzevrijheid, transparantie en rechtvaardigheid. De eerste twee waarden zijn gebaat bij zo min mogelijk regels. Om woningzoekenden zelf te kunnen laten bepalen waar zij willen wonen, hebben ze inzicht nodig in het woningaanbod en de regelgeving. Hoe minder regels, hoe beter woningzoekenden zelf in staat zi jn om hun woningkeuze en hun zoekstrategie te bepalen. Uit het oogpunt van rechtvaardigheid en om te voorkomen dat bepaalde groepen woningzoekenden buiten de boot vallen, kan het wenselijk zijn om wel extra regels, zoals passendheidscriteria en voorrangbepalingen, te hanteren. De wereld van de woonruimteverdeling

10 4 Elk woonruimteverdelingssysteem vormt een compromis tussen deze drie kernwaarden. Daa r- naast kunnen echter ook andere doelstellingen een rol spelen, zoals het bevorderen van de doorstroming. De verschillende kernwaarden en doelstellingen vormen als het ware communicerende vaten (zie figuur 2-1): wanneer de regelgeving ten gunste van een van de doelstellingen aangepast wordt, kan dit tegengestelde effecten hebben op de andere doelstellingen. Een goed voorbeeld hiervan is het gebruik van passendheidscriteria. Uit oogpunt van rechtvaardigheid kan ervoor gekozen worden grote woningen alleen aan gezinnen toe te wijzen. Dit betekent echter wel een verminderde keuzevrijheid voor de woningzoekenden. figuur 2-1 vaten Kernwaa rden en doelen v an de woonru im teverdelin g als co mmun ice rende stroming Transparantie Rechtvaardig- heid Keuzevrijheid Door- Overigens is het niet per definitie zo dat verschillende doelstellingen van een woonruimteve r- delingssysteem zich moeilijk tot elkaar verhouden. Integendeel: verschillende doelen kunnen goed samengaan. Dit is afhankelijk van de precieze doelen en de uitwerking van de gestelde regels Bij iedere verandering van de regelgeving of evaluatie is het van belang de verhouding tussen de regels en de doelen en de verschillende doelen onderling scherp in de gaten te houden. Is er nog wel sprake van keuzevrijheid als senioren alleen voor gelabelde woningen in aanmerking komen, en weegt dit op tegen hun verbeterde slaagkansen? Het is maar één voorbeeld. Om de juiste keuzes te maken met betrekking tot de regels en de wijze van woonruimteverdeling is het van belang heldere doelen en prioriteiten te stellen. 2.3 Rollen en bevoegdheden De bevoegdheden van de overheid op het gebied van woonruimteverdeling zijn geregeld in de Huisvestingswet. Volgens de Huisvestingswet zijn gemeenten bevoegd om regels te stellen over de verdeling van woonruimte. De gemeenteraad kan een huisvestingsverordening opstellen, waarin regels worden gesteld over de woonruimteverdeling. In plaats van een verordening op te stellen kan een gemeente ook besluiten om de woonruimteverdeling bij overeenkomst (convenant) met de verhuurders te regelen. De afspraken in deze overeenkomst hebben dan dezel f- de status als de regels in een verordening. De woonruimteverdeling op koers

11 5 Lang niet alle gemeenten hebben een huisvestingsverordening. In 2003 had 51% van de g e- meenten er geen. 1 Ook als de gemeente wel een verordening heeft, is de woonruimteverdeling vaak via een overeenkomst gemandateerd aan de sociale verhuurders. Dan gaat het meestal niet alleen om de uitvoering maar ook om het bepalen van de regels. Een aanzienlijk deel van de gemeenten in de noordelijke en zuidelijke provincies heeft overigens een verordening noch overeenkomst met de sociale verhuurders. In West-Nederland komt dit nauwelijks meer voor. Dit betekent overigens niet dat er in Noord- en Zuid-Nederland geen regels zijn voor de woonruimteverdeling. Ook daar kennen de meeste gemeenten een aanbodsysteem waarin onder meer huur-inkomensnormen worden gehanteerd en diverse criteria worden gebruikt om de volgorde voor een woning te bepalen. Er zijn zelfs gemeenten waar sociale verhuurders op e i- gen initiatief bindingseisen hanteren, zonder dat dit in een huisvestingsverordening of ove r- eenkomst met de gemeente is opgenomen. Het is dus een misverstand om te denken dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor de regels in de woonruimteverdeling. Ook wanneer de woonruimteverdeling formeel wordt ove r- gelaten aan marktpartijen vindt regulering plaats. In de meeste gevallen worden de regels in samenspraak met de in het gebied werkzame woningcorporaties opgesteld. 2.4 Woonruimteverdelingssystemen Voor de praktische uitvoering van de woonruimteverdeling wordt doorgaans een systeem gebouwd en beheerd. Verdelingssystemen zijn opgebouwd uit een aantal samenstellende d elen. We onderscheiden daarbij vijf delen: de toelatingscriteria; de passendheidscriteria; de volgordecriteria; de voorrangscriteria; en de modelkeuze. De eerste vier elementen hebben betrekking op het beleid en zijn idealiter zodanig vormgeg e- ven dat de doelen die worden gesteld aan de woonruimteverdeling worden gehaald. Deze beleidskant van het schema bestaat uit de (publiekrechtelijke) regels die bepalen wie wanneer voor een bepaalde woning in aanmerking komt. Ze vinden hun basis in verordening of conv e- nant en uiteindelijk de Huisvestingswet. Bij de uitvoeringskant gaat het