BEKIR CEBECI Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid. (Grondwet, artikel: 22-2).

Transcriptie

1 Bouwen en wonen Bouwen en wonen Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid. (Grondwet, artikel: 22-2). Nederland is aan het bouwen Hard Vooraf In de ministerraad is op 23 april 2004 Nota Ruimte vastgesteld. Vervolgens is deze Nota ook in de Tweede Kamer aangenomen. Met de nieuwe Nota Ruimte krijgen de provincies een grotere rol toebedeeld binnen de ontwikkelingsplanologie van Nederland. Tijdens de Statenvergadering van de Provincie Zuid-Holland van 2 juni 2005 is de Nota Ruimte behandeld. In de periode moeten in de provincie Zuid-Holland bijna nieuwe huizen (landelijk ongeveer ) worden gebouwd. Daarvan zijn er bedoeld als vervanging van de bestaande woningvoorraad. Nota Ruimte ziet de Randstad als de economische motor van Nederland. Het kabinet gaat er vanuit dat er tot 2030 in de Randstad ruimte wordt gereserveerd voor zo n nieuwe woningen. De Statenfractie van de PvdA vraagt zich af waar moeten al die woningen en bedrijfsterreinen moeten komen, wat voor huizen er worden gebouwd en voor wie? Daarnaast is het voor onze PvdA fractie zeer belangrijk het waardevolle cultuurlandschap van het Groene Hart te behouden en te beschermen tegen de toenemende woningbouw. Minister Dekker van Ruimtelijke Ordening wil dat gemeenten strikter toezien op bescherming van het Groene Hart. Uit onderzoek van haar departement blijkt dat er te weinig toezicht is op bestemmingsplannen. Illegale bebouwing wordt oogluikend getolereerd en in een later stadium vaak ingepast bij eventuele herziening van die bestemmingsplannen (de VK, ). Om de woningnood in Nederland op te lossen stelt de Projectgroep Woning van de PvdA dat er in de komende periode tot nieuwe woningen per jaar gebouwd worden (Goedwoning voor iedereen, van iedereen, blz. 119). Nederland is dus aan het bouwen. Het bouwen zal ook meer werkgelegenheid opleveren. Maar de prijzen van huizen moeten betaalbaar zijn, ook voor mensen met een kleine beurs. Daarnaast moet er gestreefd worden naar 30 % sociale huurwoningen. Om deze doelstellingen te verwezenlijken dienen er goede afspraken gemaakt te worden met het rijk, gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars. In het kader van WRO (de Wet Ruimtelijke Ordening) krijgt de provincie om een verordening op te stellen die gemeenten bindt bij het opstellen van bestemmingsplan. Want goed en betaalbaar wonen voor iedereen is een belangrijke prioriteit van de PvdA. Enorme winsten bij bouw Vinexwijk: De overwinsten konden ontstaan doordat de huizenprijzen eind jaren negentig veel sneller stegen dan de bouwkosten (de VK, ). Met gebruikmaking van de nieuwe Woonwet wordt de Woonvisie aangegeven hoe het woningaanbod in de provincie moet worden gericht op de behoefte van de verschillende doelgroepen. Het college wil naar een gevarieerd woningaanbod en naar een actuele en evenwichtige opbouw voor de verschillende doelgroepen en leefstijlen (CWP, blz. 36). Iedereen heeft recht op een fatsoenlijke woning. De PvdA zorgt samen met de corporaties voor voldoende betaalbare woningen. Speltuinen, groen, wijkparkjes en bankjes moeten voor ontspanning zorgen en burgers uitnodigen om elkaar te ontmoeten. PvdA is voorstander van wijken met een gevarieerd woningaanbod: zowel koop als huur, duur en goedkoop. De beste garantie voor gemengde wijken is keuzevrijheid. Met andere woorden dienen er jong en oud, rijk en arm, autochtonen en allochtonen in dezelfde wijk geïntegreerd te wonen. Dit kan ook een bijdrage leveren aan de sociale