Omgaan met schokkende ervaringen
|
|
- Barbara Abbink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Omgaan met schokkende ervaringen Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
2 Inhoud Omgaan met medewerkers die een schokkende ervaring hebben gehad Wat gebeurt er bij een schokkende ervaring? Wat gebeurt er als de verwerking niet goed verloopt? Wat zijn uw verplichtingen? Praktische tips Wat moet u beslist niet doen of laten gebeuren? Wat kunt u doen na een schokkende gebeurtenis in de werksituatie? Wat kan het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW) voor u doen? Hoe kunt u Bedrijfsmaatschappelijk Werk bereiken? Als leidinggevende omgaan met conflicten Omgaan met medewerkers die een schokkende ervaring hebben gehad Als uw medewerkers een schokkende ervaring meemaken, kan dit grote en langdurige impact hebben, ongeacht of zij hierbij slachtoffer, getuige, of naasten van een slachtoffer zijn. Deze impact werkt verstorend als de verwerking van de ervaring niet goed verloopt. Problemen met de verwerking ontstaan vaak wanneer de betrokken medewerkers door hun omgeving, op het werk of thuis, niet goed worden bejegend. Hierdoor kunnen ze problemen met functioneren krijgen. De motivatie kan minder worden en ze kunnen psychische klachten ontwikkelen. Dit alles leidt dikwijls tot ziekteverzuim. Deze feiten maken dat u, als leidinggevende, een belangrijke rol kan spelen voor medewerkers die een schokkende ervaring hebben gehad. Omdat het omgaan medewerkers die een schokkende ervaring hebben gehad geen eenvoudige, alledaagse zaak is, is deze brochure uitgegeven. Hierin vindt achtergrondinformatie en praktische handvatten hoe u het beste met dit gegeven kunt omgaan. Voor verdere hulp en informatie kunt u zich altijd wenden tot het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW). Contactgegevens vindt u achter in de brochure. Tijdens mijn opleidingsperiode ben ik bedreigd en beroofd door een paar klasgenoten. Maar niemand geloofde mijn verhaal. Ik stond helemaal alleen. De rest van mijn opleidingstijd ben ik erg bang geweest. Ik heb op mijn tenen moeten lopen om de opleiding af te maken. Soms werd ik helemaal gek van de spanning die dit met zich meebracht. Nu, na vijf jaar, wil ik eigenlijk nog steeds niet aan dat voorval terugdenken. Waar in deze brochure de mannelijke vorm wordt gebruikt (bijvoorbeeld hij, medewerker of bedrijfsmaatschappelijk werker ), worden ook vrouwen bedoeld. Wat gebeurt er bij een schokkende ervaring? Een schokkende gebeurtenis overkomt een mens meestal plotseling en onverwacht. Vaak heeft deze met agressie en geweld te maken. De gebeurtenis wordt als onredelijk, bedreigend en overweldigend ervaren. Er is een sprake van een gevoel van machteloosheid en (doods)angst. Vaak zijn ernstig leed en/of materiële schade het gevolg. Schokkende gebeurtenissen kunnen zich uiteraard evengoed in de werksituatie als daarbuiten voordoen.
3 De meeste mensen hebben in het dagelijks leven een zeker gevoel van veiligheid, vertrouwen en onkwetsbaarheid. Hun dagelijkse leefwereld doet zich als overzichtelijk, zinvol en redelijk voorspelbaar voor. Door een schokkende gebeurtenis realiseren we ons ineens hoe weinig grip we eigenlijk op de wereld om ons heen hebben. We worden geconfronteerd met onze kwetsbaarheid, nietigheid en sterfelijkheid. Vaak is onzekerheid en (doods)angst hiervan het gevolg. In eerste instantie is het gezond om een beschermende reactie te hebben: de automatische piloot gaat aan. Deze zorgt voor doelgericht en routinematig handelen. Op het bewuste moment is dat vaak een adequate houding. Pas naderhand krijgen schrik en emoties de overhand. Ze gaan vaak gepaard met trillen, zweten, huilen. Het is goed als deze emoties loskomen. Ze zijn een normale uiting van het gevoelsleven en bevorderen de verwerking van de gebeurtenis. Ze hoeven u dan ook niet te verontrusten. Naast emoties speelt ook ongeloof vaak een rol. Dan wisselen het herbeleven en het ontkennen van de ervaring elkaar af. Deze afwisseling is goed. Hij is vaak nodig om te verwerken wat er is gebeurd. Mijn leidinggevenden