Het roken neemt ongemerkt afscheid van u!

Transcriptie

1 Het roken neemt ongemerkt afscheid van u! Onderzoek naar de invloed van doelen van persuasieve commerciële teksten en non profitteksten in de gezondheidsvoorlichting op de keuze van argumenten Masterscriptie Tekst en Communicatie Scriptiebegeleider: dr. E.T. Feteris Tweede lezer: dr. B.J. Garssen Universiteit van Amsterdam 29 maart 201o Lisette van Garder

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Gezondheidsvoorlichting Definitie Tekstsoorten Non profitteksten Commerciële teksten 9 3 Argumentatie De pragma dialectische benadering van argumentatie Soorten argumentatie Argumentatieschema Argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie Autoriteitsargumentatie Argumentatie gebaseerd op een causale relatie Pragmatische argumentatie Fear appeal 17 4 Argumentatieve beschrijving Gebruikte argumentatiestructuren Argumentatie in non profitteksten Argumentatie in commerciële teksten Argumentatieve beschrijving van de tekstsoorten Non profitteksten Commerciële teksten 30 5 Conclusie 38 Literatuur 41 Bijlage 1: non profitteksten Ikkanstoppen.nl Friese longartsen 49 1

3 1.3 luchtpunt.nl 51 Bijlage 2: commerciële teksten H. Lieveld Smoke Free Breevoord methode Laserpraktijk eracare Praktijk de Wille 58 2

4 1 Inleiding Onze gezondheid is een belangrijk aandachtspunt in allerlei soorten media. Er is veel materiaal op de markt op het gebied van gezondheidsvoorlichting. Op verschillende manieren wordt er advies gegeven en soms worden zelfs geboden of verboden opgesteld door de overheid om mensen gezonder te laten leven. Het stoppen met roken is een belangrijk onderwerp in deze gezondheidsvoorlichting. Autoriteiten en bedrijven willen mensen helpen bij het stoppen met roken en bieden hulp aan. In deze scriptie wil ik mij op dit specifieke onderwerp concentreren. Voorlichting betreffende het stoppen met roken wordt op allerlei manieren en vanuit allerlei invalshoeken gegeven. Hierbij spelen de belangen die de overheid en bedrijven hebben als het gaat om stoppen met roken een grote rol. De overheid maakt deel uit van de quartaire sector, de non profitsector, en heeft daarom andere belangen en doelen als het erom gaat mensen te overtuigen te stoppen met roken dan bedrijven uit de tertiaire sector, de commerciële bedrijven met een financieel belang. Het verschil in doel bepaalt vanzelfsprekend ook de manier van voorlichten. In deze scriptie wil ik mij richten op de verschillende manieren waarop deze anti rookvoorlichting wordt vormgegeven en zal ik tevens laten zien welke overeenkomsten en verschillen er zijn tussen de diverse teksten. Zoals gezegd zijn er verschillende belangen die een rol spelen en daarom wil ik in deze scriptie onderzoeken hoe deze belangen in de teksten tot uiting komen hetzij impliciet dan wel expliciet. Ik wil daarom een vergelijking maken tussen twee soorten teksten, namelijk teksten van nonprofitorganisaties zoals de overheid en teksten van commerciële organisaties, waarbij gedacht moet worden aan bedrijven die producten verkopen om de cliënt te helpen stoppen met roken. De schrijvers van de twee verschillende tekstsoorten hebben beiden een ander doel en dit leidt ertoe dat zij verschillende keuzes maken als het gaat om de argumentatie die gebruikt wordt ter ondersteuning van het standpunt. In de commerciële sector is er financieel belang voor het bedrijf dat de tekst laat schrijven en het doel is dan ook om het product aan de man te brengen bij zoveel mogelijk cliënten. In commerciële teksten wordt dit doel echter niet expliciet aan de cliënt medegedeeld, maar wordt gezinspeeld op een algemeen standpunt, namelijk het advies om te stoppen met roken. De commerciële tekst wordt dus eigenlijk voorgesteld als een nonprofittekst, waarbij dus geen financieel belang speelt, om de cliënt te overtuigen van het standpunt. Er wordt geen realistisch beeld gegeven van het doel van de tekst. Door middel van het kiezen van de argumenten die de cliënt het idee geven met een non profittekst te maken te hebben, kan de schrijver van de commerciële tekst ervoor zorgen dat de cliënt toch overtuigd raakt en het product zal aanschaffen. In deze scriptie wil ik inzichtelijk maken op welke manier de schrijvers de keuze van argumenten op hun doelen afstemmen. Door de 3

5 bovengenoemde overwegingen kom ik tot de centrale vraag van mijn scriptie: Wat is de invloed van de doelen van persuasieve commerciële teksten en non profitteksten in de gezondheidsvoorlichting op de keuze van argumenten? Het gaat in deze scriptie alleen om gezondheidsvoorlichting op het gebied van stoppen met roken. Door middel van een argumentatieve beschrijving zal ik aan de hand van voorbeelden laten zien welke overeenkomsten en verschillen er tussen de twee tekstsoorten zijn met betrekking tot de selectie van argumenten voor de hierboven genoemde doelen. In deze argumentatieve beschrijving zal ik demonstreren welke soorten argumenten er door schrijver worden gebruikt en op welke manier deze argumenten aan elkaar en aan het standpunt gerelateerd zijn. Aangezien er veel verschillende teksten zijn en de schrijvers de lezer op diverse manieren proberen te overtuigen, is deze studie zeer relevant op het gebied van de taalbeheersing. Uiteindelijk zal ik mijn bevindingen weergeven in een advies voor de lezer waarin duidelijk wordt welke invloed het doel van een persuasieve commerciële tekst of een persuasieve non profittekst heeft op de keuze van argumenten. Ik zal bespreken welke redenen de schrijvers van commerciële en non profitteksten zouden kunnen hebben om bepaalde argumenten te gebruiken en andere niet. Hierdoor wordt de kritische lezer een handvat geboden waarmee hij kan bepalen met welk soort tekst hij van doen heeft en wat het doel van de schrijver van de tekst is. Met deze kennis kan hij een beoordeling maken van de betrouwbaarheid en objectiviteit van de tekst. Dit leidt tot een betere interpretatie van het doel van de tekst en de motieven van de schrijver. Allereerst zal ik het in hoofdstuk 2 het begrip gezondheidsvoorlichting behandelen en zal ik twee verschillende tekstsoorten in de gezondheidsvoorlichting op het gebied van stoppen met roken bespreken, namelijk commerciële teksten en non profitteksten. Deze twee tekstsoorten staan in dit onderzoek centraal en ik zal hiervan enkele tekstkenmerken noemen. In hoofdstuk 3 bespreek ik de grondbeginselen van de pragma dialectische benadering van argumentatie van Van Eemeren en Grootendorst. Bij deze benadering van argumentatie worden verschillende soorten argumenten genoemd die een standpunt ondersteunen. Deze argumenten worden gekoppeld aan andere argumenten of aan het standpunt. De manier waarop de argumenten aan elkaar of aan het standpunt worden gerelateerd komt tot uiting in het zogenaamde argumentatieschema. Daarom zal ik in dit hoofdstuk ook kort het pragmadialectische begrip argumentatieschema bespreken. Deze begrippen zal ik in verband brengen met de teksten waarvan gebruik wordt gemaakt in de gezondheidsvoorlichting. In het vierde hoofdstuk zal ik op basis van de informatie van hoofdstuk 2 en 3 een argumentatieve beschrijving geven van de commerciële en non profitteksten. Deze beschrijving houdt in dat ik de twee tekstsoorten met elkaar zal vergelijken en zal beschrijven welke overeenkomsten en verschillen zich voordoen in de selectie van argumenten en de gekozen argumentatieschema s 4

