Het BedrijfsOpvangTeam. Overbetuwe. Voor brandweercollega s en hun partners

Transcriptie

1 Het BedrijfsOpvangTeam Overbetuwe Voor brandweercollega s en hun partners

2 Middels deze folder wil het bedrijfsopvangteam (BOT) Overbetuwe inzicht geven in wat hun taak is. Een aantal veelgestelde vragen zullen worden behandeld en de collega s van het team zullen aan je worden voorgesteld. Werken bij de brandweer is altijd gezien als machoberoep. Er was geen plaats voor emoties en zeker niet voor watjes. Steun zoeken bij een collega of deskundige kwam amper voor. Gelukkig komt daar de laatste tijd verandering in. Wat is een traumatische ervaring? Een traumatische ervaring door een schokkende gebeurtenis is een gebeurtenis die plotseling, overweldigend of gevaarlijk is waarbij diegene die het overkomt meestal een heftig gevoel van angst heeft en zich machteloos voelt. Een traumatische ervaring is niets meer dan een normale reactie op een abnormale situatie. Iemand met een traumatische ervaring is dus een volkomen normaal persoon. Doordat we als brandweer in een abnormale (brand, ongeval etc.) situatie terechtkomen kunnen spanningsvelden ontstaan in het verwerkingsproces. Normaal gesproken ben je prima in staat een doorgemaakte ervaring zelf te verwerken. Je praat met je collega s in de kazerne of thuis met je partner en zo krijgen de beelden en het verhaal een plaatsje. Soms zijn de ervaringen echter zo sterk dat je ze zelf niet goed kan verwerken. Het verhaal krijgt dan geen plaats in je dagelijkse structuur. Je komt dan in een neerwaartse spiraal terecht en functioneert niet zoals je dat gewend bent. Het bedrijfsopvangteam helpt dit voorkomen. Wat kan een trauma veroozaken? Hiervoor kunnen veel oorzaken zijn. Hieronder volgen er slechts enkele. Ernstig letsel of dood van een kind Ernstig letsel of dood van een bekende Ernstig letsel of dood van een collega Ernstig letsel bij jezelf Mislukte poging om iemand te redden Ernstige brandwonden bij slachtoffers Sterke emoties van omstanders Keuze moeten maken tussen slachtoffers Veroorzaken van een ongeluk tijdens hulp Opeenstapeling van kleinere incidenten in korte tijd Waarom een bedrijfsopvangteam? Tijdens het uitvoeren van de repressieve taak van de brandweer wordt je veel vaker dan in het gewone leven belast met situaties die emotioneel belastend zijn. Denk hierbij maar eens aan de verminkingen die een slachtoffer kan oplopen door verbranding of een ongeval. Maar ook aan de machteloosheid die we als brandweer ondervinden in situaties die we zelf niet in de hand hebben, maar onder controle proberen te krijgen. Terwijl de omstanders kunnen weglopen moeten wij de bedreiging tegemoet treden. De brandweer wordt daarom gezien als een risicogroep. Het is belangrijk te voorkomen dat brandweermensen hier blijvende gevolgen van ondervinden, waardoor zij niet meer kunnen functioneren zoals wij dat van hen gewend waren. Het kan tevens zijn weerslag hebben op het dagelijkse gezinsleven met alle gevolgen van dien. Het is dan ook belangrijk om elkaar te helpen problemen te voorkomen en de signalen die kunnen duiden op blijvende schade te herkennen. Het BOT bestaat uit een team, samengesteld met mensen uít de betreffende groep. Zij zijn opgeleid om deze signalen te herkennen en je te helpen dit een plaatsje te geven in het dagelijkse leven. Regelmatig worden de teamleden bijgeschoold. Zonodig kan, uiteraard na overleg met jou en eventueel je partner, een bedrijfsopvanger je doorverwijzen naar professionele hulp. Uit de praktijk blijkt dat gesprekken het proces op gang brengen om een gebeurtenis goed te kunnen verwerken. Het bedrijfsopvangteam kan daarbij helpen. Voorkomen is beter dan genezen.

3 Hoe werkt het team? Het team wordt ingeschakeld als er een inzet is geweest die door de aard kan leiden tot het krijgen van verwerkingsstoornissen. De leden van het team zijn mensen uit de groep. Zij zijn bij de inzet aanwezig geweest of worden naderhand opgeroepen. Dat kan één teamlid zijn, maar ook meerdere als daar behoefte aan is. Tijdens de nabespreking van een inzet zullen zij aanwezig zijn. Zij zullen de aanwezigen observeren en zonodig het gesprek sturen. Standaard zal na zo n incident vaker, na enige dagen of weken, worden geëvalueerd. Afhankelijk van wat de bedrijfsopvanger constateert kan een individueel gesprek met je plaats vinden, maar je kan er ook zelf om vragen. De gesprekken zijn strikt vertrouwelijk en worden niet gedocumenteerd of doorgespeeld naar leidinggevenden of anderen. Het doel van het gesprek is namelijk het verwerkingsproces op gang te brengen zodat je zelf weer kunt herstellen en je je weer voelt als voorheen. Een traumatische ervaring moet je eerst verwerken voordat je er weer gezond mee om kan gaan. Het trauma moet een plaatsje krijgen en niet worden weggestopt. Vroeger of later komt het dan toch weer boven en zijn de gevolgen vaak veel groter. Voorkomen is beter dan genezen. Voor wie is het team? Het team is er voor ieder lid in de brandweerorganisatie. Daarbij horen ook de partners. De partner is tenslotte vaak de eerste die merkt dat er met zijn of haar partner wat aan de hand is. De partner constateert de eerste verandering en kan vaak goed herleiden wanneer het begonnen is. De partner kan dus ook zelf een bedrijfsopvanger benaderen met het probleem of de vermoedens daarvan. Uiteraard kan een brandweerlid altijd zelf contact zoeken met een bedrijfshulpverlener. Moet je wachten tot er een verwerkingsprobleem bij je wordt geconstateerd? Nee, liever niet. Merk je zelf dat je niet lekker in je vel zit of als je partner merkt dat je niet lekker in je vel zit, dan kun je een geprek aangaan met een bedrijfsopvanger. Normaal gesproken zal je een van de bedrijfsopvangteamleden uit je groep benaderen. Het kan echter ook zijn dat je daar tegenop ziet óf juist een van de andere teamleden beter kent óf eens met een ander erover wilt praten. Heb je klachten die volgens jou het gevolg kunnen zijn van het brandweerwerk schroom dan niet. Ben ik verplicht mijn verhaal te doen bij een teamlid? Absoluut niet! Als je bij iemand anders (je partner, je collega of je buurman) een luisterend oor vindt kun je gewoon daar je hart luchten. In principe is het wel raadzaam én het zal je worden gevraagd na een inzet deel te nemen aan de nabespreking van die inzet. Maar alles is op basis van vrijwilligheid. Bedenk wel dat een collega het prettig kan vinden als jíj bij een nabespreking aanwezig bent. Hij of zij zou bevestiging en steun kunnen zoeken bij jou. Op die manier kun jíj voor je collega en zijn/haar verwerking toch veel betekenen. Ik moet het dus zelf ook in de gaten houden? Ja. Je kunt zelf het beste aanvoelen dat er iets niet goed gaat. Soms heb je het echter zelf niet in de gaten, maar je collega s of je partner wel. Luister ernaar en neem contact op. Aan welke klachten moet ik denken? De klachten uiten zich vaak als lichamelijke of psychische klachten. Voorbeelden op lichamelijk gebied: slapeloosheid, hoofdpijn, misselijkheid, lusteloosheid, seksuele problemen, nek-en rugpijn, beven, maagpijn. Voorbeelden op psychisch gebied: onrustgevoelens, bovenmatige schrikreacties, nachtmerries, snel geïrriteerd zijn, zeer vaak denken aan voorval met sterke emoties, concentratieverlies, schuldgevoelens, angst voor een vergelijkbare situatie, twijfel over eigen functioneren. Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Natuurlijk treden ze niet bij iedereen op, ieder mens is tenslotte anders en zeker niet altijd komen ze allemaal tegelijk voor. Indien je last hebt van een of meer van de genoemde reacties, neem dan contact op met een van de bedrijfsopvangteam leden. Ter verduidelijking een uitwerking van enkele gevoelens.