konden volgens mij zien dat ik er haast kapot aan ging. Maar ze hebben niet begrepen of niet erkend hoe ingrijpend het was. Als ik ze aansprak zeiden ze: we kunnen er niet zoveel mee. Bewijzen waren er niet. Ze hadden me beter in een andere klas kunnen plaatsen. Wat gebeurt er als de verwerking niet goed verloopt? Als een medewerker de schokkende ervaring niet goed kan verwerken, kunnen er verschillende reacties ontstaan. Voor iedere persoon zullen deze natuurlijk verschillend uitpakken. Er ontstaan psychische klachten, zoals pijnlijke herinneringen, nachtmerries, of schrikreacties in situaties die op een of andere manier op de schokkende ervaring lijken. De interesse in dagelijkse dingen wordt minder. Er ontstaan gevoelens van onthechting, vervreemding en neerslachtigheid ( het kan me allemaal niets meer schelen ). Er blijft sterke angst om opnieuw geschokt te raken. Continu verhoogde waakzaamheid, stress, en grote prikkelbaarheid zijn hiervan het gevolg. Ik heb nu eenmaal een groot doorzettingsvermogen, en dat heeft in deze situatie niet in mijn voordeel gewerkt. Ik wilde mijn opleiding per se met een diploma afronden. Dus ik ging door, al was de situatie bijna niet om uit te houden. Nu, na vijf jaar heb ik er nog steeds last van. Het is zelfs zover gekomen dat ik dingen niet goed meer kan onthouden, ik kan slecht uit mijn woorden komen, heb last van spierspanningen en mijn lontje is kort. Ik kan mijn werk niet echt goed meer doen. Nee, ik heb de ervaring van toen nog steeds niet kunnen verwerken. Wietse Verhaar Leeftijd: 28 jaar Bij DCBMW sinds: 2004 Ik heb een heel beschermde jeugd gehad. Dat gevoel van veiligheid heeft me enorm geholpen. Ik heb er een soort rust en stabiliteit aan overgehouden die ik graag inzet ten behoeve van anderen. Bijvoorbeeld al die jonge mensen binnen onze organisatie die op uitzending gaan en daar ineens met heel volwassen dingen in aanraking komen: dreiging, gevechten, verwonding of dood van kameraden. En daarna weer thuis komen en terug naar het ouderlijk gezin gaan. Het is geen wonder als daar spanningen bij komen kijken. Want al dragen wij, militairen, een stoer pak en een wapen, we zijn net als iedereen honderd procent menselijk. Ik vind het een geweldige ervaring om daarbij te kunnen helpen. Een soort oudere broer zijn. Soms kun je dingen al vergemakkelijken door uit te leggen welke interne processen er spelen en wat je in die gevallen kunt doen. Maar ook voor commandanten en andere leidinggevenden ben ik graag gesprekspartner. Voor mij is het belangrijkste dat ik iets kan bijdragen. Als is het soms misschien maar weinig.
4 Wat zijn uw verplichtingen? Volgens de Arbowet is iedere werkgever verplicht om te zorgen voor een zo groot mogelijke veiligheid en bescherming van de gezondheid op de werkvloer. De werkgever moet werknemers onder andere zoveel mogelijk beschermen tegen agressie en geweld. Deze zorgplicht houdt in dat werkgevers: Als er nu iets gebeurt wat me aan het bewuste voorval herinnert, triggert dat enorm. Ik kan mezelf dan weer heel klein en machteloos voelen. Dan ben ik bang dat anderen dit aan me kunnen zien, en vlucht het liefst. Maar ik kan ook een gigantische muur optrekken en hard van me af blèren. Degene die me onterecht behandelt wordt dan direct geknipt en geschoren. Maar dit is natuurlijk niet prettig, ook niet voor mij. In beide gevallen ben ik mezelf niet. Bij het uitvoeren van een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) aandacht moeten besteden aan agressie en geweld. Preventiebeleid moeten hebben met maatregelen als: voorlichting en registratie, een duidelijke procedure, training in eerste opvang bij schokkende gebeurtenissen. In het jaarplan en Arboverslag aandacht moeten besteden aan agressie en geweld. Deskundigen moeten inschakelen bij het voeren van beleid ten aanzien van voorlichting en training op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting. Het gevoerde beleid regelmatig moeten bespreken in het werkoverleg en de ondernemingsraad. Als leidinggevende bent u belangrijk in het uitvoeren van deze zorgplicht. Praktische tips Josephine