Strategische agenda voor Noord-Nederland

Transcriptie

1 Strategische agenda voor Noord-Nederland

2 Gelukkig heeft Noord-Nederland nog de ruimte. Ruimte om te leven en ruimte om te ondernemen. Nu en in de toekomst. Op zoek naar de kansrijke ruimte 1 Noord-Nederland heeft alle kansen in huis. Het ruimtelijk kapitaal ligt er klaar voor. De afgelopen jaren zijn die kansen voor het Noorden groter geworden. Dankzij de investeringen in de eigen structuur. En dankzij de veranderingen op de Europese kaart. Noord-Nederland wil een groter aandeel in de Nederlandse economie. Het Noorden is vastbesloten zijn kansen waar te maken. Waar te blijven maken. Steeds samen met gemeenten, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen, de afgelopen jaren hebben laten zien hoe belangrijk die gezamenlijke weg is. Samenwerkingsverband Noord-Nederland In 1992 besloten de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen tot het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Voortaan bepaalden ze samen hun strategie, ontwikkelden ze samen nieuw regionaal beleid en gingen ze samen hun belangen in Den Haag en Brussel behartigen. Kompas voor het Noorden De noordelijke samenwerking kreeg in 1998 richting met het Kompas voor het Noorden. De drie provincies kozen ervoor wonen en werken in kernzones te bundelen. Daaromheen kreeg het platteland de kans zichzelf te blijven en zich verder te ontwikkelen. Wetenschappelijk onderzoek bevestigde onlangs dat Noord-Nederland en SNN dankzij hun Kompas op koers liggen. Strategische agenda Nu het Kompasprogramma ten einde loopt, heeft SNN een Strategische Agenda gemaakt voor 2007 en de zes jaar daarna. Voortbouwend op het bestaande beleid en meer dan ooit uitgaand van waar Noord-Nederland sterk in is. In deze brochure vindt u de ambities en de hoofdlijnen van de Strategische Agenda voor Noord-Nederland samengevat. Zie voor de volledige tekst van het document de website van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland op het adres 3

3 De ambities van het Noorden 2 Het gaat er niet om wat we van anderen vragen. Het gaat erom wat wij zélf met Noord-Nederland willen. De ambities van het Noorden dus. De ambitie van Noord-Nederland is een plek te zijn en te blijven waar het goed wonen is, waar leefbaarheid belangrijk is en waar je gemakkelijk kunt komen. En niet te vergeten, een regio waar werk is. Als geen ander weten SNN en Noord-Nederland dat het dan om méér gaat dan de economische ontwikkeling alleen. Noord-Nederland investeerde de afgelopen jaren in de mal Hetzelfde geldt voor de bereikbaarheid en het leefklimaat. (de stad) en contramal (het platteland). Noord-Nederland wil de Noordelijke Ontwikkelingsas verder Meer dan tweederde van de economische activiteiten in uitbouwen, onder andere om de schakelfunctie tussen de Noord-Nederland concentreert zich inmiddels in de kernzones. Met name in het Nationaal Stedelijk netwerk Noord-Nederland vraagt veel van de verbindingen tussen Randstad en Noordoost-Europa te kunnen vervullen. Groningen-Assen, Leeuwarden en Emmen wordt in het platteland en stad en de organisatie van het vervoer, omdat Noorden gewoond en gewerkt. Dankzij zijn steden kan de kwaliteit ervan afhankelijk is. Noord-Nederland kwaliteit bieden met voorzieningen voor Net zoals het Noorden hoge eisen blijft stellen aan de onderwijs, cultuur, zorg en welzijn. kwaliteit van ruimtelijke ordening en milieu en daarmee De kernzones en de steden weten echter dat hun leefbaarheid afhankelijk is van een vitaal platteland. Een platteland zijn ruimtelijk kapitaal duurzaam belegt. waar ruimte is, waar nog stilte te horen valt. Natuur en Het Noorden heeft ambities die onderscheid maken. Ambities landbouw bepalen samen de waarde van het Noord- waarover Hans Alders, de voorzitter van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, in zijn inleiding van de Strategische Nederlandse platteland. Agenda schrijft: 'Nog altijd geldt dat we op eigen kracht een Dit samenleven van sterke steden en een vitaal platteland - van heel eind komen. En met de krachtige steun in de rug van Den mal en contramal - is de afgelopen jaren passend voor de Haag en Brussel bereiken we ons doel.' ontwikkeling van Noord-Nederland gebleken. Ook in de Strategische Agenda blijft dit een belangrijke ambitie voor het SNN. Hübner dan ook als ze benadrukt dat het regionale beleid van SNN onderschrijft de opstelling van EU-commissaris Danuta de EU geen kwestie van liefdadigheid is: 'Het regionale beleid van de EU wil verschillen in ontwikkelingsniveaus van de regio's verminderen.' 5

