Preventie van stress in de bouwsector

Transcriptie

1 D R I E M A A N D E L I J K S E U I T G A V E - O K T O B E R - N O V E M B E R - D E C E M B E R Bundel N r 108b Preventie van stress in de bouwsector Werknemersbrochure

2 Inhoud Wat is werkdruk? Wat is werkstress?...3 Negatieve gevolgen voor je werk en je gezondheid!...4 Vierde trimester 2005 Bundel N r 108 Preventie van stress in de bouwsector Werknemersbrochure Welke factoren bevorderen stress op het werk?...4 Een aantal mogelijke oorzaken van stress...5 TEST: Hoe herken ik mogelijke stressfactoren in mijn werk?...6 Hoe herken ik stresssymptomen bij mezelf?...7 Heb ik last van werkstress?...7 Wat moet mijn werkgever doen?...8 Kan ik er zelf iets aan doen?...8 Meer weten...11 Overname toegestaan mits toelating van het NAVB. Deze bundels worden in het Frans gepubliceerd onder de titel CNAC dossier. De raadgevingen gepubliceerd door het NAVB binden enkel het Actiecomité, rekening houdend met de huidige stand van de wetgeving en de techniek, en onttrekken de lezer niet aan de verplichting om informatie in te winnen en de geldende wetgeving na te leven. Verschijnt 4 maal per jaar. De syndicaal afgevaardigden van de bouwondernemingen krijgen rechtstreeks één exemplaar toegestuurd in bijlage bij NAVB info. Individuele bouwvakkers kunnen een gratis exemplaar aanvragen via hun syndicale organisatie en dit zolang de voorraad strekt. Bestellingen en tarieven: zie of achteraan in NAVB info. In dezelfde reeks zijn nog andere dossiers beschikbaar (vroeger Veiligheidsnota s ). Het dossier Preventie van werkdruk in de bouwsector is een uitgave van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf in samenwerking met Prevent. Van dit NAVB dossier bestaat er ook een versie voor werkgevers. Het persoonlijk engagement van het bestuur, het management en de desbetreffende werknemers van de groep Van Roey en de firma Vandezande leidde tot een praktijkgerichte en realistische brochure op maat van de sector. Wij willen hen hierbij in het bijzonder bedanken voor hun tijd en inzet. NAVB Colofon NAVB dossier is een driemaandelijks informatieblad van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (ook beschikbaar in het Frans onder de titel CNAC dossier ). Redactie: Raymond Brems, Virginie Caverneels, Christian Depue, Patrick Franceus, Carl Heyrman, Marc Junius, Véronique le Paige, Arlette Moonens, Luc Proesmans, Hans Raes, Isabelle Urbain, Emmy Streuve, Nicolaas Van Leeuwen 2 Verantwoordelijke uitgever: Carl Heyrman - Sint-Jansstraat Brussel Inschrijvingsnummer bij de Koninklijke Bibliotheek (wettelijk depot) Het redactiecomité van NAVB dossier streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie. Het kan er echter niet aansprakelijk voor worden gesteld. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en duidelijke bronvermelding. Informatie en abonnement: NAVB Sint-Jansstraat Brussel Tel.: 02/ Fax: 02/ navb@navb.be - Website: Opmaak en drukwerk: Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure

3 Wat is werkdruk? Wat is werkstress? We kennen allemaal werkdruk en stress. Af en toe werken onder een hoge werkdruk is meestal geen probleem. Wanneer het werk echter lange tijd teveel van ons vraagt en de druk te hoog is, ontstaan er problemen. Een te grote werkdruk betekent immers dat je niet voldoende tijd hebt om je werk goed te doen. Een te hoge werkdruk kan, naast andere factoren, leiden tot werkstress. Als we over werkstress spreken, bedoelen we meestal negatieve stress. Stress is echter niet altijd negatief. Er bestaat ook positieve stress, die kan leiden tot betere prestaties. De eisen die het werk ons stelt, zullen we dan eerder als een positieve uitdaging aanvoelen. Draagkracht Werkdruk Positieve en negatieve stress Als we de situatie echter niet meer als een uitdaging maar als een bedreiging gaan zien, ontstaat er negatieve stress. In dat geval zijn de werkdruk of werkbelasting (wat het werk van je vraagt, bv. de hoeveelheid werk en concentratie om het werk uit te voeren) en de draagkracht (wat jijzelf aankan) niet meer in evenwicht. Dat betekent niet altijd dat de werkdruk te hoog is (overbelasting); ook bij onderbelasting (bv. bij saai werk, te gemakkelijk werk) kan je stress ervaren omdat de eisen die het werk je stelt niet overeenkomen met wat jij aankan. De factoren die stress veroorzaken noemen we stressoren. Een hoge werkdruk leidt niet altijd tot overbelasting en lage werkeisen leiden niet altijd tot onderbelasting. Het is maar als jijzelf de situatie als negatief ervaart, dat er negatieve gevolgen ontstaan. Waar de grens ligt, verschilt van persoon tot persoon. Iedereen ervaart de realiteit immers op een andere manier. Het is dus perfect mogelijk dat je collega bij bepaalde werkzaamheden wel stress ervaart, terwijl jijzelf er geen last van hebt. Zowel je sociale omgeving als je persoonlijke kenmerken beïnvloeden dit proces. (Bron: Michigan) Handlanger: Op sommige dagen is er echt te weinig om handen voor het aantal aanwezige werknemers. Dat vind ik bijna even vervelend als te veel werk. Verschillend van persoon tot persoon Definitie van werkstress In deze brochure hebben we het uitsluitend over stress die veroorzaakt wordt door je werk. Een veelgebruikte definitie als het gaat over werkstress, staat in de Collectieve Arbeidsovereenkomst nr. 72 die de sociale partners op 30 maart 1999 sloten. Daarin staat dat stress een door een groep werknemers als negatief ervaren toestand is. Deze gaat gepaard met klachten of disfunctioneren in lichamelijk, psychisch en/of sociaal opzicht en is het gevolg van het feit dat werknemers niet in staat zijn om aan de eisen en verwachtingen van het werk te voldoen. Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure 3

4 Geen teken van zwakte! Negatieve gevolgen voor je werk en je gezondheid! Als je lange tijd aan een stuk onder hoge druk moet werken, als je vermoeid bent, zal je draagkracht op de duur afnemen. Ook je privé-situatie (problemen met de kinderen, relationele problemen, ) kan hierop een invloed hebben. Je raakt steeds verder uitgeput en hebt geen tijd om je nog voldoende te herstellen. Dit is een vicieuze cirkel. Als deze situatie blijft duren, kan dat op langere termijn tot allerlei (gezondheids-)klachten leiden: hart- en vaatziekten, maag- en darmklachten, infectieziekten, hoofdpijn, slapeloosheid, verstoorde concentratie, depressies, burn-out, verminderd geheugen, emotionele spanningen, Mensen die gestresseerd zijn, denken ook vaker aan problemen die te maken hebben met het werk. Op de duur zal ook het plezier in het werk afnemen en je motivatie dalen. Hoe erger de uitputting, hoe zwaarder de klachten worden. Laat het dus niet zover komen! Klachten in verband met een te hoge werkdruk betekenen niet dat je zwak bent. Iedereen heeft zijn of haar grenzen. Integendeel: vaak zijn het net degenen die zich tot het uiterste geven, die het eerst opbranden. Welke factoren bevorderen stress op het werk? Negatieve stress wordt meestal bepaald door de manier waarop je de volgende drie factoren ervaart: de eisen die het werk je stelt (bv. de zwaarte van het werk, de fysieke belasting, het werktempo, de vereiste concentratie, ), de mogelijkheden die je hebt om het werk zelf te regelen (kiezen wanneer je pauzes neemt, zelf regelen hoe je je taak uitvoert, ) en de sociale ondersteuning die je krijgt van je collega s en chef (bv. kan je om hulp vragen bij problemen, is er een luisterend oor, krijg je feedback over het werk,...). Arbeidseisen Regelmogelijkheden Sociale ondersteuning (Bron:Karasek) Metselaar: Door de concurrentie in de sector zijn onze werkdagen niet verlengd, maar het ritme is wel verhoogd. De pauzes liggen vast bij ons: om 8 uur is er een pauze van een tiental minuten voorzien, om 10 uur hebben we een half uur schaft. Wie het tempo niet kan volgen of te veel fouten maakt, krijgt te horen dat hij niet gewenst is. Je hoopt elke dag dat er maar geen onvoorziene dingen gebeuren, want dan kan je s avonds langer blijven. De planning is zo nipt berekend dat de minste onverwachte gebeurtenis alles in de war stuurt. Uitgangspunt is de veronderstelling dat stressreacties vooral optreden wanneer het werk hoge eisen stelt en je tegelijk weinig ruimte biedt om je werk zelf in te delen of om besluiten te nemen. De nadelige effecten worden nog versterkt wanneer je weinig sociale ondersteuning krijgt van je collega s of je leidinggevende. De minst belastende jobs worden meestal gekenmerkt door veel regelmogelijkheden, veel sociale ondersteuning en middelmatige eisen. 4 Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure

5 Bekister: Af en toe een waarderend en bemoedigend woordje van de ploegbaas kan wonderen doen en geeft je weer zin om er tegenaan te gaan. Jammer dat ze je meestal alleen weten te vinden als er iets fout gaat. Dat werkt op de lange duur ontmoedigend. De werkbelasting heeft ook een invloed op het ontstaan van fysieke aandoeningen. Arbeidssituaties met hoge taakeisen, weinig regelmogelijkheden en weinig steun leiden makkelijker tot rug-, schouder- en nekklachten en meer cardiovasculaire aandoeningen. Stukadoor: Vooral als ik plafonds moet bepleisteren, heb ik na een werkdag meestal onhoudbaar veel last van schouders en nek. De dag erna kan ik meestal nog amper bewegen. Een aantal mogelijke oorzaken van stress Arbeidseisen Voorbeelden Hoeveelheid werk Tijd Tempo Moeilijkheidsgraad Kennis en vaardigheden Concentratie Arbeidsomstandigheden Mogelijke oorzaken van stress te veel werk op piekmomenten (bv. bij het opstarten van een werf) en te weinig werk op andere momenten een te hoog werktempo (te veel verschillende taken op korte tijd) te eenvoudig werk of monotoon werk steeds dezelfde korte handelingen (bv. een muur voegen) tegenstrijdige taakeisen of onduidelijke opdrachten (bv. werfleider en ploegbaas geven tegenstrijdige opdrachten) slechte planning schadelijke stoffen (bv. cement) gevaarlijk werk (bv. besturen van de torenkraan, dakwerken) moeilijke werkhouding (bv. boven het hoofd werken) of zwaar werk (bv. lasten tillen) lawaai (bv. slijpmolen), trillingen (bv. drilboor, bouwplaatsmachine), onvoldoende verlichting (bv. traphallen), extreme temperaturen, tocht, slechte ventilatie, hoge luchtvochtigheid... Regelmogelijkheden Zelf je werk kunnen organiseren Zelf je werkplek inrichten Beslissingsvrijheid Autonomie Leermogelijkheden Privacy te weinig inspraak (bv. over de aankoop van werkmiddelen) geen mogelijkheid tot opleiding en weinig loopbaanmogelijkheden moeilijk ter beschikking krijgen van de hulpmiddelen (bv. niet het juiste gereedschap) en persoonlijke beschermingsmiddelen (bv. geen oordopjes voorhanden) weinig mogelijkheden om de planning zelf te organiseren geen mogelijkheid om de werkplek zelf in te richten, geen privacy Sociale ondersteuning Relatie met de leidinggevende(n) Relatie met de directe collega s Vaste overlegmogelijkheden Opvang bij problemen slechte verhouding met oversten of collega s conflicten geen leiderschap geen werkoverleg sociale of fysieke afzondering geen steun bij het zoeken naar oplossingen voor problemen onduidelijk organigram grensoverschrijdend gedrag, bv. pesten, discriminatie wegens geslacht, afkomst, geaardheid Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure 5