met name om de modelkeuze: de manier waarop vraag en aanbod elkaar ontmoeten. Een en ander is in figuur 2-2 weergegeven. De toelatingscriteria bepalen of men überhaupt in aanmerking komt. Het duidelijkste voorbeeld hiervan zijn de bindingseisen, die soms nog lokaal en veelvuldig op regionaal niveau worden toegepast. Ze houden kortweg in dat men maatschappelijk of economisch aan de betreffende gemeente of regio moet zijn gebonden: geen binding = geen woning. We zien hier twee uiteenlopende bewegingen. Al een aantal jaren wordt er vanuit Den Haag gestreefd naar het terugdringen van deze bindingseisen. Vrije vestiging is het credo, dat zelfs vanuit Brussel te horen is. Met name in het Westen van Nederland spelen de provincies hierbij een voortrekker s- rol. Op lokaal niveau horen we, als reactie op de alsmaar uitdijende verdeling ssystemen, een steeds luider wordende roep om voorrangregelingen voor lokale woningzoekenden, bijvoo r- beeld starters. 1 Evaluatie Huisvestingswet. Verslag van enquête onder gemeenten en provincies, Companen in opdracht van Ministerie van VROM, DG Wonen, mei De wereld van de woonruimteverdeling

12 6 figuur 2-2 Elementen van woonru imt eve rdel ingssys te m en BELEID UITVOERING TOEGANKELIJK TOELATING TOEWIJZING Modellen: Toegangsvereisten * Sociale of economische bindingseisen * Regionaal, soms lokaal * Vrijstelling voor o.a. gepensioneerden, invaliden en werklozen * Maximale inkomensgrenzen Wie mag meedoen? Passendheidscriteria Wie mag in welke woning? * Verhouding huur / inkomen * Verhouding huishoudens / woninggrootte * Labeling van woningen voor bijv. senioren of jongeren * Labeling van woningen met specifieke voorzieningen, bijv. woningen voor gehandicapten Volgordebepaling Wie is het eerst aan de beurt? * Volgorde o.b.v. woonduur, leeftijd, zoekduur, loting, enz. * Verschillende regels voor doorstromers, starters, vestigers * Doorstromers vóór starters (vóór vestigers) Voorrangscriteria Wie krijgt absolute voorrang? * Urgenten * Statushouders * Herhuisvesting * Indicatiestelling * Aanbodmodel * Optiemodel * Directe bemiddeling Presentatie aanbod: * Krant, internet, woonwinkel enz. * Reikwijdte verspreiding, kwaliteit informatie Reactie op aanbod: * Via het web of langskomen * Aantal reactiemogelijkheden enz. * Spelregels, kosten TRANSPARANT EERLIJK EN RECHTVAARDIG De passendheidscriteria bepalen voor welke woning een woningzoekende in aanmerking kan komen. Voorbeelden hiervan zijn woningbezettingsnormen en huur/inkomensnormen. Ook de labeling van woningen valt onder deze categorie: op een woning wordt een etiketje geplakt dat er voor zorgt dat men er wel of juist niet voor in aanmerking komt. De algemene tendens is dat de passendheidscriteria steeds verder worden afgezwakt of zelfs afgeschaft. 2 Woningzoekenden weten immers zelf het beste hoe ze willen wonen: keuzevrijheid. Wat betreft de huur/in - komensnormen lijkt een golfbeweging zichtbaar. Onder Heerma was een uit financieel oogpunt passende woonruimteverdeling speerpunt van beleid: het tegengaan van dure en goedkope scheefheid. Dit beleid werd eind jaren negentig verlaten, vooral vanwege het belang van een gevarieerde wijkopbouw zonder segregatie naar inkomen. Recent wordt de term scheefheid steeds vaker weer gehoord. Er is (de huurtoeslagregeling uitgezonderd) echter geen objectieve meetlat om vast te stellen of iemand te duur of te goedkoop woont. Je kunt het zowel een groot probleem als een groot goed vinden. De volgordecriteria bepalen wie er als eerste aan de beurt is, als er meerdere belangstellenden voor een woning zijn. Voorbeelden hiervan zijn woonduur en inschrijfduur, maar ook verloting komt voor. De wijze van volgordebepaling is eigenlijk het belangrijkste van het hele rijtje. Ook al schaf je alle andere regels af, dan heb je nog steeds behoefte aan een manier om te bepalen wie de woning krijgt als er meer dan één gegadigde is. Bovendien bepalen ze of doorstromers voor starters gaan, en beïnvloeden ze zodoende de lengte van de verhuisketens. De trend lijkt 2 Dit geldt met name voor de criteria die betrekking hebben op huur en inkomen en woning- en huishoudengrootte. Voor woningen met specifieke voorzieningen, die voor doelgroepen als gehandicapten of andere zorgbehoevenden worden gebouwd, geldt dat deze in de regel met passen dheidscriteria (zoals labels) worden aangeboden. De woonruimteverdeling op koers