6 ter ondersteuning van de verschillende standpunten in de teksten. Aangezien de doelen van de twee tekstsoorten van elkaar verschillen, zijn de doelen ook verschillend en zal de selectie van argumenten in de twee tekstsoorten ook verschillend zijn. Ik zal aan de hand van voorbeelden uit de geanalyseerde teksten uitleggen wat voor soort argumenten er worden gebruikt en op welke manier deze argumenten aan elkaar of aan het standpunt worden gekoppeld door middel van de gekozen argumentatieschema s. Daarna bespreek ik waarom juist deze argumenten en argumentatieschema s worden gebruikt om het doel van de tekst te dienen. Tevens zal ik bespreken op welke manier de genoemde argumenten functioneren als argumenten voor het standpunt en welke argumentatieschema s gebruikt worden om deze relatie aan te duiden. In de conclusie zal ik aan de hand van mijn bevindingen in de argumentatieve beschrijving een advies voor de lezer presenteren. Dit advies geeft de lezer een maatstaf om de keuze en het gebruik van diverse argumenten en argumentatieschema s in teksten in de gezondheidsvoorlichting te herkennen en zo een betere interpretatie te kunnen maken van de tekst en het doel van de schrijver. Door de argumentatieve beschrijving krijgt de lezer inzicht in de keuze van argumenten en de keuze voor een bepaald argumentatieschema. Dit leidt ertoe dat de lezer een leidraad krijgt om goed te kunnen inschatten wat het doel van de schrijver is en hoe hij dit door middel van specifieke argumenten en argumentatieschema s denkt te bereiken. Ook zal ik in de conclusie aanbevelingen doen voor vervolgonderzoek op het gebied van de mogelijkheden en het gebruik van argumentatie in de gezondheidsvoorlichting. 5

7 2 Gezondheidsvoorlichting Binnen de gezondheidsvoorlichting zijn er verschillende teksten die ook verschillen als het gaat om het doel dat de schrijver van de tekst heeft. Om een duidelijk beeld te krijgen van de verschillende teksten binnen de gezondheidsvoorlichting als het gaat om het advies te stoppen met roken, zal ik in dit hoofdstuk ingaan op gezondheidsvoorlichting in het algemeen en het onderwerp van aandacht in deze scriptie teksten ter bevordering van het stoppen met roken in het bijzonder. Allereerst zal ik vertellen wat het begrip gezondheidsvoorlichting inhoudt en welke kenmerken gezondheidsvoorlichting heeft. Daarna zal ik de twee tekstsoorten bespreken die in dit hoofdstuk centraal staan commerciële teksten en non profitteksten en zal ik enkele kenmerken van de tekstsoorten bespreken. Deze kenmerken zullen in hoofdstuk 4 verder geconcretiseerd worden aan de hand van voorbeelden. De deelvraag die in dit hoofdstuk centraal staat is Wat is het doel van gezondheidsvoorlichting en welke invloed heeft dit op de keuze van argumenten voor een persuasieve tekst? 2.1 Definitie Gezondheidsvoorlichting wordt in de literatuur meestal gekoppeld met gezondheidsopvoeding. In 1962 werd de term GVO gezondheidsvoorlichting en opvoeding geïntroduceerd door de Centrale Raad voor de Volksgezondheid. Volgens Claessens (2000: 48) ligt de nadruk binnen GVO op het informeren en motiveren van mensen tot gezond(er) gedrag. Het is dus de bedoeling dat er door middel van informeren en motiveren een attitudeverandering plaatsvindt. Een verandering van attitude is een verandering van houding. De lezer wordt overtuigd en zijn houding ten opzichte van het onderwerp van de tekst in dit geval het advies te stoppen met roken verandert hierdoor. Er vindt dus een attitudeverandering plaats. GVO wordt ook wel patiëntenvoorlichting (PVO) genoemd; het verschil tussen GVO en PVO zit erin dat bij GVO de invalshoek bij alle mensen in de samenleving ligt en bij PVO bij de patiënt (Claessens 2000: 50). Als het gaat om GVO zijn er twee belangrijke definities die door Claessenss (2000: 51) worden genoemd, namelijk die van het Landelijk Centrum GVO en de definitie in de Richtnota van de werkgroep Contactpunt GVO. Deze twee definities zijn hieronder weergegeven: ( ) al die activiteiten die bewust ondernomen worden om het gedrag van mensen dat betrekking heeft op hun gezondheid, te beïnvloeden. Met name wordt gebruik gemaakt van communicatietechnieken. De nadruk ligt daarbij op de mogelijkheid van mensen om zelf keuzen te maken. (Landelijk Centrum GVO) 6