6 Timmerman: De architect wijzigt de plannen vaak nog op het laatste moment. Men beseft te weinig wat dit teweegbrengt op de werf. We willen dan beginnen met de voorbereiding van het werk, maar moeten ons voortdurend aanpassen aan nieuwe wijzigingen. De druk op de werknemers verhoogt en er worden makkelijker fouten gemaakt. Een betere werkplanning met duidelijke deadlines waarvan niet afgeweken wordt, zou al heel wat verbeteren. Werfleider: De leidinggevende luistert wel, maar is zelf vaak afwezig en kan daardoor niet altijd de nodige ondersteuning bieden. Hierdoor moeten we ons vaak behelpen met de middelen die we ter beschikking hebben. Dit zorgt vaak voor onzekerheid en onvoorziene omstandigheden op de werf. IJzervlechter: Een goede sfeer op de bouwwerf maakt het werk des te plezieriger en vergemakkelijkt het onderling samenwerken. Er is meer informeel overleg tussen de collega s, wat ervoor zorgt dat de taken een stuk efficiënter uitgevoerd worden. Je weet dat je een beroep kan doen op je werkmakkers als je met vragen zit. TEST: Hoe herken ik mogelijke stressfactoren in mijn werk? Hieronder vind je een korte test om je werkbelasting in kaart te brengen. Dit geeft zeker geen volledig beeld, maar kan een aanzet zijn om een aantal knelpunten in je werk duidelijk te maken. Lees aandachtig onderstaande zinnen. Wanneer je vindt dat de zin uitdrukt wat jij voelt, omcirkel dan het woord Ja. Wanneer je jezelf er niet in herkent, omcirkel dan Neen. Arbeidseisen Ik vind dat ik meestal heel hard moet werken Ja Neen Er wordt van mij gevraagd om een gigantische hoeveelheid werk te verzetten Ja Neen Ik heb niet genoeg tijd om mijn werk rond te krijgen Ja Neen Score (aantal ja-antwoorden) Regelmogelijkheden Ik moet zelden repetitief werk verrichten Ja Neen Ik heb een job die mij toelaat creatief te zijn Ja Neen Ik heb een job die mij toelaat nieuwe dingen te leren Ja Neen Ik heb inspraak in wat er gebeurt met betrekking tot mijn job Ja Neen Ik heb heel wat vrijheid om zelf te beslissen hoe ik mijn werk aanpak Ja Neen Score (aantal ja-antwoorden) Sociale ondersteuning Ik werk samen met behulpzame collega s Ja Neen Mijn collega s zijn geïnteresseerd in hoe het met me gaat Ja Neen Mijn rechtstreekse leidinggevende is behulpzaam Ja Neen Mijn rechtstreekse leidinggevende is begaan met hoe het met mij gaat Ja Neen Score (aantal ja-antwoorden) (Bron: Job Content Questionnaire, Robert Karasek, verkorte versie 6 Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure

7 Betekenis Arbeidseisen een score van 0 of 1: er is sprake van lage arbeidseisen een score van 2 of 3: er is sprake van hoge arbeidseisen Regelmogelijkheden een score van 0 tot 2: je hebt weinig regelmogelijkheden in je werk een score van 3 tot 5: je hebt veel regelmogelijkheden Sociale ondersteuning een score van 0 of 1: een zwakke sociale ondersteuning een score van 2: een gemiddelde sociale ondersteuning een score van 3 of 4: een goede sociale ondersteuning Betekenis Werkbelasting wordt bepaald door een combinatie van eisen, regelmogelijkheden en sociale ondersteuning. Doorgaans neemt men aan dat hoge eisen, weinig regelmogelijkheden en weinig sociale ondersteuning de werkbelasting groot maken. Hoe hoger je scoort op het thema eisen en hoe lager je scoort op de thema s regelmogelijkheden en sociale ondersteuning, hoe groter je werkbelasting dreigt te worden. De minst belastende jobs worden meestal gekenmerkt door veel regelmogelijkheden, veel sociale ondersteuning en middelmatige eisen. Inspraak van werknemers is belangrijk! Hoe herken ik stresssymptomen bij mezelf? Stress uit zich dikwijls eerst in eerder onopvallende klachten. Daarom zie je de signalen in het beginstadium makkelijk over het hoofd. De symptomen kunnen verschillen van persoon tot persoon. De één krijgt last van maagpijn, de ander is vermoeid of slaapt slecht,... Als de stress blijft duren of er geen tijd is om te rusten en te herstellen, worden de gevolgen steeds ernstiger en steeds beter merkbaar. Ook je werk zal er op de duur onder lijden. Hieronder enkele veelvoorkomende signalen van stress. Door op tijd in te grijpen en de problemen aan te kaarten bij je chef, kan je voorkomen dat de problemen erger worden. Heb ik last van werkstress? Ik merk dat ik: vaker prikkelbaar ben moeite heb om me te concentreren op mijn werk me niet goed opgewassen voel tegen mijn taken sneller ziek ben meer rook meer drink om me te kunnen ontspannen na het werk vaak neerslachtig ben me futloos voel vaker fouten maak me moeilijk kan motiveren vaak last heb van hoofdpijn, pijn in rug, nek en schouders, slapeloosheid, vermoeidheid, hartkloppingen, me minder of niet betrokken voel bij het werk, minder enthousiast ben Werfleider: Op grote piekmomenten voel ik mij vaak erg opgejaagd en slaap ik s nachts bijna niet. Ik ben dan meestal de volgende dag al in detail aan het plannen in mijn hoofd. Dan ben ik een stuk prikkelbaarder dan anders en kan me nog moeilijk ontspannen. Mijn familieleden zijn daar vaak het slachtoffer van. het de laatste tijd vaak moeilijk heb met beslissingen nemen, onzekerder ben Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure 7