13 7 hier echter dat volgorderegels die doorstromers bevoordelen steeds vaker worden afgeschaft, onder verwijzing naar de lage kansen van starters. 3 De voorrangscriteria bepalen welke woningzoekenden een bijzonder geval zijn en vanuit die hoedanigheid voorrang krijgen op de reguliere woningzoekenden. De urgentiecriteria vormen hiervan het duidelijkste voorbeeld. Vaak worden ze door een onafhankelijke indicatiecommissie toegepast, vaak is tegelijk sprake van een afwijkende verdeelsystematiek (zoals directe bemi d- deling). Een onderwerp van debat is de vraag hoe groot het aandeel van deze bijzondere w o- ningzoekenden ten opzichte van de reguliere woningzoekenden zou mogen zijn. In de praktijk kunnen het aantal urgenten dat wordt gehuisvest en de criteria flink uiteenlopen ook als we gemeenten binnen eenzelfde regio vergelijken. De uitvoeringskant van het woonruimteverdelingssysteem heeft betrekking op de wijze waarop vraag en aanbod elkaar ontmoeten. Hiervoor zijn verschillende modellen denkbaar. We hanteren een strikte invulling van het begrip model: het model is de wijze waarop vrijkomende w o- ningen worden aangeboden. Dit staat in beginsel los van de regels en de doelen van de wo onruimteverdeling, maar ook van de rolverdeling tussen corporaties in gemeenten. 4 Op de keper beschouwd zijn er twee hoofdmodellen: het aanbodmodel en het optiemodel. In het aanbodmodel wordt het vrijkomende woningaanbod door de verhuurder(s) gepubliceerd. Vervolgens zoeken en reageren de woningzoekenden zelf. Dit model is sinds zijn start begin jaren negentig in verreweg de meeste gemeenten gemeengoed geworden. Het optiemodel werkt andersom. Hier maakt de woningzoekende eerst op complexniveau zijn of haar woonwensen bekend, en als er een woning vrijkomt die daaraan voldoet worden vraag en aanbod gekoppeld. Eigenlijk is het de moderne opvolger van het distributiemodel. Systemen die werken volgens hetzelfde model kunnen in de uitwerking nog aanzienlijk van elkaar verschillen. Soms moet de woningzoekende zich bijvoorbeeld ieder jaar opnieuw inschrijven, i n- clusief inschrijfkosten. Er zijn ook systemen waarbij dat geen vereiste is. Die inschrijving kan soms met een paar drukken op de knop via internet gebeuren, soms moet je ter plekke langskomen. Ook de wijze waarop het woningaanbod wordt gepresenteerd kan verschillen. Dat g e- beurt soms op internet, soms per krant, al dan niet via een betaald abonnement. Al deze ke n- merken hebben een zekere selecterende invloed, telkens met zowel voor- als nadelen. De laatste jaren heeft een ander model ook aan populariteit gewonnen, namelijk het lotingm o- del, waarbij simpelweg het lot bepaalt welke belangstellende in aanmerking komt voor de w o- ning. De meest opvallende ontwikkeling aan het front van de modellen is dat er veel experimenten plaatsvinden: er is sprake van voortdurende vernieuwing. 2.5 Enkele trends De wereld van de woonruimteverdeling is volop in beweging. We zien hierin een aantal trends. Eén van de belangrijkste ontwikkelingen is regionalisering van de woonruimteverdeling. Vanuit gemeenten en corporaties (en het rijk!) klinkt steeds vaker de roep om op regionaal niveau afspraken te maken over de verdeling van woonruimte. Een regionaal systeem betekent meer keuzevrijheid voor woningzoekenden, omdat lokale voorrangsregels in de regel vervallen. B o- 3 4 Voor een uiteenzetting over de verschillende typen volgordecriteria (te weten beleidsvrije, beleidsm a- tige en marktconforme volgordecriteria): zie Woonruimteverdeling opnieuw bekeken, bouwstenen voor discussie, RIGO Research en Advies en OTB, december Enkele voorbeelden vooruitlopend op de volgende alinea: een aanbodmodel kan met passen dheidscriteria vergezeld gaan, maar dat hoeft niet; een aanbodmodel kan in een verordening of convenant vas t- gelegd zijn, maar dat hoeft niet; een aanbodmodel kan door de (samenwerkende) gemeenten, de corporatie(s) of een derde organisatie uitgevoerd en beheerd worden. De wereld van de woonruimteverdeling

14 8 vendien komt het tegemoet aan het vaak regionale karakter van de woningmarkt. Vooral in West-Nederland zijn regionale systemen van woonruimteverdeling inmiddels eerder regel dan uitzondering. Overigens gaan die vaak gepaard met lokaal maatwerk, zodat gemeenten enige ruimte houden om bij lokale problemen of andere gevallen een oplossing te bieden. In het kielzog van de regionalisering, maar zeker niet uitsluitend bij regionale system en, wordt steeds vaker het mes gezet in de toelatingscriteria. Dit geldt in het bijzonder voor de binding s- eisen, die simpelweg in strijd zijn met het recht van vrije vestiging. De praktijk leert overigens dat het afschaffen van toelatingscriteria wel tot meer keuzevrijheid maar niet tot de soms gevreesde volksverhuizingen leidt. Ook de passendheidscriteria worden versoepeld of zelfs afgeschaft. Het gaat dan om zowel de criteria met betrekking tot de woning- en huishoudengrootte als financiële passendheid. De KAN-regio geldt hierbij als een van de aansprekende voorbeelden. Mensen blijken in de praktijk goed in staat zelf te bepalen welke woning bij hen past. Ook hiervoor geldt dat massaal optr e- dende ongewenste effecten (over- of juist onderbewoning, huurschulden) zich nog niet hebben voorgedaan. Volgordecriteria zullen altijd nodig blijven. Traditionele criteria als woonduur en leeftijd wo r- den minder populair. Inschrijfduur is daarentegen aan een ware opmars bezig: hoe langer je staat ingeschreven, des te meer kans maak je op een woning. Ook het onderscheid tussen doorstromers en starters (vaak is hierbij de kerngedachte dat door doorstromers een betere positie te geven er langere verhuisketens ontstaan) lijkt op zijn retour. Daarentegen wordt steeds vaker geëxperimenteerd met zogenaamde marktconforme volgordecriteria. Een goed voorbeeld hiervan is de woonwaarde in Holland Rijnland: de populariteit