8 GVO is een middel om mensen via (motivatie ), leer en communicatieprocessen te helpen op vrijwillige basis een levensstijl aan te nemen en aan te houden die bevorderlijk is voor de individuele en collectieve gezondheid. (Richtnota van de werkgroep Contactpunt GVO) In deze twee definities komen verschillende belangrijke aspecten van GVO aan bod. Deze kenmerkende aspecten kunnen worden samengevoegd tot een allesomvattende definitie die de doelstellingen van GVO volgens Claessens op een juiste manier weergeeft. Deze doelstellingen luiden als volgt (Claessens 2000: 53): ( ) mensen in staat stellen verantwoordelijkheid op te nemen voor hun eigen gezondheid en die van anderen, door hen te informeren, te motiveren en te begeleiden. Deze definitie zal ik dan ook in deze scriptie hanteren. In de bovenstaande definitie is te zien dat GVO eigenlijk drie doelen heeft: een kennisdoel, een houdingsdoel en een gedragsdoel (Claessens 2000: 53 54). Het kennisdoel heeft betrekking op de informatieoverdracht, de voorlichting van de lezer. Als de lezer voorlichting krijgt over wat voor negatieve gevolgen roken kan hebben en wat voor positieve gevolgen stoppen met roken kan hebben, vergroot dit zijn kennis en inzicht en kan hij beter beslissen of hij nog door wil gaan of juist wil stoppen met roken en een behandeling wil ondergaan. Het houdingsdoel heeft betrekking op de gevoelens en de houding van de lezer. De schrijver probeert de lezer bewust te maken van de situatie. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het noemen van wenselijke of onwenselijke gevolgen van het stoppen met roken of het doorgaan met roken. Door het noemen van deze gevolgen zou de lezer overtuigd moeten raken van het standpunt van de schrijver, zodat de lezer dit standpunt vervolgens accepteert. Ten slotte moet de lezer zijn gedrag natuurlijk ook daadwerkelijk gaan veranderen. Deze component van het proces wordt weergegeven in het gedragsdoel van de definitie: de lezer moet werkelijk stoppen met roken door middel van een behandeling of het gebruik van een bepaald product in de commerciële teksten of door middel van wilskracht in non profitteksten. Om de doelstellingen van GVO te behalen, zal de lezer allereerst overtuigd moeten worden dat hij moet stoppen met roken en dat hij moet stoppen met roken met behulp van een bepaald product of een bepaalde behandeling. Daarna zal de lezer dit dan ook in de praktijk moeten gaan brengen en echt moeten stoppen met roken al of niet met behulp van een bepaald product of een bepaalde behandeling. Om de lezer te overtuigen, wordt in de teksten door de schrijvers nadruk gelegd op argumenten die belangrijk zijn voor de lezer. Hierdoor ontstaan verschillende tekstsoorten waarin diverse argumenten de nadruk krijgen. In de volgende paragraaf zal ik de verschillende tekstsoorten en hun kenmerken bespreken. 7

9 2.2 Tekstsoorten In de gezondheidsvoorlichting wordt vaak gebruik gemaakt van persuasieve teksten waarin de lezer wordt geadviseerd met het doel de lezer te overtuigen. Wanneer we kijken naar het onderwerp van deze scriptie persuasieve teksten die bedoeld zijn de lezer te laten stoppen met roken en persuasieve teksten die bedoeld zijn de lezer te laten stoppen met roken met behulp van een bepaald product of een bepaalde behandeling dan kan er een verschil worden gezien als het gaat om de context en de doelen van de verschillende teksten. Deze tekstsoorten zal ik nu bespreken Non profitteksten Allereerst zijn er teksten waarin het doel is de lezer te overtuigen te stoppen met roken. In deze teksten staan de fysieke gevolgen centraal. Het standpunt is dan ook De lezer moet stoppen met roken. Als men stopt met roken zal de gezondheid verbeteren, als men doorgaat met roken zal de gezondheid verslechteren. In deze teksten gaat het puur om de fysieke noodzaak van het stoppen met roken. Het doel van de tekst is dan ook het gedrag van de lezer te veranderen: de lezer moet overtuigd worden zijn attitude te veranderen en dus te stoppen met roken. Deze teksten noem ik in deze scriptie non profitteksten, omdat het enige belang dat de schrijver heeft, een maatschappelijk belang is, er is geen financieel belang voor de schrijver zelf. Het maatschappelijk belang is een algemeen belang voor de maatschappij en de schrijvers van persuasieve non profitteksten willen graag dat de maatschappij gezond is of gezonder wordt. Als schrijvers van deze teksten mensen overtuigen te stoppen met roken, is dit in het algemeen beter voor de maatschappij en dus is er een maatschappelijk belang. Non profitteksten kunnen voor een deel gezien worden als informatief, omdat er vaak informatie wordt gegeven over welke negatieve gevolgen het roken kan hebben voor de gezondheid of welke positieve gevolgen het stoppen met roken kan hebben. Er wordt echter ook een overtuigingspoging gedaan in de tekst: de schrijver wil de lezer ervan overtuigen te stoppen met roken. Non profitteksten maken daarom toch deel uit van het teksttype persuasieve teksten. Om de lezer te overtuigen van het standpunt van de schrijver De lezer moet stoppen met roken, worden er in non profitteksten vaak positieve gevolgen genoemd die zich zullen voordoen als de lezer stopt met roken. Daarnaast worden er ook regelmatig negatieve gevolgen genoemd die zich zullen voordoen als de lezer toch doorgaat met roken. De gevolgen die genoemd worden maken deel uit van de pragmatische argumentatie. Pragmatische argumentatie is een term die ik in het volgende hoofdstuk zal bespreken. In de volgende paragraaf bespreek ik de tweede tekstsoort de commerciële teksten. 8