4 Samenwerking biedt kansen. Samenwerking tussen innoverende bedrijven, kenniscentra en overheden biedt ongekende kansen. Zo'n samenwerking is een sleutel tot succes. Ambities en Beleid Het Kompasprogramma heeft SNN en Noord-Nederland geleerd dat het bij samenwerking om méér gaat dan het ontwikkelen van een regionaal ruimtelijk-economisch beleid. Op de Strategische Agenda staan dus ook duurzame ontwikkeling, woonklimaat, leefbaarheid en bereikbaarheid. SNN wil het beleid samen afstemmen en waar mogelijk samen uitvoeren. Drie sporen De ambities van het Noorden zijn in de Strategische Agenda voor Noord-Nederland in een driesporenbeleid uitgewerkt: het inzetten op innovatie en kenniseconomie het realiseren van een concurrerend vestigingsklimaat in het stedelijk gebied het behouden en versterken van een vitaal platteland. Verderop in deze brochure vindt u meer informatie over deze drie sporen. Afrekenen op resultaat De plannen op de Strategische Agenda zijn niet vrijblijvend. SNN heeft zijn doelstellingen zo concreet mogelijk willen vastleggen. In 2013 zal Noord-Nederland de Strategische Agenda dan ook kunnen afrekenen op de behaalde resultaten. 6