van je huidige w o- ning bepaalt hoeveel extra inschrijfwaarde je krijgt, en daarmee een grotere kans op een w o- ning. Voor wat betreft de modelkeuze geldt dat het aanbodmodel onverminderd populair is; het di s- tributie- en het optiemodel worden in toenemende mate als ondoorzichtig ervaren. Wel zien we steeds vaker combinaties van verschillende modellen ontstaan, zoa ls Woongaard.com. Om bijvoorbeeld de kansen voor jongeren te vergroten wordt geëxperimenteerd met het verloten van een deel van het woningaanbod, terwijl het overige aanbod door middel van een aanbo d- model wordt verdeeld. Een combinatie van aanbodmodel en optiemodel wordt bijvoorbeeld gebruikt om ouderen, die voor een specifiek woningtype in aanmerking willen komen, te b e- dienen De nieuwe Huisvestingswet De Huisvestingswet biedt gemeenten de mogelijkheid om in te grijpen in de verdeling van woonruimte. Belangrijkste instrument hierin is de huisvestingsverordening. Deze verordening wordt door de gemeenteraad vastgesteld, of, zoals in het geval van Hengelo, door de Regioraad van de Regio Twente. Eind 2009 diende Minister Van der Laan het wetsvoorstel voor de nieuwe Huisvestingswet in bij de Tweede Kamer. Beoogd werd dat de nieuwe wet medio 2010 of januari 2011 van kracht zou worden. Door de val van het Kabinet is behandeling in de Kamer vertraagd en is onzeker g e- worden of, hoe en wanneer de nieuwe Huisvestingswet van kracht zal worden. Ondanks deze onzekerheid blikken we toch vooruit op de inhoud van de nieuwe wet. 5 De onevenwichtige en onrechtvaardige gevolgen van schaarste aan goedkope woonruimte kunnen volgens de nieuwe wet reden zijn voor een gemeente om re gels te stellen. Schaarste op 5 Zie de wettekst en de MvT via De woonruimteverdeling op koers

15 9 zich is dus niet voldoende; het gaat om de negatieve gevolgen ervan. Dit is logisch. Schaarste los je immers niet op met woonruimteverdeling. Wel kun je de ongewenste verdringingseffe c- ten van schaarste proberen te beperken. Het wetsvoorstel is daarmee strenger dan de vigerende wet, waarin wordt gesproken over sturing in het belang van een evenwichtige en rechtvaa r- dige verdeling van woonruimte. Naast schaarste mag een gemeente regels stellen indien sprake is van overlast die de leefbaarheid aantast. Het gaat dan om sturen op sociale kenmerken (niet inkomen of etniciteit), op complex- of straatniveau. Bindingeisen mogen alleen worden gesteld indien als gevolg van bovengemeentelijk ruimtelijk beleid sprake is van geringe uitbreidingsmogelijkheden. Volgordecriteria mogen in geen geval werken als verkapte bindingseis: het verbeteren van de positie van doorstromers uit de eigen gemeente (bijvoorbeeld door woonduur) is dus niet toegestaan. De MvT van de nieuwe wet stelt expliciet dat de urgentieregeling en sturing op basis van leefbaarheid in de praktijk niet mogen leiden tot het stellen van bindingseisen. Met de nieuwe wet vervallen de vaste huur- en koopprijsgrenzen. Gemeenten krijgen dus zelf de mogelijkheid te bepalen in welk deel van de woningmarkt zij willen ingrijpen. Zij dienen dit precies aan te geven in de verordening. Overigens wijst de Minister erop dat het voor de hand ligt bij de afbakening van de goedkope woonruimte aansluiting te zoeken bij de huurprijs waa r- bij bewoners in aanmerking komen voor huurtoeslag en bij de koopprijs bij de prijsgrenzen uit de Wet bevordering eigenwoningbezit. Biedt de vigerende wet gemeenten de ruimte om regels over de woonruimteverdeling in een verordening of een convenant vast te leggen, de nieuwe wet schrapt de laatste mogelijkheid. De huisvestingsverordening wordt het enige instrument. Dit betekent dat besluitvorming altijd gebeurt door gemeenteraad. Hiermee wordt beoogd de democratische legitimiteit en transp a- rantie te vergroten. Bovendien geldt de verordening maar voor een beperkte periode: max i- maal 4 jaar. Ingrijpen krijgt dus een tijdelijk karakter. Na die periode zal de gemeente opnieuw moeten onderbouwen waarom en waar regels worden gesteld aan de woonruimteverdeling. In de huidige wet is niets opgenomen over de levensduur van de huisvestingverordening. De voorgaande punten ademen dezelfde sfeer: de wetgever legt de nadruk op de lokale onde r- bouwing voor tijdelijk ingrijpen. Alleen indien zorgvuldig onderbouwd hebben gemeenten de mogelijkheid regels aan de verdeling van woonruimte te stellen. En dat ingrijpen beperkt zich vervolgens tot een beperkte periode en tot die delen van de voorraad waar schaarste heerst De 90%-regeling Eind 2009 bereikte Minister Van der Laan overeenstemming met Br ussel over het staatssteundossier : de vraag onder welke voorwaarden corporaties aanspraak kunnen maken op enige vorm van steun door de overheid. Dit ging met name om het Waarborgfonds Sociale Wonin g- bouw (WSW). Deze afspraak wordt ook wel de 90%-regeling genoemd. Kern van de regeling is dat corporaties ten minste 90% van de woningen met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens toewijzen aan woningzoekenden met een inkomen tot modaal ( in 2010). Slagen zij hier niet in, dan lopen zij het risico niet langer aan spraak te kunnen maken op de borging van het WSW. 6 In diverse regio s wordt, vooruitlopend hierop, gekeken in hoeverre dit noopt tot aanpassingen in de woonruimteverdeling. De Tweede Kamer nam 1 juli 2010 een motie aan waarin de Minister wordt verzocht de invoering van de regeling uit te stellen. De regeling zal hierdoor niet eerder dan 1 januari 2011 van kracht worden. 6 Zie de Kamerbrief van 15 december 2009 over het staatssteundossier woningcorporaties: Tweede K a- mer, vergaderjaar , nr De wereld van de woonruimteverdeling