integratie. Deze gemengde wijken kunnen ruimtelijke segregatie tegenhouden. Om ruimtelijke segregatie tegen te gaan moeten hogere inkomensgroepen toegankelijk gemaakt worden voor de sociale woningen. En tegelijkertijd moeten mensen met een kleinere beurs meer mogelijkheden krijgen om in de duurdere buurten te wonen. Geïntegreerd wonen, moet dus gestimuleerd worden. Bouwen voor starters Gemeente Zaanstad heeft een uniek project ontwikkeld voor het bouwen voor de starters. Wij als fractie van PvdA kunnen van dit unieke project leren: Het gemeente bestuur wil sociale koopwoningen bereikbaar maken en houden voor mensen met een laag

2 inkomen (tot 32 duizend euro per jaar), onder wie starters, speciaal voor hen is de regeling Betaalbare Koopwoningen Zaanstad (BKZ) ontworpen. ( ) In deze regeling betaalt de koper slechts 80 procent van de koopprijs. De rest blijft eigendom van BKZ, het speciaal voor de uitvoering van de regeling door de gemeente opgerichte bedrijf. Tegelijkertijd verplicht de koper zich het resterende 20 procent te kopen, zodra zijn inkomen dat toelaat. Dit is geen vrijblijvende afspraak. ( ) Als hij volledig eigenaar is geworden van de woning, krijgt hij ook de mogelijkheid de grond te kopen. Een groot voordeel van de BKZ-regeling is dat het geen subsidie is en het rijk dus niets kost. (Micha Wijngaarde is directeur van BKZ, uit: de VK, ) Minister Dekker van Volkshuisvesting stelt dit jaar veertig miljoen euro beschikbaar om starters op de woningmarkt te helpen (de VK, 15 mei 2006). Woningcorporaties De helft van alle huizen zijn huurwoningen (drie miljoen), waarvan het merendeel (2,4 miljoen) in het bezit is van woningcorporaties (de VK, ). Woningcorporaties zijn maatschappelijke ondernemers met een non-profit karakter. Zij hebben van oudsher drie kerntaken: bouwen, beheren en verdelen. Op dit moment opereert de corporatiesector binnen een soort vacuüm. Zowel de tucht van de markt als die van de politiek ontbreekt. Om woningcorporaties hun volkshuisvestelijke taken zo effectief en efficiënt mogelijk uit te kunnen laten voeren, zijn wijzigingen in bestuurlijke context nodig. Als PvdA fractie vinden we het van grote belang dat gemeenten en bewoners voldoende tegenkracht kunnen bieden tegen de steeds grotere en professionelere woningcorporaties. Een belangrijk instrument voor bewoners en gemeenten is informatie over de prestaties van individuele corporaties. Deze gegevens zijn beschikbaar, maar slechts een beperkt aantal corporaties maakt ze openbaar. Door deze openbaring krijg je discussie. Corporatiedirecteuren moeten dan bijvoorbeeld gaan uitleggen waarom hun corporatie minder investeert in leefbaarheid dan andere corporaties. Hierdoor kunnen gemeenten en bewoners krachtiger tegenspel bieden aan de corporaties (Goed wonen voor iedereen, van iedereen, pag 82,83). en Zacht Buurten voor Bewoners Wij willen dat buurten weer gemeenschappen worden en teruggegeven worden aan bewoners. Bewoners moeten centraal staan in het programma van wonen en veel meer zeggenschap krijgen. In de wijk moet leefbaarheid en veiligheid op orde zijn. Anders zal er niemand in die wijk komen wonen. Bewoners worden gestimuleerd om zelf de wijk te beheren en te besturen. Daarvoor moeten gemeenten en corporaties en andere instanties steun verlenen aan de bewoners. Burgers kunnen de veiligheid van hun buurt toetsen via de website van de politie: Voor iedereen in de Haagse regio die het zich wel eens afvraagt hoe veilig het in zijn wijk is, is er nu de website hoeveiligismijnwijk.nl. deze maakt deel uit van een campagne van politie Haaglanden waarmee ze het publiek beter wil informeren over haar werk.