10 2.2.2 Commerciële teksten De tweede tekstsoort die vaak wordt gebruikt in de gezondheidsvoorlichting is de commerciële tekst. Commerciële teksten hebben het doel de lezer te overtuigen om te stoppen met roken door middel van het gebruiken van een bepaalde methode of een dienst die een persoon of een bedrijf aanbiedt. In commerciële teksten wordt een product of een dienst genoemd die de lezer bij het stoppen met roken zou moeten helpen. Voor het product of de dienst wordt op deze manier dus eigenlijk reclame gemaakt. De schrijver heeft er belang bij dat zijn standpunt geaccepteerd wordt, want dan zal de lezer ook de conclusie trekken dat zijn product of dienst kan helpen bij het stoppen met roken met als gevolg dat de lezer het product zal aanschaffen of gebruik zal maken van de dienst. Het doel van deze teksten is het overtuigen van de lezer om het product aan te schaffen of gebruik te maken van de aangeboden dienst. Het gaat in dit geval om geldelijk gewin, de schrijver heeft een materieel belang bij het overtuigen van de lezer. Als de lezer overtuigd is dat hij moet stoppen met roken met behulp van het genoemde product of de genoemde dienst, dan zal de lezer het gewenste gedrag gaan vertonen en contact opnemen voor een dienst of voor de aankoop van een product. Het doel van de schrijver is in dit geval bereikt. Commerciële teksten zijn dan ook een duidelijke vorm van het teksttype persuasieve teksten. Commerciële teksten vallen eigenlijk buiten de echte gezondheidsvoorlichting en kunnen geclassificeerd worden als een soort reclame. In commerciële teksten gaat het namelijk om de gevolgen van het gebruik van een bepaalde methode of een bepaalde behandeling. In deze teksten zijn er twee standpunten, namelijk De lezer moet stoppen met roken en De lezer moet dit product of deze behandeling gebruiken bij het stoppen met roken. Er is een financieel belang voor de schrijver van commerciële teksten of voor het bedrijf dat de teksten laat schrijven. Om de lezer te overtuigen te stoppen met roken met behulp van een bepaalde dienst of een bepaald product, is het in commerciële teksten belangrijk dat de voordelen van een product genoemd worden. De lezer moet als het ware overtuigd worden door het noemen van de goede eigenschappen of kenmerken van het product of van de persoon die de dienst aanbiedt. Dit kunnen bijvoorbeeld voordelen zijn die betrekking hebben op de effectiviteit van het product of de dienst, of er kunnen praktische voordelen worden genoemd. Uit deze paragraaf is gebleken dat er verschillen tussen de twee tekstsoorten zijn als het gaat om het doel en het belang voor de schrijver. Het verschil in belang tussen de twee tekstsoorten leidt ertoe dat er binnen de tekstsoorten andere tekstkenmerken centraal staan. De verschillen tussen tekstkenmerken die centraal staan in commerciële en non profitteksten zal ik in de volgende paragraaf bespreken. Daarnaast is gebleken dat er bij non profitteksten één standpunt is De lezer moet stoppen met roken en dat er bij commerciële teksten twee 9

11 standpunten zijn De lezer moet stoppen met roken en De lezer moet dit product of deze behandeling gebruiken bij het stoppen met roken. Dit leidt ertoe dat er een verschil is tussen de twee tekstsoorten als het gaat om het verschil van mening. In non profitteksten is er een enkelvoudig verschil van mening en in commerciële teksten is er een meervoudig verschil van mening. Bij commerciële teksten wordt alleen het eerste standpunt De lezer moet stoppen met roken niet expliciet behandeld, maar wordt aangenomen dat dit vanzelfsprekend is en dat de lezer van dit standpunt al overtuigd is. Het standpunt blijft dus eigenlijk impliciet. Het tweede standpunt wordt wel expliciet genoemd en wordt ook ondersteund met argumentatie. Deze argumenten functioneren eigenlijk als tekstkenmerken; het zijn belangrijke zaken die de lezer kunnen overtuigen van het standpunt. In hoofdstuk 4 zal ik verder ingaan op de verschillen in tekstkenmerken. Zoals zojuist besproken, kunnen er twee verschillende tekstsoorten worden genoemd als het gaat om persuasieve teksten ter bevordering van het stoppen met roken: commerciële en non profitteksten. Tevens heb ik aangegeven dat de tekstkenmerken binnen deze teksten van elkaar verschillen. Ik zal daarom in wat volgt ter verduidelijking een aantal vaak voorkomende overeenkomsten en verschillen tussen de teksten bespreken. Al eerder is gebleken dat schrijvers van non profitteksten en commerciële teksten vaak gebruik maken van het noemen van de positieve en negatieve gevolgen. Op basis hiervan kan de lezer een afweging maken en kan hij bijvoorbeeld door de schrijver overtuigd worden van het standpunt te stoppen met roken of van het standpunt te stoppen met roken met behulp van een bepaald product of een bepaalde behandeling. Bij het noemen van gevolgen in teksten in de gezondheidsvoorlichting wordt vaak gebruik gemaakt van het noemen van wenselijkheid door middel van pragmatische argumentatie, waarbij voordelen van het gewenste of nadelen van het ongewenste gedrag geformuleerd worden (Schellens en De Jong 2000: 288). Deze vorm van argumentatie zal ik in hoofdstuk 3 bespreken. De pragmatische argumentatie wordt vaak ondersteund door andersoortige argumentatie, zoals autoriteitsargumentatie of het noemen van voordelen. Hierop zal ik in de argumentatieve beschrijving in hoofdstuk 4 verder ingaan aan de hand van voorbeelden. In hoofdstuk 3 bespreek ik verder de pragma dialectiek en het begrip argumentatieschema s, zodat er een beter inzicht zal ontstaan over de invloed die de verschillende tekstdoelen kunnen hebben op de argumentkeuze. 10

12 3 Argumentatie Mijn onderzoek is gebaseerd op de pragma dialectische benadering van argumentatie van Van Eemeren en Grootendorst. In dit hoofdstuk zal ik daarom ter verduidelijking allereerst de grondbeginselen van de pragma dialectiek bespreken. Hierin zal duidelijk gemaakt worden wat er in de pragma dialectiek onder de term argumentatie wordt verstaan en welke soorten argumenten er zijn. Daarna zal ik ingaan op de manier waarop argumenten aan een standpunt worden gerelateerd met behulp van het begrip argumentatieschema. Met behulp van deze informatie wordt een theoretische achtergrond geschetst voor de argumentatieve beschrijving die in hoofdstuk 4 besproken zal worden. De deelvraag die in dit hoofdstuk hoofdstuk 3 beantwoord zal worden is Wat wordt in de pragma dialectiek verstaan onder de term argumentatie en op welke manieren kunnen standpunt en argument aan elkaar gerelateerd worden? 3.1 De pragma dialectische benadering van argumentatie In de pragma dialectische benadering van argumentatie is gebaseerd op de door Van Eemeren en Grootendorst gestichte pragma dialectiek. De pragma dialectiek stelt de oplossing van een verschil van mening tussen verschillende personen centraal. Er is sprake van een verschil van mening als er door ten minste twee personen verschillende posities worden ingenomen over een bepaald onderwerp. De mening over dit onderwerp wordt weergegeven in een standpunt, ook wel een propositie genoemd. De twee personen zijn het met elkaar oneens; er is geen volledige eenduidigheid over het standpunt. Het verschil van mening kan opgelost worden door het voeren van een zogenaamde kritische discussie. Er zijn daarom altijd twee partijen betrokken bij een kritische discussie: de ene persoon uit een standpunt en de andere persoon twijfelt hieraan of verwerpt het standpunt (Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans 2001: 20). De houdbaarheid van de standpunten wordt kritisch getoetst met behulp van de uitwisseling van argumenten door beide partijen. Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans verstaan onder de term argumentatie het volgende (2001: 12): Argumentatie is een verbale, sociale en rationele activiteit die erop gericht is een redelijke beoordelaar te overtuigen van de aanvaardbaarheid van een standpunt door een of meer proposities naar voren te brengen die ter rechtvaardiging van dat standpunt dienen. Een verschil van mening is opgelost als één van beide partijen zijn aanvankelijke positie herziet (Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans 2001: 21). 11