4 Herbeleving: bij herinnering aan het de situatie komen pijnlijke gevoelens naar boven Vermijden van gevoelens: het ontlopen van gesprekken of gedachten die herinneren aan de situatie, of juist harder gaan werken om zo er niet aan te hoeven denken Prikkelbaarheid: sneller geïrriteerd zijn dan normaal. Woede-uitbarstingen of stemmingswisselingen hebben Schaamtegevoelens: jezelf schamen voor het maken van een fout of het niet hebben kunnen redden van een slachtoffer Vermoeidheid: traag of lusteloos zijn. Niet op gang kunnen komen. Concentratieproblemen: meer en sneller dan gebruikelijk in gedachten of afgeleid zijn Een dofgevoel hebben: je voelt jezelf verdoofd, emoties zoals plezier en liefde zijn niet meer zo sterk aanwezig. Je voelt je neerslachtig. Schrikreacties: je schrikt eerder dan normaal van plotselinge harde geluiden of plotselingen bewegingen Slaapproblemen: het kost moeite om in slaap te vallen. Gedachten over de situatie komen steeds naar boven. s Nachts ben je vaak wakker. s Morgens ben je niet uitgerust. Als ik nu iets dergelijks bij mijn collega of partner constateer? Neem contact op met iemand van het bedrijfsopvangteam. Die zal zeker op een gepaste manier contact zoeken en een gesprek aangaan. Jouw naam wordt niet genoemd. Alle informatie wordt strikt vertrouwelijk behandeld. Agressie Helaas worden we ook tijdens het uitoefenen van onze taak steeds vaker geconfronteerd met agressie. Een agressieve benadering van een omstander of betrokkene tijdens een inzet is erg vervelend. Schelden, opzettelijk hinderlijk gedrag en zelfs fysiek geweld komen steeds vaker voor. Indien je geconfronteerd bent geweest met zo n vervelende situatie, schroom dan niet om hierover te praten. Ook het bedrijfsopvangteam zou je bij de verwerking daarvan kunnen helpen. Ter afsluiting Je bezit nu wat informatie over het bedrijfsopvangteam en het ontstaan van verwerkingsproblemen. Het team en je collega s willen je helpen gezond te blijven, zodat je door kan gaan met je belangrijke werk. Tenslotte ben je bij de brandweer gegaan om een ander te helpen, maar laten we voorkomen dat je daar zelf aan onderdoor gaat. Juist diegene die dit durven te onderkennen hebben het vermogen in zich om nog lange tijd hulp te bieden aan de maatschappij. Het ontkennen of niet onderkennen van een traumatische ervaring kan snel uitlopen op een ernstig probleem dat je bij niet tijdige onderkenning zeer moeilijk kwijtraakt. Wij willen helpen dit te voorkomen. Bewaar deze informatie, je weet maar nooit wanneer je het weer nodig zou kunnen hebben: voor jezelf of voor je collega. Laat je partner ook deze folder lezen. Die kan namelijk een belangrijke schakel zijn in het opsporen van beginnende problemen. Tips voor jezelf Neem geen impulsief besluit, zoals stoppen met de brandweer, na een schokkende ervaring; Krop gevoelens niet op, maar uit ze. Betrek je partner en eventueel je kinderen in je emotie. Je kinderen hebben goed door dat er iets met je mis is; Door praten zadel je je partner niet op met een trauma. Het is niet overdraagbaar en niet besmettelijk; Stel jezelf kwetsbaar op en wees bereid steun en begrip van anderen te ontvangen; Neem voldoende tijd om te rusten, slapen en bij vrienden of familie te zijn; Probeer dóór te werken of het werk te hervatten. Praat erover met je collega s; Lang thuis blijven helpt je niet verder. Integendeel.

5 Bedenk wel dat niet iedereen begripvol en medelevend zal reageren op je moeilijkheden. Laat je hierdoor echter niet uit het veld slaan; Als je wilt praten houdt er dan rekening mee dat je een ander ermee kunt verrassen. Kies een gunstig ogenblik om je verhaal te doen; De emoties en herinneringen zullen niet snel verdwijnen. Ze zullen je lang vergezellen. Houd hier rekening mee. Tips voor partner of collega s Praat en vraag in het begin niet teveel. Laat je partner praten. Schroom de stiltes in het gesprek niet. Je partner denkt dan na. Eventueel kun je dan voorzichtig vragen naar hetzelfde, maar dan op andere manieren; Vul het gesprek niet in. Denk niet te vlug dat je begrijpt wat je partner bedoelt. Het is niet alleen remmend voor je partner, maar je ontneemt voor hem/haar hiermee de kans het nog eens te herbeleven door het te vertellen; Je partner is niet anders dan voorheen. Hij of zij heeft je hulp dringend nodig. Negeer hem of haar niet; Je partner zal vaak hetzelfde vertellen. Denk niet nou heb ik het wel gehoord, maar stel je open op en laat je partner praten; Stel open vragen als: Wat voelde/dacht je toen? Hoe heb je dat ervaren? Geef géén (goedbedoelde) adviezen; Richt je op het heden en niet op de toekomst; Wees voorzichtig met grapjes; Veroordeel je partner niet; Beloof geen dingen die je niet waar kunt maken; Schroom niet om contact op te nemen met het bedrijfsopvangteam. Brandweer Overbetuwe P/a Dorpsstraat 67, postbus 11, 6660 AA Elst,