24 september Buitenspelen loont. Gebrek aan speelruimte. Gevolgen Steeds meer kinderen te dik

Transcriptie

1 Gebrek aan speelruimte Buitenspelen loont Dr. Sanne de Vries Lectoraat Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving 36% van de schoolpleinen is na schooltijd niet toegankelijk Bron: Qrius,. Online kwantitatief onderzoek Spelen op schoolpleinen. Onbereikbare speelplekken Kinderen buiten spel Gevolgen Steeds meer kinderen te dik Bron: TNO, De Vries et al., 5; TNO, De Vries, 9; Lancet, Morgan et al., 12 Bron: Factsheet Resultaten Vijfde Landelijke Groeistudie TNO, 1

2 Veel kinderen inactief Bron: Trendrapport Bewegen en Gezondheid, Hildebrandt et al., ; De Vries et al., Lichamelijke activiteit per leeftijdsgroep NNGB Fitnorm Combinorm Bron: Trendrapport Bewegen en Gezondheid 11/11, Hildebrandt et al., jaar jaar Steeds meer kinderen bijziend Gezondheidwaarde van buitenspelen Buitenspelen Bewegen Daglicht Overgewicht Chronische ziekten Bijziendheid Bron: Lancet, Morgan et al., 12 Buitenspelen - bewegen Buitenspelen - bewegen Buitenspelen draagt zowel qua tijdsduur als qua intensiteit bij aan het halen van de NNGB Kinderen zijn ruim anderhalf uur per dag buitenshuis actief Bron: TNO, De Vries et al., 11 % MVPA speelplekken 157 kinderen 6 schoolpleine n 76 kinderen Speelplek Schoolplein - pauze Jongens Meisjes Bron: Speelplek: TNO, Bakker et al., 8; Schoolpauze: TNO, Dessing et al., 13 2

3 Lichamelijke activiteit op het schoolplein Buitenspelen - bewegen % tijd ten minste matig schoolpleinen 76 kinderen Pre school School Recess* Lunch Break Post School Bron: TNO - Dessing et al., 13 Boys Girls % MVPA speelplekken 157 kinderen 6 schoolpleinen 76 kinderen scholen 461 kinderen Speelplek Schoolplein Gymles Jongens Meisjes Bron: Speelplek: Bakker et al., 8; Schoolpauze: Dessing et al., 12; Gymles: Slingerland et al., 11 Groen - buitenspelen- overgewicht Buitenspelen daglicht - bijziendheid Groennorm: gemiddeld wel of niet minstens 75 m² openbaar groen binnen 5 meter per woning in het postcodegebied Kinderen uit postcodegebieden waar de aangepaste groennorm wordt gehaald spelen 15% langer buiten 1 uur per dag langer buitenspelen door jongens verlaagt de kans op overgewicht met 25% Bron: Alterra, De Vries et al., 8 Buitenspelen daglicht - bijziendheid 2192 kinderen Bron: Rose et al., 8 Kinderen die weinig buiten zijn (< 1,9 uur per dag ) en veel dichtbij werken (bijv. lezen) (>3,1 uur per dag) hebben een 3 x zo grote kans bijziend te zijn dan kinderen die veel buiten zijn (> 2,8 uur per dag) en weinig dichtbij werken (< 1,99 uur per dag) Schoolpleinen zouden ingezet kunnen worden in de strijd tegen overgewicht en bewegingsarmoede 3

4 Schoolpleinen Door wie en voor welk doeleinde worden schoolpleinen momenteel gebruikt in Nederland? Wat zijn fysieke en organisatorische kenmerken van succesvolle schoolpleinen? Hoe kan het gebruik van het schoolplein worden bevorderd? Schoolpleinen in Nederland 6.87 scholen in het basisonderwijs 628 scholen in het speciaal onderwijs 646 scholen in het voortgezet onderwijs Bron: Stamos, 11 ± 16 brede scholen in het basisonderwijs (deze omvat soms wel 2-3 basisscholen) ± brede scholen in voorgezet onderwijs Bron: Oberon, 11 Ontwikkeling brede scholen in Nederland Bron: Oberon, 11 Door wie wordt het schoolplein gebruikt? Onderwijs Basisschool kinderen kinderen in de basisschoolleeftijd zijn gemiddeld ± 21 minuten per dag op het schoolplein Bron: TNO - Dessing et al., 13 Kinderen van het speciaal onderwijs Kinderen van het middelbaar onderwijs Kinderopvang, buitenschoolse opvang Welzijnsinstanties Buurt Kinderen, jongeren, volwassenen uit de buurt 43% van de leerlingen vindt het schoolplein saai Bron: Jantje Beton, Spelen op het schoolplein, 11 Waarde van buitenspelen Voor welk doeleinde wordt het schoolpleinen gebruikt Sport en spel (lichamelijke activiteit) Sociale vaardigheden Motorische vaardigheden Educatie (rekenen, taal, verkeer) Voorkomen van pesten Bewegingsonderwijs Sportdag, naschoolse of buitenschoolse sportactiviteiten Zintuiglijke ontwikkeling Ontwikkeling van creativiteit en fantasie Kennis maken met de natuur Motorische vaardigheden Sociale vaardigheden Cognitieve ontwikkeling Leerprestaties/ concentratie 4

5 Multifunctioneel gebruik van schoolpleinen Systematische literatuurstudie Door wie en voor welk doeleinde worden schoolpleinen momenteel gebruikt in Nederland? Wat zijn fysieke en organisatorische kenmerken van succesvolle schoolpleinen? Hoe kan het gebruik van het schoolplein worden bevorderd? 73 artikelen uit zoekopdracht 142 dubbele artikelen 931 artikelen gescreend op titel en/of samenvatting 35 artikelen over buitenspelen op schoolpleinen Uitkomsten gericht op: Bewegen (#28) Concentratie (#1) Speelplezier (#1) 33 artikelen geïncludeerd in review Fysieke elementen (hardware, software) Oppervlakte Permanente speeltoestellen Losse speelmaterialen Oppervlakte Meer ruimte per kind is geassocieerd met: Markeringen sedentair gedrag Schoolplein Speelzones Organisatorische elementen (orgware) Pauze duur Toezicht intensief bewegen Aanmoediging Bron: Ridgers, ; Cordon 8; Van Cauwenberghe 12 Regels schoolpleinen Verenging van Nederlandse Gemeenten schrijft de regels voor de grootte van het schoolplein Fysieke elementen: permanente speelfaciliteiten De kinderen op scholen met meer permanente speelfaciliteiten laten meer lichamelijke activiteit zien Het verharde gedeelte moet tenminste 3m² per kind zijn, met een minimum van 3 m² Er zijn geen regels voor het onverharde gedeelte van het schoolplein Bron: Wet en Regelgeving Schoolplein, 11 Bron figuur: Nielsen, Andere bronnen: Colabianchi 11; McKenzie, ; Taylor, 11; Nielsen, 12 5

6 Fysieke elementen Markeringen op het schoolplein Losse speelelementen 33 sedentair gedrag matig actief Geen losse speelelementen sedentair gedrag matig actief Figuur bron: Willenberg, 31 Andere bronnen: Zaks, 1; Ridgers, ; Huberty, 11, Bundy, 8 Bron figuur: Zoneparc.nl & Stratton, 5 Andere bronnen: Gubbels, Gecombineerde interventie met: activiteiten zones, speelmaterialen, personeelstraining Organisatorische elementen Lichamelijk activiteiten gedurende de pauze % ,1 31,2 7,2 16,8 matig voor interventie na interventie Pauze duur Aanmoediging Toezicht op schoolplein Bron figuur: Huberty, 11 Andere bronnen: Loucaides, 9; Ridgers 7; Ridgers,. Pauzetijd Meer lichaamsbeweging tijdens lunchpauze in vergelijking met de ochtendpauze wat een gevolg is van een langere pauzeduur (Bron: Zaks, 1; Mota 5) Andere kant: kinderen bewegen relatief langer matief intensief als de schoolpauze niet te lang is (Fairclough, 6) Hoogste concentratie na minuten pauze in vergelijking met of 3 minuten pauze (Holmes, 6) Toezicht 29 Toezicht op schoolplein Geen 42 toezicht op schoolplein sedentair gedrag matig actief 22 sedentair gedrag 49 matig actief Bron figuur: Willenberg, Andere bronnen: McKenzie, 6

7 Conclusie literatuurstudie Schoolpleinen hebben veelal een positief effect op de mate van lichamelijke activiteit van kinderen. De grootste effecten werden gevonden bij meisjes en bij kinderen in de basisschoolleeftijd. Er is in de wetenschappelijke literatuur nog nauwelijks iets bekend over de effecten van bewegen op het schoolplein op andere uitkomstmaten. Conclusie literatuurstudie Voor alle leeftijdsgroepen lijkt het aantal kinderen per m² schoolplein een belangrijke succesfactor te zijn. Voor jonge kinderen (< 4 jaar) lijken voldoende ruimte en tijd op het schoolplein voldoende te zijn voor een intensief beweegpatroon. Voor oudere kinderen zijn naast voldoende ruimte met name vaste speelelementen van belang voor een intensief beweegpatroon. Multifunctioneel gebruik van schoolpleinen Door wie en voor welk doeleinde worden schoolpleinen momenteel gebruikt in Nederland? Wat zijn fysieke en organisatorische kenmerken van succesvolle schoolpleinen? Hoe kan het gebruik van het schoolplein worden bevorderd? Bevorderen gebruik schoolplein Betere fysieke en organisatorische indeling schoolplein Brede school/ gebruik door meerdere instanties en doelgroepen Openbaar toegankelijk stellen schoolplein Succesverhalen uit de praktijk - Gelderse Sport Federatie - openbaar stellen van schoolpleinen & pimp my schoolyard - Jantje Beton - een schoolplein voor de buurt & schoolspeelpleinen - NISB - bewegingsonderwijs in de buitenlucht & groene schoolpleinen Fontys Hogeschool - basisschool in beweging & spelenderwijs bewegen Cruyff Foundation - schoolplein 14 & school in beweging - BeweegWijs op het schoolplein www kvlo nl 3+2 een fit idee Websites voor meer inspiratie/ informatie - spelling tijdens de gymles informatieblad veilig voelen op het schoolplein PO/ VO - Alles in beweging - van schoolplein tot speelplein & schoolpleinkaarten 7

8 Buitenspelen loont Buitenspelen is gezond Schoolpleinen zouder beter ingericht en benut moeten worden Buitenspelen is vooral ook erg leuk! De Haagse Hogeschool Centrum voor Lectoraten en Onderzoek 8