8 Schilder: De werkmethoden en materialen op de bouwwerf veranderen snel. Als werknemer probeer je te volgen, zo goed en zo kwaad als het kan. Dat is niet altijd makkelijk, want je krijgt nauwelijks de tijd om je in te werken. Wat moet mijn werkgever doen? Je werkgever heeft een aantal wettelijke verplichtingen met betrekking tot werkdruk en stress op het werk. Uitgangspunt is dat de werkgever moet streven naar kwaliteitsvolle arbeid en welzijn voor zijn werknemers. Dat staat in de Welzijnswet van 4 augustus Het begrip psychosociale belasting (o.a. stress) is opgenomen als één van de pijlers van de Welzijnswet (naast veiligheid, gezondheid, ergonomie, intern milieu, verfraaiing, arbeidshygiëne en grensoverschrijdend gedrag, d.w.z. geweld, ongewenst seksueel gedrag, pesten). Dit betekent dus dat hij ook voldoende aandacht moet hebben voor de psychosociale aspecten van het werk en concrete maatregelen moet kunnen voorleggen om werkstress te vermijden en aan te pakken. Hij moet in de eerste plaats de risico s opsporen, ze analyseren, de ernst ervan beoordelen en vervolgens de gepaste maatregelen nemen om die risico s te voorkomen of te verhelpen. Daarbij moet hij advies en medewerking vragen aan de Interne en indien nodig de Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (preventieadviseur), aan het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of aan de vakbondsafvaardiging. Hij moet de werknemers informatie geven over de risico s van hun werk en de maatregelen om deze risico s te voorkomen. CAO i.v.m. werkstress Naast de Welzijnswet is er ook een Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO nr. 72, 30 maart 1999), afgesloten door de sociale partners. Deze CAO is bindend. Hierin wordt het preventiebeleid met betrekking tot stress nog concreter. De CAO definieert het begrip stress, bepaalt hoe de onderneming een stresspreventiebeleid moet uitwerken en wat de rol van de verschillende betrokkenen in de onderneming is. Kan ik er zelf iets aan doen? Werkstress is een symptoom van een probleem in de arbeidsorganisatie en niet van een individueel probleem. Je werkgever heeft dus de verplichting om een preventiebeleid rond werkgerelateerde stress te voeren. Desalniettemin zijn er een aantal dingen die je zelf kan doen om je draagkracht te vergroten en beter te kunnen omgaan met een aantal problemen. Hieronder vind je een aantal praktische tips. Bekister: Vroeger liepen we altijd verloren in de taken. Er liepen geregeld dingen fout door een slechte planning en niemand wist nog waar hij aan toe was. Nu houden we aan het begin van elke werkdag een informele overlegvergadering van een kwartier, waarbij we kort even overlopen wat de taken van de dag zijn, wie wat doet, Zo besparen we heel wat tijd en is iedereen rustiger, want er komen minder onverwachte dingen op ons af. Voorbereiding van een gesprek met je chef Bespreek het probleem eventueel eerst met je collega s. Ervaren zij hetzelfde? Zo ja, dan kan je het gezamenlijk bij je chef aankaarten. Denk op voorhand na wat je wil zeggen en hoe: - Welke argumenten wil je aandragen? - Welke tegenargumenten verwacht je en hoe wil je daarop reageren? - Welk resultaat wil je bekomen? Probeer zelf ook een mogelijke oplossing te geven. Blijf rustig en probeer ook de invalshoek van je chef te begrijpen. Streef naar een compromis. Probeer met een concrete afspraak weer buiten te gaan. Wie doet wat en wanneer? 8 Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure

9 Werkorganisatie Planning Overleg en communicatie Overleg met je collega s, maak goede afspraken, bespreek hoe je het werk zou willen aanpakken, wie wat doet en wanneer, wie bijspringt als er iemand afwezig is Kijk s morgens wat er in je agenda staat, bespreek voor je begint de taken even met je collega s Stel grenzen en durf nee zeggen tegen extra taken als je te veel hooi op je vork hebt Schuif kleine of onprettige taken niet nodeloos op de lange baan Sla je middagpauze en andere rustpauzes niet over Zet voor jezelf op een rijtje wat bij jou stress veroorzaakt, denk na over wat je zelf zou kunnen veranderen en wat er in de arbeidsorganisatie zou kunnen veranderen Laat problemen niet aanslepen maar praat er tijdig over met je chef, je collega s, je vakbondsvertegenwoordiger, de preventieadviseur, de personeelschef, Vergader efficiënt, maak een lijst met de te behandelen thema s Probeer zelf constructieve ideeën voor te stellen om de situatie te verbeteren Regelmogelijkheden Sociale ondersteuning Veiligheid Maak voor jezelf een realistische werkplanning, voorzie voldoende tijd voor elke opdracht en hou hier en daar wat tijd over voor onverwachte gebeurtenissen of taken Plan je vakanties op voorhand Stel prioriteiten en denk vooruit Probeer zoveel mogelijk af te maken wat je begonnen bent, spring niet van de hak op de tak Werk ordelijk en net. Leg materiaal en gereedschap na de werkdag op de voorziene plaatsen Vraag indien nodig meer verantwoordelijkheid bij het plannen van je eigen werk Vraag om betrokken te worden bij de beslissingen die te maken hebben met je werkomgeving Vraag om feedback aan je leidinggevende over je werk (sterke en zwakke punten, hoe verbeteren, ) Vraag duidelijkheid indien je functie en taken niet duidelijk zijn Behandel je collega s op een respectvolle manier, dan zal je ook respectvol behandeld worden Indien je het gevoel hebt dat je onterecht wordt geviseerd als persoon, praat er dan over met de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur m.b.t. psychosociale aspecten van het werk, je leidinggevende of de vakbondsafgevaardigde, Zorg ervoor dat je de veiligheids- en gezondheidsinstructies kent en nauwgezet volgt Draag steeds de voorziene persoonlijke beschermingsmiddelen Laat geen gereedschap, materiaal, rommel, rondslingeren op de werkplaats Vloerder: Bij het leveren van het materiaal worden alle gegevens nauwlettend gecontroleerd. Als er te weinig materiaal werd geleverd of we dreigen zonder te komen zitten, verwittigen we onmiddellijk de werfleider die dan alles zo snel mogelijk regelt. Er wordt steeds een hiërarchie van verantwoordelijken aangesteld. Als de ene afwezig is, kan de volgende in lijn verder opvolgen. Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure 9

