Wondzorg. Dr Thierry IR Tondu, FCCP Dr Filip Thiessen, FCCP. Plastische en Reconstructieve Heelkunde

Transcriptie

1 Wondzorg Dr Thierry IR Tondu, FCCP Dr Filip Thiessen, FCCP Plastische en Reconstructieve Heelkunde Met dank aan Mevr Sonja Vlaeyen, verpleegkundig specialist wondzorg

2 Wondzorg is teamwork Vraagt een multidisciplinaire aanpak Verpleegkundig wondspecialist Chirurg Vasculair Orthopedie Plastische Podoloog Diëtiste

3 Wondzorg is teamwork Vraagt een multidisciplinaire aanpak Geneesheer interne geneeskunde Endocrinoloog, bacterioloog Huisarts Thuisverpleegkundige Ontslagcoördinator (wie volgt wonden op?).

4 TIME Wondconcept = Europees (EWMA) T: bevat Woundbedpreparation R-G-Z principe I: infectie controleren M: vochtbalans in evenwicht brengen E: wondranden in optimale conditie brengen

5 TIME (D H) D: we kijken naar onze ganse patiënt H: we voorspellen de helingstijd Inbouwen van alarmpunten als de wondheling te traag verloopt Chronische wonden vermijden!

6 T: Tissue management Doel Granulerende wondbodem creëren Hoe? Alle storende factoren wegnemen Debrideren Mechanisch Chirurgisch Autolytisch Enzymatisch

7 T Alle storende factoren wegnemen Necrose, biofilms, etter, vreemd materiaal zijn een voedingsbodem voor bacteriën

8 T Hoe? Alle storende factoren wegnemen Reinigen Wassen Spoelen» Douche» NaCl 0,9%» Woundcleanser Juiste verbandkeuze

9 I: Inflammation / Infection controle Beheersen van ontsteking / infectie Hoe? R O S Reinigen Ontsmetten indien nodig Juist gebruik van antiseptica Aangepaste wondmaterialen Antibacteriële verbanden (zie formularium) Antibiotica systemisch na gekende wondkweek indien infectietekens

10 I: Inflammation / Infection controle Beheersen van ontsteking / infectie Hoe? Biofilms aanpakken bij chronische wonden Dermacyne gedurende een 1/2u (min 15 min) laten inwerken dmv natte kompres

11 I: Inflammation / Infection controle Wat is een biofilm? = een laag micro-organismen omgeven door zelfgeproduceerd slijm vastgehecht aan een oppervlak Deze slijmlaag = ECM extracellulaire matrix of Glycocalyx genoemd ECM kan tot 90% van de biomassa van een biolfilm bevatten, rest zijn bacteriën ECM bevat veel water en daardoor is een met biofilm bedekte wonde gelatineus

12 I: Inflammation / Infection controle Wat is een biofilm? Biofilms komen vaak in de natuur voort (tandplak) Bacteriën in biofilms zijn beter bestand tegen toxische stoffen zoals antibiotica en detergenten Ze kunnen moeilijk bestrijdbare infecties veroorzaken In katheters Luchtpijp van mucoviscidose patiënten

13 I: Inflammation / Infection controle Contaminatie Alle wonden bevatten bacteriën maar hebben geen invloed op de wondheling Alleen reinigen Kolonisatie Bacteriën groeien en delen op het wondbed, maar vertragen de wondheling niet Vb: aanwezigheid van wiek, drains, lamellen bij gezonde patiënten Alleen reinigen

14 I: Inflammation / Infection controle Kolonisatie:reinigen EN ontsmetten igv risicogroepen Patiënten met diabetesvoetwonden Patiënten met gevoelsstoornissen voor pijn Para-en tetraplegie Onhygiënische patiënten met wonden Wonden op zeer moeilijke plaatsen zoals Rond stoma Plooien plooien van elkaar gescheiden houden + droog houden» Liezen, onder borsten, bilnaad, oksel