16 10 Hoofdstuk 3 Woonruimteverdeling in Hengelo Na de introductie in de wereld van de woonruimteverdeling in het vorige hoofdstuk, is dit hoofdstuk gewijd aan de woonruimteverdeling in Hengelo. Het hoofdstuk b e- staat uit een terugblik en een beschrijving van het huidige systeem. De basis van de huidige wijze van woonruimteverdeling wordt gelegd in een aantal docume n- ten. In het eerste deel van dit hoofdstuk staan we hierbij stil. In paragraaf 3.3 staat de werking van het huidige systeem centraal. 3.1 De woonruimteverdeling in retrospectief Terugkijkend in de tijd is een aantal momenten en documenten aan te wijzen die bepalend zijn voor de woonruimteverdeling in Hengelo. De basis van het Hengelose systeem voor woonruimteverdeling is gelegen in de keuzes zoals terug te vinden in de Huisvestingsverordening van de gemeente uit 1994 en de Overeenkomst Woonruimteverdeling uit In 2005 en 2006 zijn het woonruimteverdeelsysteem en het urgentiebeleid tegen het licht gehouden, leidend tot verschillende verbeterpunten en afspraken. In 2008 sloten de gemeente Hengelo, HBS Ons Belang en St Joseph Wonen een convenant Wonen voor de periode Medio 2009 is een regionale huisvestingsverordening voor de gemeenten Hengelo en Enschede tot stand gekomen. Hieronder gaan we kort in op de inhoud van deze documenten De Huisvestingsverordening 1994 en Overeenkomst Woonruimteverdeling 1995 In 1994 is door de gemeente een Huisvestingsverordening vastgesteld, waarin regels werden opgesteld over de woonruimteverdeling. Met deze verordening ontwikkelde de gemeente een publiekrechtelijk instrumentarium voor een praktijk die daarvoor al b estond. 7 In de Huisvestingverordening werd een aantal doelstellingen van de woonruimteverdeling genoemd: rechtvaardige en doelmatige verdeling van schaarse woningen ; zorgen voor passende huisvesting voor urgent woningzoekenden; inspelen op de voorkeuren van woonwenszoekers; optimaal gebruik bestaande woningvoorraad; efficiëntie en effectiviteit: minder regels en alleen indien nodig. Vanwege het feit dat Hengelo, binnen het landelijke ruimtelijke ordeningsbeleid (VINEX), een belangrijke opvangfunctie vervulde werden in de verordening geen bindingseisen aan woningzoekenden gesteld. Wel werden passendheidscriteria gehanteerd; zowel huur-inkomensnormen als criteria met betrekking tot de relatie tussen woninggrootte en huishoudensamenstelling. 7 Zo valt te lezen in de toelichting op de Huisvestingsverordening. De woonruimteverdeling op koers

17 11 Met beide werd beoogd scheefheid tegen te gaan en een evenwichtige woningmarkt te bevo r- deren. Als volgordecriterium werd inschrijfduur gehanteerd, waarbij geen onderscheid werd gemaakt tussen starters en doorstromers. Wanneer een vrijmelding ogenblikkelijk leidde tot een zeer groot aantal mogelijke en passende voordrachten, kon de gemeente voor deze woningen aanvullende passendheidseisen stellen. Voor de uitvoering van de woonruimteverdeling en dus de regels in de verordening werden afspraken gemaakt met de corporaties. Ten tijde van het opstellen van de Huisvestingsverord e- ning 1994 waren er tussen de gemeente en de (sociale)verhuurders gesprekken gaande over samenwerking in een Wooninfopunt en het oprichten van een stichting als toekomstig mandaathouder. Dit Wooninfopunt is gerealiseerd. Op basis van de Overeenkomst Woonruimteverdeling heeft in 1995 mandatering van de woonruimteverdeling plaatsgehad naar Stichting Woonruimteverdeling Hengelo en is een urgentiecommissie ingesteld Evaluaties 2005 en 2006 Het woonruimteverdelingssysteem, zoals hierboven beschreven, is in 2005 en 2006 geëvalueerd. Door de toenmalige verhuurders St. Joseph Wonen, Ons Belang, Carint Wonen en de g e- meente Hengelo is op dat moment een viertal algemene uitgangspunten ten aanzien van de woonruimteverdeling geformuleerd: samen verder met betrekking tot de woonruimteverdeling; inzichtelijkheid, transparantie en eenvoud van het systeem staan voorop ; de keuzevrijheid van woningzoekenden staat centraal; er moeten meer mogelijkheden komen tot maatwerk (vrije toewijzing deel vrijkomend woningbezit en verantwoording hierover). Deze uitgangspunten lijken een bevestiging van de ideeën ten tijde van de verordening uit Naar aanleiding van de evaluatie hebben de partijen geadviseerd het aanbodmodel te continueren. Verder is geadviseerd: inschrijftijd als volgordecriterium te blijven gebruiken; de huur-inkomensnorm te blijven hanteren; een jongerenlabel (voor bepaalde complexen) en een 55+label te hanteren; alleen bij grote eengezinswoningen eisen aan de huishoudengrootte te stellen; snelle verhuur te continueren; lokale