13 In de pragma dialectiek worden twee soorten meningsverschillen genoemd: een meningsverschil kan expliciet zijn, maar ook impliciet. In een expliciet meningsverschil worden zowel het standpunt als de kritiek op dit standpunt uitdrukkelijk onder woorden gebracht. In een impliciet meningsverschil is dit niet het geval: hierin komt meestal maar één van de partijen aan het woord, waardoor het meningsverschil impliciet blijft. Dit is vaak het geval als het gaat om schriftelijke communicatie. In de teksten die ik voor dit onderzoek heb geanalyseerd, blijft het meningsverschil dan ook altijd impliciet, omdat alleen de schrijver van de tekst aan het woord komt en de twijfel van de lezer aan zijn standpunt als het ware voorondersteld wordt. Dit wordt in de teksten duidelijk doordat de schrijver argumenten voor zijn standpunt geeft. Hij gaat er dus vanuit dat de lezer het standpunt niet direct zal aanvaarden. De argumenten die de schrijver voor zijn standpunt geeft, zijn divers en verschillen van elkaar. Daarom behoren deze argumenten tot verschillende argumentatiesoorten. In de volgende paragraaf zal ik deze argumentatiesoorten bespreken, zodat duidelijk wordt welke verschillen er tussen de diverse argumentatiesoorten zijn. Met de kennis die in deze paragraaf wordt geboden is het mogelijk om in de argumentatieve beschrijving van hoofdstuk 4 de argumentatiestructuur van de geanalyseerde teksten vast te stellen. 3.2 Soorten argumentatie In de teksten die zijn gebruikt voor de argumentatieve beschrijving in hoofdstuk 4, wordt het standpunt van de schrijver verdedigd door middel van een betoog. Dit betoog bestaat soms uit complexe argumentatie en per tekst kunnen er meerdere soorten argumentatie gebruikt worden. De eenvoudigste vorm van argumentatie wordt in de pragma dialectiek aangeduid als enkelvoudige argumentatie. Enkelvoudige argumentatie is volgens Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans argumentatie die in volledig expliciete vorm uit twee en niet meer dan twee uitspraken bestaat. Enkelvoudige argumentatie is de meest eenvoudige vorm van argumentatie en is de basis van de zogenaamde complexe argumentatie. Er zijn verschillende vormen van complexe argumentatie. De eerste vorm is meervoudige argumentatie. Meervoudige argumentatie houdt in de pragma dialectiek het volgende in (Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans 2001: 81): ( ) alternatieve verdedigingen van hetzelfde standpunt, die na elkaar naar voren worden gebracht. Het gaat daarbij om verdedigingspogingen die los van elkaar staan en in principe gelijkwaardig zijn. Elke afzonderlijke argumentatie wordt gepresenteerd als een zelfstandige en onafhankelijke verdediging, die op zich afdoende zou moeten zijn. 12

14 Bij meervoudige argumenten worden er verschillende betogen gehouden voor hetzelfde standpunt. De tweede vorm van complexe argumentatie is nevenschikkende argumentatie. Bij nevenschikkende argumentatie is er, in tegenstelling tot meervoudige argumentatie, geen sprake van afzonderlijke betogen voor een standpunt, maar is er juist sprake van één samenhangend geheel van argumenten die alleen gezamenlijk tot een afdoende verdediging van het standpunt kunnen leiden. De verschillende nevenschikkende argumenten vullen elkaar als het ware aan en vormen zo één gemeenschappelijke verdedigingspoging. Deze verschillende onderdelen zijn dus van elkaar afhankelijk als het om de verdediging van het standpunt gaat en zijn elk voor zich te zwak om het standpunt afdoende te verdedigen. Een voorbeeld van nevenschikkende argumentatie uit een tekst die voor dit onderzoek is geanalyseerd, namelijk die van Laserpraktijk, is de volgende: Lasertherapie biedt u de helpende hand bij het stoppen met roken. want: Er treden geen ontwenningsverschijnselen op, en: de behoefte aan nicotine verdwijnt, en: u bent niet prikkelbaar. De derde en laatste vorm van complexe argumentatie is onderschikkende argumentatie. Bij onderschikkende argumentatie wordt er argumentatie voor argumentatie gegeven. Dit leidt ertoe dat een standpunt trapsgewijs ondersteund wordt. Het ene argument geeft argumentatie ter ondersteuning van het andere argument en dit gaat zo door totdat het standpunt afdoende verdedigd is. Hierdoor kan de verdediging van een standpunt uit vele lagen bestaan. Het standpunt wordt ondersteund door argumenten en deze argumenten worden vervolgens weer ondersteund door andere argumenten, et cetera. Onderschikkende argumentatie komt in de teksten die geanalyseerd zijn voor dit onderzoek regelmatig voor. Vaak worden er meerdere argumenten gegeven op verschillende niveaus om zo het standpunt afdoende te verdedigen. Een voorbeeld van onderschikkende argumentatie uit de tekst van Smoke Free een tekst die voor dit onderzoek is geanalyseerd is de volgende: Softlasertherapie biedt vele voordelen ten opzichte van traditionele methoden om te stoppen met roken. want: Softlasertherapie is pijnloos en snel. Om een goed inzicht te krijgen in het standpunt en de argumenten die gegeven worden in de gebruikte teksten van de argumentatieve analyse, kan een schematische weergave van argumenten uitkomst bieden. Het standpunt en de argumenten die ter ondersteuning worden aangedragen, worden dan in een argumentatiestructuur weergegeven. Hierin wordt door 13