van den Berg Leeftijd: 30 jaar Bij DCBMW sinds: 2000 Ik heb eerst één jaar rechten gestudeerd. Daarin ontdekte ik al snel: hier loop je achter de feiten aan. Mensen zijn al over de schreef gegaan, terwijl ik veel meer geïnteresseerd ben in het voorkómen van problemen. Zo is het dus uiteindelijk bedrijfsmaatschappelijk werk geworden. Bij Defensie, om mee te draaien in een grensverleggende organisatie die meegaat met wat er in de wereld gebeurt. Je kunt voor allerlei uitdagingen komen te staan, en dat trekt me. Ik ben iemand die snel contact maakt en een praatje aangaat. Maar ik kan ook zakelijk zijn en afstand houden, waardoor ik een soort overzicht weet te bewaren en goed kan adviseren. Ik ben stafofficier Operatiën en daarmee ook coördinator van de berichtgeving. Dat betekent dat ik bedrijfsmaatschappelijk werkers ondersteun die het thuisfront op de hoogte moeten stellen als er iets gebeurd is met een defensiemedewerker. Vaak zijn dat ook voor de berichtgevers heftige ervaringen. Heel indrukwekkend. Ik probeer ze met zo goed mogelijke zorg te omringen. Want we moeten niet alleen cliënten, maar ook onszelf goed inzetbaar houden. Wat moet u beslist niet doen of laten gebeuren? Tijdens het verwerkingsproces is de betrokken medewerker aanmerkelijk kwetsbaarder dan normaal. Het is dan ook belangrijk dat hij van zijn leidinggevende extra tijd, aandacht en een zekere mate van bescherming krijgt. Wordt hij niet op de juiste manier tegemoet getreden, dan kan zijn vertrouwen opnieuw geschokt worden, en een nog heviger gevoel van onveiligheid kan ontstaan. Fouten in de bejegening zijn: Bagatelliseren: het voorval onbeduidender maken dan het voor de betrokkenen was ( je hebt nog geluk gehad, je had wel dood kunnen zijn ). Of toestaan dat andere medewerkers dit doen. Niet erkennen: doen alsof er niets ingrijpends gebeurd is, druk uitoefenen om snel weer normaal aan het werk te gaan ( dan vergeet je het wel ). De schuld geven: van het slachtoffer (mede)dader maken ( je hebt het zelf gedaan of: had dan ook niet ). Of toestaan dat andere medewerkers dit doen. Geen verantwoordelijkheid nemen: bijvoorbeeld geen opvang vanuit de organisatie regelen. Respectloos zijn: verkeerde grappen maken, of toestaan dat andere medewerkers dit doen.
5 Wat kunt u doen na een schokkende gebeurtenis in de werksituatie? In kaart brengen: Wat is er gebeurd? Wie zijn de direct en indirect betrokkenen? Welke behoeften hebben de getroffenen? Wat moet u direct doen, en wat kan later geregeld worden? Speciale aandachtspunten: eerdere incidenten, slechte werksfeer, kwetsbare medewerkers. Rust brengen door middel van: Tact en begrip. Erkenning en acceptatie. Bereidheid tot overleg. Opvangen van getroffenen en getuigen: Toon begrip en erkenning. Houd betrokkenen op de hoogte. Regel praktische zaken zo snel mogelijk af. Geef informatie over de te verwachten procedures. Informeer de niet betrokken medewerkers. Sta stil bij medewerkers die eerder incidenten hebben meegemaakt. Informeer of getroffenen en getuigen behoefte hebben aan professionele opvang. Ik heb al die jaren geprobeerd er mee door te werken. Zo zit ik kennelijk in elkaar. Telkens dacht ik wel: ik moet iets aan mijn probleem gaan doen. Het ging van kwaad tot erger. Uiteindelijk ben ik naar de bedrijfsmaatschappelijk werker gestapt. Die helpt me om niet alles in het negatieve te zien. Mijn bovenkamer wordt nu opgeschoond, maar dat is een hele zoektocht. Ik weet niet of mijn korte termijn geheugen ooit nog zal herstellen. Dat is een grote frustratie. Wat kan Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW) voor u doen? De verantwoordelijkheid voor de eerste opvang ligt bij u, als leidinggevende. Afhankelijk van de ernst en omvang van de gebeurtenis, biedt de bedrijfsmaatschappelijk werker op aanvraag ondersteuning, bestaande uit: crisisinterventie (emotionele steun aan getroffenen, helpen verwoorden, rationele verklaringen helpen vinden, voorbereiden op wat nog komen gaat), praktische hulp (informeren van het thuisfront, eerste opvang, regelen van ondersteuning door derden), hulp bij schade (vergoedingen, gemaakte onkosten, letselschadevergoeding, verloren raken van persoonlijke eigendommen). Isaac Willemse Leeftijd: 60 jaar Bij DCBMW sinds: 1997 Ik heb in mijn leven al veel verschillende soorten werk gedaan: timmerman, conducteur, ICT er, administratief medewerker. Maar als bedrijfsmaatschappelijk werker heb ik echt het gevoel: dit is het. Mensen helpen die vragen hebben. Ik noem het bewust vragen en geen problemen. Een vraag geeft namelijk meer aanknopingspunten om op zoek te gaan naar antwoorden dan een probleem. Die antwoorden heb ik zelf overigens niet. Mijn cliënten hebben ze vaak meer dan ze zelf denken. Het gaat er alleen om ze ook werkelijk boven tafel te krijgen. Daar help ik graag mee, met mijn ervaring en mensenkennis die ik in de loop van de tijd heb opgebouwd. Dat is het voordeel van mijn leeftijd. Ik kan goed invoelen, maar ik houd wel mijn kop erbij. Daar zijn mijn cliënten, maar ook de commandanten die ik adviseer, het meest bij gebaat. Ondanks mijn ervaring blijf ik in dit vak leren. Door opleidingen te volgen, maar ook door op mezelf te blijven reflecteren. Zo zorg ik ervoor dat ik open en nieuwsgierig ben naar de verhalen van mensen. In dit vak moet je echt zorgen dat je een groot vraagteken blijft, zeg ik altijd.
6 Hoe kunt u Bedrijfsmaatschappelijk Werk bereiken? U kunt allereerst contact opnemen met de bedrijfsmaatschappelijk werker van uw onderdeel. Lukt dit niet, dan kunt u terecht bij de verschillende regiokantoren of de Hulpverleningslijn Defensie. Hulpverleningslijn: , in acute situaties (24 uur per dag bereikbaar) Regio Noord: Regio Noord-West: Regio West: Regio Oost: Regio Zuid: Staf: Regio Caribisch gebied: p5343@mindef.nl De werkvloer waar ik nu werk is gelukkig begripvol. Ik houd mijn leidinggevende op de hoogte, en die luistert naar mijn verhaal. Maar hij zal niet snel naar mij toekomen, daar is het de persoon niet naar. Dat is jammer, maar geen ramp, ik kan mijn ei bij een collega of anders thuis wel kwijt. Werkwijzers voor leidinggevenden Voor leidinggevenden is een belangrijke rol weggelegd in de ontwikkeling van de defensieorganisatie. Goed leiderschap is namelijk een niet te onderschatten succesfactor op alle niveaus van de organisatie. Van u, als leidinggevende, wordt inspirerend leiderschap gevraagd, waarmee u het beste uit uw mensen weet te halen. Communiceren, luisteren, aandacht geven, eerlijk en open zijn. U wordt geacht het allemaal in tot uw beschikking te hebben. In situaties waarin het met uw medewerkers niet goed gaat, bent u als leidinggevende extra belangrijk. Niet om iemands hand vast te houden, maar vanwege steun, vertrouwen, en duidelijkheid. Dit zijn tevens situaties die veel van u vergen. Om u hierin tot steun te zijn, heeft het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk vijf werkwijzers uitgebracht. Ze dienen om u achtergrondinformatie en praktische handvatten te bieden in situaties waarin medewerkers iets extra s van u nodig hebben. Andere werkwijzers in deze reeks zijn: Omgaan met verzuim Omgaan met alcoholproblemen Omgaan met conflicten Omgaan met stress
7 Colofon Dit is een uitgave van Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Redactie: Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Tekst: Jon Marrée Tekst en Suggestie, Kockengen Fotografie: AudioVisuele Dienst Defensie Vormgeving: Grafische Dienst AudioVisuele Dienst Defensie Den Haag
Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.
Nadere informatieHulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.
Nadere informatieDebriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013
Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed
Nadere informatieBMW voor leidinggevenden
BMW voor leidinggevenden Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Wat kunnen wij voor u betekenen? Bedrijfsmaatschappelijk werk ondersteunt leidinggevenden bij het voorkomen en oplossen van persoonlijke
Nadere informatieOmgaan met conflicten
Omgaan met conflicten Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Als leidinggevende omgaan met conflicten Wat gebeurt er bij een conflict?
Nadere informatieOmgaan met alcoholproblemen
Omgaan met alcoholproblemen Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met medewerkers die een alcoholprobleem hebben Hoe ontwikkelt
Nadere informatieOmgaan met verzuim. Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Omgaan met verzuim Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met arbeidsverzuim van uw medewerkers Welke soorten arbeidsverzuim
Nadere informatieOpvang na calamiteiten
Opvang na calamiteiten 2011 Inleiding Je moet genieten van het moment, want voor je het weet is het voorbij. Je kunt geen plannen maken op lange termijn. Ik heb nu geleerd wie ik echt kan vertrouwen en
Nadere informatieBedrijfsmaatschappelijk werk is er voor u
Bedrijfsmaatschappelijk werk is er voor u Wat kunnen wij voor u betekenen? We zijn altijd bereikbaar 2 Bedrijfsmaatschappelijk werk ondersteunt u bij het voorkomen en oplossen van persoonlijke of werk
Nadere informatieSoms gebeurt het toch...
Soms gebeurt het toch... Informatie over stressreacties na schokkende gebeurtenissen K E N N I S E R VA R I N G K U N D E 25 jaar kennis, ervaring, kunde Verbijsterd, machteloos, angstig, verdrietig en
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieProducten & Diensten Catalogus. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Producten & Diensten Catalogus Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Pakket Berichtgeving Code BMW-B001 Pakket Uitzendzorg Code BMW-B002 Pakket Psychosociale hulpverlening aan medewerkers
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieOmgaan met stress. Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Omgaan met stress Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met medewerkers die last hebben van stress Hoe ontstaat stress?
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatieEen kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk
Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij
Nadere informatieDe draad weer oppakken
De draad weer oppakken na een ingrijpende gebeurtenis 0900-0101 (lokaal tarief) Slachtofferhulp N e d e r l a n d Een ingrijpende gebeurtenis, zoals een misdrijf of verkeersongeluk, zet uw leven in meer
Nadere informatieOud worden en sterven met de oorlog
Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking
Nadere informatieAls een ramp de school treft: Hoe om te gaan met incidenten op scholen? Ine Spee. MBO-Raad, Platform Veiligheid 28 maart 2013.
Als een ramp de school treft: Ine Spee Hoe om te gaan met incidenten op scholen? Ine Spee MBO-Raad, Platform Veiligheid 28 Achtergronden Calamiteitenteam KPC Groep 2000- gratis ondersteuning voor scholen
Nadere informatieSecundaire traumatisering
SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN Secundaire traumatisering In de welzijnssector Informatie voor werknemers Weer een verhaal over incest: ik kan er niet meer tegen Als ik zo n lieve vader op de crèche zie,
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieInstructies. Oefen Stelling. Stelling 1. Stelling 3. Stelling 2. Waar. Niet Waar. Niet verlegen zijn!
Instructies NIK Themadag Sterke schouders: De mens achter de professional = = Waar Niet Waar drs. Leonie Hoijtink dr. Hans te Brake dr. Michel Dückers 22 april 2010, Ede Niet verlegen zijn! Oefen Stelling
Nadere informatieOPVANG EN NAZORG BRANDWEER. Collegiale opvang en Steunpunt Brandweer
OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Collegiale opvang en Steunpunt Brandweer Door je werk bij de brandweer kom je in veel verschillende situaties terecht. Sommige gebeurtenissen hebben een grote impact. Bijvoorbeeld
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieOmgaan met emotioneel en agressief gedrag
Omgaan met emotioneel en agressief gedrag RadarVertige training & opleiding Emotie mag, agressie niet! Dit boekje bevat informatie, tips en aandachtspunten uit de training Omgaan met emotioneel en/of agressief
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor ouders
Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieProtocol Psychosociale ondersteuning
Protocol Psychosociale ondersteuning Zandvoortse Reddingsbrigade Datum: 1 juni 2015 Versie: 1.0 Versiehouder: Lars Carree Toepassing Het protocol psychosociale ondersteuning is van toepassing op de psychosociale
Nadere informatieGedragscode. Gewoon goed doen
Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel
Nadere informatieWees duidelijk tegen je klanten
Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk
Nadere informatieCambriana online hulpprogramma
Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in
Nadere informatieLEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN. Samenwerken om te verwerken
LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN Samenwerken om te verwerken LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN Voor het begeleiden van medewerkers die het slachtoffer zijn geworden van een schokkende gebeurtenis.mensen die geconfronteerd
Nadere informatieBedrijfs Opvang Team
Bedrijfs Opvang Team Begeleiding na en optimaliseren van een gezonde verwerking van eenmalige schokkende gebeurtenissen te bereiken via BOT@Kompaanendebocht.nl of Receptie Kompaan en De Bocht Rillaersebaan
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieHulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!
www.emergenz.nl Gespecialiseerd in: 24/7 Trauma opvang & Nazorg Bedrijfsmaatschappelijk werk Trainingen EMDR Vertrouwenspersoon Management coaching Hulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieSIPP persoonlijkheidsvragenlijst
SIPP persoonlijkheidsvragenlijst Deze vragenlijst bestaat uit een aantal stellingen. Deze stellingen hebben betrekking op de laatste 3 maanden. Door per stelling aan te geven in hoeverre u het hier bent,
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieHANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER. Samenvatting
HANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Samenvatting 1 HANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Samenvatting HANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Samenvatting Brandweermensen krijgen te maken met schokkende
Nadere informatieHANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER. Samenvatting
HANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Samenvatting 1 HANDREIKING OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Samenvatting Brandweermensen krijgen te maken met schokkende gebeurtenissen. Dat is niet te voorkomen en dat
Nadere informatieMedewerkerstevredenheidsonderzoek
Medewerkerstevredenheidsonderzoek Dit medewerkerstevredenheidsonderzoek bestaat uit een aantal standaard onderwerpen die vaak gebruikt worden in medewerkerstevredenheidsonderzoeken. Afhankelijk van de
Nadere informatieVoorwoord 7 Leeswijzer 9
Inhoudsopgave Voorwoord 7 Leeswijzer 9 Deel I Traumatische ervaringen 1 Wat kinderen kunnen meemaken 15 2 De reacties van kinderen op trauma 21 3 De impact op het gezin en de school 33 Deel II Kinderen
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatieRoos van Leary. Mijn commentaar betreffende de score Mijn score was 4 punten van de 8.
Roos van Leary Beschrijving Boven-Samen (BS) dominant gedrag: leidend zelfdefinitie: ik ben sterker en beter dan jij; Ik overzie "het" definitie van de ander: jij bent zwak en hulpbehoevend relatiedefinitie:
Nadere informatieDe loopbaanchecklist
De loopbaanchecklist Met deze checklist ga je voor je zelf na hoe het gesteld is met de manier waarop je jouw loopbaan stuurt. Bij het beantwoorden van de vragen gaat het niet direct om andere banen, je
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieToetsopdracht. Communicatieve vaardigheden 2 de stage(cova 2S) Naam: Sanne Terpstra. Studentnummer: 500646500. Klas: 2B2
Toetsopdracht Communicatieve vaardigheden 2 de stage(cova 2S) Naam: Sanne Terpstra Studentnummer: 500646500 Klas: 2B2 Datum: 15 januari 2013 Reflectieverslag bijeenkomst 1,2 en 3 Zingevingsgesprekken Dit
Nadere informatie24/7 hulplijn Vertrouwenspersoon Juridisch advies
24/7 hulplijn Vertrouwenspersoon Juridisch advies 24/7 Hulplijn Een hulpvraag kan zich op ieder moment van de dag voordoen. Het laat zich niet forceren door reguliere kantoortijden. Daarom bieden wij de
Nadere informatieHulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op
Hulp bij het herstel Als slachtoffer kunt u bij Slachtofferhulp Nederland terecht 0900-0101 (lokaal tarief) voor kosteloze ondersteuning op emotioneel, praktisch en juridisch gebied. Bent u slachtoffer
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen
Nadere informatieTraining Omgaan met Agressie en Geweld
Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieDit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten.
Kan het anders? (Uit: Kompas) Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Behandelende onderwerpen het recht veilig in vrijheid te leven het recht op respect
Nadere informatieTraumasensitief lesgeven. Praten over trauma kan stress veroorzaken. Irena, 8 jaar. LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017
Traumasensitief lesgeven LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017 Praten over trauma kan stress veroorzaken Irena, 8 jaar Irena was 2 jaar toen de oorlog in het Syrische dorp waar ze woonde doordrong. Bij harde
Nadere informatieLopen op je tenen. Les en handboek praktijk Over huiselijk geweld en de hulp die geboden wordt.
Lopen op je tenen Les en handboek praktijk Over huiselijk geweld en de hulp die geboden wordt. Lopen op je tenen Les en handboek praktijk Gerard M van Duin 3 2 Schrijver: mr drs GM van Duin Coverontwerp:
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatieNa een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking.
