Master s thesis Een onderzoek naar de invloed van message framing

Transcriptie

1 Master s thesis Een onderzoek naar de invloed van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en welke rol risicoperceptie en de regulatieve focus hierin spelen Naam: Axinja Schoenmaker ( ) Track: Thesisbegeleider: Persuasive Communication Gert-Jan de Bruijn Datum:

2 Abstract Het doel van dit onderzoek was om erachter te komen wat de invloed is van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek en welke rol risicoperceptie en de regulatieve focus hierin spelen. In totaal namen 208 proefpersonen deel aan het experiment. Zij werden blootgesteld aan een boodschap met een gain-frame of aan een boodschap met een loss-frame. Er werd een manipulatie uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de proefpersonen in een situationele promotiefocus of in een situationele preventiefocus kwamen. Daarna werden de attitudes, intenties, chronische focus en risicopercepties van de proefpersonen gemeten. Uit de resultaten bleek dat message framing geen invloed had op de attitude van de proefpersonen met betrekking tot het bevolkingsonderzoek. Een gain-frame bleek echter wel effectiever te zijn om proefpersonen ervan te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker dan een loss-frame. Verder bleek dat de regulatieve focus niet van invloed is op het effect van message framing op de overtuiging van proefpersonen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, maar risicoperceptie wel. Proefpersonen met een hoge risicoperceptie werden meer overtuigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek bij blootstelling aan een boodschap met een lossframe dan proefpersonen met een lage risicoperceptie. Daarnaast bleek ook nog dat risicoperceptie van invloed is op hoe een message frame wordt geïnterpreteerd. Proefpersonen met een hoge risicoperceptie interpreteerden een loss-frame vaak als een gain-frame. Aan de hand van de bevindingen uit dit onderzoek kan gesteld worden dat een gain-frame effectiever is om individuen met zowel een hoge als lage risicoperceptie ervan te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker dan een loss-frame. 1

3 Inhoudsopgave Inleiding p. 4 Theoretisch kader p. 5 Invloed van message framing op deelname aan kankerscreening p. 6 Individuele verschillen in de gevoeligheid voor frames p. 9 Risicoperceptie p. 10 Regulatieve focus theorie p. 12 De modererende rol van de regulatieve focus p. 13 Overeenstemming van chronische focus, situationele focus en message frame p. 15 Methode p. 16 Steekproef p. 16 Onderzoeksdesign p. 17 Procedure p. 17 Manipulatiecheck p. 18 Meetinstrument p. 19 Chronische focus p. 19 Attitude p. 20 Intentie p. 21 Risicoperceptie p. 21 Controlevariabelen p. 21 Data-analyse p. 22 Resultaten p. 24 Toetsen van hypotheses met de totale sample p. 24 Invloed van message framing op overtuiging om deel te nemen aan het p. 24 bevolkingsonderzoek Risicoperceptie als moderator p. 25 De regulatieve focus als moderator p. 28 Overeenstemming chronische focus, situationele focus en message frame p. 29 2

4 Toetsen van hypotheses met de sample waarbij de manipulatie is gelukt p. 31 Invloed van message framing op overtuiging om deel te nemen aan het p. 31 bevolkingsonderzoek Risicoperceptie als moderator p. 32 De regulatieve focus als moderator p. 33 Overeenstemming chronische focus, situationele focus en message frame p. 35 Voorspellers van de manipulatiecheck p. 35 Conclusie en discussie p. 35 Beperking en toekomstig onderzoek p. 39 Praktische implicaties p. 41 Literatuurlijst p. 42 Bijlagen p. 50 Bijlage 1 Gemanipuleerde teksten p. 50 Bijlage 2 De vragenlijst p. 52 Bijlage 3 De resultaten in tabellen p. 61 3

5 Inleiding Dikkedarmkanker is een ziekte die veel voorkomt. In Nederland is het zelfs de op één na meest voorkomende vorm van kanker ( Preventie en vroege opsporing, n.d.). Bij ongeveer mensen in Nederland wordt deze vorm van kanker vastgesteld en bijna 5000 mensen overlijden aan de gevolgen ervan. De ziekte komt voornamelijk voor bij mensen van 60 jaar en ouder. De gemiddelde kans om dikkedarmkanker te overleven is 59 procent. Dit is echter sterk afhankelijk van wanneer de ziekte wordt opgespoord ( Waarom er een, 2011). Indien dikkedarmkanker in een vroeg stadium wordt vastgesteld, kan het goed behandeld worden en kan er veel gezondheidswinst worden geboekt ( Dikkedarmkanker, n.d.). Een bevolkingsonderzoek naar darmkanker kan hierin een belangrijke rol spelen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat door een bevolkingsonderzoek naar darmkanker jaarlijks 2400 levens kunnen worden gered ( Dikkedarmkanker, n.d.). Vanaf 2013 wordt daarom in Nederland stapsgewijs een bevolkingsonderzoek naar darmkanker ingevoerd, waarbij alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar eens in de twee jaar een uitnodiging krijgen om vrijwillig deel te nemen ( Waarom er een, 2011). Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk Nederlanders overtuigd worden om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker is het van belang om na te gaan hoe de boodschap het best geformuleerd kan worden. Dit wordt ook wel message framing genoemd. De uitnodiging die naar Nederlanders wordt gestuurd met het verzoek om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker kan geformuleerd worden in termen van winst (gain-frame) of in termen van verlies (loss-frame). Uit diverse onderzoeken bleek dat een loss-frame effectiever is dan een gain-frame om individuen te overtuigen deel te nemen aan een screening voor kanker (Block & Keller, 1995; Gallagher, Updegraff, Rothman, & Sims, 2011; Meyerowitz & Chaiken, 1987; Rivers, Salovey, Pizarro, D. A., Pizarro, J., & Schneider, 2005; Rothman, Salovey, Antone, Keough, & Martin,1993; Williams, Clarke, & Borland, 2001). Uit de bevindingen van andere onderzoeken bleek echter dat message framing geen invloed had op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan een screening voor kanker (Consedine, Horton, Magai, & Kukafka, 2007; Gallagher & Updegraff, 2012; Lerman et al.,1992; Myers et al.,1991). Een verklaring voor deze tegenstrijdige resultaten is dat er rekening moet worden gehouden met verschillende moderatoren (O Keefe & Jensen, 2009). Tot dusverre is er nog niet onderzocht naar de rol die risicoperceptie speelt in de invloed van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het 4