15 I: Inflammation / Infection controle Kolonisatie : vervolg risicogroepen Transplantpatiënten Ondervoeding / patiënten met TPN Patiënten op INZO / Traumapatiënten Leeftijd : zeer jong of zeer oud Onderliggend lijden Tumorale processen Vaatproblemen Medicatie: Immunosuppressiva Corticosteroïden Chemotherapie

16 I: Inflammation / Infection controle Kenmerken kritische kolonisatie Geen duidelijke infectiesymptomen maar T= vaal gekleurd en bloed snel te rood granulatieweefsel I = veel bacteriën aanwezig, fletse geur M= meer wondvocht (sereus tot bloederig) E= meer verweking wondranden D= meer pijn bij zorg H= stagnatie in de wondheling Reinigen Wondcultuur nemen Ontsmetten + antibacteriële verbanden gebruiken

17 I: Inflammation / Infection controle Kenmerken kritische kolonisatie Wat te doen bij geur? Geur bestrijden niet negeren Chloramine reduceert snel de geur Verbandfrequentie aanpassen Goed wassen en spoelen Indien oncologische zorg (koolstofverband)

18 I: Inflammation / Infection controle Kenmerken infectie Bacteriën penetreren in wondbed en omliggende huid Ontsmettingsmiddelen komen niet tot in de weefsels roodheid, hardheid, warmte, zwelling rond de wond Soms etter in de wonde ++pijn Koorts

19 I: Inflammation / Infection controle Kenmerken infectie Reinigen Wondcultuur nemen Ontsmetten + antibacteriële verbanden gebruiken (bactericide) + frequentie verbandwissels aanpassen Antibiotica wordt empirisch gestart en zo nodig aangepast na gekende wondkweek Labo infectieparameters

20 M: Moisture Balance Vochtmanagement Doel: steeds vochtige wondheling Nooit droog, nooit nat

21 M: Moisture Balance Door te streven naar een vochtige wondheling Stimuleren we de groei van granulatie- en epitheelweefsel Bekomen we heling zonder korstvorming Doel:! In droge wonden is geen cel migratie mogelijk Natte wonden extra absorberen Droge wonden extra hydrateren Vochtige wonden handhaven

22 Soorten exsudaat Sereus: heldere, waterige consistentie Fibrineus: vlokkig, bevat fibrine draden Purulent: Pyogene organismen en andere inflammatoire cellen Hemo purulent: bevat neutrofielen, dode of bijna dode bacteriën en inflammatoire cellen. Door dermale capillaire schade lekken erythrocyten in de wonde Bloederig : forse capillaire schade

23 E: Epithelial edge advancement Doel: Genezing vanuit de wondrand bekomen Hoe? Slechte wondrand = vertraagde genezing Wondrand beschermen tegen verweking (maceratie) Barrière spray (cavilon) Barrière crème (proshield) Antibacteriële barrière crème (Medihoney) Comfort shield barrier (geïmpregneerde doekjes)

24 E: Epithelial edge advancement Proshield plus skin protectant = zinkvrije beschermende barrièrecrème voor de verzorging van de geïrriteerde of beschadigde huid met letsels tengevolge van vocht, en bij decubitus stadium 1 en 2 = op basis van dimethicon, polyethyleen en een bioadhesive voor goede hechting en makkelijk aanbrengen Geschikt voor behandeling bij radiotherapie Indicatie: vochtletsels, skin tear door vocht

25 E: Epithelial edge advancement Hoe? Wondrand beschermen tegen verweking (maceratie) Opvang materialen Wonddrainage zakjes Super absorberende verbanden (Curea 1 (en 2)) Eilandverband (vb bij hypergel) Wondrand beschermen tegen uitdroging en korstvorming Korsten verwijderen Wondomgeving goed reinigen en hydrateren

26 E: Epithelial edge advancement Wat te doen bij hypergranulatie? Teracortril zalf Aanstippen zilvernitraat Schuimverband (soms)

27 D= disease = algemene ziektetoestand van de patiënt Benader de wondzorg vanuit de pathologie van de patiënt Ken steeds het onderliggend lijden (vb vaatlijden, enz) Optimaliseer de algemene toestand Hygiëne, voeding, drukpreventie, pijnmanagement, enz Schakel tijdig patiënten begeleiding in bij Financiële problemen, omkadering thuis, enz.