5 Een sleutel voor nieuwe kansen 2 Mede dankzij het Kompasprogramma heeft Noord-Nederland drie 'sleutelgebieden' voor kennis en innovatie: Energy Valley, de Wateralliantie en Astron/Lofar. Energy valley het vermarkten van nieuwe vormen van beleid en organisatie. kansen ontwikkelen die juist die sector biedt voor innovatie en technieken, schonere processen en nieuwe voedingsmidde- Vrijwel alles wat er in Nederland op het gebied van winning, Noord-Nederland wordt een experimenteerregio en krijgt zo economische groei. len. De werkgelegenheid van de Life sciences in de stad behandeling, transport en research van aardgas plaatsvindt, een etalage vol overtuigende waterprojecten. De Friese Water- Groningen is ruim 20 procent van de totale sector in gebeurt in Noord-Nederland. Ook heeft het Noorden belangrijke alliantie richt zich vooral op landen met een snel groeiende Dit zijn de sectoren met groeikansen waar Noord-Nederland op Nederland en er liggen goede kansen dit aandeel nog verder vernieuwende projecten voor duurzame energie. Deze opval- economie en op de nieuwe EU-landen. inzet: uit te breiden. lende combinatie kreeg vorm in het concept Energy Valley. Agribusiness De zuivelindustrie en de aardappelzetmeel- ICT Groningen en Leeuwarden hebben beide een sterke ICT- Noord-Nederland is zijn positie op het gebied van gas en duur- Astron/Lofar sector zijn in Noord-Nederland sterk vertegenwoordigd. sector. Samen met die van Amsterdam is de Groningen zame energie verder aan het uitbouwen. Nieuwe initiatieven Astron is een van de drie topinstituten in de wereld van het Ook wordt in het Noorden de meeste suiker van Nederland Internet Exchange het enige grote internationale zoge- moeten bestaande energiekennis zoveel mogelijk bundelen door astronomisch onderzoek. Sinds jaar en dag heeft Astron zijn geproduceerd. Biovergassing, bioraffinage en andere vormen heten interconnectiepunt dat Nederland kent. Deze GN-IX alle partijen meer te laten samenwerken. Innovatieve projec- wortels stevig in noordelijke bodem. Het nieuwe Lofar-project van groene chemie zullen de noordelijke agribusiness onder maakt - zeker in combinatie met het Lofar-glasvezelnet - ten gaan van Noord-Nederland de Europese proeftuin op het zal deze banden nog verder aanhalen. Uiteindelijk zullen zo'n andere ook een rol laten spelen bij het ontwikkelen van in het Noorden tal van nieuwe ontwikkelingen mogelijk. gebied van energietransitie maken. Energy Valley heeft alles in twintigduizend antennes dankzij een glasvezelnet en een super- nieuwe duurzame energiebronnen. Scheepsbouw De scheepsbouw in Noord-Nederland heeft zich om de trekker van de noordelijke economie te worden. computer samen één enorme radiotelescoop gaan vormen. Chemie Het chemiepark in Delfzijl en Emmtec in Emmen zijn een lange traditie en de sector heeft internationaal een Lofar bevestigt de vooraanstaande wetenschappelijk positie van belangrijk voor de werkgelegenheid. Hier en elders in Noord- naam hoog te houden. De noordelijke scheepsbouw levert Wateralliantie Astron. Dankzij het project plaatst ook Noord-Nederland zich Nederland liggen in de chemische sector nog allerlei de nodige inspanningen om de productiviteit te verhogen In de watersector zijn grote kansen van Noord-Nederland weg- in de kijker. Lofar zal voor nieuwe product-marktcombinaties mogelijkheden voor nieuwe innovatieve producten en voor en nieuwe productiemethoden te zoeken. De sector blijft gelegd. Het nationale Innovatieplatform stelde vast dat gaan zorgen. Bovendien kan het fijnmazige glasvezelnet dat meer verwerkende bedrijvigheid. zoeken naar nieuwe kansen op het gebied van product- en Nederland tot nu toe nogal onverschillig met zijn kennis en Astron voor Lofar moet aanleggen, tal van andere voor het Commerciële zorg Meer ouderen hebben de komende jaren procesinnovatie. ervaring in de watersector omgaat. Het traject tussen innovatie Noorden belangrijke functies gaan vervullen. zorg nodig, terwijl steeds minder jongeren hen die kunnen Toerisme Noord-Nederland is een aantrekkelijk gebied voor en markt wordt tamelijk verwaarloosd, aldus het platform. bieden. Noord-Nederland wil op die extra vraag naar zorg toeristen. Lang niet alle kansen om uit te groeien tot een Georganiseerd in de Friese Wateralliantie wil Noord-Nederland Sectoren met groeikansen en diensten inspelen, zowel als het gaat om medische van de toeristische topgebieden van Noordwest-Europa wor- zo'n kans grijpen. De Wateralliantie geeft bedrijven, kennis- Noord-Nederland heeft sectoren met een behoorlijk groeipo- behandeling als om verzorging en verblijf. den nu al benut. Het sector blijft op zoek naar innovatieve centra en overheden hun eigen inbreng. Niet alleen gaat het om tentieel. Ze staan als 'speerpuntsectoren' op de Strategische Life sciences Als technologisch kennisgebied houden de toeristische producten en naar nieuwe marketingvormen. het aanbieden van de laatste technologie, men denkt ook aan Agenda. SNN wil met elke sector een gezamenlijke visie op de Life sciences zich bezig met nieuwe medicijnen en medische 8 9

6 Onderweg naar een kenniseconomie 3 De noordelijke economie is aan het vernieuwen. Steeds meer vertrouwde bedrijven verdwijnen, omdat hun productie verplaatst wordt naar de lagelonenlanden. Zo'n ontwikkeling is onomkeerbaar. De noordelijke ondernemingen zullen dan ook moeten innoveren om de concurrentie een stap voor te blijven. In de noordelijke economie is de transitie naar een kenniseconomie in volle gang. Kennis is de productiefactor met toekomst. In zijn Strategische Agenda noemt het Samenwerkingsverband Noord-Nederland het 'de rode draad' in zijn visie. Innovatie Innovatie zorgt voor een betere concurrentiepositie. De Europese Unie besloot destijds in Lissabon dat de Europese economie in 2010 de meest dynamische en meest concurrerende ter wereld moet zijn. Noord-Nederland kan een belangrijke bijdrage aan deze doelstelling leveren. SNN zet met name in op zijn specifieke kansen op enkele gebieden. Midden- en kleinbedrijf Het midden- en kleinbedrijf is goed voor 75 procent van de werkgelegenheid in Noord-Nederland en is dus de motor van de noordelijke economie. Voordelen van de kleine schaal zijn snellere besluitvorming en grotere flexibiliteit. Mogelijk nadeel is het kennisniveau. Op de Strategische Agenda staat dat het Noorden de aanwezige kennis en kunde gaat bundelen en aan het midden- en kleinbedrijf wil aanbieden. Beroepsonderwijs Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt sluiten in Noord- Nederland onvoldoende op elkaar aan, nu de kenniseconomie steeds meer van de beroepsbevolking vraagt. Hoog op de Strategische Agenda staan maatregelen die het beroepsonderwijs versterken door leren en werken beter met elkaar te verbinden. Om dat te bereiken vraagt SNN aan Den Haag meer ruimte om met het onderwijsaanbod te kunnen experimenteren. 11