6 bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Het is van belang om de modererende rol van risicoperceptie te onderzoeken, omdat het risico die individuen associëren met een bepaalde gedraging de beslissende factor is die bepaalt wat de invloed is van message framing op de overtuiging van individuen om een bepaalde gedraging uit te voeren (Rothman & Salovey, 1997). Daarnaast is er ook nog niet onderzocht welke rol de regulatieve focus speelt in de invloed van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. De regulatieve focus houdt in dat mensen zich richten op wat zij willen bereiken of op wat zij willen voorkomen. Iemand met een promotiefocus streeft naar positieve uitkomsten en iemand met een preventiefocus streeft naar de afwezigheid van negatieve uitkomsten (Higgins, 1998). Het is van belang om de modererende rol van de regulatieve focus te onderzoeken, omdat uit diverse onderzoeken al is gebleken de regulatieve focus van invloed is op het effect van message framing op de overtuiging van individuen om bepaalde gezondheidsgedragingen uit te voeren (Kim, 2006; Latimer et al., 2008; Salovey, Schneider, & Apanovitch, 2002; Uskul, Sherman, & Fitzgibbon, 2009; Zhao & Pechmann, 2007). Aangezien er tot nu toe nog geen duidelijkheid is over welk frame effectiever is om individuen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en welke rol risicoperceptie en de regulatieve focus hierin spelen, is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Wat is de invloed van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en welke rol spelen risicoperceptie en de regulatieve focus hierin? Op basis van dit onderzoek is het mogelijk om een campagne op te stellen, waardoor zoveel mogelijk individuen worden overtuigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Hierdoor worden niet alleen veel levens bespaard ( Dikkedarmkanker, n.d.), maar worden er ook veel gezondheidskosten bespaard (Loeve et al., 2000). Bij een vroegtijdige ontdekking van darmkanker kunnen patiënten namelijk goedkopere behandelingen krijgen dan bij een latere ontdekking. De kans dat darmkanker vroegtijdig wordt ontdekt is bij deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker veel groter, dan wanneer mensen niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek (Loeve et al., 2000). Theoretisch kader De manier waarop de wenselijke en onwenselijke gevolgen van het aanbevolen gedrag in een boodschap worden geformuleerd wordt message framing genoemd. Message framing kan van invloed zijn op de overtuigingskracht van een gezondheidsboodschap en daarmee voor het 5

7 gedrag dat wordt gepropageerd in de boodschap. Een boodschap kan geformuleerd worden in termen van winst (gain-frame) of in termen van verlies (loss-frame). Een boodschap met een gain-frame benadrukt de voordelen van het volgen van het advies. Een voorbeeld hiervan is: Als u deelneemt aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, heeft u een veel grotere overlevingskans. Een boodschap met een loss-frame benadrukt de negatieve gevolgen van het niet volgen van het advies. Een voorbeeld hiervan is: Als u niet deelneemt aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, heeft u een veel lagere overlevingskans. Dat message framing een invloed heeft op de overtuigingskracht van gezondheidsboodschappen kan verklaard worden vanuit prospecttheorie. Deze theorie stelt dat individuen heel gevoelig zijn voor hoe de opbrengsten van het aanbevolen gedrag worden geframed. Mensen vermijden risico s wanneer potentiële winsten worden geboden door een beslissing. Terwijl mensen risico s zoeken wanneer potentiële verliezen worden geboden door een beslissing. Dit houdt in dat mensen risico s vermijden wanneer een gain-frame wordt gepresenteerd en mensen risico s nemen wanneer een loss-frame wordt gepresenteerd (Rothman, & Salovey, 1997; Rothman, Bartels, Wlaschin, & Salovey, 2006). Welk frame effectiever is om mensen te overtuigen bepaald gedrag uit te voeren, is afhankelijk van het soort gedrag. Er wordt verondersteld dat bij preventiegedrag (bijvoorbeeld stoppen met roken, gezond eten en gebruik van zonnebrand) een gain-frame overtuigender is, omdat mensen denken dat dit gedrag weinig risico s met zich meebrengt. Mensen voorkomen gezondheidsproblemen door het aanbevolen gedrag uit te voeren. Bij detectiegedrag (bijvoorbeeld een screening voor kanker) wordt verondersteld dat een loss-frame overtuigender is, omdat mensen denken dat dit gedrag veel risico s met zich meebrengt. Het is namelijk mogelijk dat mensen een levensbedreigende ziekte vaststellen (Rothman & Salovey, 1997; Rothman et al., 2006; Salovey et al., 2002). Bartels, Kelly en Rothman (2010) onderzochten deze aannames en vonden dat bij een screening die de aanwezigheid van een gezondheidsvoordeel kon detecteren een gain-frame overtuigender was dan een loss-frame, terwijl bij een screening die de aanwezigheid van een gezondheidsprobleem kon detecteren een loss-frame overtuigender was dan een gain-frame. Op basis hiervan zou gesuggereerd kunnen worden dat een loss-frame effectiever is om mensen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Invloed van message framing op deelname aan kankerscreening Het is niet eenvoudig om een eenduidig antwoord te geven op de vraag welk frame effectiever 6