beleidsruimte (maximaal 10% van de verhuringen) mogelijk te maken. Aanpassing van de Huisvestingsverordening van 1994 was niet aan de orde. Wel zijn verbetervoorstellen gedaan voor de informatieverstrekking ten aanzien van woningmarktgegevens, de presentatie van het aanbod en de regels en uitvoering van het urgentiebeleid. Wat betreft dit laatste heeft de werkgroep woonruimteverdeling samen met de urgentiecommissie gekeken naar het urgentiebeleid, waarbij men zich vooral richtte op efficiëntieverbetering. De hoofdconclusie luidde dat het urgentiebeleid als zodanig kon blijven bestaan, maar dat er in de uitvoering verbeterpunten zijn. 3.2 Recente ontwikkelingen In het recente verleden zijn twee ontwikkelingen van belang voor de woonruimteverdeling: het Convenant Wonen uit 2008 en de regionale Huisvestingsverordening uit Woonruimteverdeling in Hengelo

18 Convenant Wonen April 2008 hebben de toenmalige corporaties HBS Ons Belang en St. Joseph Wonen en de gemeente Hengelo een convenant afgesloten over het wonen in de gemeente voor de periode Het lijkt erop dat hierin een aantal adviezen uit de evaluatie van 2006 is teruggekomen. De betrokken partijen zijn van mening dat het aanbodmodel op zich voldoet, zij het dat dit model niet op alle vraagstukken een antwoord biedt. Geconstateerd wordt dat veel administratieve eisen aan de uitvoering van de woonruimteve r- deling worden gesteld, voortkomend uit het publiekrechtelijk kader (huisvestingsverordening 1994) en de daaraan verbonden administratieve verplichtingen (vergunningenstelsel). Deze eisen zouden zich niet meer verhouden met de decentrale uitvoering van de woonruimteverd e- ling. In het convenant zijn de volgende uitgangspunten van de woonruimteverdeling vastgelegd: continuering onderlinge samenwerking; handhaven inzichtelijkheid, transparantie en eenvoud binnen het systeem staat centraal; inspelen op voorkeuren van woningzoekenden en waar mogelijk verruimen keuzevri j- heid; rechtvaardige en doelmatige verdeling van schaarse woningen; passende huisvesting voor urgent woningzoekenden; optimaal gebruik bestaande voorraad; efficiency en effectiviteit: eenvoud van regels en regels alleen indien nodig. In het convenant is verder afgesproken dat: de woonruimteverdeling jaarlijks wordt geëvalueerd; overgestapt wordt van het woonvergunningstelsel naar een overeenkomst onder de Huisvestingswet; maatwerk voor (ver)huurders in verband met herstructurering en leefbaarheid, instellingen en verkoop mogelijk wordt; 8 mensen met WMO-indicatie en herstructureringskandidaten zoeken zelf in aanbod (b e- perken voorrang en vergroten keuzevrijheid); een aantal onderwerpen (w.o. invoering Te Woon, inkomensafhankelijk huren, toen e- mende druk op woningmarkt) nader wordt verkend Regionale Huisvestingsverordening Op 24 juni 2009 is door de Regioraad Regio Twente de Partiële Regionale Huisvestingsverordening 2009 voor het grondgebied van de gemeenten Hengelo en Enschede vastgesteld. Dit in verband met een wijziging van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen en daarmee een wijziging van de Huisvestingswet. In gemeenten binnen een WGR+ regio, is het algemeen bestuur van de regio het bevoegd orgaan om een Huisvestingsverordening vast te stellen. De gemeenten Hengelo en Enschede waren de enige gemeenten in de Regio Twente die gebruik maakten van een Huisvestingsverordening. De regionale verordening is bondig; slechts twee thema s worden behandeld. Het eerste heeft betrekking op het wijzigen van de samenstelling van de woningvoorraad. Het tweede gaat over 8 Het gaat hier om de werkwijze waarin de verhuurders de mogelijkheid hebben om maatwerk te kunnen leveren bij de toewijzing van specifieke gevallen met een verantwoording en onderbouwing naar de gemeente achteraf. De woonruimteverdeling op koers

19 13 huisvestingsovereenkomsten. In artikel 10 van de regionale huisvestingsverordening wordt in dit kader aangegeven dat: het is toegestaan huisvestingsovereenkomsten aan te gaan tussen gemeente en corp o- ratie(s) met als doel een evenwichtige verdeling van woonruimte, en dat bestaande overeenkomsten die niet in strijd zijn met deze *de Regionale Huisvestingsverordening verordening in stand blijven. De Regionale Huisvestingsverordening vervangt bij inwerkingtreding de gemeentelijke verord e- ningen van Hengelo en Enschede. Wanneer de inhoud van de nieuwe Huisvestingswet bekend is zal worden bezien of de Regionale Huisvestingsverordening moet worden aangepast, zo is afgesproken in Verleende vergunningen blijven met de nieuwe verordening vanzelfsprekend van kracht. De nieuwe verordening betekent echter wel dat de publiekrechtelijke basis voor de huidige wijze van woonruimteverdeling is verdwenen: de gemeentelijke Huisvestingsverordening uit 1994 is immers komen te vervallen. Formeel stelt de gemeente Hengelo momenteel dus geen regels aan de woonruimteverdeling. Wel hebben gemeente en corporatie onderling afspraken g e- maakt over (de doelen van) de woonruimteverdeling; de Huisvestingsverordening uit 1994 geldt hierbij nog steeds als leidraad. Daaraan doet de regionale verordening niets af. Sterker nog: de verordening biedt juist de mogelijkheid hiertoe. In het Convenant Wonen werd hierover al afgesproken dat zou worden overgestapt op een stelsel op basis van een huisvestingsovereenkomst. Ondanks het feit dat Hengelo en Enschede onderdeel uitmaken van een WGR+regio is er dus voor gekozen geen regionaal huisvestingsbeleid te voeren. Er is in ieder geval in het Hengelose momenteel geen aanleiding hier verandering in aan te brengen. 