15 middel van getallen aangegeven wat voor soort complexe argumentatie er gebruikt wordt. De onderdelen van meervoudige argumentatie worden weergegeven door eerst het getal van het verdedigde standpunt te noemen en daarna een nieuw getal. Elk meervoudig argument heeft dan een eigen getal, bijvoorbeeld 1.1, 1.2 of 1.3. De onderdelen van nevenschikkende argumentatie worden weergegeven door eerst het getal van het verdedigde standpunt te noemen en daarna een nieuw getal, vergezeld oor een letter. Elk nevenschikkend argument heeft een eigen letter, bijvoorbeeld 1.1a, 1.1b of 1.1c. Ten slotte worden de onderdelen van onderschikkende argumentatie weergegeven door eerst het getal van het verdedigde standpunt te noemen en daarna hetzelfde getal. Als dit argument wederom ondersteund wordt, wordt wederom een getal gebruikt. Het gebruik van de getallen bij onderschikkende argumentatie hangt af van het aantal onderschikkende argumenten dat wordt aangedragen en wordt bijvoorbeeld weergegeven als 1.1, of Ter verduidelijking is hieronder een voorbeeld van een argumentatiestructuur afgebeeld uit één van de geanalyseerde teksten van dit onderzoek: 1. De lezer moet stoppen met roken. 1.1a Dit leidt tot positieve gevolgen. 1.1b Deze positieve gevolgen zijn wenselijk. 1.1c Doorgaan met roken leidt tot negatieve gevolgen. 1.1d Deze negatieve gevolgen zijn onwenselijk. Nu in deze paragraaf is uitgelegd wat er in de pragma dialectiek onder argumentatie wordt verstaan, is het eerste deel van de deelvraag van dit hoofdstuk Wat wordt in de pragmadialectiek verstaan onder de term argumentatie? reeds beantwoord. In de volgende paragraaf zal ik het tweede gedeelte van de deelvraag Op welke manieren kunnen standpunt en argument aan elkaar gerelateerd worden? beantwoorden door de diverse relaties tussen standpunt en argumenten te bespreken aan de hand van het begrip argumentatieschema. 3.3 Argumentatieschema In de pragma dialectiek wordt de relatie tussen het standpunt en de argumenten ter ondersteuning van het standpunt weergegeven in een zogenaamd argumentatieschema. Een argumentatieschema brengt het standpunt en de ondersteunende argumenten op een specifieke manier met elkaar in verband. In de pragma dialectiek zijn er drie soorten argumentatieschema s ook wel argumentatietypes genoemd waarin de argumenten op drie verschillende manieren met het standpunt in relatie worden gebracht. Voor elk argumentatietype gelden dan ook andere deugdelijkheidsvoorwaarden (Van Eemeren, 14

16 Grootendorst & Snoeck Henkemans 2001: 126). Deze drie soorten argumentatieschema s zijn argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie, argumentatie gebaseerd op een vergelijkingsrelatie en argumentatie gebaseerd op een causale relatie. In de teksten die in deze scriptie worden geanalyseerd, komt alleen argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie en argumentatie gebaseerd op een causale relatie voor. Ik zal dit later in hoofdstuk 4 door middel van voorbeelden laten zien. Daarom zal ik in deze paragraaf alleen ingaan op de twee soorten argumentatieschema s argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie en argumentatie gebaseerd op een causale relatie en laat ik argumentatie gebaseerd op een vergelijkingsrelatie buiten beschouwing Argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie Het eerste argumentatieschema is argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie. Hierin wordt een standpunt verdedigd door in het argument ervoor een kenmerk of een eigenschap te noemen van hetgeen in het standpunt beweerd wordt. Het noemen van dit kenmerk zorgt ervoor dat het standpunt aanvaard wordt, omdat het één min of meer automatisch het ander inhoudt. Het algemene argumentatieschema bij argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie ziet er als volgt uit: Voor X geldt Y, want: Voor X geldt Z, en: Z is kenmerkend voor Y. Een voorbeeld van de invulling van dit argumentatieschema uit één van de teksten gebruikt voor de analyse in deze scriptie Praktijk de Wille is hieronder gegeven: De Nooit Meer Roken methode (X) is een unieke methode (Y), want de Nooit Meer Roken methode (X) heeft een slagingspercentage van 80 tot 95% (Z). (en een slagingspercentage van 80 tot 95% (Z) wijst op uniek zijn (Y).) Het argumentatieschema dat hierboven is genoemd, argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie, kan op verschillende manieren worden ingevuld. Een voorbeeld van de invulling van dit argumentatieschema is het gebruik van autoriteitsargumentatie. Daarom zal ik in paragraaf bespreken wat de term autoriteitsargumentatie inhoudt. 15

17 Autoriteitsargumentatie Een variant van argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie is autoriteitsargumentatie. Autoriteitsargumentatie is een vorm van argumentatie waarbij de juistheid of aanvaardbaarheid van een standpunt aannemelijk wordt gemaakt door een beroep te doen op een autoriteit. De autoriteit heeft een bepaald gezag en dit wordt door het noemen van de autoriteit als het ware overgedragen naar het standpunt. Het standpunt wordt hierdoor aannemelijk(er); de autoriteit is eigenlijk een garantie voor de juistheid van het standpunt. Er zijn twee vormen van autoriteitsargumentatie, namelijk professionele autoriteitsargumentatie en autoriteitsargumentatie op basis van ervaring. Autoriteitsargumentatie is een variant van argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie en het algemene schema hiervoor is dan ook het eerder genoemde schema voor argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie: Voor X geldt Y, want: Voor X geldt Z, en: Z is kenmerkend voor Y. Als we dit argumentatieschema invullen voor de autoriteitsargumentatie uit één van de geanalyseerde teksten in deze scriptie de tekst van Dokter Lieveld, ziet dat er als volgt uit: Voor het standpunt Acupunctuur kan goed helpen bij het stoppen met roken (X) geldt dat het aanvaardbaar is (Y), want: Voor dit standpunt (X) geldt dat Dokter Lieveld zegt dat het juist is (Z), en: als Dokter Lieveld zegt dat iets juist is (Z), is dat kenmerkend voor de aanvaardbaarheid van het standpunt Acupunctuur kan goed helpen bij het stoppen met roken (Y) Argumentatie gebaseerd op een causale relatie Bij het argumentatieschema argumentatie gebaseerd op een causale relatie wordt het standpunt verdedigd door een oorzakelijk verband te leggen tussen het standpunt en het argument. Op grond van dit verband dient het standpunt dan ook aanvaard te worden (Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans 2001: 121). 16