(de VK, ). Wijkpolitie levert ook bijdrage aan de wijkveiligheid. Na de rellen in de voorsteden van Parijs, vorig jaar, is een senaatcommissie komen kijken naar probleemwijken in Rotterdam-Zuid. Hun uitspraak is: In Frankrijk staat de politie voor repressie of voor de staat. We kennen geen wijkpolitie, zoals jullie. Er is geen enkele band tussen de autoriteiten en bewoners. Mede daarom ging het mis in de voorsteden (nrc.next, ). Leefbare wijken Ruimtelijke ordening is meer dan stenen stapelen. Ter bevordering van de leefbaarheid van de wijk moeten de bewoners centraal staan. Bewoners moeten kans krijgen om hun betrokkenheid te vergroten en hun wijk leefbaar en veilig te maken. Daarom moet de overheid betrokken bewoners coördineren en ondersteunen. Het kabinet trekt 25 miljoen euro extra uit om de leefbaarheid van probleemwijken te verbeteren. Gemeentebesturen kunnen zich melden om voor een bijdrage in aanmerking te komen (de VK, 2 mei 2005). Iedereen kent opzomeren in Rotterdam. Deze laagdrempelige en eenvoudige campagne slaagt erin om sociaal en cultureel kapitaal in Rotterdam op een steeds grotere schaal te mobiliseren. Het Rotterdamse college heeft deels op deze campagne geïnspireerd een nieuw project ontwikkeld: Mensen maken de Stad. De vraag is: Hoe zorg je voor een vriendelijke, vertrouwde, sociale en leefbare straat met actieve burgers? Doel daarvan is het herstellen van sociale samenhang en actief burgerschap. De vier pijlers van Mensen maken de Stad zijn: 1. Straatgewijze aanpak. 2. De bewoners staan centraal. 3. Het benutten en vergroten van het aanwezige sociaal en cultureel kapitaal in de straat. 4. Straten ontwikkelen sociale samenhang en actief burgerschap in fases.

3 Het gaat om activiteiten op straatniveau, om het opstellen van gemeenschappelijke regels en om het maken van afspraken met de overheid. Mensen maken de stad. De stad maakt van mensen burgers. In het kader van het project Mensen maken de Stad hebben de bewoners van de Flakkeesstraat in Rotterdam-Charlois zelf het initiatief genomen om hun onderlinge contact te bevorderen en hun straat leefbaar te maken. Zij hebben gemeenschappelijke regels gemaakt en op de muur van een huis opgehangen. In het contract staan bijvoorbeeld de volgende afspraken: Bewoners van de Flakkeesstraat: 1. Wij groeten elkaar. 2. Wij verwelkomen nieuwe buren. 3. Wij organiseren activiteiten. 4. Wij houden de buurt veilig. 5. Wij maken de buurt schoon. 6. Wij bevorderen het contact met alle buren. (Mensen maken de Stad) In Tilburg kennen ze Vrolijk de straat op waarbij bewoners geld kunnen krijgen voor initiatieven en activiteiten om hun buurt of straat gezelliger, groener, schoner te maken. Dat zijn spontane burgerinitiatieven die door de overheden beloond dienen te worden. De bewoner is koning. Een ander goed voorbeeld is Hoogezand-Sappemeer: ongeveer 65 leden van wijkcommissies en buurtcomités hebben in het gemeentehuis gediscussieerd en afspraken gemaakt over de leefbaarheid en veiligheid in hun buurten. Zij hebben de volgende speerpunten aangegeven voor het beleid. Gevaarlijke verkeerssituaties zoals te hard rijden en de 30 kilometerszones. Zwerfvuil, verwaarlozing, vernieling en vandalisme. Handhaving, meer blauw op straat. Allochtonen versus autochtonen (Dünya, 1-7 april 2006). Onderlinge sociale contact Onderzoek laat zien dat kinderen een belangrijke schakel zijn voor wijkbewoners om met elkaar in contact te komen. Dat geldt des te sterker als er voldoende speelruimte is in de wijk. Kinderen hebben recht op eigen