3.3 Het huidige systeem: WooninfoHengelo Voor de verdeling van sociale huurwoningen in Hengelo wordt gebruikgemaakt van Wooninfo- Hengelo ( Twinta Wonen en Welbions bieden hier gezamenlijk hun vrijkomende woningen aan. Inschrijven als woningzoekende en toelating Wanneer een woningzoekende in aanmerking wil komen voor een huurwoning in Hengelo, schrijft hij of zij zich, via de website of aan de balie van één van de verhuurders, in bij Wooni n- fohengelo. Inschrijving staat open voor iedereen van 18 jaar en ouder met een geldige verblijfstitel voor Nederland. Er worden dus geen bindingseisen gesteld. Eenmalig is men een inschrijfgeld verschuldigd, voor elk jaar dat men staat ingeschreven wo r- den verlengingskosten in rekening gebracht. De inschrijving wordt beëindigd als de betaling niet tijdig is binnengekomen, als de woningzoekende een (andere) zelfstandige woning in He n- gelo heeft gevonden, als de woningzoekende binnen Hengelo een woning koopt of een woning via een makelaar aangeboden krijgt Regioraad Regio Twente, 24 juni 2009, Partiële Regionale Huisvestingsverordening 2009 voor het grondgebied van de gemeenten Hengelo en Enschede en oplegbrief. In deze volgen de verhuurders voor zover mogelijk in de praktijk de bepaling zoals opgenomen in de Huisvestingsverordening 1994 (artikel 2.2.4), waarin is opgenomen dat Burgemeesters en Wethouders een inschrijving doorhalen, indien: a) de woningzoekende verhuisd is naar een zelfstandige woonrui m- te; b) de woningzoekende niet meer aan de vereisten voor inschrijving voldoet, dan wel is gebleken dat belanghebbende geen prijs meer stelt op handhaving van deze inschrijving; c) de woningzoekende daarom schriftelijk verzoekt. Woonruimteverdeling in Hengelo

20 14 Passendheidscriteria De beschikbare woningen van Welbions en Twinta Wonen worden wekelijks gepubliceerd in het Hengelo s Weekblad en op de website. Er kunnen passendheidscriteria worden gehanteerd. Er is sprake van een algemene huurinkomenstabel, waarin wordt aangesloten op de inkomensgrenzen uit de Wet op de Huurtoeslag. Deze inkomenseisen staan niet specifiek bij de wonin g- advertentie genoemd. Daarnaast worden vaak criteria met betrekking tot de huishoudengroo t- te opgenomen in de woningadvertentie. In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van labels voor woningzoekenden met een WMO-indicatie. Daarnaast worden woningen gelabeld voor jongeren en 55+ ers, 11 en worden woningen met een vaste trap naar zolder soms met voorrang aan een huishouden van tenminste twee personen toegewezen. Volgordebepaling De volgordebepaling gebeurt aan de hand van inschrijfduur. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen starters en doorstromers. Reageren Een woningzoekende kan bij belangstelling op maximaal vier woningen reageren. Dit door de woonbon uit het Hengelo s Weekblad in te vullen of via de website. Na dat alle reacties zijn binnengekomen wordt bepaald wie voor een bepaalde woning in aanmerking komt. Is de w o- ningzoekende als eerste geselecteerd, dan wordt hij of zij hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld en in staat gesteld de woning te bezichtigen en kan de woning worden betrokken. Na ondertekening van de huurovereenkomst vervalt de inschrijving als woningzoekende. Bij weig e- ring van de aangeboden woning wordt de woning aangeboden aan de tweede kandidaat enz. 12 Overigens worden door Welbions af en toe woningen via snelle verhuur aangeboden. Hiervoor geldt wie het eerste komt, die het eerst maalt. Woningzoekenden kunnen hiervoor contact opnemen met de corporatie. Nadat een woning viermaal is aangeboden via het reguliere aanbodmodel en niet is geacce p- teerd, is de verhuurder vrij om de woning de status snelle verhuur te geven en deze zelf, bu i- ten de woonruimteverdeling om, aan een kandidaat naar keuze aan te bieden. Deze kandidaat dient wel ingeschreven te zijn als woningzoekende. De snelle verhuur wordt achteraf verantwoord in het Hengelo s Weekblad en op de internetsite Urgentiebeleid In uitzonderingsgevallen kunnen woningzoekenden een urgentieverklaring krijgen. Wanneer een woningzoekende urgent wordt verklaard, wordt de inschrijftijd verlengd, en maakt de w o- ningzoekende meer kans op de toewijzing van een woning. Een urgentieverklaring dient schriftelijk te worden aangevraagd bij een van de verhuurders. De urgentiecommissie doet vervo l- gens uitspraak. Deze urgentiecommissie bestaat uit een medewerker Wonen van Twinta Wonen, een of meerdere medewerkers wonen en een maatschappelijk medewerker van Welbions en een beleidsmedewerker wonen van de gemeente Hengelo. 14 Inmiddels heeft de gemeente Het 55+-label is een passendheidscriterium, in zoverre dat woningzoekenden onder deze leeftijdscategorie worden uitgesloten bij de toewijzing van de betreffende woning, tenzij onder de groep 55+ers geen gegadigden voor de woning zijn. Het label wordt dan opgevat als een indicatie van geschiktheid. Welbions / Twinta Wonen, Folder: Wooninfo Hengelo Zo werkt het!. Werkgroep Stichting Woonruimteverdeling, april 2006, Naar een vernieuwd woonruimteverdeelsysteem in Hengelo Verbetervoorstellen van de werkgroep d.d. 11 oktober Zoals beschreven in: Werkgroep woonruimteverdeling, juni 2006, Urgentiebeleid. De woonruimteverdeling op koers