18 Het algemene argumentatieschema dat bij argumentatie gebaseerd op een causale relatie hoort, is het volgende: Voor X geldt Y. want: Voor X geldt Z. en: Z leidt tot Y. Een voorbeeld van de invulling dit argumentatieschema uit één van de teksten gebruikt voor de analyse in deze scriptie luchtpunt.nl is hieronder gegeven: Roken (X) is slecht voor de gezondheid (Y), want roken (X) veroorzaakt onherstelbare schade aan de longblaasjes (Z). (en onherstelbare schade aan de longblaasjes (Z) is slecht voor de gezondheid (Y).) Het argumentatieschema dat hierboven is genoemd, argumentatie gebaseerd op een causale relatie, kan op verschillende manieren worden ingevuld. Een voorbeeld van de invulling van dit argumentatieschema is het gebruik van pragmatische argumentatie. Daarom zal ik in paragraaf bespreken wat de term pragmatische argumentatie inhoudt Pragmatische argumentatie Vaak wordt er in gezondheidsvoorlichting genoemd dat een bepaald gevolg wenselijk of onwenselijk is. Dit gebeurt door gebruik te maken van een variant van argumentatie gebaseerd op een causale relatie, genaamd pragmatische argumentatie. In pragmatische argumentatie wordt aan een gevolg gerefereerd van hetgeen in het standpunt genoemd wordt. Volgens Van Eemeren, Grootendorst & Snoeck Henkemans houdt pragmatische argumentatie in de pragma dialectiek het volgende in (2001: 123): ( ) in het standpunt wordt een bepaald doel of een bepaalde handelwijze aanbevolen en de argumentatie bestaat uit het opsommen van gunstige effecten of consequenties van het te bereiken doel of van de uit te voeren handelwijze. Het opsommen van de gunstige effecten of consequenties zou de lezer moeten overtuigen het standpunt van de schrijver te accepteren, aangezien de gunstige effecten of consequenties wenselijk zijn voor de lezer. Pragmatische argumentatie kan ook gebruikt worden om een bepaald doel of een handelwijze af te raden. Voorbeelden van de invulling van pragmatische argumentatie worden in de argumentatieve analyse van hoofdstuk 4 genoemd. Er zijn verschillende vormen van pragmatische argumentatie. Een hiervan is het zogenaamde fear 17

19 appeal. Aangezien deze variant van pragmatische argumentatie vaak voorkomt in gezondheidsvoorlichting, zal ik dit verschijnsel in de volgende paragraaf kort bespreken Fear appeal Een variant van pragmatische argumentatie is het verschijnsel fear appeal. De vraag die heerst bij het gebruik van pragmatische argumentatie is de vraag hoe onwenselijk of wenselijk de gevolgen moeten worden geformuleerd. Over het algemeen geldt dat hoe extremer het argument is, hoe overtuigender. Het benadrukken van wenselijke en onwenselijke gevolgen is dus zeer belangrijk in gezondheidsvoorlichting. Het benadrukken van de onwenselijke gevolgen van het doorgaan met roken wordt fear appeal genoemd. Er wordt dan een beroep gedaan op de angst die de gevolgen met zich meebrengen. Er wordt bijvoorbeeld beweerd: Stop met roken, anders krijg je longkanker. Hoe groter de angst, hoe meer de lezer geneigd zal zijn het standpunt van de schrijver over te nemen. Soms richt de fear appeal zich afgezien van de lezer ook op de schadelijke gevolgen voor zijn omgeving. Zoals gezegd, over het algemeen is het het geval dat de overtuigingskracht van een argument toeneemt naarmate de onwenselijkheid groter is. Hoe onwenselijker het gevolg, hoe groter de angst. Het gevolg hiervan is dat de motivatie om het standpunt van de schrijver of de organisatie te accepteren en in de praktijk te brengen groter is. Daarbij komt dat hoe onwenselijker een gevolg is, hoe zwaarder het argument meeweegt in het afwegingsproces van de lezer (Hoeken 2008: ). In dit hoofdstuk heb ik laten zien dat er verschillende manieren zijn waarop argumenten gerelateerd kunnen worden aan het standpunt dat in een tekst centraal staat. Deze verschillende manieren zijn geordend door ze in een argumentatieschema weer te geven. Bij de analyse van de verschillende teksten bleek dat er een tweedeling was in tekstsoorten. Deze tweedeling is reeds besproken in hoofdstuk 2. In argumentatieve beschrijving bleek dat in commerciële teksten regelmatig bepaalde argumentatieschema s werden gebruikt en in nonprofitteksten juist andere argumentatieschema s werden gebruikt. In het volgende hoofdstuk bespreek ik de argumentatieve beschrijving van verschillende teksten in de gezondheidsvoorlichting betreffende het advies te stoppen met roken. Ik zal hierbij ook ingaan op het gebruik van de verschillende argumentatieschema s. 18

20 4 Argumentatieve beschrijving Nu de theoretische achtergrond van deze scriptie is behandeld, richt ik in dit hoofdstuk op het praktische deel van deze scriptie: de argumentatieve beschrijving van commerciële en nonprofitteksten. Zoals eerder aangegeven, heb ik mij bij het schrijven van deze scriptie geconcentreerd op twee verschillende tekstsoorten in de gezondheidsvoorlichting over het onderwerp stoppen met roken. Deze twee tekstsoorten, commerciële en non profitteksten, verschillen qua doel. Aangezien het doel van beide tekstsoorten verschilt, worden er door de schrijvers van de teksten ook verschillende argumenten gebruikt ter ondersteuning van hun standpunt. De argumentatie is bij de tekstsoorten niet op dezelfde manier gerangschikt in een argumentatiestructuur, maar beide tekstsoorten hebben hun eigen argumentatiestructuur. Er is dan ook een ander verschil van mening in de afzonderlijke tekstsoorten. In dit hoofdstuk zal ik de bovengenoemde beweringen concreet maken door te laten zien hoe de argumentatie die in de teksten wordt gebruikt exact in elkaar zit. Ik laat zien hoe de verschillende argumentatiestructuren van de tekstsoorten eruit zien en welke argumenten worden gebruikt om de verschillende standpunten te ondersteunen. Tevens zal ik bespreken welke argumentatieschema s er worden gebruikt om de relatie tussen de argumenten en het standpunt of tussen argumenten onderling aan te geven. Om duidelijk te maken welke argumenten er worden gebruikt ter ondersteuning van het standpunt en hoe deze argumenten aan het standpunt of aan elkaar gerelateerd zijn, zal ik ter illustratie voorbeelden geven uit de door mij onderzochte teksten. Aan het eind van dit hoofdstuk zal ik een antwoord geven op de centrale vraag van deze scriptie, namelijk Wat is de invloed van de verschillende doelen in persuasieve commerciële teksten en non profitteksten in de gezondheidsvoorlichting op de keuze van argumenten en de manier waarop argumentatieschema s worden gebruikt om relaties tussen standpunt en argumenten of argumenten onderling weer te geven? 4.1 Gebruikte argumentatiestructuren Als we een argumentatieve beschrijving willen geven van commerciële en non profitteksten, is het belangrijk om te weten hoe de tekst is opgebouwd. Deze opbouw wordt duidelijk als we gaan kijken welke argumentatiestructuur ten grondslag ligt aan de tekst. In hoofdstuk 3 is de term argumentatiestructuur reeds besproken. Als we weten hoe de argumentatiestructuur van een tekst eruit ziet, is het mogelijk aan de hand van voorbeelden te illustreren wat voor invloed het doel van een tekst heeft op de keuze van argumenten en argumentatieschema s. Als we commerciële en non profitteksten kritisch gaan bekijken, is te zien dat de tekstsoorten verschillende argumentatiestructuren hebben: er worden namelijk verschillende 19