10 Werfleider: Sinds ik na het werk een uurtje ga fietsen, voel ik me veel beter in mijn vel. Ik heb het gevoel dat ik de stress kan afreageren en meer energie heb om er weer tegenaan te gaan. Levensstijl en -houding Probeer problemen van verschillende kanten te bekijken en tracht kritiek te zien als een kans tot verbetering Relativeer en plaats de dingen in een bredere context Trek niet te snel conclusies en denk positief Krop de problemen niet op maar bespreek ze met je chef en/of je collega s Neem tijd voor ontspanning en doe regelmatig aan sport (wandelen, fietsen, zwemmen, ) Maak plaats voor de dingen die je leuk vindt (voetbalwedstrijd, terrasje, ) Eet gezond en evenwichtig (zie voedingstips) Zorg voor een gezonde slaap (voldoende slapen, matras, ) (zie slaaptips) Ga na of de eisen die je jezelf stelt realistisch zijn, niemand is perfect Bezoek je (arbeids-)geneesheer als je je zorgen maakt over je gezondheid Maak plaats voor humor in je leven Zorg voor een bewuste buikademhaling, vermijd een oppervlakkige ademhaling Tips voor de omgeving Steun en begrip helpen. Praat met je collega, vriend of partner als je ziet dat hij of zij overbelast is en stressklachten heeft Moedig hem of haar aan de problemen te bespreken met de chef, de preventieadviseur, de werknemersvertegenwoordiger, Help een prioriteitenlijstje opstellen Gezonde voeding Voeding en gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Hieronder een aantal praktische tips: Drink ten minste 1,5 liter water per dag. Drink meer als je zware fysieke inspanningen moet leveren en veel transpireert Eet voldoende fruit en groenten, voedingsmiddelen die calciumrijk (melk, yoghurt, ) en koolhydraatrijk (granen, pasta, aardappelen, ) zijn Zet regelmatig vis op het menu Beperk je vetstoffen en je verbruik van vlees (vooral van rood vlees) Gebruik niet teveel zout Wees matig met alcohol, koffie en snoep Wissel voldoende af. Kies dagelijks voedingsmiddelen uit de verschillende onderdelen van de voedingsdriehoek Eet rustig. Slok niet alles naar binnen, neem je tijd Zorg voor een regelmatig eetpatroon: neem s morgens een uitgebreid ontbijt, eet s middags voldoende maar niet te zwaar en gebruik s avonds een lichte maaltijd Beweeg voldoende (minstens 30 minuten per dag) De voedingsdriehoek is een handig hulpmiddel. Het toont je welke voedingsgroepen je elke dag nodig hebt. De voedingsmiddelen waarvan je in verhouding meer mag eten, bevinden zich onderaan in de voedingsdriehoek (de basis). 10 Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure

11 Een gezonde slaap Een gezonde slaap is onontbeerlijk om je lichaam en geest te laten herstellen. Slaap voldoende Zorg voor een goede matras van minder dan tien jaar oud en een goed bed Respecteer je bioritme. Zorg voor regelmaat. Ga elke avond ongeveer op hetzelfde tijdstip slapen en sta op hetzelfde uur op. Dat helpt om een vast slaapritme te ontwikkelen Vermijd inspanningen, stress en hevige emoties vlak voor het slapengaan, neem tijd voor ontspanning Zorg voor een rustige, koele (16 à 18 C) en donkere slaapomgeving Verlucht de slaapkamer dagelijks Zet de wekker buiten je gezichtsveld Gebruik je slaapkamer niet om te werken of TV te kijken Vermijd tabak, koffie, cola en alcohol voor het slapengaan Draag loszittende kleding in natuurlijke stoffen (bv. katoen) Meer weten Voor meer informatie over de preventie van stress in de bouwsector, kan u terecht bij: Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) Sint-Jansstraat Brussel tel.: navb@navb.be website: Het NAVB heeft een cd-rom over stress uitgegeven die u kan gebruiken tijdens opleidingen. Daarop staan de NAVB dossiers 108a (werkgever) en 108b (werknemer) en een Powerpoint-presentatie over de studie waarop beide dossiers gebaseerd zijn. Alle gegevens op de cd-rom zijn in het Nederlands en in het Frans. Prevent vzw Gachardstraat 88 bus Brussel tel.: prevent@prevent.be website: Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk De lijst met erkende Externe Diensten is beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst voor Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Preventie van stress in de bouwsector - Werknemersbrochure 11

12 Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf Sint-Jansstraat Brussel Tel.: 02/ Fax: 02/ navb@navb.be Website: