Omgaan met alcoholproblemen
|
|
- Leopold Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Omgaan met alcoholproblemen Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
2 Inhoud Omgaan met medewerkers die een alcoholprobleem hebben Hoe ontwikkelt een alcoholprobleem zich? Op welke signalen moet u letten? Praktische tips Hoe spreekt u iemand op vermeend alcoholmisbruik aan? Hoe begeleidt u een medewerker met alcoholproblemen? Wat kan het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW) voor u doen? Hoe kunt u Bedrijfsmaatschappelijk Werk bereiken? Omgaan met medewerkers die een alcoholprobleem hebben Problemen met alcohol ontstaan vaak omdat het gebruik ervan zo gewoon is. Maar als iemand zijn drinkgedrag niet meer in de hand heeft, komen er al snel problemen van. In dat geval is er sprake van alcoholmisbruik. Hoewel ze het vaak weten te maskeren, functioneren mensen met alcoholproblemen minder goed dan anderen. Vooral in werksituaties waarbij het gaat om de veiligheid van zichzelf en anderen kan dit grote problemen opleveren. Niet voor niets staat in de defensiebrede gedragscode van 2007 expliciet dat alcoholgebruik nooit invloed op het werk mag hebben. Het verzuim van medewerkers met een alcoholprobleem ligt twee tot zes keer hoger dan dat van hun collega s. Alcoholmisbruik en werken bij Defensie gaan niet samen. Wanneer u, als leidinggevende, een alcoholprobleem bij een medewerker vermoedt, is het belangrijk om dit aan te kaarten. Hoe langer u daarmee wacht, hoe groter de problemen meestal worden. Omdat dit geen eenvoudige, alledaagse zaak is, is deze brochure uitgegeven. Hierin vindt achtergrondinformatie en praktische handvatten hoe u het beste kunt omgaan met medewerkers die een alcoholprobleem hebben. Voor verdere hulp en informatie kunt u zich altijd wenden tot het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW). Contactgegevens vindt u achter in de brochure. Elke dag, na werktijd, dronk ik. Ik kwam thuis en voelde me somber. Dan zat ik op de bank en het was alsof een stem in mijn hoofd me overhaalde om een glaasje in te schenken. Dat deed ik dan ook. Van het ene glas kwam het volgende. Ik dacht vaak: ik drink omdat ik problemen heb. Maar ik had niet in de gaten dat het evengoed andersom lag: ik had problemen omdat ik dronk. Waar in deze brochure de mannelijke vorm wordt gebruikt (bijvoorbeeld hij, medewerker of bedrijfsmaatschappelijk werker ), worden ook vrouwen bedoeld. Hoe ontwikkelt een alcoholprobleem zich? Alcoholmisbruik ontstaat meestal in de privésfeer. Daarmee is het voor buitenstaanders vaak niet zo snel te herkennen. Een probleemdrinker probeert zijn drinkgedrag zoveel mogelijk te verbergen. Hij drinkt meestal in het geheim en zal zich bij openbare gelegenheden juist liever niet aan alcohol te buiten gaan.
3 Problematisch drinkgedrag verloopt meestal in stadia van kwaad tot erger. Eerst is alcohol niet langer een genotsmiddel, maar een manier om zich aan de sociale omgeving aan te passen. Daarna kan drankgebruik dwangmatiger worden en ontstaat er psychische afhankelijkheid. Vervolgens kan men soms de controle over zichzelf verliezen, steeds meer excuses vinden om te drinken, en in een isolement raken. Dan ontstaat er ook lichamelijke afhankelijkheid. Tenslotte drinkt men zo veel mogelijk. In de ochtend zijn er dan ontwenningsverschijnselen die onderdrukt worden door opnieuw alcohol te drinken. Hiermee is een vicieuze cirkel ontstaan en is er sprake van structureel alcoholmisbruik met verregaande gevolgen. Juist vanwege deze oplopende trap van afhankelijkheid en problemen is het belangrijk dat dit proces in een zo vroeg mogelijk stadium wordt gekeerd. Dit gebeurt helaas meestal niet vanzelf. Als ik niet alleen thuis was, dronk ik stiekem. Ik zette de fles in het keukenkastje en liep dan zogenaamd wat in de keuken te rommelen. Zo sloeg ik af en toe een glas achterover. Ik werd heel goed in het doen alsof er niets aan de hand was. Dat dacht ik tenminste. Maar later bleek dat een aantal vrienden wel iets in de gaten had. Op een gegeven moment werd ik bang van al dat drinken. Ik dacht: straks eindig ik nog op straat, met niets anders bij me dan een zak waarin een fles alcohol zit. Op welke signalen moet u letten? Zoals gezegd, kan iemand zijn alcoholprobleem vaak lang maskeren. Maar als u vermoedt dat een medewerker een probleemdrinker is, let dan op de volgende signalen: Verzuim: vaker, vooral kortdurend ziekteverzuim. Frequent verzuim op maandagochtend. Vaak te laat komen en te vroeg weggaan. Het opgeven van vreemde, ongeloofwaardige redenen voor afwezigheid. Afwezigheid: vaak zonder opgaaf van reden niet op de werkplek aanwezig. Extra lange koffie- en theepauzes. Ook wel: wel aanwezig, maar niet in staat om iets te doen. Minder presteren: afwisselende periodes van hoge en lage productiviteit. Onvoorspelbaarheid, vergissingen maken, verkeerde inschattingen en verkeerde beslissingen. Afnemend doorzettingsvermogen, klachten van derden, ongeloofwaardige excuses. Minder concentratie: problemen met het onthouden van instructies en details. Werk vraagt meer inspanning dan voorheen. Problemen met complexe handelingen. Gedragsverandering: overdreven reactie op kritiek. Vaak slecht gehumeurd, geïrriteerd of achterdochtig. Geld lenen. Klachten van collega s. Vaker (dienst)ongevallen: op het werk of op weg van werk naar huis. Uiterlijke kenmerken: Rood, enigszins opgeblazen gezicht. Trillende handen, alcohollucht, onzekere tred. Toenemend onverzorgd uiterlijk. Het gaat hierbij natuurlijk om algemene indicaties die van persoon tot persoon kunnen verschillen. Het is beslist niet de bedoeling om een heksenjacht te ontketenen. Maar als u bij een medewerker alcoholproblemen herkent, behoort het tot uw verantwoordelijkheid om hier iets mee te doen. Het is belangrijk om de betrokkene op zijn gedrag aan te spreken. Ik dacht dat ik nog goed genoeg functioneerde. Dat geloofde ik echt. Maar ik zat s ochtends met barstende koppijn op het werk. Mijn concentratie was slecht. Vaak kon ik me niet goed meer herinneren wat er de dag ervoor allemaal was gebeurd. Ik raakte sneller geprikkeld, reageerde soms zelfs op het agressieve af. Eigenlijk wilde ik ook liever thuis zitten dan op het werk. Maar ja, daar had ik niets anders dan de fles. Praktische tips Hoe spreekt u iemand op vermeend alcoholmisbruik aan? U richt zich op het verminderde functioneren in het werk en geeft de betrokkene gelegenheid om uit te leggen hoe dit komt. Ga er niet zonder meer vanuit dat er alcohol in het spel is. Haak niet af bij een ontwijkend antwoord, maar opper zelf mogelijkheden ( kan het zijn dat het thuis niet lekker loopt? ). Ontkent de betrokken medewerker en houdt u het gevoel dat er iets niet klopt, rond het gesprek dan af en maak een afspraak voor een vervolggesprek. Doel hiervan: alsnog boven tafel krijgen wat het probleem is. Komt er ook in het vervolggesprek geen bevredigende verklaring, dan
4 Joost Versteden Leeftijd: 28 jaar Bij DCBMW sinds: 2008 Na de middelbare school ben ik gaan werken bij de landmacht. Vanwege het takenpakket van Defensie, maar natuurlijk ook vanwege het avontuur. Gaandeweg kwam ik erachter dat mijn echte interesse ligt bij het werken met mensen. Vandaar uiteindelijk de keuze voor een functie als bedrijfsmaatschappelijk werker. Ik ben een tamelijk rationeel en nuchter mens. Dat kan ik in dit werk goed gebruiken. Daarmee kun je mensen goed terzijde staan. Je komt heel verschillende soorten problematiek tegen: arbeidsconflicten, financiële problemen, psychische en relatieproblemen. Het is fijn om mensen daarin verder te kunnen helpen: medewerkers die vastzitten, of commandanten die advies nodig hebben. Graag bouw ik een band met een eenheid op. Bijvoorbeeld door een keer mee op oefening te gaan of mee te sporten ik houd ervan actief fysiek bezig te zijn. Ondertussen maak ik overal een praatje, en houd ik op een informele manier de vinger aan de pols. Dat is voor mij een goede combinatie. Maak afspraken over punten van verbetering en over de termijn waarbinnen ze gerealiseerd moeten zijn. Spreek af dat de betrokkene u direct inlicht als hij zich door ernstige problemen niet aan de afspraken kan houden. Begeleid de medewerker intensief tot hij weer op zijn oude niveau functioneert. Probeer in overleg met de medewerker en de betrokken deskundigen zicht te houden op de termijn waarop het probleem normaal gesproken onder controle moet zijn. Leg een verslag van de gesprekken kort en feitelijk vast, en stuur deze verslagen ook aan de betrokken medewerker. Mocht de betrokkene zich niet voldoende inzetten, dan kunt u alsnog de procedure voor slecht functionerende medewerkers ingaan. Kijk ook eens op de website kunt u uw vermoeden over alcoholproblemen uitspreken. Geef hierbij aan dat de medewerker op uw steun kan rekenen, mocht hij werkelijk een alcoholprobleem hebben. Blijft de betrokkene ontkennen, maak dan een vervolgafspraak voor over twee weken. Geef de boodschap mee dat u dan een bevredigende verklaring verwacht, omdat u anders de procedure voor slecht functionerende medewerkers moet starten. Raad de betrokken medewerker aan om contact op te nemen met Bedrijfsmaatschappelijk Werk of de bedrijfsarts. Erkent de betrokkene zijn alcoholprobleem, laat hem dan weten dat hij voldoende ruimte zal krijgen, maar dat hij aantoonbaar met de oplossing van het probleem aan de slag moet. Op een bepaald moment ben ik naar mijn leidinggevende gestapt en heb hem over mijn alcoholprobleem verteld. Dat was een hele stap. Hij zei dat hij er niet van opkeek, omdat ik zo slecht functioneerde. Die reactie was eigenlijk een klap in mijn gezicht. Ik had gehoopt dat hij meer begrip zou tonen. Om het te verwerken heb ik daarna nog een extra glas alcohol genomen. Ik dacht: ik laat het in het vervolg wel uit mijn hoofd om hem nog iets te vertellen. Gelukkig kreeg ik later een leidinggevende met wie het vertrouwen er wel was. Je leidinggevende is in zo n situatie heel belangrijk. Hoe begeleidt u een medewerker met alcoholproblemen? Hoe lang een medewerker nodig heeft om zijn alcoholprobleem beheersbaar te maken, hangt af van hoe groot het probleem is. De een zal voor opname naar een ontwenningskliniek moeten, terwijl de ander tijdens de ontwenningstijd gewoon kan doorwerken. Blijf u richten op het functioneren in het werk, niet op de vorderingen met het oplossen van het alcoholprobleem.
5 Ik ben enorm blij dat ik de stap heb genomen en dat ik het opengegooid heb. Het was zo n bevrijding toen ik dat had gedaan. Bij bedrijfsmaatschappelijk werk zijn ze heel goed en zorgvuldig met me omgegaan. Gelukkig ben ik een tamelijk open type en praat ik gemakkelijk. Dat werkte enorm in mijn voordeel. Wat kan Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW) voor u doen? Een bedrijfsmaatschappelijk werker kan in een aantal gesprekken met de betrokken medewerker het probleem inventariseren: in welk stadium is het alcoholmisbruik, wat zijn de achterliggende oorzaken en hoe groot is de bereidheid bij de betrokkene om er iets aan te doen? Samen met de bedrijfsarts speelt de bedrijfsmaatschappelijk werker een cruciale rol in het doorverwijzen naar de juiste hulpverlenende instanties. Daarom is het raadzaam om de betrokken medewerker een afspraak te laten maken voor een gesprek met de bedrijfsmaatschappelijk werker van uw onderdeel, of anders bij de bedrijfsarts. Benadruk hierbij dat zo n gesprek strikt vertrouwelijk is. Ik heb onder andere de opdracht gekregen om een dagboek van mijn drinkgedrag bij te houden. Als het me weer niet lukte om een week niet te drinken, was ik daar nogal negatief over. Maar ze leerden me het juist positief te zien: het was me wel gelukt om vier dagen niet te drinken. Afleiding zoeken als de behoefte om te drinken zich voordeed, bleek ook belangrijk. Wandelen met de hond of iets knutselen, of desnoods het huis opruimen. Door praten en leren positief te denken ben ik uiteindelijk van de drank afgeraakt. Ik drink al een tijd geen druppel meer. Ook niet op een feestje, ik ben nog wel bang dat het me dan te goed zal bevallen. Hoe kunt u Bedrijfsmaatschappelijk Werk bereiken? U kunt allereerst contact opnemen met de bedrijfsmaatschappelijk werker van uw onderdeel. Lukt dit niet, dan kunt u terecht bij de verschillende regiokantoren of de Hulpverleningslijn Defensie. Hulpverleningslijn: , in acute situaties (24 uur per dag bereikbaar) Regio Noord: Regio Noord-West: Regio West: Regio Oost: Regio Zuid: Staf: Regio Caribisch gebied: p5343@mindef.nl Marian Wellenberg Leeftijd: 55 jaar Bij DCBMW sinds: 1985 Hoewel ik hier al 25 jaar werk, heb ik niet het gevoel dat ik hier al erg lang zit. Daarvoor is het werk te boeiend en afwisselend. Individuele hulpverlening, advies aan commandanten, voorlichting geven. Het is geweldig om een bijdrage te kunnen leveren om mensen inzetbaar te houden. Om ze te begeleiden in de zoektocht die ze telkens weer tegenkomen. Om ze bewuster te helpen worden: waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? En: waarom overkomt dit mij nu altijd? Dat is vaak een kwestie van durven doorvragen. Ik zeg bewust durven omdat daar soms ook wel een beetje moed voor nodig is, zeker op momenten dat doorvragen niet gepast lijkt. Soms is een antwoord dan niet eens direct nodig en brengt het feit dat de vraag gesteld wordt al iets in beweging. Echte aandacht voor de ander, of dat nu een cliënt of een commandant is, vind ik belangrijk. Aandacht is in de loop van de jaren in feite een schaars goed geworden. Soms denk ik wel eens: ik heb alle vraagstukken die je kunt tegenkomen nu wel meegemaakt. Maar nee, telkens weer dient zich iets nieuws aan.
6 Werkwijzers voor leidinggevenden Voor leidinggevenden is een belangrijke rol weggelegd in de ontwikkeling van de defensieorganisatie. Goed leiderschap is namelijk een niet te onderschatten succesfactor op alle niveaus van de organisatie. Van u, als leidinggevende, wordt inspirerend leiderschap gevraagd, waarmee u het beste uit uw mensen weet te halen. Communiceren, luisteren, aandacht geven, eerlijk en open zijn. U wordt geacht het allemaal in tot uw beschikking te hebben. In situaties waarin het met uw medewerkers niet goed gaat, bent u als leidinggevende extra belangrijk. Niet om iemands hand vast te houden, maar vanwege steun, vertrouwen, en duidelijkheid. Dit zijn tevens situaties die veel van u vergen. Om u hierin tot steun te zijn, heeft het Diensten Centrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk vijf werkwijzers uitgebracht. Ze dienen om u achtergrondinformatie en praktische handvatten te bieden in situaties waarin medewerkers iets extra s van u nodig hebben. Andere werkwijzers in deze reeks zijn: Omgaan met schokkende ervaringen Omgaan met verzuim Omgaan met conflicten Omgaan met stress
7 Colofon Dit is een uitgave van Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Redactie: Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Tekst: Jon Marrée Tekst en Suggestie, Kockengen Fotografie: AudioVisuele Dienst Defensie Vormgeving: Grafische Dienst AudioVisuele Dienst Defensie Den Haag
Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.
Nadere informatieOpvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.
Nadere informatieOmgaan met verzuim. Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Omgaan met verzuim Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met arbeidsverzuim van uw medewerkers Welke soorten arbeidsverzuim
Nadere informatieOmgaan met conflicten
Omgaan met conflicten Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Als leidinggevende omgaan met conflicten Wat gebeurt er bij een conflict?
Nadere informatieOmgaan met schokkende ervaringen
Omgaan met schokkende ervaringen Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met medewerkers die een schokkende ervaring hebben
Nadere informatieOmgaan met stress. Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Omgaan met stress Informatie en adviezen voor leidinggevenden en commandanten Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Omgaan met medewerkers die last hebben van stress Hoe ontstaat stress?
Nadere informatieAlcoholproblemen op het werk. Adviezen voor leidinggevenden. 3e druk 2000 Alcon, Utrecht
Alcoholproblemen op het werk Adviezen voor leidinggevenden 3e druk 2000 Alcon, Utrecht (c) 2000 Alcohol Consultancy Nederland (ALCON) Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt
Nadere informatieBMW voor leidinggevenden
BMW voor leidinggevenden Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Wat kunnen wij voor u betekenen? Bedrijfsmaatschappelijk werk ondersteunt leidinggevenden bij het voorkomen en oplossen van persoonlijke
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatiePsychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger!
Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger! Vooraf Psychisch verzuim Problemen. Op het werk of privé. Die Psychisch verzuim is ziekteverzuim vanwege hebben we allemaal wel eens. Uw psychische
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieVerslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan
ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms
Nadere informatieSamen werken aan minder psychisch verzuim
Samen werken aan minder psychisch verzuim Tips voor de medewerker Werkgeversvereniging voor energie, kabel&telecom, afval&milieu Inleiding Als je niet goed in je vel zit Het overkomt ons bijna allemaal
Nadere informatieInformatieleaflet voor werkgevers
Informatieleaflet voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft een baan en kampt met de verslaving
Nadere informatieHoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning
Nadere informatie6.2.1 Dealen met afleiding onderweg
Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je
Nadere informatieTineke Boudewijns VERSTAG
Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatie1 Wat is er met me aan de hand? 11
Leven met een alcoholprobleem 07-03-06 09:25 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Typerend beeld van de kwaal 11 Symptomen 12 Vroege en late symptomen 14 Diagnostiek 14 Een paar
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieWAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN
WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieInformatie voor werkgevers
Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft
Nadere informatierapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN
Presentatie Freya bij overhandiging o rapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN Den Haag, 19 maart 2009 De praktijk aan het woord Wat is de aanleiding. a anleiding. Ongeveer een jaar geleden
Nadere informatieProducten & Diensten Catalogus. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk
Producten & Diensten Catalogus Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Inhoud Pakket Berichtgeving Code BMW-B001 Pakket Uitzendzorg Code BMW-B002 Pakket Psychosociale hulpverlening aan medewerkers
Nadere informatieSecundaire traumatisering
SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN Secundaire traumatisering In de welzijnssector Informatie voor werknemers Weer een verhaal over incest: ik kan er niet meer tegen Als ik zo n lieve vader op de crèche zie,
Nadere informatieFormeel en informeel. Formeel: Je gebruikt u om iemand aan te spreken. Je noemt iemand bij zijn achternaam.
Formeel en informeel Tijdens je stage praat je veel met mensen. Soms is het een officieel gesprek, soms een gezellig praatje met een collega. Dit noem je formele en informele gesprekken. Formeel betekent
Nadere informatieOpzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen
Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen Tactus Verslavingszorg Preventie & Consultancy Brink 40 7411 BT Deventer 088 3822
Nadere informatieplastraining voor kinderen adviezen voor ouders
plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieSpel: Wat heb ik geleerd dit jaar?
Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.
Nadere informatie!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!
Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje
Nadere informatieDe draad weer oppakken
De draad weer oppakken na een ingrijpende gebeurtenis 0900-0101 (lokaal tarief) Slachtofferhulp N e d e r l a n d Een ingrijpende gebeurtenis, zoals een misdrijf of verkeersongeluk, zet uw leven in meer
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieIn gesprek met medewerkers over verzuim
TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. In gesprek met medewerkers over verzuim Inhoud 1. verzuim bespreken met medewerkers Het is belangrijk
Nadere informatieCommunicatie op de werkvloer
Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieInformatie en advies voor ouders
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt
Nadere informatiePersbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen
Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieVragenlijst Depressie
Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best
Nadere informatieVrienden kun je leren
Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je
Nadere informatieBijlage 3. Effectinstrumenten. 1 De hulp is goed verlopen. 2 Ik heb voldoende geleerd om na de hulp zelf verder te gaan
Bijlage 3 Effectinstrumenten Tevredenheid hulpverlening Helemaal niet mee eens Niet mee eens Wel mee eens Helemaal mee eens 1 De hulp is goed verlopen 2 Ik heb voldoende geleerd om na de hulp zelf verder
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieWAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen
WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatieAfdeling Dermatologie, locatie AZU. Krabben
Afdeling Dermatologie, locatie AZU Krabben Inleiding In deze folder vindt u informatie die u kan helpen minder te krabben. Voor krabben uit gewoonte is een krabbeheersingsprogramma ontwikkeld. Bij het
Nadere informatieWAAROM DIT BOEKJE? RESPECT
WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over pesten op het werk. Iemand kan bijvoorbeeld gepest worden door een collega. Of door de baas. PESTEN OF PLAGEN? Pesten is wat anders dan plagen. Iedereen maakt wel
Nadere informatieZingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat?