8 is om individuen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Uit diverse onderzoeken is namelijk gebleken dat er veel inconsistente resultaten zijn met betrekking tot de invloed van message framing op de intentie om deel te nemen aan een screening voor kanker. Er zijn een aantal onderzoekers die vonden dat een loss-frame effectiever is dan een gain-frame om mensen te overtuigen deel te nemen aan een screening voor kanker. Zo bleek uit een review van Edwards, Elwyn, Covey, Matthews en Pill (2001) dat een loss-frame effectiever is om individuen ervan te overtuigen deel te nemen aan een screening voor kanker dan een gain-frame. Verder bleek uit onderzoek dat vrouwen een hogere intentie hadden om deel te nemen aan een borstkankerscreening na blootstelling aan een boodschap met een loss-frame in vergelijking met een gain-frame (Williams et al., 2001) en ook daadwerkelijk meer deelnamen aan een borstkankerscreening (Gallagher et al., 2011). Dit kwam overeen met de resultaten van Meyerowitz en Chaiken (1987). Zij vonden dat vrouwen een positievere attitude hadden ten aanzien van zelfcontrole op borstkanker en een hogere intentie hadden om het uit te voeren, wanneer zij werden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame in vergelijking met wanneer zij werden blootgesteld aan een boodschap met een gain-frame. Eveneens vonden Rivers et al. (2005) dat vrouwen meer overtuigd waren door een loss-frame om een screening te doen voor baarmoederhalskanker wanneer de detectie functie van de test werd omschreven. Uit het onderzoek van Block en Keller (1995) en Rothman et al. (1993) bleek ook dat mensen een hogere intentie hadden om zichzelf op huidkanker te testen wanneer zij werden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame dan aan een boodschap met een gain-frame. Verder bleek uit een onderzoek van Cherubini, Rumiati, Rossi, Nigro en Calabrò (2005) dat mannen een positievere attitude hadden na blootstelling aan een boodschap met een loss-frame dan na blootstelling aan een boodschap met een gain-frame. Ten slotte werd gevonden dat een telefoontje gebaseerd op het loss-frame effectiever is dan het gebruikelijke telefoontje om vrouwen te vragen deel te nemen aan een screening voor borstkanker. In deze onderzoeken werd de effectiviteit van een loss-frame niet vergeleken met een gain-frame (Abood, Coster, Mullis, & Black, 2002; Abood, Black, & Coster, 2005). In tegenstelling tot de prospecttheorie vonden een aantal onderzoekers dat een boodschap met een loss-frame niet altijd overtuigender is om individuen deel te laten nemen aan een screening voor kanker dan een boodschap met een gain-frame. Zo vonden Banks et al. (1995) in hun eigen onderzoek tegengestelde resultaten. Uit hun onderzoek bleek dat er significant meer vrouwen deelnamen aan een screening voor borstkanker één jaar na het zien van een 7

9 boodschap met een loss-frame, dan één jaar na het zien van een boodschap met een gainframe. Zij vonden echter ook dat er niet significant meer vrouwen deelnamen aan een screening voor borstkanker een half jaar na het zien van een boodschap met een loss-frame in vergelijking met een gain-frame. Eveneens vonden Finney en Iannotti (2002) tegengestelde resultaten in hun onderzoek. Uit hun onderzoek bleek dat meer vrouwen een afspraak maakten voor een screening voor borstkanker één maand na het zien van een boodschap met een loss-frame dan bij een boodschap met een gain-frame. Zij vonden echter ook dat er geen verschil was tussen de effectiviteit van een herinneringsbrief met een loss-frame of gainframe om vrouwen te overtuigen een afspraak te maken voor een borstkankerscreening. Verder vonden Consedine et al., (2007) en Lerman et al. (1992) dat message framing geen invloed had op de deelname aan een borstkankerscreening. Tevens bleek uit het onderzoek van Van t Riet, Ruiter en Werrij (2010) dat er geen significant voordeel voor boodschappen met een loss-frame was, in vergelijking met een gain-frame, om mensen te overtuigen zichzelf op huidkanker te testen. Met betrekking tot deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker kan gesteld worden dat message framing geen invloed heeft op de attitude ten aanzien van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en de intentie om eraan deel te nemen. Zo bleek uit een meta-analyse van Gallagher en Updegraff (2012), waarin 94 onderzoeken werden meegenomen, dat er geen significant effect was van message framing op de attitude met betrekking tot detectiegedrag en de intentie om het gedrag uit te voeren. Verder bleek uit een meta-analyse van O Keefe en Jensen (2009), waarin 53 onderzoeken zijn meegenomen, dat loss-frames significant overtuigender waren dan gain-frames bij detectiegedrag. Dit significante effect kon echter worden toegeschreven aan de onderzoeken die de invloed van message framing hadden onderzocht op de intentie om deel te nemen aan een screening voor borstkanker. Voor andere categorieën van detectiegedrag werd dit effect niet gevonden. Zo bleek dat voor andere vormen van kanker het loss-frame niet significant overtuigender was om individuen deel te laten nemen aan een screening voor kanker dan het gain-frame. In de meta-analyse van O Keefe en Jensen (2009) werd ook het onderzoek van Myers et al. (1991) meegenomen. Zij onderzochten in hoeverre een gain-frame of loss-frame effectiever is om mensen ervan te overtuigen een darmkanker test, die ze thuis konden afnemen, op te sturen. De mensen die deelnamen aan het onderzoek waren lid van de Healthcare, inc. in de Verenigde Staten en kwamen in aanmerking voor een jaarlijkse darmkanker test die werd opgestuurd. Uit hun onderzoek bleek dat mensen die een boodschap hadden gekregen met een 8

10 loss-frame niet meer testen terugstuurden dan mensen die een boodschap hadden gekregen met een gain-frame. Message framing bleek dus geen invloed te hebben op de overtuiging om deel te nemen aan een screening voor darmkanker. Op basis van de bevinding van Gallagher en Updegraff (2012) O Keefe en Jensen (2009) en Myers et al. (1991) wordt gesteld dat een boodschap met een loss-frame niet effectiever is dan een boodschap met een gain-frame om individuen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Hieruit vloeit de volgende hypothese: H1: Individuen verschillen niet in hun attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en de intentie om eraan deel te nemen wanneer zij worden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame of aan een boodschap met een gain-frame. Individuele verschillen in de gevoeligheid voor frames Een verklaring voor het gegeven dat een boodschap met een loss-frame niet altijd effectiever is dan een boodschap met een gain-frame om mensen te overtuigen deel te nemen aan een screening voor kanker, is dat er rekening gehouden moet worden met moderatoren (O Keefe & Jensen, 2009). Met andere woorden er moet gekeken worden onder welke omstandigheden een boodschap met een gain-frame of loss-frame overtuigender is. Er zijn al diverse onderzoekers die hebben gekeken welke moderatoren van invloed zijn op het effect van message framing op overtuiging om deel te nemen aan een kankerscreening. Uit deze onderzoeken bleek dat etniciteit (Brunton, 2007), inkomen (Brunton, 2007; Consedine et al., 2007), opleidingsniveau (Brunton, 2007), stemming (Keller, Lipkus, & Rimer, 2003), zelfeffectiviteit (Meyerowitz & Chaiken, 1987; Van t Riet et al., 2010), hoe er over de eigen gezondheid wordt gedacht (Miller et al., 1999) en een familie met een kankerhistorie (Williams et al., 2001) van invloed zijn op het effect van message framing om mensen ervan te overtuigen deel te nemen aan een kankerscreening. Tot dusverre is er nog niet onderzocht of risicoperceptie en de regulatieve focus van een persoon van invloed kan zijn op het effect van message framing om mensen te overtuigen deel te nemen aan een screening voor darmkanker. Risicoperceptie bleek wel al uit onderzoek van Gallagher et al. (2011) van invloed op het effect van message framing om vrouwen te overtuigen deel te nemen aan een screening voor borstkanker. Er moet echter nog onderzocht worden of deze resultaten ook gerepliceerd kunnen worden om individuen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. De prospecttheorie suggereert namelijk dat het risico die individuen associëren met bepaald gedrag de beslissende factor is 9