7 Steden waar je je thuis voelt 4 Noord-Nederland heeft aantrekkelijke steden waar je plezierig kunt wonen, waar je goed kunt werken en waar uitstekende voorzieningen zijn. Steden waar je je thuis voelt en waar bedrijven zich graag willen vestigen. Investeren in de kenniseconomie is investeren in steden. De keuze in het Kompasprogramma om wonen en werken in de kernzones te concentreren is een goede gebleken. De Strategische Agenda bouwt daarop voort met nieuwe accenten. Woonmilieu Bereikbaarheid Een aantrekkelijk woonmilieu is een vestigingsfactor van bete- Door de internationale verbindingen verder te verbeteren wil kenis. Noord-Nederland heeft een cultureel klimaat dat er zijn Noord-Nederland beter profiteren van zijn positie tussen West- mag. En het Noorden heeft de rust en de ruimte die velen Nederland en Noord-Duitsland en verder. Het Noorden blijft elders tevergeefs zoeken. Noord-Nederland is nog groen, er is investeren in de Noordelijke Ontwikkelingsas. De aanleg van de schone lucht, je ziet er de horizon en 's nachts wordt het er Zuiderzeelijn is daarbij voor Noord-Nederland nog gewoon donker. Iedereen vindt zijn eigen plek in het Noorden. Vestigingsklimaat Groningen, Leeuwarden en Emmen hebben de kenniscentra die voor een vestigingsklimaat zorgen dat de noordelijke economie verder kan helpen. In de kernzones komen meer aantrekkelijke locaties voor bedrijvigheid. De stationsgebieden worden het visitekaartje van de steden. 13

8 Noorderruimte voor de toekomst 5 Noord-Nederland heeft nog een 'echt' platteland: waar ruimte voor de landbouw blijft, waar het wonen waarde krijgt en waar toeristen graag naar toe gaan. De Strategische Agenda komt in actie voor zo'n vitaal noordelijk platteland. Behoud en ontwikkeling van de kwaliteiten van de 'Noorderruimte' vragen een reeks gerichte investeringen. Concurrentiekracht In Noord-Nederland wordt nog 80 procent van de grond voor landbouw gebruikt. Een landbouwbedrijf hier is gemiddeld twee keer zo groot als elders in Nederland. Veranderingen in het Europese beleid dwingen melkveehouderij en akkerbouw tot schaalvergroting. Als ergens in Nederland concurrerende duurzame landbouw mogelijk is, dan is dat in de grootschalige landbouwgebieden van Noord-Nederland. Eigentijdse landinrichting kan de beschikbare ruimte hiervoor optimaal inrichten. Plattelandseconomie Nog steeds verdwijnen er arbeidsplaatsen op het platteland. Om het platteland leefbaar te houden is dan ook goede nieuwe werkgelegenheid nodig. Ook het omgekeerde geldt. Nieuwe werkgelegenheid vraagt om een vitale omgeving. De Strategische Agenda investeert in nieuwe economische activiteiten en in betere voorzieningen. Waterbeheer Water is onmisbaar voor mens, dier en plant. Tegelijkertijd is water een bedreiging als het ergens té nat of juist té droog wordt. Waterbeheer wordt steeds nadrukkelijker een ordenend principe in de Noorderruimte. Op de Strategische Agenda staan de maatregelen om de komende jaren wateroverlast en watertekorten in Noord-Nederland te voorkomen en de waterkwaliteit verder te verbeteren. Natuur en landschap Van de achttien Nederlandse nationale parken liggen zes in Noord-Nederland. De Waddenzee is een internationaal Biosphere-reservaat. Noord-Nederland heeft gave, vaak eeuwenoude cultuurlandschappen die de Noorderruimte een eigen identiteit geven. Noord-Nederland is zuinig op zijn natuur en landschap. Met de Strategische Agenda gaat het Samenwerkingsverband Noord-Nederland meer dan ooit in de kwaliteit van het landelijk gebied investeren. 15

9 Uitvoeringsorganisatie SNN Postbus AT Groningen Telefoon: (050) Internet: