Ontwikkeling van nieuwe doelgroep voor een oud probleem RSI of CANS; het vraagt (nog steeds) om aandacht

Transcriptie

1 48

2 Ontwikkeling van nieuwe doelgroep voor een oud probleem RSI of CANS; het vraagt (nog steeds) om aandacht Tekst: Sanne van der Poel Twintig jaar geleden had RSI (repetitive strain injury) een enorme belangstelling in de media. Die aandacht is de laatste jaren enorm verzwakt. Terwijl het aantal mensen met RSI juist is toegenomen. Sterker nog: er ontwikkelt zich een nieuwe doelgroep. Kinderen en jongeren die niet meer achter hun game, mobiele telefoon of computer weg te slepen zijn. Om grip te krijgen op RSI pleit de RSI-vereniging voor meer aandacht. Meer aandacht vanuit de overheid, meer aandacht voor elkaar en meer aandacht voor jezelf. Repetitive strain injury Repetitive strain injury, sinds een aantal jaar ook CANS (complaints of arm, neck and/or shoulder) genoemd, is een klachtensyndroom aan nek, bovenrug, schouder, boven- en onderarm, elleboog, pols of hand of een combinatie hiervan. De klachten worden meestal voorafgegaan door activiteiten met herhaalde bewegingen of een statische houding van één of meer van de genoemde lichaamsdelen. In Nederland hebben meer dan 3 miljoen werkende mensen last van RSI-klachten. Veel daarvan zijn beeldschermwerkers maar de aandoening komt daarnaast heel veel voor bij kappers, musici, lopende bandwerkers en schoonmakers. RSI leidt niet zelden tot beperkingen of participatieproblemen en gaat tevens vaak gepaard met erg veel pijn. De RSI-vereniging De laatste twintig jaar is het computergebruik in Nederland drastisch toegenomen. Vanaf het begin kregen veel mensen daardoor last van RSI-klachten. Dit heeft onder grote belangstelling van de media geleid tot de oprichting van de RSI-vereniging. De RSI-vereniging is een landelijke, onafhankelijke vereniging die zich op vele manieren inzet voor mensen met RSI. 49

3 TIPS 1. Neem de RSI-patiënt serieus, heb aandacht voor de klacht en de persoon achter de klacht. 2. De RSI-vereniging heeft veel kennis in huis waar de behandelaar wat aan zou kunnen hebben. Maar daarom gebruik van deze kennis bij het inhoudelijk verdiepen in RSI. Neem hiervoor contact op met de vereniging. 3. Overleg met RSI-deskundigen wanneer u RSI-patiënten in de praktijk krijgt, maar hier zelf weinig ervaring mee hebt. De RSI-vereniging heeft contactgegevens van bijvoorbeeld artsen en therapeuten die gespecialiseerd zijn in RSI en bereid zijn hun kennis te delen. 4. Er wordt nog te weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan op het gebied van RSI en de resultaten worden veel te weinig gebundeld. Er liggen interessante onderzoeksvragen om op te pakken. Zoals de vraag wat de echte reden is dat mensen RSI krijgen. Is het de constante repeterende beweging of is het meer de emotie? Daar zou duidelijkheid in moeten komen want pas dan kunnen behandelaars veel gerichter werken. 5. Uit onderzoek van Marjon van Eijsden (revalidatiearts) en Ans Samama-Polak (Mensendiecktherapeute) blijkt wel dat het karakter van de patiënt een grote rol speelt bij het ontstaan van de klachten. Werknemers zijn volgens hen over het algemeen té perfectionistisch. Of het zijn mensen die bang zijn voor pijn waardoor ze bepaalde activiteiten gaan vermijden. Het aanhouden van de fysieke klachten zorgt bij veel patiënten ook voor psychische klachten. Wie te perfectionistisch is, heeft baat bij begeleiding door een psycholoog en wie angstig is, kan goed geholpen worden met cognitieve gedragstherapie, aldus de onderzoeksters (Maastricht, 2010). Een belangrijk doel van de vereniging is het in contact brengen van lotgenoten. Daarnaast geeft de vereniging voorlichting en informatie over RSI en voert ze overleg met onder meer de overheid, werkgevers, scholen en behandelaars. De vereniging telt nu zo n veertienhonderd leden en wordt geadviseerd door een adviesraad met expertise vanuit diverse invalshoeken. Bekostiging Zoals vele patiëntenverenigingen heeft de RSI-vereniging het financieel niet gemakkelijk. De vereniging krijgt nog nauwelijks subsidie, dus moet omkijken naar andere manieren van financiering. Voorzichtig wordt geprobeerd middels sponsoring geld binnen te krijgen, maar in deze tijd staan weinig bedrijven hier open voor. De 1400 leden die de vereniging telt, betalen lidmaatschapsgeld en er zijn vrijwilligers actief. Er zal met andere riemen geroeid moeten worden. Een mogelijkheid zou zijn om te Het probleem lijkt steeds groter te worden, maar RSI is inmiddels uit fuseren met andere patiëntenverenigingen die ook zijn gericht op aandoeningen van het bewegingsapparaat (zoals BurnOut of Fibromyalgie) om zo te krachten te kunnen bundelen. De integrale behandeling van RSI Deskundigen pleiten al jaren voor meer onderzoek naar de oorzaak van RSI en gerelateerd daaraan naar de effectiviteit van behandelingen. Uit ervaring blijkt dat RSI wordt veroorzaakt door een com- 50