21 argumenten gebruikt in beide tekstsoorten. Dit verschil in keuze van argumenten wordt veroorzaakt door het verschil in doel. In deze paragraaf zal ik de verschillende argumentatiestructuren van beide tekstsoorten bespreken waarbij ik zal beginnen met de nonprofitteksten en daarna de commerciële teksten zal behandelen Argumentatie in non profitteksten Bij non profitteksten heeft de schrijver het doel om de lezer te overtuigen van het standpunt dat hij moet stoppen met roken. De argumentatie die door de schrijver wordt gegeven om dit standpunt te ondersteunen is pragmatische argumentatie, deze vorm van argumentatie is reeds besproken in hoofdstuk 3. In de door mij onderzochte teksten viel het mij op dat de gunstige effecten of consequenties vaak door een autoriteit worden genoemd, dit kan een arts of een andere deskundige op dit gebied zijn. Het feit dat de argumentatie wordt gegeven door een arts of een andere deskundige zou er bij de lezer toe moeten leiden dat het standpunt van de schrijver geaccepteerd wordt. Een autoriteit heeft gezag op het betreffende gebied en dus zou de lezer het standpunt van zo n deskundige bijna automatisch moeten accepteren. Hij of zij wordt immers geacht verstand te hebben van het betreffende onderwerp. In non profitteksten viel het echter niet op dat een autoriteit iets beweert en dat hij deskundig is. Dit wordt in ieder geval niet gezien als iets dat nodig is om de lezer te overtuigen van het standpunt, want de deskundigheid van de schrijver of het bedrijf of de persoon waarvoor de schrijver de tekst schrijft wordt niet expliciet aangeduid als deskundig of als een autoriteit. In de nonprofitteksten worden alleen positieve gevolgen van het stoppen met roken en negatieve gevolgen van het doorgaan met roken genoemd. Aangezien specifieke elementen argumenten in meerdere non profitteksten gebruikt werden ter ondersteuning van het standpunt, beschouw ik het gebruik van deze argumenten als een patroon dat regelmatig in non profitteksten voorkomt. Op basis van regelmatig voorkomende argumenten die in meerdere teksten gebruikt werden, heb ik een algemene argumentatiestructuur opgesteld voor de argumentatie die regelmatig in non profitteksten wordt gebruikt. De argumentatie die ten grondslag blijkt te liggen aan het standpunt in non profitteksten, ziet er in een argumentatiestructuur als volgt uit: 1. De lezer moet stoppen met roken. 1.1a Dit leidt tot positieve gevolgen. 1.1a.1a Stoppen met roken verbetert de gezondheid. 1.1a.1b Stoppen met roken verbetert de persoonlijke hygiëne/het uiterlijk. 1.1a.1c Stoppen met roken is positief voor de omgeving. 20

22 1.1b Deze positieve gevolgen zijn wenselijk. 1.1c Doorgaan met roken leidt tot negatieve gevolgen. 1.1c.1 Roken verslechtert de gezondheid. 1.1d Deze negatieve gevolgen zijn onwenselijk. De pragmatische argumentatie betreft hier de nevenschikkende argumenten 1.1a en 1.1b en 1.1c en 1.1d, die tezamen het standpunt ondersteunen. Om de relaties tussen de argumenten en het standpunt inzichtelijk te maken, is de argumentatiestructuur op de volgende bladzijde schematisch weergegeven. De pragmatische argumenten zijn weergegeven met de kleur groen, de positieve gevolgen van het stoppen met roken met de kleur rood, en de negatieve gevolgen van het doorgaan met roken met de kleur geel. De relatie tussen de argumenten en het standpunt of tussen de argumenten onderling is cursief gedrukt. Deze relatie komt overeen met het argumentatieschema waarop de argumentatie gebaseerd is. In de argumentatiestructuur is te zien dat het standpunt luidt dat de lezer moet stoppen met roken. Dit standpunt wordt ondersteund door pragmatische argumentatie in twee verschillende vormen. Deze pragmatische argumentatie wijst enerzijds namelijk op de positieve gevolgen van het stoppen met roken en anderzijds op de negatieve gevolgen als de lezer toch besluit door te gaan met roken. De wenselijke gevolgen motiveren de lezer te stoppen en de negatieve gevolgen zorgen ervoor dat de lezer een angst ontwikkelt. Dit kan er ook toe leiden dat de lezer stopt met roken, omdat de negatieve gevolgen ernstig zijn. Door het noemen van positieve en negatieve gevolgen hoopt de schrijver zijn standpunt geaccepteerd te krijgen bij de lezer en er zo voor te zorgen dat de roker stopt met roken. De positieve gevolgen van het stoppen met roken worden in de door mij geanalyseerde teksten door drie nevenschikkende argumenten ondersteund. De drie argumenten betreffen drie verschillende aspecten die in de door mij onderzochte teksten vaak terugkomen. Deze drie aspecten betreffen de verbetering van de gezondheid, de persoonlijke hygiëne of het uiterlijk en de gevolgen op de omgeving of de gezondheid van de omgeving. Het eerste aspect legt de nadruk op gezondheidsverbetering. De verbetering van de gezondheid is een belangrijk argument als het erom gaat de lezer te overtuigen te stoppen met roken. Volgens Hoeken (2008: 21) voelen de meeste mensen zich betrokken bij gezondheidsvoorlichting, omdat het over de kwaliteit van hun bestaan gaat. Daarom vindt de lezer het belangrijk om de juiste keuzes te maken: wat te eten, hoeveel te drinken, enzovoort. Roken is hierbij ook een keuze. Een goede gezondheid is dus iets dat iedereen wil en als stoppen met roken hieraan bijdraagt, is dit een belangrijk argument om te noemen bij het overtuigen van de lezer. Het tweede belangrijke aspect dat regelmatig voorkomt in non 21