plek in de wijk. De zeggenschap van bewoners moet worden vergroot. De leefbaarheid en sociale cohesie moeten worden bevorderd. Meer betaalbare woningen moeten er komen. Uit de rapportage van WRR (Vertrouwen in de buurt) blijk dat er in Nederland sprake is van een afnemende betrokkenheid van mensen bij elkaar (sociaal vertrouwen) en bij de democratische instituties (politiek vertrouwen). Deze afnemende sociale cohesie heeft nadelige gevolgen, zoals anonimiteit, vervreemding, onveiligheid, criminaliteit en teruglopend welzijn (Goed wonen, blz. 92). De WRR meent dat een versterking van de kleinschalige verbanden op buurtniveau deze processen kan tegengaan. Initiatieven van bewoners kunnen de leefbaarheid van wijken bevorderen en daarom dient de overheid dergelijke initiatieven ruim baan te geven. Bewoners moeten meer mogelijkheden krijgen om zelf vorm te geven aan de ontwikkelingen binnen hun buurt. Het buurtbeleid moet het resultaat zijn van coproductie tussen de bewoners, de overheid en de sociale dienstverleners (woningcorporaties, politie, scholen en welzijnsorganisaties). (Goed wonen voor iedereen, van iedereen, pag ) Buurten gemeenschap Om de wijken weer beter leefbaar en veilig te maken moeten er gemeenschapsraden ontstaan in de straat en in de wijk. Mensen moeten normaal met elkaar omgaan en met elkaar rekening houden. Mensen maken in steeds meer plaatsen, wijken of straten woonregels, afspraken of buurtetiquette. Zo komen ze bijvoorbeeld in Leiden, Gouda en Rotterdam op buurtniveau bij elkaar en maken afspraken. Om deze betrokkene bewoners te belonen en een zetje te geven dienen gemeenten, wooncorporaties, wijkagenten, sportverenigingen en andere instellingen hen te stimuleren, belonen en ondersteunen. In sommige wijken worden een wijkconciërgie, buurtbemiddelaar, straatambassadeur of wijkcomité benoemd om de zaken zoals schoon, heel, veilig en leefbaar van de buurt. Toen Kok minister president was, maakte hij een opmerking dat de Nederlandse samenleving een los zand samenleving is geworden. Om deze losse zanden bij elkaar te plakken hebben we cement nodig. Alle activiteiten die gericht zijn op buurt niveau, vormen het cement dat de buurtbewoners met elkaar verbindt. De Nederlandse steden zijn de emancipatiemotor van de samenleving. De stad werkt maatschappelijk gezien als een trekkende schoorsteen.

4 Om de stad als emancipatiemachine beter te laten werken moet de stad meer kansen bieden aan nieuwe en bestaande bewoners. In de wijken waar echter niemand meer een baan heeft, verdwijnen huisartsen, winkels, onderwijzers en sportclubs. In alle Nederlandse steden heeft zich de afgelopen decennia een groei van het aantal dak- en thuislozen en verslaafden voorgedaan. Pas de afgelopen jaren is begonnen aan een adequate opvang. Met nieuwe culturen en gewoonten, die soms als een verrijking soms als een bedreiging worden ervaren. Provinciale zorg Met het oog op toekomst maakt de provincie zich zorgen ten aanzien van het bouwen. De belangrijke vraagstukken op het gebied van hard en zacht zijn de volgende: Hoe gaan we om met nieuwe woningbouw, gelet op verschillende scenario s m.b.t. bevolkingsomvang en samenstelling? Hoe kunnen verschillende bevolkingsgroepen (culturen) van elkaar leren? Hoe kan iedereen participeren? Hoe worden we betere burgers met betere omgangsvormen? Hoe kunnen we de betrokkenheid van burgers met elkaar en bij maatschappelijke vraagstukken vergroten? Hoe komt de samenleving tot gedeelde leefregels? Hoe komen we tot een verbetering van de leefomgevingkwaliteit en gezondheid? (vanuit: Perspectief, 28 maart 2006). Het integratiebeleid kent ook een ruimtelijke kant. Dat geldt in het bijzonder wanneer sprake is van ruimtelijke tweedeling of segregatie, waarbij mensen met een inkomen op of onder het minimumniveau, veel laaggeschoold, en/of van allochtone herkomst in sociale en/of fysieke aandachtswijken komen te wonen. Daar tegenover staat dat mensen met een middeninkomen en veelal van autochtone herkomst uit die wijken vertrekken. Dit terwijl de commissie Blok nu juist zo expliciet adviseert om te mengen: grijze wijken en grijze scholen werken sterk integratiebevorderend. Vanwege haar taken en verantwoordelijkheden op ruimtelijke vlak, zoals streekplannen en de toetsing van bestemmingsplannen daaraan en de stedelijke vernieuwing, kan de provincie bijdragen aan transformatieopgaven in stedelijke gebieden en daarbuiten. De beoogde woonmilieudifferentiatie het aantrekkelijk maken van steden voor midden-, en hogere inkomens maakt mogelijk dat aandachtswijken minder eenzijdig worden samengesteld. De provincie Zuid-Holland beschouwt het als haar taak om ten aanzien van ruimte voor wonen te komen tot een goede verdeling van de woningvoorraad (Beleidsnota Integratie en Inburgeren pzh ). Aanbevelingen Er moet gestreefd worden dat er 30 % sociale huurwoningen gebouwd worden. Om deze doelstellingen te verwezenlijken dienen er goede afspraken gemaakt te worden met het rijk, gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars; De Gemeente Zaanstad heeft een uniek project (sociale koopwoningen) ontwikkeld voor het bouwen van woningen voor starters met een laag inkomen; dit unieke project in afweging genomen dient te worden om dit ook in Zuid-Holland te realiseren; De beste garantie is voor gemengde wijken en gevarieerde woningaanbod keuzevrijheid. Met andere woorden dienen er jong en oud, rijk en arm, autochtonen en allochtonen in de zelfde wijk geïntegreerd te wonen. Dit kan ook een bijdrage leveren aan de sociale integratie; Ruimtelijke ordening is meer dan steen stapelen; de bewoners van de wijk centraal moeten staan ter bevordering van de leefbaarheid, veiligheid en het vergroten van de betrokkenheid. De bevordering en ondersteuning van de leefbaarheid, veiligheid, sociale cohesie en het vergroten van de participatie en betrokkenheid van de bewoners van provincie Zuid- Holland dienen er goede afspraken gemaakt te worden tussen gemeenten, woningcorporaties en projectontwikkelaars, clubhuizen, onderwijsinstellingen, sportvereniging etc. De zeggenschap van bewoners moet worden vergroot. De leefbaarheid en sociale cohesie moeten worden bevorderd; de WRR meent dat een versterking van de kleinschalige verbanden op buurtniveau deze processen kan tegengaan. Initiatieven van bewoners kunnen de leefbaarheid van wijken bevorderen en daarom dient de overheid dergelijke initiatieven ruim baan te geven. Provinciale zorg gaat over bevolkingsomvang en samenstelling; het van elkaar leren van verschillende bevolkingsgroepen (culturen), het vergroten van de participatie en de betrokkenheid van de bewoners; het verbeteren van de leefomgevingkwaliteit en gezondheid van de wijken;

5 Bekir Cebeci Statenlid van provincie Zuid-Holland Fractie PvdA Bronnen 1. Buurten voor Bewoners # 2, programmaboekje van PvdA Tweede Kamerfractie. 2. Bewoners Verdienen veiligheid, PvdA Tweede Kamerfractie, juni Goed wonen: voor iedereen, van iedereen. Project groep wonen, PvdA publicatie. 4. Collegewerkprogramma van provincie Zuid-Holland. 5. Verschillende krantenberichten. 6. Nota Ruimte (2004). 7. Het project Mensen maken de Stad. 8. PvdA Zuid-HollandsPeil (november 2005).