21 15 geen zitting meer in de urgentiecommissie. Men stelt zich nu voornamelijk op als (informele) toezichthouder. Eerder is geconstateerd dat de publiekrechtelijke basis voor de huidige wijze van woonruimt e- verdeling is verdwenen gezien het feit dat de gemeentelijke Huisvestingsverordening uit 1994 is komen te vervallen met het inwerking treden van de Regionale huisvestingsverordening. De uitgangspunten en werkwijzen voor het toekennen van urgentie zijn echter niet gewijzigd en nog steeds, in de basis, gebaseerd op de Huisvestingsverordening 1994 en Overeenkomst Woonruimteverdeling Er is een folder beschikbaar met daarin de Urgentiewijzer, waarmee een woningzoekende inzicht krijgt of al dan niet voor urgentie in aanmerking kan worden gekomen, in de vorm van een schema, waarin de woningzoekende telkens aangeeft of een bepaalde situatie op hem of haar van toepassing is en er zo achter komt of hij of zij in aanmerking komt voor urgentie. Om voor urgentie in aanmerking te komen moet sprake zijn van een acuut woonprobleem dat alleen kan worden opgelost door een verhuizing op korte termijn. Hoe groter de inschrijftijd van een woningzoekende, hoe kleiner de kans dat urgentie wordt toegekend. Wanneer de woningzoekende niet in Hengelo woonachtig is, moet er bovendien een dringende reden zijn waarom het woonprobleem alleen in Hengelo kan worden opgelost. Er worden dus bindingseisen gesteld bij de urgentieverlening. 15 Typen urgentie Er worden vier typen urgentie onderscheiden. De precieze criteria die de urgentiecommissie hanteert bij het al dan niet toewijzen van een urgentieaanvraag, zijn nog niet geheel duidelijk. Veelvuldig wordt in de urgentiewijzer vermeld dat een woningzoekende in geval x niet in aanmerking komt voor urgentie, tenzij er sprake is van een uitzond erlijke situatie. De woningzoekende kan in een dergelijk geval voor meer informatie terecht bij een van de verhuurders. Onderwerpen die in de urgentiewijzer aan de orde komen zijn: inschrijving als woningzoeke n- de; inwoner Hengelo en sociale en/of economische binding; inschrijfduur; acuut woonprobleem; medische oorzaken; meerpersoonshuishouden en minderjarigheid kinderen. A-urgentie (adverteren): Als iemand urgent woningzoekende is, wordt de inschrijftijd verlengd. Met deze steun in de rug kan men vervolgens reageren op het wekelijkse woningaanbod. Deze urgentie is 1,5 jaar geldig. Er zijn drie soorten verleningen: A2-urgentie: inschrijftijd wordt opgerekt tot 2 jaar; A3-urgentie: inschrijftijd wordt opgerekt tot 3 jaar; A4-urgentie: inschrijftijd wordt opgerekt tot 4 jaar. Medische urgentie: Medische redenen geven slechts in zeer uitzonderlijke gevallen recht op urgentie. In geval van medisch ergonomische redenen (= door lichamelijke beperkingen aangewezen op gelijkvloerse woning of woning met traplift) kan men via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in aanmerking komen voor een Wmo-indicatie. Deze indicatie kan men aanvragen bij de gemeen- 15 Welbions / Twinta Wonen, folder: Kom ik in aanmerking voor urgentie? en Werkgroep woonruimteverdeling, juni 2006, Urgentiebeleid. Woonruimteverdeling in Hengelo

22 16 telijke afdeling Wmo. Wanneer deze indicatie wordt toegekend krijgt men automatisch een A-4 urgentie. Men moet dan wel binnen 1,5 jaar een woning accepteren. 16 B-urgentie (bemiddeling): In sommige gevallen kan men een urgentieverklaring krijgen waarbij de verhuurders rech t- streeks bemiddelen. Nadeel voor de woningzoekende is dat men niet zelf kan meebepalen. De verhuurder biedt een woning rechtstreeks aan en men moet zwaarwegende redenen aanvoeren om dit aanbod af te wijzen. Bij urgentieverlening is het oplossen van het woonprobleem prior i- teit en is de woonwens van de aanvrager in principe van ondergeschikt belang a an de voorgedragen oplossing. 17 Voor deze groep urgenten worden woningen gereserveerd. Dat wil zeggen dat deze woningen worden toegewezen buiten de woonruimteverdeling om, op basis van een wekelijkse koppeling tussen het beschikbare aanbod en de B-urgenten. Herstructureringsurgenten (herhuisvesting) Bij herhuisvesting in verband met herstructurering krijgen de woningzoekenden de mogelij k- heid zelf te reageren op vrijgekomen woningen en hebben absolute voorrang. Woonduur wordt als volgordecriterium gehanteerd in die gevallen dat twee of meer herstructureringsurgenten op een woning reageren Rolstoelgeschikte woningen worden één op één bemiddeld; dus feitelijk een B-urgentie. Werkgroep woonruimteverdeling, juni 2006, Urgentiebeleid. De woonruimteverdeling op koers