11 die bepaalt wat de invloed is van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het gedrag (Rothman & Salovey, 1997). Met andere woorden het is mogelijk dat individuen deelname aan een screening voor borstkanker risicovoller of juist minder risicovol vinden dan deelname aan een screening voor darmkanker en dit kan van invloed zijn op het effect van message framing op de overtuiging om aan een screening voor darmkanker deel te nemen. Het is daarom van belang om te kijken of risicoperceptie ook een rol speelt op de invloed van message framing op de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Daarnaast is het van belang de regulatieve focus van een individu mee te nemen in dit onderzoek, omdat uit onderzoek is gebleken dat het effect van message framing op de overtuiging van individuen om een bepaalde gezondheidsgedraging uit te voeren, wordt gemodereerd door de regulatieve focus (Kim, 2006; Latimer et al., 2008; Salovey et al., 2002; Uskul et al., 2009; Zhao & Pechmann, 2007). Risicoperceptie De effectiviteit van een message framing is afhankelijk van de hoeveelheid risico die een individu associeert met bepaald gedrag (Apanovitch, McCarthy, & Salovey, 2003; Hull, 2012; Lee & Aaker, 2004; Rothman & Salovey, 1997). Dit houdt in dat een boodschap met een gain-frame niet altijd effectiever is voor preventiegedrag, terwijl een boodschap met een lossframe niet altijd effectiever is voor detectiegedrag. Het is namelijk afhankelijk van de subjectieve perceptie, dat het uitvoeren van bepaald gedrag een onplezierige uitkomst met zich meebrengt (Latimer, Salovey, & Rothman, 2007; Rothman & Salovey, 1997). Lee en Aaker (2004) beweren dat loss-frames vooral effectief zijn wanneer de risico-inschatting van individuen hoog is, terwijl gain-frames effectiever zijn wanneer risico-inschatting laag is. In hun experiment lieten ze zien dat een boodschap met een loss-frame resulteerde in positievere attitudes ten opzichte van een medicijn tegen Pfeiffer onder proefpersonen met een hoge risicoperceptie dan een boodschap met een gain-frame. Bij proefpersonen die een lage risicoperceptie hadden, was een gain-frame effectiever om hun attitudes te verhogen ten opzichte van een medicijn tegen Pfeiffer dan een boodschap met een loss-frame. In overeenstemming met Lee en Aaker (2004) vonden Apanovitch et al. (2003) dat een gainframe effectiever was om de intentie van vrouwen te verhogen om een HIV-test te doen dan een loss-frame, wanneer zij het ervoeren als een laag risico. Wanneer de vrouwen het als een hoog risico ervoeren, resulteerden de twee boodschappen echter niet in een significant verschil met betrekking tot de intentie om een HIV-test te doen. Hull (2012) onderzocht ook of de invloed van message framing op de intentie om een HIV-test werd gemodereerd door 10

12 risicoperceptie. Hieruit bleek ook dat een gain-frame effectiever was om de intentie van vrouwen met een lage risicoperceptie te verhogen dan een loss-frame. Terwijl een loss-frame effectiever was om de intentie van vrouwen met een gemiddelde risicoperceptie te verhogen dan een gain-frame. Er is tot dusverre één onderzoek gedaan waarbij er werd gekeken of risicoperceptie de invloed van message framing op deelname aan een screening voor kanker modereert. Uit een onderzoek van Gallagher et al. (2011) bleek dat een boodschap met een loss-frame effectiever was dan een boodschap met een gain-frame om deelname aan een screening voor borstkanker te verhogen wanneer vrouwen de screening als een hoog risico ervoeren. Er was echter geen verschil tussen het aantal gerapporteerde screeningen van vrouwen met een lage risicoperceptie na blootstelling aan een gain-frame of loss-frame. Het is van belang om na te gaan of de resultaten van Gallagher et al. (2011) ook gelden voor de overtuiging van individuen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Het is namelijk onduidelijk of de risicoperceptie van individuen met betrekking tot deelname aan een screening voor borstkanker gelijk is aan de risicoperceptie van individuen met betrekking tot deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Aangezien Gallagher et al. (2011) tot dusverre de enige onderzoekers zijn die gekeken hebben of risicoperceptie de invloed van message framing op deelname aan een kankerscreening modereert, worden de veronderstellingen gebaseerd op dit onderzoek. Er wordt op basis van de resultaten van Gallagher et al. (2011) verondersteld dat individuen met een hoge risicoperceptie een positievere attitude hebben met betrekking tot deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en een hogere intentie om eraan deel te nemen na blootstelling aan een boodschap met een loss-frame dan na blootstelling aan een boodschap met een gain-frame. Daarnaast wordt verondersteld dat het voor individuen met een lage risicoperceptie niet uitmaakt of zij worden blootgesteld aan een boodschap met een gain-frame of loss-frame, omdat de attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en de intentie om eraan deel te nemen gelijk blijft. Hieruit vloeien de volgende hypotheses: H2a: Individuen met een hoge risicoperceptie hebben een positievere attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en een hogere intentie om eraan deel te nemen wanneer zij worden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame in vergelijking met een boodschap met een gain-frame. H2b: Individuen met een lage risicoperceptie verschillen niet in hun attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en de intentie om eraan deel te nemen wanneer 11