4 binatie van lichamelijke en psychische een belangrijk antwoord op deze vraag factoren. De RSI-vereniging adviseert lijkt. Hollander: Vroeger was er de Telex. dan ook een integrale aanpak tijdens de In alle rust en aandacht werd die gelezen (preventieve) behandeling, gericht op alle en na een paar dagen via de post beantwoord. Toen kwam de fax en gingen aspecten die een rol spelen bij het ontstaan en in stand blijven van de klachten. mensen elkaar onmiddellijk bellen met De RSI-vereniging verwacht de komende tien jaar een grote toename van RSI bij kinderen en jongeren De zogenaamde gedragsgeoriënteerde de vraag of de fax was aangekomen en revalidatie richt zich op het verbeteren van de (werk)houding, het uitvoeren is er en wordt er vaak binnen een dat ze graag een reactie wilden. En nu van spierversterkende oefeningen, het dag antwoord verwacht. Mensen in het toepassen van pauzes, pijnmanagement, werkzame leven zitten soms de hele dag verbeteren van ergonomie en eventuele achter een scherm. Ze stellen een vraag ondersteuning van hulpmiddelen. en verwachten meteen een antwoord te Daarnaast is het van belang om aandacht krijgen. Dat verhoogt enorm de druk in te hebben voor de spanningen in het de maatschappij. Bovendien geeft het lichaam en voor de invloed van stress en onvoldoende ruimte om even rustig na te werkdruk. Dus RSI-patiënten te leren zich denken over het probleem dat naar voren meer bewust te zijn van hun lichaam, te wordt geschoven. Dit heeft waarschijnlijk niet alleen invloed op RSI-klachten, leren ontspannen en te leren hun grenzen aan te geven. maar ook op aandoeningen als depressie Van telex naar Opvallend is dat er nauwelijks iemand van 80 of 60 jaar oud is die vroeger RSI heeft gehad. De RSI-vereniging zou graag onderzoeken hoe het komt dat deze generatie de term RSI weinig zegt. Logischerwijs komt dat omdat er toen minder apparaten waren, en als die er waren werden ze minder gebruikt. Vroeger was er de typemachine, maar die beweging was minder monotoon dan de muis. Willem Hollander, voorzitter van de RSI-vereniging, denkt dat de steeds groter wordende prestatiedruk en Burn Out. Twee miljard euro besparen Jaarlijks gaan tot werknemers naar de dokter met werkgerelateerde klachten aan arm, nek of schouder. RSI kost de maatschappij 2 miljard euro per jaar, blijkt uit een onderzoek van TNO. Vreemd genoeg is er nu vanuit de overheid nog maar weinig aandacht voor de RSI-problematiek. Hollander denkt dat dit komt omdat er twintig jaar geleden uit het niets opeens heel veel aandacht was voor dit probleem en er echt sprake was van een hype. En dat terwijl het toen Aandachtspunten bij lichamelijk onderzoek een hoge spanning van de nek-/ schouderspieren en vaak ook van de onderarmspieren. pijnlijke punten bij het aanraken tussen de schouderbladen, op de schouderspier, rond de schouder en op de rugzijde van de onderarm. vaak een stram verlopende polsbeweging. heel vaak een verminderd elastisch gewrichtskapsel van het schoudergewricht. een prikkelbare grote zenuwstreng in de arm bij rek. minder goede doorbloeding van de arm bij heffen van die arm. soms een verminderd vermogen tot het uitvoeren van (heel) fijne motorische bewegingen. (bron: Jip Driehuizen & Carien Karsten in Omgaan met RSI; hoe je voorkomt dat het chronisch wordt (2002)). 51

5

6 eigenlijk een relatief klein probleem was. Hollander: Nu lijkt het probleem steeds groter te worden, maar is RSI inmiddels uit. Kinderen en jongeren met RSI De RSI-vereniging verwacht de komende tien jaar een nog grotere toename van RSI-klachten bij kinderen en jongeren. De oorzaak hiervan is het veelvuldig gebruik van games, mobiele telefoons en computers. Des te meer auto s des te meer verkeersongelukken. Des te meer apparaten des te groter wordt het RSI-probleem. Hollander: je hoeft geen expert te zijn om deze conclusie te trekken als je vandaag de dag om je heen kijkt en ziet hoeveel kinderen met hun mobieltje of game in de handen bezig zijn. Waarschuwing in de bijsluiter De RSI-vereniging pleit daarom bijvoorbeeld voor een waarschuwing in de bijsluiter van apparatuur als games, mobiele telefoons en computers. De fabrikant zou bij zo n apparaat kunnen attenderen op de gevaren van te lang gebruik; met name bij kinderen en jongeren. Helaas wordt hier nog niets mee gedaan vanuit de industrie. Vertegenwoordigers in Nederland verschuilen zich volgens Hollander onder de uitleg dat de apparaten in het buitenland worden gemaakt en de producenten moeilijk te bereiken of over te halen zijn. Men is er blijkbaar onvoldoende van overtuigd dat RSI bij jongeren een groot probleem kan worden. RSI wordt, niet zozeer door artsen of behandelaars, maar door de maatschappij zelf nog steeds onvoldoende serieus genomen. De RSI-vereniging is ervan overtuigd dat als er vanuit de overheid meer aandacht voor preventie komt, er minder ziekteverzuim zal zijn wat uiteindelijk veel geld kan besparen. De waarschuwing in de bijsluiter als voorbeeld nemend: de overheid zou fabrikanten kunnen verplichten de risico s van gebruik bij jongeren te melden. Dan wordt het veel sterker gedragen. De overheid zou verschillende patiëntenverenigingen kunnen stimule- Herken RSI op basis van de volgende criteria de klachten zijn langer dan zes weken aanwezig. er is sprake van pijn of onaangename, diffuse gevoelens, dove gevoelens of tintelingen op in ieder geval meer dan een van de volgende locaties: een bepaald plekje tussen de schouderbladen, in de schouderspier, rond het schoudergewricht, rond de elleboog (links, rechts of beide), in de onderarm (rugzijde, voorzijde of beide), in de pols of in een of meerdere vingers. de klachten verergeren snel door fijne bewegingen en lang in dezelfde houding zitten. Het meest genoemd zijn: computerwerk en autorijden. Vaak verergert de pijn na de activiteit. de klachten worden geprovoceerd bij krachtzetten met de handen (wringen, tillen). klachten kunnen zich manifesteren in gespannen omstandigheden (bij stress). klachten ontstaan vaak tijdens of juist na een periode van toewijding aan een bepaalde taak, bij drukte en/of stress. (bron: Jip Driehuizen & Carien Karsten in Omgaan met RSI; hoe je voorkomt dat het chronisch wordt (2002)). 53

7 Naast onze vertrouwde diensten en services voor ICT implementaties en -beheer biedt Comvio: Online diensten van Comvio: Met afstand de grootste! Met Server Based Computing wordt uw administratie beheerd vanaf een centrale server van Comvio. Uw administratie is zo veilig, goedkoop en vanaf verschillende locaties (praktijk, sublocaties en thuis) bereikbaar en beschikbaar. Deze dienst is verkrijgbaar vanaf 20,50 ex BTW per maand. De voordelen Onafhankelijk Server Based Computing zonder kinderziekten Hosting van zowel uw beroeps applicatie als MS-Office of zelfs Open Office Uw gegevens staan in een centrale en veilige omgeving Updates, back-up, onderhoud en beheer doet Comvio voor u U bent niet gebonden aan een vaste werkplek Dure investeringen zijn verleden tijd Vakkundige, adequate en snelle support Aansluiting Vecozo en ZorgMail, Uzi register en Abacus Alle pakketten: Intramed, RAAM, Fysio Road Map, FIS-i, Fysiologic, Medikad, Health software, Prosoftware en Het Gezonde Net Dit betekent Groot gemak Super veilig Communicatie met overige zorgverleners in 1e en 2e lijn Nooit meer verlies van data Tijd-en kosten besparend Dagelijks meer dan tevreden gebruikers actief Online demonstratie op aanvraag! Comvio b.v. Postbus AB Didam Telefoon: Fax: info@comvio.nl Web: www. Comvio.nl

8 ren en ondersteunen om veel preventiever veel mensen met overgewicht, veel men- te werken. sen verzorgen zichzelf slecht en bewegen Voorlichting in de media De overheid zou volgens Hollander in de voorlichting een veel actievere rol kunnen spelen. Ze zouden bijvoorbeeld samen met patiëntenorganisaties en de publieke omroep een programma kunnen opzetten en sponsoren wat op regelmatige basis een gezondheidsprobleem (waaronder RSI) of bepaalde aandoening onder de aandacht brengt. Een voorlichtend en informatief programma wat ook het lijden van de patiënt laat zien. Mooie voorbeelden waarbij ze dat wél doen zijn bijvoorbeeld de anti rook en diabetes campagnes of programma s als Ingang Oost, waarbij mensen op de eerste hulp worden gefilmd. Maar Te weinig aandacht voor onszelf Uiteraard is niet alleen de overheid verantwoordelijk voor het terugdringen van aandoeningen als RSI. Aandoeningen als RSI creëren we ook wel een beetje zelf. Deze generatie is zichzelf een beetje aan het verloederen, aldus Hollander. Vorige generaties waren zich in moeilijkere omstandigheden veel meer bewust dat het lichaam belangrijk was. Het gemiddelde straatbeeld in Nederland laat nu wat anders zien. Er zijn veel te te weinig. Dit heeft grotendeels met zelfbewustzijn te maken en met hoe men in het leven staat. Veel mensen hebben te weinig echte aandacht voor zichzelf. Door camouflage middels kleding en make-up besteden ze aandacht aan hun uiterlijk. Maar ze zijn zich te weinig bewust van het feit dat ze iets aan hun lijf moeten doen. En deze groep mensen denkt op het werk niet aan een goede zithouding. Aandacht voor elkaar Meer zelfbewustzijn en aandacht voor je lichaam en geest lijken belangrijk in het terugdringen van RSI. Maar Hollander is er ook van overtuigd dat we het ziekteverzuim kunnen verminderen door simpelweg aardiger voor elkaar te zijn, Aandacht voor elkaar: Iemand die zich goed voelt wordt minder snel ziek dan iemand die dat niet is de overheid moet hiervoor eerst geloven in de ernst van RSI, de aandoening elkaar serieuzer te nemen, met name op meer aandacht voor elkaar te hebben en serieus nemen en beseffen dat het de de werkvloer. Daarbij moet ik denken maatschappij 2 miljard euro per jaar kan aan de ouderwetse typekamers waar besparen. tien dames bij elkaar brieven aan het typen waren. Daar zag je een stuk collegialiteit en kameraadschap. Een goede werkomgeving is van belang voor prettig en gezond werken. Dit is belangrijk voor ieders gezondheid en algemeen welbevinden. Iemand die zich goed voelt wordt minder snel ziek dan iemand die dat niet is, concludeert Hollander. j Doorlezen? De RSI-vereniging zet zich op vele fronten in voor de RSI-patiënt. De vereniging beschikt over een zeer uitgebreide, informatieve website. Daarnaast geeft de vereniging vier keer per jaar een informatief blad uit, Magazine Handvat, geschreven door vrijwilligers. Naast een jaarlijkse themadag, bieden ze verschillende mogelijkheden voor lotgenoten om elkaar te vinden en antwoorden te krijgen op vragen. Zoals de RSI-lijn waar ervaringsdeskundigen telefonisch antwoord geven op diverse vragen. Ook voor het uitwisselen van ervaringen of tips kunnen mensen hier terecht. De RSI-lijn is voor mensen met RSIklachten en voor hun directe omgeving zoals partners, familie en vrienden. Daarnaast is er het RSI-forum om van gedachte te wisselen. 55