Na een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking www.nwz.nl Inhoud Wat merkt u van een ICD-schok? 3 Mogelijke reacties op een ICD-schok 3 Adviezen voor goede verwerking van een ICD-schok 4 Praktische gevolgen
Nadere informatieKenmerken BedrijfsMaatschappelijk Werk:
De bedrijfsmaatschappelijk werker helpt bij het tot stand laten komen van gezondere arbeidsverhoudingen en meer welzijn binnen het bedrijf of de instelling. Op die manier ontstaat bij werknemers een grotere
Nadere informatieOnderzoek (v)echtscheidingen
Onderzoek (v)echtscheidingen 31 augustus 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden samen met Villa Pinedo van 30 juli tot en met 30 augustus, deden 664 jongeren mee waarvan de ouders gescheiden
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatieAls een ramp de school treft
Als een ramp de school treft Schokkende gebeurtenissen in het onderwijs 14 november 2013 Ine Spee Pedagogische opdracht van de school Kennis en vaardigheden Recht doen aan verschillen Brug tussen school
Nadere informatieNotitie. Traumaopvang De Lichtenvoorde. P.R. Stroeve, Arbocoördinator
Notitie P.R. Stroeve, Arbocoördinator 1 Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Doelen opvang... 4 2.1 Preventie... 4 2.2 Eerste opvang na een traumatische gebeurtenis...4 2.3 Gestructureerde nazorg /
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel ZIEKTEBELEVING. (NON) HODGKIN Ziektebeleving
Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel ZIEKTEBELEVING (NON) HODGKIN Inhoud... 3 Emoties... 4 Omgaan met de ziekte... 4 Praten over uw gevoelens... 5 Uw gedachten opschrijven... 5 Andere
Nadere informatieEEN VERLIES VERWERKEN KAN NIEMAND ALLEEN, OOK NIET OP HET WERK!
EEN VERLIES VERWERKEN KAN NIEMAND ALLEEN, OOK NIET OP HET WERK! Wat doet u als werknemer als u na het overlijden van een geliefd persoon niet in staat bent om te werken? Als u innerlijk volledig in beslag
Nadere informatieNa de schok... Niemand is echt voorbereid op een schokkende. gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen
Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen Na de schok... ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende gebeurtenis meemaken,
Nadere informatie8.2 VERWERKEN VAN NEGATIEVE GEBEURTENISSEN
8.2 VERWERKEN VAN NEGATIEVE GEBEURTENISSEN Onderdeel van de Arbocatalogus Agressie en Geweld 2.0, sector Gemeenten Doelgroep Inhoud Gerelateerde documenten Coördinator A&G, leidinggevenden, opvangers,
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen
Nadere informatieKinderen op bezoek op de intensive care
Kinderen op bezoek op de intensive care Handreiking voor ouders mca.nl Inhoudsopgave Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt? 1 Hoe bereid
Nadere informatieOns vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen.
OptiMent OptiMent is er voor kinderen, jongeren en volwassenen die een steun(tje) in de rug kunnen gebruiken. We helpen om psychische klachten zo goed mogelijk te voorkomen. Wie al problemen heeft, kan
Nadere informatieBen je slachtoffer? Folder voor jongeren
Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde
Nadere informatieTineke Boudewijns VERSTAG
Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatieNA DE SCHOK... INFORMATIE VOOR LERAREN
NA DE SCHOK... INFORMATIE VOOR LERAREN www.ggdbzo.nl Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen met kinderen een
Nadere informatierapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN
Presentatie Freya bij overhandiging o rapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN Den Haag, 19 maart 2009 De praktijk aan het woord Wat is de aanleiding. a anleiding. Ongeveer een jaar geleden
Nadere informatieLight up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent
Light up your fire voordat burnout toeslaat Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Wat is jouw droom? Vuur - energie Waarden, zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven
Nadere informatie3. Rouw en verliesverwerking
3. Rouw en verliesverwerking 29 Voor de trainer De belangrijkste begrippen van dit gedeelte zijn: Grote verschillen tussen verschillende getroffenen Breuk in de levenslijn Rouw/Verliesverwerking/chronische
Nadere informatie2. Vooruitgang Werk hebben dat leidt tot betere mogelijkheden/kansen en grotere verantwoordelijkheid.
Wat vind ik belangrijk? Stap 1: Hieronder vind je een overzicht van 51 waarden. Lees de hele lijst een keer door om bekend te raken met de inhoud. Ga daarna nog een keer door de lijst en kruis de waarden
Nadere informatieVERLIES NAAR WINST. bij rouw op het werk. inleiding door Trudy van Gils tgv 75 jarig jubileum uitvaartvereniging Joure op 8 oktober 2010
VAN WELKOM VAN VERLIES NAAR WINST bij rouw op het werk inleiding door Trudy van Gils tgv 75 jarig jubileum uitvaartvereniging Joure op 8 oktober 2010 Enkele overwegingen Wie een kind baart, kan vier maanden
Nadere informatieNASLEEP VAN EEN RUZIE OF EEN BETREURENSWAARDIG
NASLEEP VAN EEN RUZIE OF EEN BETREURENSWAARDIG INCIDENT Toelichting Deze brochure is een vertaling van de handleiding van Gottman (www.gottman.com) voor het verwerken van ruzies uit het verleden en betreurenswaardige
Nadere informatieDenkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril
hoofdstuk 6 Denkfouten We hebben al gezien dat sommige van onze brandende automatische gedachten ons in de weg zitten. Ze geven ons een onprettig gevoel of weerhouden ons ervan dingen te doen. Het probleem
Nadere informatieOmgaan met de gevolgen van een schokkende gebeurtenis
Omgaan met de gevolgen van een schokkende gebeurtenis Informatie voor patiënten F0122-6011 augustus 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus
Nadere informatieHulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op
Hulp bij het herstel Als slachtoffer kunt u bij Slachtofferhulp Nederland terecht voor kosteloze ondersteuning op emotioneel, praktisch en juridisch gebied. Bent u slachtoffer van een misdrijf, zoals een
Nadere informatieDirecte Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor!
Directe Hulp bij Huiselijk Geweld U staat er niet alleen voor! U krijgt hulp Wat nu? U bent in contact geweest met de politie of u heeft zelf om hulp gevraagd. Daarom krijgt u nu Directe Hulp bij Huiselijk
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatieOmgaan met kanker. Moeheid
Omgaan met kanker Moeheid Vermoeidheid is een veelvoorkomende bijwerking van kanker of de behandeling ervan. Ruim 60% van alle mensen zegt last van vermoeidheid te hebben, zelfs dagelijks. De vermoeidheid
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatiePesten. Wie heeft welke rol
Pesten Wie heeft welke rol Wat zegt de wet Doelvoorschriften t.a.v. PSA Psychosociale arbeidsbelasting Seksuele intimidatie Agressie en geweld Pesten Discriminatie Werkdruk Werkgever verplicht beleid te
Nadere informatieOrganisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door:
Cursussen bij Dressuurstal (Website: www.cursustotaal.nl) Organisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door: Nel Koekkoek, sportpsycholoog, GZ- psycholoog BIG Marie-José Hulsman
Nadere informatieHet BedrijfsOpvangTeam. Overbetuwe. Voor brandweercollega s en hun partners
Het BedrijfsOpvangTeam Overbetuwe Voor brandweercollega s en hun partners Middels deze folder wil het bedrijfsopvangteam (BOT) Overbetuwe inzicht geven in wat hun taak is. Een aantal veelgestelde vragen
Nadere informatiePosttraumatische stressstoornis na uitzending
Posttraumatische stressstoornis na uitzending Factsheet Inleiding Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking (ongeveer 80%) krijgt ooit te maken met één of meer potentieel traumatische gebeurtenissen.
Nadere informatieVERZORGINGSINSTELLINGEN MODULE 1
VERZORGINGSINSTELLINGEN MODULE 1 WIE DOET WAT BIJ INGRIJPENDE EVENTS OF CALAMITEIT? An Martens, Klinische psychologe, Ziekenhuis Oost Limburg Prenne 18 september 2012 Kursaal Oostende PREBES VZW DIESTERSTERSTEENWEG
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieLEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN
In deze huiswerkopdracht wordt uitgelegd wat leefregels en ik-ben-opvattingen zijn en het belang ervan bij het doorbreken van gewoontepatronen. Een voorbeeld van Marjolijn illustreert hoe leefregels en
Nadere informatieDienstenCentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk. Inzet voor inzetbaarheid
DienstenCentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inzet voor inzetbaarheid Inzet voor inzetbaarheid 4 Problemen oplossen 6 Mensen helpen 8 Code BMW-H001 Hulpverlening op de werkvloer 8 Code BMW-H002 Hulpverlening
Nadere informatie