13 zij worden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame of aan een boodschap met een gain-frame. Regulatieve focus theorie De regulatieve focus theorie van Higgins (1997) komt voort uit het hedonisme. Het uitgangspunt van het hedonisme is dat mensen streven naar plezier en pijn proberen te vermijden. Het hedonisme kan gebruikt worden om de motieven van mensen te begrijpen en biedt een verklaring voor het menselijk gedrag. De regulatieve focus theorie kijkt echter verder dan het hedonisme, waardoor er een beter begrip is van hoe menselijk gedrag tot stand komt. De manier waarop de motivationele principes werken worden beschreven in deze theorie. Zelfregulering is hierin een belangrijk concept, omdat dit het gedrag van mensen beïnvloedt. Zelfregulering is gericht op een gewenste toestand of een ongewenste toestand. Dat wil zeggen dat een individu zich richt op wat hij wilt bereiken of wat hij wilt voorkomen. Het doel hierbij is om dicht bij de gewenste toestand te komen en ver van de ongewenste toestand verwijderd te zijn. Een individu kan een promotiefocus of preventiefocus hanteren om dit doel na te streven. Individuen met een promotiefocus streven naar positieve uitkomsten en richten zich daarom op de afwezigheid of aanwezigheid van positieve uitkomsten. Individuen met een preventiefocus streven naar de afwezigheid van negatieve uitkomsten en richten zich daarom op de afwezigheid of aanwezigheid van negatieve uitkomsten. Individuen hebben een chronische regulatieve focus, maar ook een situationele regulatieve focus die continu verandert afhankelijk van de situatie (Higgins, 1998). Het effect van hoe de boodschap is geformuleerd op de overtuiging om diverse soorten gezondheidsgedragingen uit te voeren wordt gemodereerd door de regulatieve focus (Kim, 2006; Latimer et al., 2008; Salovey et al., 2002; Uskul et al., 2009; Zhao & Pechmann, 2007). Dit kan verklaard worden door de regulatieve fit. Een regulatieve fit komt voor wanneer de regulatieve focus van een individu overeenkomt met de boodschap die wordt gepresenteerd (Higgins, 2000). Er kan gesteld worden dat er een regulatieve fit is als een persoon met een promotiefocus wordt blootgesteld aan een boodschap die geformuleerd is in termen van winst (gain-frame) en als een persoon met een preventiefocus wordt blootgesteld aan een boodschap die geformuleerd is in termen van verlies (loss-frame) (Lee & Aaker, 2004). Wanneer het frame van een gezondheidsboodschap overeenkomt met de regulatieve focus van een persoon, krijgt de persoon een goed gevoel. Dit gevoel kan overgebracht worden naar de evaluatie van de inhoud van de boodschap, waardoor de boodschap overtuigender is (Uskul et al., 2009). 12

14 Als er een regulatieve fit is, hebben individuen meer positieve gevoelens over het gedrag die in de boodschap centraal staat en hebben ze een hogere motivatie om dat gedrag uit te voeren, dan wanneer er geen regulatieve fit is (Higgins, 2002). De modererende rol van de regulatieve focus Er zijn een aantal onderzoeken waaruit bleek dat de regulatieve focus een rol speelt in de invloed van gezondheidsboodschappen op de intentie om het aanbevolen gedrag over te nemen. Zo bleek uit een onderzoek van Uskul et al. (2009) dat mensen met een promotiefocus meer overtuigd (positievere attitude tegenover flossen en hogere intentie om te flossen) waren door een boodschap over mondhygiëne met een gain-frame, dan mensen met een preventiefocus. Terwijl mensen met een preventiefocus meer overtuigd (positievere attitude tegenover flossen en hogere intentie om te flossen) waren door een boodschap over mondhygiëne met een loss-frame dan mensen met een promotiefocus. Deze bevindingen komen overeen met die van Kim (2006) en Zhao en Pechmann (2007). Zij vonden dat mensen met een promotiefocus meer overtuigd waren om te stoppen met roken wanneer zij werden blootgesteld aan een boodschap met een gain-frame dan aan een boodschap met een lossframe. Daartegenover vonden zij ook dat mensen met een preventiefocus meer overtuigd waren om te stoppen met roken wanneer zij werden blootgesteld aan een boodschap met een loss-frame dan aan een boodschap met een gain-frame. Ten slotte bleek de regulatieve focus ook van invloed in het onderzoek van Latimer et al. (2008). Zij vonden dat mensen positievere gevoelens hadden over sporten en meer de intentie hadden om te sporten wanneer de regulatieve focus van de persoon overeenkwam met de boodschap, dan wanneer deze niet overeenkwam. Er is slechts één onderzoek waarbij de regulatieve focus de invloed van message framing op gezondheidsgedrag niet modereert zoals bij de bovenstaande onderzoeken. Salovey et al. (2002) onderzochten of de invloed van message framing op deelname aan een HIV test werd gemodereerd door de regulatieve focus. Hierbij werd deelname aan een HIV test gezien als preventiegedrag, omdat de vrouwen hadden aangegeven dat ze deelnamen om verspreiding te voorkomen. Salovey et al. (2002) vonden dat promotie georiënteerde vrouwen die een gain-frame boodschap te zien kregen vaker deelnamen aan een HIV test (50 procent), dan vrouwen die een boodschap met een loss-frame kregen (23 procent). Onder de preventie georiënteerde vrouwen nam 42 procent deel aan de HIV test die een gain-frame boodschap hadden ontvangen en 36 procent die een loss-frame boodschap hadden ontvangen. Dit bleek geen significant verschil te zijn. Aangezien dit het enige onderzoek is die andere resultaten heeft gevonden dan de andere onderzoekers, wordt er 13

15 rekening gehouden met de resultaten van Uskul et al. (2009), Kim (2006), Zhoa en Pechmann (2007) en Latimer et al. (2008). Aan de hand van deze onderzoeken kan geconcludeerd worden dat de regulatieve fit theorie wordt bevestigd voor gezondheidsboodschappen over flossen, stoppen met roken en sporten. Tot dusverre is er niet onderzocht of de regulatieve focus ook een modererende rol speelt in de invloed van message framing met betrekking tot detectiegedrag op de overtuiging om het aanbevolen gedrag te volgen. Uskul et al. (2009), Kim (2006), Zhao en Pechmann (2007) en Latimer et al. (2008) richten zich in hun onderzoek namelijk op preventiegedrag, omdat flossen, stoppen met roken en sporten brengen weinig risico s met zich meebrengen. Deelnemen aan een screening voor darmkanker is echter detectiegedrag, omdat het als risicovol gezien kan worden (Rothman et al., 2006). Aangezien het effect van message framing afhankelijk kan zijn van het soort gedrag dat wordt aanbevolen in een gezondheidsboodschap, is het van belang na te gaan of de resultaten van Uskul et al. (2009), Kim (2006), Zhao en Pechmann (2007) en Latimer et al. (2008) ook gelden voor detectiegedrag (Rothman et al., 2006). Er wordt verwacht dat het concept van de regulatieve fit tevens geldt voor een boodschap over deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Rothman et al. (2006) stelden namelijk dat een gain-frame effectiever is voor preventiegedrag, maar uit de onderzoeken van Uskul et al. (2009), Kim (2006), Zhao en Pechmann (2007) en Latimer et al. (2008) bleek dit afhankelijk te zijn van de regulatieve focus. Zij vonden dat een gain-frame effectiever was bij mensen met een promotiefocus, maar een loss-frame was effectiever bij mensen met een preventiefocus. Hieruit kan gesteld worden dat een loss-frame ook niet altijd effectiever is dan een gain-frame om mensen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, want dit kan afhankelijk zijn van de regulatieve focus. Aan de hand van de regulatieve focus theorie en de resultaten van Uskul et al. (2009), Kim (2006), Zhao en Pechmann (2007) en Latimer et al. (2008) zijn daarom de volgende hypotheses opgesteld: H3a: Een boodschap met een loss-frame leidt tot een positievere attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en een hogere intentie om eraan deel te nemen onder preventiegeoriënteerde (zowel chronisch als situationeel) individuen dan een boodschap met een gain-frame. H3b: Een boodschap met een gain-frame leidt tot een positievere attitude met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker en een hogere intentie om eraan deel te nemen onder promotiegeoriënteerde (zowel chronisch als situationeel) individuen dan een 14

16 boodschap met een loss-frame. Overeenstemming van chronische focus, situationele focus en message frame Individuen hebben een chronische focus, maar ook een situationele focus. Indien beide overeenstemmen en ook past bij hoe de boodschap is geformuleerd (loss-frame of gain-frame) is het mogelijk dat er meer overtuiging plaatsvindt na blootstelling aan de boodschap. Zhao en Pechmann (2007) onderzochten met behulp van twee experimenten in hoeverre de regulatieve focus van de persoon, de regulatieve focus van de boodschap en het frame van de boodschap (loss- of gain-frame) synergetisch functioneren. In het eerste experiment hebben zij de regulatieve focus van de participanten gemeten en in het tweede experiment hebben zij de regulatieve focus gemanipuleerd. Uit hun onderzoek bleek dat anti-rook advertenties het effectiefst werken om de intentie van de participanten te verhogen om te stoppen met roken wanneer de regulatieve focus van de persoon (zowel chronisch als situationeel), de regulatieve focus van de boodschap en het frame van de boodschap overeenkwamen. Bij preventiegeoriënteerde participanten was de preventiegeoriënteerde anti-rook advertentie met een loss-frame het meest effectief om de intentie van participanten te verhogen om te stoppen met roken. Onder promotiegeoriënteerde participanten was de promotiegeoriënteerde antirook advertentie met een gain-frame het meest effectief om de intentie van participanten te verhogen om te stoppen met roken. In dit onderzoek werd de situationele focus van de participanten gemanipuleerd door hen te vragen een essay te schrijven over wensen en ambities of verplichtingen en verantwoordelijkheden. De regulatieve focus van een boodschap kan echter ook een bepaalde situationele focus induceren. Zo manipuleerde Kim (2006) bijvoorbeeld de situationele focus van een persoon door middel van de regulatieve focus van een boodschap. Het is daarom mogelijk dat de regulatieve focus van de boodschap in het onderzoek van Zhao en Pechmann (2007) tevens een situationele focus induceerden. Dit betekent dat de bevindingen wellicht ook gerepliceerd kunnen worden wanneer de chronische en situationele focus en het frame van de boodschap overeenstemmen. Aan de hand hiervan wordt gesuggereerd dat een boodschap effectiever is om individuen te overtuigen deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker wanneer de chronische focus, situationele focus en het frame van de boodschap overeenstemmen. Hieruit vloeien de volgende hypotheses: H4a: Een boodschap is het meest overtuigend (attitude en intentie) om individuen met een chronische preventiefocus deel te laten nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker wanneer zij een situationele preventiefocus hebben en worden blootgesteld aan een 15

17 boodschap met een loss-frame, in vergelijking met de andere condities (situationele preventiefocus gain-frame / situationele promotiefocus loss-frame / situationele promotiefocus gain-frame). H4b: Een boodschap is het meest overtuigend (attitude en intentie) om individuen met een chronische promotiefocus deel te laten nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker wanneer zij een situationele promotiefocus hebben en worden blootgesteld aan een boodschap met een gain-frame, in vergelijking met de andere condities (situationele promotiefocus loss-frame / situationele preventiefocus gain-frame / situationele preventiefocus loss-frame). Methode In deze methodesectie wordt allereerst de steekproef besproken. Hierna wordt aangegeven welk onderzoeksdesign is gebruikt. Vervolgens wordt er uitgelegd hoe de variabelen in dit onderzoek werden gemeten. Ten slotte wordt besproken welke statistische analyses werden gebruikt om de hypotheses te toetsen. Steekproef In totaal namen er 208 proefpersonen deel aan het onderzoek, waarvan 120 mannen (57.69 procent) en 88 vrouwen (42.31 procent). De gemiddelde leeftijd van de proefpersonen was jaar (SD = 6.17). De proefpersonen werden verkregen via het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Er werd namelijk een uitnodigingsmail gestuurd naar alle mensen die in deze sector werken. Daarnaast werd een uitnodigingsmail gestuurd naar familie, vrienden en kennissen. Via deze uitnodigingsmail werd tevens gevraagd of zij de mail wilden doorsturen naar andere mensen die binnen de leeftijdscategorie vallen. Verder werden een aantal papieren formulieren verspreid onder familie, vrienden en kennissen, omdat zij niet allemaal overweg konden met het internet. De doelgroep van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker zijn alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar. Toch is er voor gekozen om ook Nederlanders vanaf 50 jaar deel te laten nemen aan het experiment, zodat er in totaal meer proefpersonen deelnamen aan het experiment. Proefpersonen namen vrijwillig deel aan het onderzoek en wisten niet wat het doel van het onderzoek was. De proefpersonen konden vanaf elke locatie deelnemen aan het onderzoek met een computer of tablet. Degenen die niet overweg konden met het internet namen het formulier mee naar huis, zodat zij het thuis konden invullen en later weer konden inleveren. 16

18 Onderzoeksdesign In het onderzoek is gebruik gemaakt van een 2 (chronische focus: promotie versus preventie) 2 (situationele focus: promotie versus preventie) 2 (message frame: gain-frame versus loss-frame) en van een 2 (risicoperceptie: hoog versus laag) 2 (message frame: gain-frame versus loss-frame) between subjects experimenteel design. De situationele focus werd in dit onderzoek gemanipuleerd. Proefpersonen werden willekeurig blootgesteld aan een taak waarbij ze twee dromen en ambities (promotiefocus) moesten omschrijven die ze op dat moment hadden of twee verplichtingen en verantwoordelijkheden (preventiefocus). De situationele focus op deze manier manipuleren bleek uit eerder onderzoek al effectief te zijn toegepast (Freitas & Higgins, 2002). De onafhankelijke variabele in dit onderzoek was het message frame waaraan de proefpersonen werden blootgesteld. Op basis van een bestaande tekst uit de folder over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker zijn er twee nieuwe teksten geformuleerd. Proefpersonen werden blootgesteld aan een boodschap die de positieve gevolgen van het deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker benadrukte (gain-frame) of een boodschap die de negatieve gevolgen van het niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker benadrukte (loss-frame). Een voorbeeld van een stuk tekst die in de boodschap met een gain-frame werd gebruikt is: Wanneer u deelneemt aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker draagt u bij om darmkanker in een vroeg stadium te ontdekken. Dit kan positieve gevolgen hebben. Een voorbeeld van een stuk tekst die in de boodschap met een loss-frame werd gebruikt is: Wanneer u niet deelneemt aan het bevolkingsonderzoek draagt u niet bij om darmkanker in een vroeg stadium te ontdekken. Dit kan negatieve gevolgen hebben. In Bijlage 1 zijn beide teksten opgenomen. De manipulatie was gebaseerd op eerder onderzoek over de invloed van message framing op deelname aan een screening voor borstkanker (Banks et al., 1995; Finney & Iannoti, 2002; Gallagher et al., 2011). Het deel van de boodschap waarin werd uitgelegd hoe deelname aan het bevolkingsonderzoek precies verloopt, was bij beide condities hetzelfde zodat de zelfeffectiviteit in beide condities gelijk was. Procedure De proefpersonen in dit onderzoek kregen een met daarin uitleg over het onderzoek en een link naar de vragenlijst. Aangezien niet alle personen tussen de 50 en 75 jaar overweg kunnen met de computer is er ook voor gekozen om een papieren versie af te nemen. 17

19 Allereerst moesten de proefpersonen een aantal demografische vragen en persoonlijke vragen over hun ziektegeschiedenis beantwoorden. Hierna werden de proefpersonen willekeurig toegewezen aan één van de twee taken om de situationele focus te manipuleren. Zij moesten twee huidige wensen, dromen of ambities omschrijven (promotiefocus) of twee huidige verplichtingen en verantwoordelijkheden (preventiefocus). Vervolgens werden zij blootgesteld aan een boodschap over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker die geformuleerd was in termen van winst (gain-frame) of in termen van verlies (loss-frame). Naderhand gaven zij aan in hoeverre zij vonden dat de tekst de positieve gevolgen of de negatieve gevolgen van deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker benadrukten, oftewel de manipulatiecheck. Daarna vulden zij een aantal stellingen in over wat zij van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker vonden en wat hun intentie was om eraan deel te nemen. Vervolgens moesten de proefpersonen een aantal stellingen over hun persoonlijkheid beantwoorden. Deze waren van belang om de chronische focus te meten. Ten slotte werden de proefpersonen gevraagd om aan te geven hoe risicovol zij deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker vonden. Manipulatiecheck Om erachter te komen of de twee verschillende teksten over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker goed waren geformuleerd in termen van winst (gain-frame) of verlies (lossframe) werd er een manipulatiecheck uitgevoerd. Na het lezen van de tekst werd aan de proefpersonen de vraag gesteld in hoeverre zij vonden dat de informatie de positieve of negatieve gevolgen benadrukte op een schaal van één (zeer positieve gevolgen) tot zeven (zeer negatieve gevolgen). Vervolgens werd door middel van een ANOVA getoetst of de proefpersonen die de gain-frame tekst hadden gelezen vonden dat de informatie meer de positieve gevolgen benadrukte dan de proefpersonen die de loss-frame tekst hadden gelezen. Uit de ANOVA bleek dat niet zo te zijn (F (1, 206) = 1.43, p =.23). De proefpersonen die werden blootgesteld aan de gain-frame tekst vonden dat deze vooral de positieve gevolgen benadrukte (M = 2.17, SD =.88). De proefpersonen die werden blootgesteld aan de lossframe tekst vonden ook dat deze vooral de positieve gevolgen benadrukte (M = 2.34, SD = 1.02). Aangezien bij een groot deel van de proefpersonen de manipulatie was mislukt, is er voor gekozen om de hypotheses te toetsen met de totale sample en om de hypotheses te toetsen door alleen gebruik te maken van de sample waarbij de manipulatie was gelukt. Door middel van select cases werden alleen de proefpersonen geselecteerd die vonden dat de gainframe tekst de positieve gevolgen benadrukte en de proefpersonen die vonden dat de loss- 18

20 frame tekst de negatieve gevolgen benadrukte, zodat de hypotheses getoetst konden worden met de sample waarbij de manipulatie was gelukt. Meetinstrument In dit onderzoek zijn er een aantal variabelen gemeten, namelijk de chronische focus, de attitude van individuen met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, de intentie om eraan deel te nemen en een aantal controlevariabelen. Hieronder wordt aangegeven hoe deze variabelen werden gemeten. Chronische focus De chronische focus werd gemeten door middel van de Regulatory Focus Questionnaire van Higgins et al. (2001), omdat deze al eerder effectief is toegepast in diverse onderzoeken (Higgins et al., 2001; Latimer et al., 2008). De Regulatory Focus Questionnaire bestaat uit 11 items die op een 7-punts Likertschaal worden gemeten. Een paar items die de promotiefocus meten zijn: Ik heb het gevoel dat ik vooruitgang heb geboekt in het succesvol zijn in mijn leven (helemaal niet waar helemaal waar) en In vergelijking met anderen, ben ik typisch iemand die uit het leven haalt wat ik eruit wil halen (helemaal mee eens helemaal niet mee eens). Een paar items die de preventiefocus meten zijn: Heeft u, toen u opgroeide, 'ooit grenzen overschreden' door dingen te doen die uw ouders niet zouden goedkeuren? (nooit altijd) en Ik ben weleens in moeilijkheden geraakt door niet voorzichtig genoeg te zijn (nooit altijd). In Bijlage 2 is de volledige schaal te vinden. De items die de promotiefocus maten, bleken op twee factoren te laden (EV = 1.83l; R 2 =.31, EV = 1.23; R 2 =.20). De schaal was ook niet betrouwbaar (Cronbach s alpha =.48). Er is daarom voor gekozen om de items te gebruiken die wel op één factor laadden. Uit de factoranalyse bleken de items 8, 9, 10 en 11 wel op één factor te laden (EV = 1.73; R 2 =.43). De schaal was echter nog steeds niet betrouwbaar (Cronbach s alpha =.53; M = 5.06, SD =.81). De items die de preventiefocus maten, bleken op één factor te laden. (EV = 2.35; R 2 =.47). De schaal bleek tevens redelijk betrouwbaar te zijn (Cronbach s alpha =.71; M = 4.89, SD =.96). Tijdens de analyse werd de verschilscore berekend tussen de gemiddelde scores op de promotie-items en de gemiddelde scores op de preventie-items. Vervolgens werd een mediaansplit uitgevoerd op de verschilscore, zodat de deelnemers opgesplitst konden worden in een groep met een dominante promotiefocus of een groep met een dominante preventiefocus (Cesario, Grant, & Higgins, 2004). 19