28 D= disease Extra aandachtspunten Glycemiewaarden bewaken > 150 = slechte wondheling = infectiegevaar Geen occlusief verband bij diabeten (geen PU film) Bij grote open wonden Extra calorieën en eiwitten voorzien (vb cubitan) Steeds de diëtiste raadplegen

29 H = helingstijd Plan voor elke wonde wanneer de wondbodem granulerend moet zijn, en of de wonde geheeld Pas je behandeling aan indien dit niet gebeurd Plan hoelang je een bepaalde behandeling maximum wil volhouden, indien zonder resultaat herevaluatie, pas je doelstelling aan Vb drie weken wiek met iso Betadine zonder resultaat = herbekijken totale zorg

30

31 Laceratie Contaminatie : douche! Debridement : locale anaesthesie? Wondverband vetverband (Inadine, isobetadin, beogaze) poly-urethane film (Opsite) Flammazine Flaminal forte hydro (cfr excudaat) alginaten

32

33 Skin Tear Debridement? Repositie van de geavulseerde huid zo mogelijk Evt verwijderen van gecrushte randen Wondverband Lijmen na repositie Flaminal hydro Vetverband

34

35

36 Wat is Dermabond? Steriele, niet resorbeerbare huidlijm, volwaardig alternatief voor huiddraad 2-octyl-cyaanacrylaat (monomere samenstelling met toevoeging van plasticizer voor flexibiliteit) unidosis met specifieke applicatortip, te bewaren op omgevingstemperatuur Flexibele wondsluiting, in sterkte vergelijkbaar met 4/0 hechting

37

38 Hoe werkt Dermabond? Hardt uit bij contact met de huid, door polymerisatie van de moleculen Vormt een hechtlaag die de bijeengebrachte wondranden volledig fixeert herpositionering van de wondranden blijft mogelijk gedurende de eerste 20 sec volledige mechanische kracht wordt bereikt na ongeveer 2,5 minuten

39 Stap 1 Ontsmetting en reiniging omgeving zorg voor een droog wondoppervlak Verpakking openen tip omhoog houden glazen ampul stuk drukken tussen duim en wijsvinger

40 Stap 2 Ampul omdraaien drukken tot applicator volledig verzadigd is ampul is nu klaar voor gebruik

41 Stap 3 Positioneer de wonde horizontaal (cave : aflopen van huidlijm naar het oog!) approximeer en everteer de wondranden met hand of pincet door zachtjes strijken een dunne film aanbrengen 0.5 cm overlappen langs alle zijden correcties mogelijk gedurende 20 sec.!! Blijf fixeren gedurende de eerste 20 sec.

42 RESULTAAT 3 weken post DB

43

44

45 Eerste graad brandwonde Contaminatie/pijn : douche! Tevax analgesie verband after-sun Flamigel Flammazine

46 Tweede graads Brandwonde Oorzaak? Contaminatie Neutraliseren geabsorbeerde warmte Tevax Diepte?

47 Tweede graads Brandwonde Therapie Flammazine 1 cm/24h Furacine (gezicht) Flaminal met/zonder Bioptron fototherapie burn unit Ambulant (min 3 w à 5 Euro/d)

48 Bioptron* lamp

49 acid burn 1 day after admission follow-up 3 months

50 flame burn 6 days after admission follow-up 4 months

51

52 Arteriele ulceratie Oorzaak = vasculaire heelkunde Wondtherapie debridement bloemsuikersuiker Hydrocolloid Hydrocolloid gel + alginaat (cfr excudaat) Bioptron extra viscositeit (Loftyl, Torental) fysio (collaterale circulatie)

53

54 Wound Healing Black = Debride it Yellow = Clean it Red = Protect it

56

58 KLACHTENPATROON

59 Kenmerken van een ideaal wondverband Creëren van een vochtig wondmilieu Mechanische bescherming Thermische isolatie Afkoeling vertraagt de wondheling Na elke verbandwissel duurt het 3 uur alvorens de wond terug op temperatuur is

60 Kenmerken van een ideaal wondverband Barrière tegen secundaire infecties Debrideren bevorderen Mogelijkheid tot gasuitwisseling Het teveel aan wondvocht absorberen Antiallergisch Pijnloos en eenvoudig te verwijderen Mag niet inkleven Moet de actieve wondheling bevorderen Kosten/baten evenwicht bewaken

61 Aandachtspunt

62 Stappenplan tijdens wondzorg Verband verwijderen Wond reinigen Ontsmetten indien nodig Wondrand beschermen Juiste keuze wondverband Indien nodig bevestigen

63 Stappenplan tijdens wondzorg Verband verwijderen Geen ether gebruiken Wel trio niltac bij fixomul, mefix hoe? Op verband spuiten, 4 sec weken, verwijderen Kan onderste boven gebruikt worden

64 Stappenplan tijdens wondzorg Verwijderen verband Indien kleefresten achter gebleven zijn REMOVE gebruiken Dan pas overgaan naar reiniging en wond en omgeving

66 Stappenplan tijdens wondzorg Hoe reinigen? Extra aandachtspunten Wassen met antibacteriële zeep Plooien (lies), beginnende schimmelinfectie Decontaminatie mrsa (zie procedure) Benen bij veneuze ulcera (indien geen allergie) Immuumgecomprmiteerde ptn, rond de wonden Traumaptn in acute fase

67 Stappenplan tijdens wondzorg Hoe reinigen Extra aandachtspunten Wassen met antibacteriële zeep vb iso-betadinezeep Hibiscrub bij iso-betadine allergie

69 Stappenplan tijdens wondzorg Jood Iso-Betadine is een stof waarbij de joodmoleculen zijn opgeborgen in complex polyvinylpyrrolidon of povidon Ontdekt in1950 Bij contact met water komt een bepaalde hoeveelheid jodium vrij De door micro-organismen verbruikte jodium wordt weer aangevuld

70

71

72

73 iso-betadine Gebruik in de wondzorg Dermicum Flacon 125 ml Unidosis 10ml Unidosis 5 ml? Zeep Flacon 125 ml Unidosis 10ml Tulle Gel 30 en 100 gr

74 iso-betadine Gebruik in de wondzorg Hoe? Verdund:1/10 : wondspoeling Onverdund: aanstippen of wiek

76 Wondverbanden Occlusieve verbanden Semi-occlusieve verbanden Vochtresorberende verbanden Biologische verbanden

77 Occlusieve verbanden - Hydrocolloiden Vocht : 3 lagen (hydro-actief, hydrofoob, waterresistent) Biologische barriere Pijnstillend Ind : weinig exsudatieve wonde Periode : tot 7 dagen Prijs : 10*10 cm = 4 Euro (terugbetaling). E.g. Nu-derm, Duoderm, Comfeel

78 Occlusieve verbanden - Polyurethaan Ind : weinig exsudatief Periode : 7-10 dagen Priis :10*12 cm = 0.5 Euro. E.g. Bio-oclusive, Opsite, Tegaderm*

79 Semi-occlusieve verbanden Hydrogel Hydrocellulair schuim Hydropolymeren Hydrocolloid gecombineerd met alginaten Zilver-koolstof

80 Semi-occlusieve verbanden - Hydrogel autolytisch vochtig; tot 60 % water Ind : droge wonde Periode : 1 to 3 dagen Prijs : 15 Euro/15 g E.g. Intrasite-gel, Vigilon, Flamigel

81

82 Semi-occlusieve verbanden - Hydropolymeren absorptie Ind: exsudatie in een propere wound Periode : 2 to 4 dagen Priis : 10*10 cm = 6 Euro. E.g. Tielle, Allevyn schuimverbanden

83 TIELLE* exsudaatopname en -verdamping Totale vochtregulatie = vochtabsorptie + vochtevaporatie 3 FASEN fase 3: doorgeven fase 2: opslaan fase 1: opnemen

84 Semi-occlusieve verbanden - gecombineerd hydrocolloid Voordelen van een hydrocolloid met meer absorptie door het alginaat Periode : 1 dag Prijs: 40 Euro/500g E.g. Flaminalg

85 Vochtresorberende verbanden - Alginaten Omgevormd tot gel/korst door vochtabsorptie autolytische activiteit door activatie van macrophagen Na/Ca uitwisseling bloedstelpend antibacterieel

86 Vochtresorberende verbanden - Alginaten Ind : bloedende wonden, veel exsudaat Periode : tot 7 dagen Prijs : 10*10 cm = 4 Euro. E.g. Algosteril, Kaltostat

87 ACTISORB* Silver 200 unieke drievoudige actie 1. De bacteriënkleven aan het oppervlak van de koolstof 2. De zilver-ionen doden de bacteriën 3. De koolstof adsorbeert de endotoxinesen de geurmoleculen

88 Biologische verbanden groeifactoren hyaluron zuur (Hyaff) Price : 10*10 cm = 44 Euro. Maden...

89 Biologische verbanden Bloemsuiker Stimulatie van granulatie Antibacteriele ph Stimulatie van bloedvatvorming Aantrekken van witte bloedcellen Ind: weinig exsuderende atone wonde met beslag Periode: dagelijks (+/- Isobetadine-gel) Prijs: 2 Euro/ 500g

90 Bevestigen van verbanden Mogelijkheden Zwachtel Fixatie (lastotel) Velpeau Ph-haft (zelfhechtend, niet op huid)) Netverbanden Niet-elastische tubulaire jersey

91 Bevestigen van verbanden Mogelijkheden Kleefpleister PU- film (Opsite flexi fix) Fixomul Papieren kleefpeister Zijde kleefpleister Transpore (zeer slecht voor huid) Siliconentape bij probleemhuid

92 Bevestigen van verbanden Mogelijkheden Kleefpleister Siliconen bij probleemhuid = Opsite Flexifix Gentle = op rol 2,5, 5 en 10cm Ook voor kinderen en baby s In ambulante zorg ook zeer goed = siliconen tape van firma 3M zijn kleine rolletjes

93 Wat is V.A.C. Therapie? V.A.C. Therapie staat voor Vacuum Assisted Closure V.A.C. Therapie is een nietinvasieve, actieve wondbehandelingsmethode V.A.C. Therapie brengt een nauwkeurig instelbare en gecontroleerde negatieve druk aan in de wond Doel: effectief genezen van acute, sub-acute en chronische wonden

94 Werking VAC 1. Vochtige, occlusieve wondbehandeling 2. Approximeren wondranden 3. Reductie van inhiberende factoren 4. Verbetering van de doorbloeding 5. Reductie bacterial load 6. Tension stress effect

95 23 oktober 1998: start V.A.C. Therapie bij een niet genezende decubituswond op de stuit

96 28 oktober Na 5 dagen V.A.C. Therapie is de wond schoon en mooi doorbloed

97 Na 6½ week kan V.A.C. worden gestopt. De wond wordt verder met vetgaas behandeld tot volledige sluiting is bereikt 8 december

98 Praktisch

99 Positieve lijst wondzorg In ZH: verbanden in ligdag zo in posit lijst Ambulant: Hydrogel (bv Nu-gel, Flamigel) Hydrocolloid (bv Nu-derm) Alginaten (bv Algosteril) Schuimverbanden (bv Tielle) 20 Euro/3m is voorzien

100 Komen niet in positieve lijst Wondbedekkers Neutraal (bv Adaptic, Jelonet) Met iodium (bv Inadine, Isobetadinevetverband) Occlusieve verbanden (bv Bioclusive, Opsite, Tegaderm) Koolstof-zilververbanden (bv Actisorb silver) Biologisch-enzymatisch (bv Promogran)

101 Bedankt voor Uw interesse