Zingeving op MAAT Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Hoe maken we het hard? Aandacht voor levensvragen en ouderen in zorg en welzijn Expertisenetwerk Levensvragen en
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieU zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u?
U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u? Uw hart luchten Adviezen inwinnen Uw problemen bespreken Mevrouw Meijers weet wat het is om te zorgen voor iemand met dementie: Zowel mijn buurvrouw
Nadere informatieAchtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1
Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase
Nadere informatieIs Nix18 echt Nix18?
Is Nix18 echt Nix18? Waarom bent u vanavond gekomen? Hoe gaan andere ouders hier mee om? Tips om je kind duidelijk te maken dat het niet gezond voor je is. Hoe wordt er op school mee omgegaan? Waarom laten
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatie1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----
Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee
Nadere informatieBedrijfsmaatschappelijk werk is er voor u
Bedrijfsmaatschappelijk werk is er voor u Wat kunnen wij voor u betekenen? We zijn altijd bereikbaar 2 Bedrijfsmaatschappelijk werk ondersteunt u bij het voorkomen en oplossen van persoonlijke of werk
Nadere informatieDenkt u. vast te lopen. in uw werk?
Denkt u vast te lopen in uw werk? Het leven kan veel van u vragen. Soms misschien teveel. Zeker als u langdurig onder druk staat of een tegenslag te verwerken krijgt. U heeft bijvoorbeeld al lange tijd
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!
Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om
Nadere informatieBeoordelingsformulieren
Beoordelingsformulieren In elke prestatie zitten zoals hierboven uiteengezet (p. 81) vijf elementen verpakt. Het Takenblad is daarop gebaseerd. Om elk van die vijf elementen grondig te kunnen beoordelen
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieDit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten.
Kan het anders? (Uit: Kompas) Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Behandelende onderwerpen het recht veilig in vrijheid te leven het recht op respect
Nadere informatieDie Jezus volbracht in zijn leven, toen hij in de wildernis leefde
Kunt u een verhaal over Jezus vertellen dat veel voor u betekent? Ja, Jezus is erg belangrijk voor mij en anderen die geloven dat hij onze redder en heer der levenden is Een belangrijk verhaal voor mij
Nadere informatieDeze site gaat je niet gelukkig maken...
naam wachtwoord login informatie aanmelden Deze site gaat je niet gelukkig maken... Dat wil zeggen dat je hier niet leert hoe je een leven zonder teleurstelling, pijn, somberheid, angst, onzekerheid of
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieHoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?
Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieIk ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson
Ik ben BANG oefenboekje om te leren omgaan met angst Steef Oskarsson Bang Bang is een emotie. Net als blij, bedroefd en boos. Iedereen is wel eens bang. Sommige mensen zijn vaak bang, sommigen niet. Iedereen
Nadere informatieWat te verwachten bij een instinct test.
Wat te verwachten bij een instinct test. Je kan met je hond naar JJRanch komen om je hond te laten testen op het instinct om schapen te drijven. De test duurt ongeveer 15 tot 25 minuten, afhankelijk van
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieParanormaal begaafden: wat kunnen psychologen van hen leren? Dr. M.J. Reinders, klinisch psycholoog Polikliniek Psychosomatiek GGZinGeest, Amsterdam
Paranormaal begaafden: wat kunnen psychologen van hen leren? Dr. M.J. Reinders, klinisch psycholoog Polikliniek Psychosomatiek GGZinGeest, Amsterdam Programma Eerst wat oefenen Dan wat theorie en achtergrond
Nadere informatieZou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap.
Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zorggemeenschap. Wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wanneer we het hebben over een gemeenschap als samenleving, dan weet iedereen precies
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieEerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders
Leo Leeuwtje Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders isbn: 9789048431052 nur: 282 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming
Nadere informatieBespreken van situaties
Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om
Nadere informatieInleiding Agenda van vandaag
Inleiding Agenda van vandaag Werkgebied GGD Deelname aan het ZAT Afname KIVPA vragenlijst Jongerenspreekuur op aanvraag (per mail aangevraagd) overleg mentoren, zorg coördinator en vertrouwenspersoon Preventief
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons januari 2015 Luc Timmers Gezelligheid kent geen tijd Is het alweer 2015? Wat vliegt de tijd hé? Logisch toch? Ooit spaghetti de kop boven het maaiveld uit zien steken? Nou dan!
Nadere informatie1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen!
1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! Ge zijt nooit in orde! Ge zijt altijd te laat! Ge zijt nooit
Nadere informatie