21 Naast de Regulatory Focus Questionnaire is de BIS/BAS schaal ook gebruikt om de chronische focus te meten. De BIS/BAS is een betrouwbare schaal om de chronische focus te meten (Carver & White, 1994) en deze is ook valide gebleken in Nederland (Franken, Murris, & Rassin, 2005). De BIS omvat items die zich richten op de aan- of afwezigheid van negatieve uitkomsten (preventiefocus). De BAS omvat items die zich richten op de aan- of afwezigheid van positieve uitkomsten (promotiefocus). De BAS bestaat uit drie subschalen en de BIS bestaat uit één schaal. De BIS/BAS werd gemeten door middel van 20 items op een 7-punts Likertschaal (helemaal niet mee eens tot helemaal mee eens). Een aantal voorbeelden van items zijn: Ik voel zelden angst of zenuwen, zelfs als me iets vervelends staat te wachten (BIS), Als ik iets goed doe, wil ik er graag mee doorgaan (BAS Reward), Als ik de kans zie iets te krijgen wat ik wil, zal ik die kans meteen grijpen (BAS Drive) en Vaak doe ik dingen alleen voor de lol (BAS Fun). De BIS/BAS schaal is opgenomen in Bijlage 2. Er is een factoranalyse uitgevoerd, waaruit bleek dat de items van de BIS op één factor laden (EV = 3.25; R 2 =.46). De schaal bleek tevens redelijk betrouwbaar te zijn (Cronbach s alpha =.79; M = 4.52, SD =.96). Verder werden er factoranalyses uitgevoerd om erachter te komen of de verschillende subschalen van de BAS items op één factor laden. De items die BAS Reward maten, bleken op één factor te laden (EV = 2.18; R 2 =.44). De schaal was redelijk betrouwbaar (Cronbach s alpha =.68; M = 5.37, SD =.66). De items die BAS Drive maten, bleken ook op één factor te laden (EV = 2.03; R 2 =.51). De schaal was redelijk betrouwbaar (Cronbach s alpha =.67; M = 4.13, SD =.99). Ten slotte bleken de items die BAS Fun maten ook op één factor te laden (EV = 1.61; R 2 =.40). De schaal was echter niet betrouwbaar (Cronbach s alpha =.50; M = 4.11, SD =.90). Op basis van alle schalen van de BIS/BAS werd een gemiddelde voor de proefpersonen berekend. Vervolgens werd berekend wat de mediaan was van dit gemiddelde. Proefpersonen die onder de mediaan scoorden, werden ingedeeld in de preventiefocus. Proefpersonen die boven de mediaan scoorden, werden ingedeeld in de promotiefocus. Attitude Een afhankelijke variabele in dit onderzoek was de attitude met betrekking tot deelname aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Deze werd gemeten op een 7-punts Likertschaal met behulp van zes items deels gebaseerd op eerder onderzoek (Lechner, De Vries, & Offermans, 1997). De volgende items werden gemeten: In de toekomst deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker vind ik (heel erg ongezond heel erg gezond), (heel erg slecht heel erg goed), (heel erg negatief heel erg postitief), (heel erg onprettig heel 20

22 erg prettig), (heel erg onaangenaam heel erg aangenaam) en (heel erg onverstandig heel erg verstandig). Er is een factoranalyse uitgevoerd, waaruit bleek dat de items op één factor laden (EV = 4.37; R 2 =.73). De schaal bleek tevens betrouwbaar te zijn (Cronbach s alpha =.91; M = 5.7, SD = 1.15). Intentie De andere afhankelijke variabele in dit onderzoek was de intentie om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Deze werd gemeten op een 7-punts Likertschaal met behulp van drie items deels overgenomen uit het onderzoek van Hahm et al. (2008). De volgende items werden gemeten: Ik heb de intentie om in de toekomst deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker (sterk mee oneens sterk mee eens) en (ik heb zeker geen sterke intentie ik heb zeker een sterke intentie); Hoe waarschijnlijk is het dat je in de toekomst deel zal nemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker? (heel onwaarschijnlijk heel waarschijnlijk). Er is een factoranalyse uitgevoerd, waaruit bleek dat de items op één factor laden (EV = 2.71; R 2 =.90). De schaal bleek tevens betrouwbaar te zijn (Cronbach s alpha =.95; M = 5.80, SD = 1.64). Risicoperceptie Ten slotte zijn er nog een aantal items meegenomen die risicoperceptie meten. Risicoperceptie werd gemeten met zes items op een 7-punts Likertschaal gebaseerd op eerder onderzoek van Hull (2012). De volgende items werden gemeten: Als ik niet meedoe aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, dan is het mogelijk dat dit nadelige gevolgen voor mij heeft, Als ik niet meedoe aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, dan heeft dit waarschijnlijk nadelige gevolgen voor mij, Als ik niet meedoe aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, dan loop ik het risico op nadelige gevolgen op een schaal van helemaal mee oneens tot helemaal mee eens en Als ik niet meedoe aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, dan zijn de gevolgen (helemaal niet ernstig heel ernstig), (helemaal niet serieus heel serieus) en (heel klein - heel groot).er is een factoranalyse uitgevoerd, waaruit bleek dat de items op één factor laden (EV = 4.05; R 2 =.68). De schaal bleek tevens betrouwbaar te zijn (Cronbach s alpha =.90; M = 4.44, SD = 1.35). Controlevariabelen Er zijn een aantal controlevariabelen in dit onderzoek meegenomen. Allereerst werden er een aantal demografische variabelen gemeten, zoals leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. 21